Katalog

SAHtFE DÖRT rt» girlşme ee>sarpt ve ha^lı iiidbı. r 1 Kasım 1969 CTJMHURÎYET OY HAKKI ÜZERINE BIR INCELEME tl adavlannın tespiti ameliyeslne katümalannı kabul etmiştır . Yoklamalara butun partüi ıiyelerin lştirakini mumkün talan bir «istemln, eskl parti organlan veya yoklama kunıllan sistemine üstunlugu munakasa edilemeyecek bir gerçektir..» (Mlllet Meclisi Tutanak Dergisi, C. 26, 1964, S. SayiM 5?î, «. 78). Fakat genış önseçım, Siyasî Partıler Kanunu Tasarısı uzerindekl görüş aynlıklannı gıdermek ve tasannın bir an once Meclısten geçmesıni sağlamak amacıyla 1964 yılında kurulan Partılerarası Komisyonca « LJsto usulunü »e nispl kabul edümemıştır. Bunun üzetemsüi kabul eden seçım mevrıne Mıllet Meclisi Geçıcl Koruatınm, matbn listeler uzerinmısyonu, Tasarının konuyla ilde ad çizme ve yazmayı tecviı gılı htikUnüerinı yeni laastan kaetmediği için; parti adaylanmn leme almıştır. Sıyasi partuer, demokratik yolla tespiti ve a aday yoklamalarını «Kendi tüday lıstelerinin tanzimi ozel hır zuk ve yönetmeliklerine göre onem tasımaktadır. Büındiği tespit edecekleri üyelerimn kagıbi, seçmene arz edilecek aday tılmasıyla» yapacaklardı. Değilıstesinin tanzımıni oligarşik şıklık, partılerdekı üye kayıthevetlere bırakmak, demokratik lannın düzensızlığine baglanıduşunce \e inançla bağdasır yordu. Adalet Partısı Grup soabır hal tanı degıldir. Bu iti cüsü Isparta Mületvekıll Sadetbarla, çağdaş demokrasiler partın Bılgıç, bunu, Partılerarası ti cıhaanın veva mahdut lider Komısyonun gorüsU olarak şoyekibinin hâkimiyeti yerine parle açıklamıştır : tiye oy veren seçmenlerin, ya« Tnrltive'de bfltfln gayretni parti taraftarlannın >ahut lerimlze rağınen Uçe idare kuhiç değilse parti uyelerinin, parrullanmızda muntazaıuflyeka>••••••••••••• •••••••••••••••I ••••••••••••••I ar Onseçün ustüünün s*kmcalannı giderebılecek i ö usul oldugunu söylemıştik, Bunlardan biri geolş önseçım, dlgeri tercüül oydur. önca genlş önseçim uzulUnU laeetey»lün: Geıus öoseçim, parti aday listelennin düzenlenmesıne bütun parti üyelennin k&tılması demektir. 1963 yılında Inönü Hukumetınoe Meclise sunulan Sıyasi Partiler Kanunu Tasansının getırmek ıstedığı bnseçım de bu\du. Tasan, sıyası parulerın parlâmento seçımlerı ıçın gostereceklerı adayların «Her seçim çevTesinde parti seçmen kütuğüne kayıtlı butun parti uyelerinin katılabilecekleri bir önseçimle tespit» edüecegl ılkesını koyduktan sonra konunun teknık ayrıntıiarını duzenhyordu (m. 3760). Tasan Gerekçesınden su saürlan okuyalun: D Geniş önseçim ve tercihli oy yıt defterlerimis yoktur. Hattft o kadar yoktur ki, laman ısmsa üçe ihtilâflannd» feshedilen, işine son verüen llçe idare kurullannın üye kayıt defterlerini beraberleriode göturmel»ri de Sdettir... Eski, yeni bfltün pvtUer, ilçelerde, mahdut ban ilçeler istisna edilecek olursa, 