Katalog

SAHİFE DÖRT 3 Ocak 1969 CUIUHURİYET flO'YA İINLİR İşçi ücretlerini siyasî davranışları tayin eder MAO'nun heykeHeri arasmda 25 inlerce Mao Çe Tung'un arasmda. etrafıma bakarak ağır ağir yürüyordum... Sağım. solum. karşım her yanım o'nunla doluydu.. Yıldizlı kaskeliyle. askeri üniformalı Mao'lar.. Bütiin dünyada moda olan kapalt ve dik yakalı caketli Mao'lar... genci. orta yaşlısı ve bugünkii haliyle binlerce Mao, hareketsiz, cansız dünyayı seyrediyor lardı... Maoların kimi, genç kızların kucağında, kimi raflarda, oturuyordu.. Pek çoğu onların sanatkâr ince parmakları arasında rötüs görüyordu okşanıreasına!.. Evet... şu yanlarmdan geçüğim Mao'lar; cansızdı, hareketsizdi amma, her biri ona sahip olacak kimse B lerin duyuşlarına, Inanışlanna göre ayrı bir ruh taşıyordu!.. Zeki bakışlı, ufak tefek Çinli Pang Yung Şin Mao'lara doğru dönerek: Emekçılerin dedi, Başkan Maonun heykellerine ihtiyacı gün geçtikçe artıyor!.. Bizim bu fabrika kâft gelmiyor artık... Yüzden faz la irili ufaklı tesis açıldı... Yine de halkı doyuramıyoruz!.. Üretimi daha da arttırmamız lâzım... lşciler, sanatkârlar yeni yeni teklifler, buluşlar getiriyorlar... Befendiklerimizi kabul ediyoruz.'.. Mao heykelcigini okşar gıbi rotuşiuyan çinli genç kız... Göirsünde yine bir Mao rozeti var... Önlüğünde ise Mao'nun sözleri yazılı... F u Şan'da. Güzel Sanatlar Çini fabrikasıydı burası.. Pang Yung Şin de. devrim komitesi başka Dişf Bond •ŞEMİN ELBîSELEGÎkfi fkonu ve resim: AYHAN BAŞOÖLU jg| BUD1N K O P R U S Ü Binlerce Mao'oun ortasında yürüyordum... Deyrim Komitesi Baskanı yilda 510 bin Mao heykeli yapıyoruz, anıa yine de halkın ihtiyacına kâfi gelmiyor diyordu... Siyasi £örüş ve davranış Yanlannda birer çöp sepeti, dukarabiliyor mu? Son üç yıldır sadece Mao Çe Tung notundan maksadınız nedır? ö i ruyor.. Fakat bakıyorum da, hiç Gayet tabiî, devlete kâr da un heykelleri yapıhyor; arada bir ayıplanmayan ve bizim d» hiç çüsü nasıl tâyin edilir bunıın? bırakıyor!.. de proleter hayatını canlandıran e Başkan Mao'nun eserlerini sevmediğimiz bir kötü âdetleri İşçi ücretleri nasıl ödeniserler çıkıyordu ortaya... iyi bilmek, onları anlayıp, kavar.. Tuu deyip oturdukları yeyor?.. Pekinden mi geliyor? Çin el sanatlarının 800 yıllık tabul etmek ve etrafına öğretmek re tükürüyorlar!.. Herhalde çir Yoksa siz satıştan aldığınız parihi vardı.. Porseleni icad eden Çindir bu!.. kin bulmuyorlar bu hareketi!.. radan mi veriyorsunuz? Hler. ilk heykelcikleri o zaman yap Peki o zaman oir işçinin lşciler yaptıkları işe, üreti Fabrikanın sahibi işçilermaya başlamıçîar. sonra fildişlerini ücreti ne olabüir? de aynı şekilde o>mayı öğrenmişlerdir.. Kooperatiflerinin bir ara me göre mi alırlar ücretlerini 100 yuan, 120 ynan alabidi.. Yalnız çok yakın zamana ksdar ya gelmesinden sonra 1958 de Bay Pang Yung Şin?.. lirler!.. bütün bu sanat eserlerinin çoğu, Hayır dedi Komite Baskakurulmustur burası... Her yıl Kim tâyin eder bunu, kim Buda'ya. dine aitti... nı., Hayır.. Çinin her verinde 500 binden fazla Mao heykeli vabulur meziyetli işçileri? ayni sistem yürürlüktedir... YalKöylerde. şehirlerde birkaç aüe pıyoruz... Ihtilâli canlandıran Bir grup vardır, yine işçibirleşir, küçük aiölyeler kurar; difer hevkeller de ayrı... 1 mil nız üretim miktarı veya