5 A ku3 sur ilçeden 30 ilçede muntazam kayıt, ya gösterirler, ya gosteremezler » (Mület Meclisi Tutanak Dergısl, C. 39, 1965, s. 207, 211) Buna rağmen gerus önseçunle ilgıh bır hükum, Sıyasî Partıler Kanununa gırmeyı basarmıştır. Gerçekten Kanun «Her seçim çevresinde parti ceçmen kütuğune kayıth bulunan bütun parti üyelerinin katüabilecekleri bir önseçim» den söz «der (m. 29 1). Cumhunyet Senatos\ındakl gö rüşmeler sırasında Tasanya sklenen ve Türklye BUyük Mület Meclısmin 13 7 1965 gttakü toplantısında da oylece kabul edllen bu hükmün bir uygulama değen yoktur. Çünkll genıs önseçım, ancak «Cnmhnriyet Senatosu Üyeleri re Milletvekili Seçimi kanunlarında» konunun ayrıntılannl gosterecek değışlklıkler yapıldıktan sonra uygularabllecektir (m. 29/11). O Dr.HlkmetSamiTörk kanunun dar önseçıml* llgili hükümleri yürürluktedlr. GENİŞ ÖNSEÇİM UYGULANIRSA enis önseçimln Partılerarası Komisyonca kabul edılmeyıs nedenl, yani Uy« kay.t defterlerının duzensızlığl, bugıın artık geçerli olmamak gerekir. Çünkü Siyasi Partiler Kanunu, «Her kademedeki parti orçanlan» tarafmdan «Üye kayıt defteri» tutulmasını, aynca genel merkezde bır Uje kayıt defterleri ozetınln bulundurulmasnn zorunlu kılmıştır (m. 58). Acaba geniş önseçim, dar önseçımm bUtüiı sakıncalannı giderebılır mı'> Her şeyden once genış bnseçim, parti içı demokrasıyi en yuksek olçude gerçekleştırir. Partıye kayıtlı bütün Uyeler aday yoklamalannda oy kullanacağı içın, partilı seçmenlerden bır kısmının behrlı gruplarca atanması ımkânı ortadan kalkar, buradan başlayan tertipler büyük olçüde engellenir. Herhalde partılı seçmen çe\resınin genışletılmesi, tertipçıierin ozellıkle maddi çıkarlar karşılığmda pazarlıkla Ancak, geniş önseçım, belkı her koy ve mahallede her parti ıçın ayrı ayn sandık bulundurulmasını gerektirecektır. Buysa baslıbaşına bır seçim demektir; dolayuıyla çok masraflı olur. öt« yandan genia önseçim Anayasa Mahkemesmın aksı göruşÜ kabul eden bır kararına rağmen (1) Anayasanın seçimlerlo ılgllı serbestlık, eşitlik ve lek dereceU genel oy U kelerine aykırı düşmekten de kurtulamayacaktır. Çünkü seçmen vatandaş, asıl seçimde kendiisne sunulan parti Ustesinı tercih imkânı da tanınmaz•a yıne tumuyle kabul veya red durumundadır Parlâmenco üyelerinin kımlıgı üzerinde soz hakkı, daha genış bir çevreye yayılmakla beraber yıne parti uyelıği sılatına bağhdır îktidar yanşı, yine bir önseçım, dığeri asıl seçim olmak üzere iki etapta geçecek; dolayısıyla çıft dereceU seçime benzeyecektır. i TERCİHLİ OY ürk seçmeni, tercihli oy usu lunun yabancısı degılöır Gerçekten 25 5 1961 tarıh ve 306 sayılı MılletvekUi Seçımı Okuması yazmasl olmayan bir genç kadm or kullanma zorunlnklan gereğlnce imza a t Kanununa goıe, «Seçmen, seçimasını bilmediği içln Iistedeki isminin hizasına parmak basıyor. me katılan siyasl partilerin bagıU ov pusulalan uzennde ya<2) Millet Melisi Tutanak lan bır usul değıl, sadece «BloAcaba bu durumda tekrar nlı adaylardaa hangüerini terDergısi, C. 35, 1965, S. Saym ke lıste» de denılen kesuı sıdar te.cıhlı oya donulmeli mıcih ettiğini, adlan hizasında 797'/e 1. ek, ı. 3. dır"" Her şeyden once, bu usu ralı lıste usulunun yennı alan bulunan dörtgenin içıne (X) lun seçımlerle ılgilı Anayasa ilbır usuldur. Oysa şımdıje dek (3) Cumhuriyet Senatosu Tuişareti koymak suretiyle» bellı edınılen tecrubeler, bnseç.mın kelerıne çok daha uygun ve tanak Derpsi, C. ZS, 1965, s. edıyordu (m 25/1). Fakat daha tamamen kaldıntaıasını şart ko demokratik bir usul oldugunu 1314. önce sıyasl partıler, «Genel sovlemehyız Ancak dar ter şar nıtelıktedır. 1 merkezierindeki yetkili organlacih ı oy, aday yoklamalanm YARIN. n tarafmdan» kuılanılan J t 10 ortadan kaldırmaz. Dolayısıyla kontenjan dışında «Adav lıs(1) Anayasa Mahkemesinin yoKlama yolsuzluklan, belkı telerini ve ad»ylannın listedeGENİŞ TERCİHLİ 18 5.1967 tarih ve E. 96536, K. azalin bır olçude, ama herhalki sıralannı kendi tuıükleri çe961 12 sayılı kararı, T.C. ResOY.. de yıne görülecektir Zaten ıiar reğince, seçim çevresinde de tercihli oy, hangı şekhyle olurmî Gazete, 28.10.1967, Sayı mokratik usuller dairesinde» 12737. sa olsun onseçımı gereksiz kıyapılması gereklı yoklamalarla düzenlemekteydıler (m. 15). Demek kı, burada seçmen va tandaş, sınırlı bir tercih ımkânına sahıptır. Daha once parti içi yoklamadan geçerek hsteye gırmıs adaylar arasından en >eterlı gorduklerını seçmektedır. Tercihli oy usulünun bu şeklıne «önseçim» konusunda yap tığımız ayırıma paralel olarak «Dar tercihli oy» diyebılınz. Bu şeklm bzelliği, aday yoklaması sonucu ortaya çıkan lıste sırasının ancak tercıh işareti kullanıldığı zaman bozulmasıdır. Kentte olaganustü durum surüp gıtmekte, garip bir havs esmekte, laldınlar, Yani vatandaş, partılı seçmenkıyamlar, baskınlar bırbirıni kovalamaktadır. Cansıkıcı, bezdirici oldngn kalerın oylanyla belırlenmış sıradar ürkutucu bir gehşmedir bu. Kımse yarımndan emin degildir. Bütün ümityı kabul etmek zorunda degılIer, gelmesi beklenen gızli bır emre bağlanmıstır. Bir türld gelmeven gizli dir emri «abırsıılıkl» beklevenler arasınds bır de kahvehane sahibi vardır. Çünktt Mİdınlar ııraıında kah\ehanenın büıük camı mnntazaman kınlmaktadır. 306 sayılı kanundaki tercihli oy usulü, yalnız bir kez 1961 Millet Meclisi genel seçımlerinde uygulandıktan sonra, mıllt bakiye sistemini getiren 132. Bu söa ürerine de yeğen: 2 1965 tarıh ve 533 sayılı kanun Ama benim sağügımla llgili, diye söylenV la terk edılmiştir (m. 11). HüKahvenın sahibi rinirlendl. yordu. kumet Gerekçesınde, tercihli Bağırtma benı arkadas, dedı, bakalım bugun oyun «Siyasî partUerde dayavÇünkü saralı oldugunu kadından saklamagelecek