kalitesi ler tarafmdan seçilcn.. Zaten hem dine hizmet etmek. hem de üçdejtil.. sijasî çörüs ve davrayon yuan çelirimiz oluyor... fabrikayı onlar yönetirler.. Tabeş kuruş para kazanmak için kıynışları ücretin miktarım tâyin Pekin'de birikivor paraiar.. Vcpılan teklifleri inceler ve ücret metli heykeller yaparlardı... Çok retler oradan çeliyor.. Dijer iheder!.. leri kararlaştırırlar!.. ucuz fiyatla saîıhrdı bunlar.. Avru Yani nasıl? tiyaçlanmız için de ayrıca isti Acaba siz ayda kaç yuan paya. diğer yabancı ülkelere gidinyoruz... Geçen yıl kazancımızla Bu fabrikada 400 işçi ça!;ücret alıyorsunuz? ce, korkunç bir yükselişle değerini yeni bin.ilar. yeni lesisler yapşıyor.. Bunlar. genellikle 5060 55 yuan.. bulurdu ekserisi.. tırdık... Bn yıl için bazı hazıryuan aylık alırlar.. Filânca, naÇin Japon =avaşı sırasında Fu Iıklarımız, plânlarımız ar!.. Hem devrim Komiteji Bsşha çok çalışıyor, falanca, daha Şan'lı sanatkârların çoğu ö'lmüş, kanısınız, hem de 55 yuan ücaz kaliteli heykel yapıyor, diye bir kısmı da başka şehirlere göç etret!.. Siyasî görüşlerinız, rlavfazla ücret alamaz kimse!.. mişlerdi... Ancak. 1949 da «Halk ranışlarınız acaba o kurulun i« Amma. bn haksızlık degil Cumhuriyetinden sonra, yöneticiao heykeli.. 500 bin Mao hçy tediği ölçülere uymuyor mu? Ne mi? Benim bildigim ivi iş yaler bunlan tekrar bir araya getirip, keli... ve daha yüzden fazden 100 yuan değil aylık ücrepanla, çok çalışan avırt »dilir.. bu fabrikayı kurmuşlardı... la Mao heykeli yapan fabtiniz? böylece hem üretim çoğalır. hfm rika yar koskoca Çin'de!. li^ mal ,çıkar ^ ortaya!.. Pang Yung Şin dikkatli dik37 yaşında evli ve bir'çocnk' baAma. jrinelde yetmiyCf*^ ^«. j4 katli dii^mbji^poiunfrf. Sori~ bası PanjJ Yung £in\*••'•^ : ı w ' muyor insanfctrti i . i! S l ra gülrrı*?e»ria^âdn.'" * ' Dağılan işçileri; sanatkârları Gorüyormusunuz 700 milyonluk Ben dedi para 'çin deîil. (oplamak kolay olmadı dedi... Önce. ülkenin en çok hangi tüketim Pang Yung Şin israrla başını devrim için çalışıyornm.. Ve Ko onları teşkilâtlandırdık.. Ufak ufak maddesine ihtiyacı olduğunu? salladı, kabul etmedi sözlerimi; mite Başkanıyım burada.. Şâyet atölyeler kurup kooperatif haline Mao heykeline.. Bnnlar dedi kapitılist siste çok ücret alırsam. diğer işçilere getirdik.. Nihayet 1958'de bu fabmin yanlış oyunlarıdır! InsanYıldızh kasketi, güleç yüzü kötü örnek olurum!.. rika ortaya çıktı. Ancak, bütün yaların para kazanma bırsından ve çenesinin üzerinde iri et beni pılan eserler yalnız ve yalnız zenYUIN: kurtulmaları hem kendilerine, ile Mao heykeline ihtiyacı var ginlerin işine yanyordu .. Emekçihem de milletlerine fayda getimilyoniarca Çin'lininT.. ler, fakir haik ne yapsın bir takım rir.. Zaten her işçi gücünün yet Pang Yung Şin ile atölyeleri CİV ve DİN süs eşyalarını? Nereden para bultigi. aklının erdiği kadar iyi ça dolaşıyoruz.. Ayaklarınm altısun da bu dinî sembolleri satın allışmaya, verimli olmay» mecbur na tahta koyan kadınlır, ÜFÜsın?.. Yıllarca savaştık gericilerle.. değil mi?. O halde! " mekten böylece korunuyorlar... ve nihayet zaferi kazandık.. Şimdi artık, sanarkârlar. yalnız askerin, köylünün, işçinin hayatını canlandıran eserler veriyor ve Mao'nun heykellerini yaparak emekçi halka hizmet ediyoıiar!... Siz ne kadar süredir burada çalışıyorsunuz? Sekiz yıldır (abrikadayım.. Genellikle idarî iflere bakmakla beraber çinicilikten de anlarun... Okulda öğrendim bu sanatı .. 