mi dıyorum. nısma ahlâkına aykın davranısmış, bunu ogrenen kadın da, «Benimle evlen, lyl lara yol sçtığı» yazılıdır (2). ederım ben serü, bır şeycığın kalmaz» demisti. Ne geıecekî Cumhunyet Senatosunda da Dayı bunu duydukça büsbütün küplers biniyor, Kahvecı: Adalet Bakanı Sırrı Atalay, ter«cDoktor mu bu kadın?» diyordu. Emır. «mlr, dedi. Glzli olduğu ıçın yav aj cihli oyun işlemediğırü, ayrıca Yeğen, her gun sanki evde oturmuyorlaradayların bırbırlerı aleyhine çakonusuyorum. mış gıbi kahveye uğruyor, gizli emrin gellp lışması yuzünden partiler içeri GeltCTkmlrml» btri bugüaT gelmediğınl soruyordu. î sinde «çekişmeU» ve «didisme» BekHyoru». lere yol açtığını sdylemıs'ır (3). Kahvenın sahihi, ldarehanesi yakında olan ötekı: Buna karşı gerek Mıllet Meobüyuk bir gazetenin kapıcısı ile dosttu. Çırak Hep bekllyorur, de<H. lismde, gerek Cumhunyet Selardan bırinı çağırdı, topaldı bu çırak, kulağına natosunda tercihli oyu savunanSonra da: bir şeyler söyledi çıragın Çırak: lar, bu arada tercihli oyun iş Bır haber çalmdı mı kulağına' diye sordu. Bas UsHlne, diyerek gitti. lemedığı gorüşune katılmayanKahsenm sahibi duşundu bır sure, sonra' Saralı >eğen rıa^alardan bırıne oturdu, ma. lar da vardı Meselâ Nığde Se Sana bır şey soylıveyım mı' dedı onun sosanın ustunde duran bir gazeteyi açtı, okumanatoru Kudret Bayhan, tercihli ru=oınu duymamış gıbı. Son vunudum beklenen bu oyu kullanmakta vatandaşlann ğa başladı. Ama gerçekte okumuyor, ikıde bır emırde Yoksa kapatacağım kah\evı Kahve bır guçlük çekmedığini şu ome«le dışarı, sonra da dayısından yana bakıyordu. kentm can damarıdır, bunu bo>le b'lmelı. Ben goanlatmiştır • revımı sonuna kadar >aptım ama şımdı kalkıp da Çırak kahveden çıktı, yokuşu ürmandı, sola carom yerine tahta kepenk koyamam. çay bardağı «1961 seçimlerinde seçim bölsaptı, koşedekı buyuk bır vapımn kapısından yerine teneke kupa kullanamam. Her işın bir gem olan N'ığde'de AP listesinıçerı baktı. Ama kapının yanına kadar yaklaşyolu yordamı vardır Emır geldıkten sonra elde uçuncü sırada bulunan bir madı da, üç dört adım uzakta durdu. Başka bet bızi de çagınp soracaklar. O zaman açıkça aday tercih ile birinci adayı ber bır kahvenın çırağı ona, «Sen sık sık gelme bu soylıyecegim duşündüğümü. Benim kimseden taraf etmiş ve birinci sıraya ge gazeteye, başm belâya gırer» demişti. O da «No çerek seçilmiş ve CKMP listekorkum yok, kimsenin tarafını da tutmuyonım. gıbı0» diye soramamıştı Elbet bır bı'diği varsınde dordunctt sırada olan bir Emekll dı kl boyle konuşuî'ordu. Sadece, «Beni patron arkada? da ikinci sırada bulu Emır gelecek mi? diye sordu. >olluyor» demekle ytmmiştı, «Alnım açık benan adavı bertaraf ederek senim, na korkacakmışım''!) Fakat korkmuştu. O zaman kahvect, sankı karşısında oturan çımi kazanmıştır. Bu durum da adam birdenbıre aklını kaçırmış gıbı, sıçradı gdstermektedir ki, burailletseç yennden, dık dık baktı onun yuzune. Kapısı cnunde durduğu yapı, buyük bır gun mesini lâyıkı veçhivle bilmekteluk gazetenm ıdarehanesı ıdl. Gazetenın kapıcı Hıç gelmez olur ımı' dedı Delırd.n ml dir» (Cumhunyet Senatosu s:, kapının hemen ıçındekı kuçuk odasmda osen'' Boşuna mı beklıyoruz9 Kahvelerm geleceTutanak Dergısi, C. 25, 1965, s. turuyordu Altmış yaşlannda ıdı, sınek kaydı gi gavenlık altuıa alınmamah mı' tırası da dışardan goze çarpıyordu. Saçlan doAyakkabılannı yeni boyatmış adam bu sırakuktü, dalgın dalgm sokağa bakıyordu, gozleri da vanlarına geldı egılıp kahve sahıbının kulaDAR TERCİHLİ OY IM gormedıgı içın, kendısını arayan kahvecı çığına bır şeyler soyledl. Kahve sahibi, gelenın rağını fark etmemışti. Çırak da ona bakıyor, ayuzüne bakmadan rr.a re bır işaret edıyor ne de yanına gıdıyor Daha bır şey yok, dedi. sayılı kanundaki tercihdu. Çunku gızlı emrm gelıp gelmedığını oğrenli oyun terk edılmesi ıötekı: mek ıçın hemen her gun kımi gun bırkaç çin gosterılen başiıca Sordursana bır dedi. kez gazeteye ugramaktan kapıcıyı bıkMrmışgerekçe, yam «PartUerde dayaKahvenın sahihitı Gazetenın kapıcısı Velı ıdı adı, Velı bey nışma ahlâkına aykın davranış Otur hele sen dedi. derleıdı ona <Gel de yazma Velı bey» çok lara yol açtığı» sakmcası, buYeni gelen, kısa boylu gdzlük'ü adam, kahf kuçuk yaşta gırmıştı gazeteye Uzun yıllar avalc gunku uygulamasi} la önseçım ve sahıbırun yeğeni ıdı, ışı gucu voktu has a ış^ııııde •.olıştırılmı^ dızgı ateHe«ı ile >azı ışbakımından daha c.ddi bır ağırıdı. sara^ı vardı. ama saralı olduğu ıçm değJ, lerı arasmda mekık dokumuş, butün yazarlan lıktadır Aday >oklamalarında tembellığmden ış bılmezlığınden çalışmıvordu. tanımış, yazarlann evlenne gıdıp yazılanm albaşvurulan tertipler, «PartilerDayısmdan harçlık alırdı Babası olmuştu tşte mıs ajanslan dolaşmış ve sonunda kapıcılığa şro de davanısma ahlâkına a\kırı» bu yejen. epey oluyordu, evlenme\e karar \ert rılmştı Kendısını tam bır gazetecı sayardı. düşmekten çok daha otede, her miştı, dul bır kadmla evlenecek"ı Fakat davısı Otobuslerde yanmdakılere muhabınm der, bır turlü ahlak kuralmın dışmdabu evlenmeye bır turlu razı olmuyordu. dır. Üstelık bu onseç m, \aola"'a karsılaşsa, eilerını açarak «Gel de jaz Dur be oğîum, dıvordu, şu emır ge'sln tandaşın seçım hakkım, boyle ma'» diye soylenırdı Bundan öturü «G«l de yaade ondan sonra duşuauruz. Ananm karnmda natertıplerle dazenlenmış olarj^ema Veli bey» koymuşlardı adını. sıl sabrettm' Ortahk karışık, kımin başına ne cek bır lıstenın üstune muhur gelecegı bellı değıl. i (Arkası var) basma işlemıne ındırgemektedır 6 T •ASjkS « ^ « «« » •JB^BB IS^SRCI ... BJBBİL6.C. O U M !••'"••'•'•''••!•""•!!!"•"••••!