29 Çocuk, bahçedeki iskemiesıne çöktü. Yüreğının İç savaşlar sırasında ve kuratışları hızlanmıştı. Dönüp de odaya bakmıyor. ki«Bir boktor yenildi, bakmasa mıydım?» îuluştan önce neredeydiniz? taba bakıyordu. Gözleri karardığmdan ve elindekl «Ama olur mu yani? Şana bunca eza cefa et Köylü bir ailenin çocuğukitap titrediğinden, bir şey görebildigi, okuduğu mişler de...» yoktu. yıım Ortaokula Ridiyordum o «Ezayı cefayı nereden çıkartıyorsun melegünlerde... Milyonlarca insan araİfakat Hanım yukardan gürültüyle indi. ğim?» smda okumaya gücü olan, aç kalÇocuk dönüp bakmıyordu. ama patiska perIfakat Hanımla pek içli dışlıydılar. Birbirlerimıyan pek ender mutlulardan bidelerin bir bir çekildiğini sanki dönüp görmüş gine takılmadan duramıyor. edemiyorlardı. îfakat riydim beıı Ama yine de daha bi biliyordu. Bunu nereden bildiğini ise, bilmiyorHanım, «Üç kişi az gelmiştir hemi Hacer?» diye fazla devam edemezdim. . Nihayet du. takılınca. Ebânım kahkahayı basıyor, insan gözkurtuluştan sonra okumayı devZaman âdeta taşa kesmış, donmuştu. lerini kapasa «Bu adamın amrna da kalın sesi let sayesinde tamamladım... Bu taş kesen zamanda, gene aş .^ibi oturmuş var!» der. sözün altmda kalmıyordu: Devrik Cumhurbaşkanı Liu Şao kalmış ve sadece içi titreyen çocuğun kafasından, «O sümsüJc kızı nasılsa doğurdun, sonra durÇi ülkenin her yerinde oldugu gibiri yağlıca topluca ve ezici, nri küçükçe incece dun. Sakın ki, bunun bir hikmeti sebebi olmabi, bu fabrikada da bir takım ve kıvrak, giysüerinden sıyrıhp soyunmuş iki gövsın İfakat?» «revizyonist» hareketlere girişdenin birbirleriyle boguşma'.annın ve birbirleriyBaşlar İfakat Hanıma döndüğünde, kadımn miştü. Mao'nun ve ihtilâlin heyle sanlıp sarrnaşıp kucaklaşmalarının her çeşidi, oradakilere dik dik, alıcı, araştırıcı bakışlar yolkelleri yerine. bilhassa yabancılabir daha ömür boyu unutulmaz ve zihınden çıkmaz ladığı gözden kaçmıyordu. Önce bakmak jüreklıra satabilecekleri sanat eserlerişekilde, yıldırım hızıyla akıp ffeçmekteydi. ğini gösterenler, göz göze geldiklerine bin pişman, nin yapımını çoğaltmak, süratlen kızara bozara, ezile büzüle bakışlarını ondan kaHavadar önce sular kara T \ Sular karardığı dirmek istiyordu... çırıyor, sersem tavuk gibi acınaşı hallere giriyorbir sırada, onun gözlerinin önündPn ak bir gnlge O devirde. komünist partisini lardı. uçup geçti ki, nalınlan ses verm'yor ve kendisi, ujTitmak için: Giderek İfakat Hammın yanında 12 13 lük bir ürkmüş bir tavşana benziyordu. Yalnız işçiye. köylüye ve asŞonra bir gün, baba: kız belirdi. Çeşmeye en yakın, üç keçileri, altı kokere hizmet etmelisiniz. deniyor ... yunları, bir süsücü kara öküzleri ile iki inekleri Ben Operarör Nurettin Ee5'le konuştum, Bir yandan da, sanatçılar yeni koolan büyük ev onlanndı. Çorapsız, takunyalı, elbunlar, iki kardeş. hastaneye geîecekler, sünnet nular bulmaya teşvik ediliyordu.. lerinda bakraçlarla çeşme başına gel'rken başına olacaklar Hanım.. dedi. Çünkü Çine büyük dö%iz kayak bir yazma bağlar, yüzünün duru pembeliğinı Ay heyeeanlandım. Ne gün? nağı ohıbilirdi bu küçük heykelbununla kapatıp gizlemeğe çalışırdı. Kendinden bü