••••"""" •••••••••••••«•a ınımımımnmınnnnm ımfct »mınmmınmı ••mtmınnııtı >•••*•••••*••••••••«•*•••••**«••«•>••••••••«••••••••••••••••••••••••••••••••*••••••ı ıımıımn ı "••••»•«••••••••MHMIJ mmmımı m mm ı ı Melih Cevdet Anday, ÇIKAN KISMIN ÖZETî MODESTY BUISE •«• • • • • • «« • • • • • a •••••••••••••••a • • • • • • • a • • • • • • •» » • • • • • •• ••••••«a GortN >••••••••••• •••••••••••• llllllllllltlMlllllltl IIUMMMIHIMII IIIIIIIIIIIIIIIIIIılllMIIIIIIMINIMHIIMMIMIlllliMMllMiılılıİM lllllllllııılıılııııını•••••••••••••• «(••••««••••»«••••• • • • • • •• l • • • • • « • <••••••••••••••! ••••••«•>•««••! • • • • • « • s • • • • •• • Tiffany. Jones ,••«•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••>••••«•••••••«•••••«• *••••••••••••••••••••••••••••••«*•••••••••••••••••••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••«a ••••»•(••••••••••••••••••••••••••••••••lllMllllllllııı*l*tlltlfl*lll|l ••••••••••*•••••!••«•••••••••««••••••••••••••••••••••••••••••••••••*••• TIFFANY JONES KonuveresimAYHAN BAŞOĞLU CASUSU Tekel Likör Fabrikası Müdürlüğiinden: 1 Fabrıkamız işçi yemelchanesi için 40 adet demır çerçeveh formika masa ile 320 adet ust tablası îırınlanmış gürgenden, ıskeletı demırden tabure yaptınlacaktır. 2 Yaptinlacak 40 adet masa ile 320 adet tabureye aıt resim ve şartname fabrıkamızda mevcuttur Görülebılir. 3 Muvakkat temınat 1770 liradır 4 Pazarlık Mecıdıyeköy Tekel Lıkör Fabrikası Mudürlü&tlnde Komisyon marifetıyle 10/11/ 1969 Pazartesi saat 14.00 de yapüacaktır. fBasın: 24262/13129) Ankaro Universüesi Tıp Fakültesi Dekantığından Fakülremızde rrunhal Çuulunan 110O llra maaşlı (FAKÜLTE SEKRETERLIĞÎNE) tâv.n yapüacaktır. tsteklılerın Memurın Kanunu ve 4936/115 sayılı Ünıversıteler Kanunundakı yazıh şartlan haız olmalan ISzımdır. Muracaat 20'XI1969 perşembe gunu saat 17 ye kadardır. (Basın: A 1763424497 13126) IL  N İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanlığından: 1 (19 500) lıra (00> kuruş bedellı Prof. ler Kurulu Odasj ıçın 26 adet masa alımı ışı açık eksıltme ile ıhale olunacaktır 2 İhale 4/11/1969 tanhme tesaduf eden Salı gunü saat 11 00 de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Merkez bmasında toplanacak olan A E P Komısyonunrla yapılacaktır 3 Geçıci temınat akçesı (1462) lıra (50) kuruştur. 4 Bu işe ait keşif, şartname ve evrak Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dek Kal da gorülebüır. 5 Geçici temınat Ünıversite Muhasebe Müdürlüğöne yatınlacaktır. PTT Genel Müdürlüğiinden Posta Daıresi Başkanlığında açık bulunan mütercım ve lısan bılır daktılograf kadrolannda çalıştmlmak uzere ıkı Fransızca mütercım ile 2 Fransızca veya Ingılızce bılır daktılograf alınacaktır îsteklilenn sartlan Bğrenmek uzere 15 Kasım 1969 Cumartesi saat 13 00 e kadar Personel Dairesi Başkanlıgına müracaat etmeleri üftn olunur lBa#ın: A, 17663 24596/13134) (Basın: 23944 13130)