Pprşerhbeye.. Sen hemen entarilerini dik ler!.. yük olsun küçük olsun, çocuklarla ve delikanlılarhazırla. la konuşmaktan çekinmezdi, ama yüzünün pemMasaya önce çocugu uzattılar. Bayıltacak ilâbeliği, kaynar suya atılmış ıstakoz gibi kırmızılaang Yung Şin, bir genç kıcı koklattılar. bayıldı. Bu iş daha başında onu şırdı. Güzelliğine gölge düşürmeyen biricik kuzm çahşmasını seyrettiğîmiz üzmüs. halaları, «Bunu yapmak babaya düşer..» sur, dişlerinin sarılığı, o zaman daha çok belli osırada: demişlerdi. lurdu. Çünkü, gülmeden, gülümsemeden, hiç kim Teknik bakımdan dedi.. pek Baba, şimdi, babalık görevlerinden birini seyle konuşamazdı. çok kusurlarımız var henüz... Bu yerine getiriyordu. tfakat Hanım nerede, kız prtık oradaydı. nu kabul ediyoruz... Ama. muhak Gözlerini eczanenin muşambalı sedirinde açEv sahiplerinin iki kanath kapısının tokmağma kak ki, sanat eserlerinin siyasi tı ki, kenditine bıçak değmemiş. hafif hafif dokunuldu bir gün. İfakat Hanım bunu yönü, siyasî karakteri gayet isa Ne oldu baba? duyana kadar, bahçede kitap okuyan çocıık gitti betlidir!.. Göğsünü şişirip, gıdığmı içeri çekip: açtı. Yar.i kaliteli. heykeller ya«Sen miydin Huriye?» Bir şey yok oğlum, 'iye konuştu baba, pılamamasını ve konuların saPeygamber so'.ımdan geliyorsun. Usul bir sesle, ürkek. kaçtı kaçacak durumda: dece Mao ile ihtilâle ait clmas'«Benim.» diye mınldandı ki2. Gene gülümseOperatör Nurettin Bey göründü geidi. Gülümm nıı demek istiyorsunuz? miş, yüzü gene kıpkırmızı olmuştu. Devrimci Başkan siyah gözlesüyordu. «Seninle konuşsak..» dedi çocuk. rini kırpıştırarak başını salladı.. Oocuk açıldı mi, durumu söylediniz mi Gümbür gümbür öten yüreği neredeyse ağzın Evet... kcndisine? dan fırlayıp çıkacaktı. Baba: «Olur ya, olmaz..» diye fısıldadı kız. Bizi kapitalizme dofru gö Şöyledim, dedi, anlattım. Bir suç işlenecek havaya girivermişti. ,' türmeyi tasarlayan iktidar saÇocuk, onun gülümsedigini sanıyordu, oysa «Neden olmasın?» W hipleri, hücum ediyorlardı bnDoktor, iki ön dişi hep dışarda kaldığı için, en «Yengem görür.» çünkü şanatçılarımıza... «lîundüşünceli, ağır durumlannda bile, gülümsüyorYüzü biraz daha kızaımıştı. ların verdikleri eserlerin hiç bir muş gibiydi. «Gel şöyle, karanhğa gel. Kapıyı duymadı.)) karakteri yok!.. Ne batılı, ne do Şiz bilim adamısınız Mahmut Bey, der«Duymuştur,» dedi kız. çuln ve hattâ ne de Çinli!.» diken eğilip, çocugun göz kapaklarını, nabzjnı yolcÇocuk elini sıktı, bileginden yakaladı. vorlardı... Kültür ihtilâlinin aladı, ille kan aksın diye tutturmayacaktınız elKız, bileğini çekti: refesine kadar devam etti bn bet. «Olmaz dedim ya.» tezvirat... Ancak henüz yoluna Tabü. Önce ceylân gibi kaçıp, bahçeye dalınca ağırfirdi herşey... Artık, Bnrjuvalalaşıp, yavaşlayıp, gelişini duyurmak iştemekle tar» değil, proleteryaya ait eser Hadi geçmiş olsun, öbiir küçük geliyor. ler yapıyomz!.. Sanat eterlerikunyalarını şakiatarak yUrüyUp, ayrıca «Yenge!» Onun ardından bakıp: mizin de bir karakteri T*r! diye Unleyip, ait katın kırmızı tugla döşeli yer oda Ne adam! dedi baba. Koca bastanede bir sına girdi. Orada yaz kış ocak yanar, ocakta su tane, elmas elmac. Peki amma, bu fabrika Mao kaynar, tencere bulunurdu. (Arkası var) Çe Tung'un heykellerini yipıp «atarak işletme masraflarmı £i M P