Katalog

SAHÎFE DÖKT Mviyesiru' çok asmış, Batı Avrupa hayat seviyesine yaklaşmıştır. Fakat 1963 de, sosyalist iktisadın gelişraesinde bir duraklama, sonra da gerileme olmuştur. Dinamik gelişmeler içine girmis o lan iktisadî hayatın, merkezi ve zorunlu bir plânla yürütülemıyece ği anlasılmıştır. Eski ekonomik plân anlayışı lle, bu planın uygulanacağı ekonomik ortam arasmdaki çellşmeyi ortadan kaldırmak içın, Komünist Partisi «yeni bir e konomık politika» kabul etmek zorunda kalmıştır. öteki ülkeler den çok daha önce sanayileşmış olan Çekoslovakya bu yola gitmek le, ham madde ve enerji lthalini makfne ve âletler satmakta, Sovyetler de Çekoslovakyaya çogu nman dünya fiyatlannın üstttnde ham maddeler ve petrol ver mektedir. Daha önemli olan, bü tün bu alış verişm ruble üe yapıl masıdır. Ruble, değil dünyada «sosyalist» blok içinde bile, oto matik olarak başka paraya çevri lemiyen ya da transfer edilemi ven bir paradır. Bu yüzden, Çeklerde birikmi' fakat Sovyetler Birliği dışında pek kullanamadıklan bir ruble re zervi artarkan, sanayüerini geliş tirmek için, başka ülkelerden a] mak istiyecekleri makinelert ve yenilikleri ödeyecek döviz bulu namıyordu. Bunun içindir ki, Çe koslovakya, bir yandan Sovyetle: Birliğine 1960 da 300 milvon. 19fi« da 550 milyon dolarlık kredi aç mak (karşılığında ham petrol almak iizere), öte yandan da kredı elde etmek içm Dünya Bankasına Fransa, ttalya, Avusturj'ave Bel çika gibi Batı Avrupa ülkelerıne başvurmayı düşünmek durumun da kalmıştır. Daha ö'nemlisi, Çekoslovakyanın, COMEÇON içinds ki ilışkilerin yenıden gozden geçırilmesini istemeyi gereklı gor mesidir. Bütün bunlar Sovyetler Birlifi nin gönül hoşluğu ıle karşılıyacagı bır tutum değildi. 3 Ağustos 1968 de toplanan Bratislava konferansının kararları arasında, uzun bir resmi konferans bildirisine gömülmüş olsa da, şu paragraf göze çarpmaktadır: «Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyinin (COMECON'un) islâh edilmesi, sosTalinne bağlı ülkelerde üretimin arttrırılması ve ihtisasa dayantlınlması, her zamandan daha büyük bir önem kazanmış hulunmaU tadır; bu da, sosyalist iş bölümünden, daha tam verim alınmasını sağlıyacaktır. Bu bakımdan, yakıp bir gelecekte, en yüksek seviyede ekonomik bir konferans toplanmasının geciktirilmez olduğu da belirtilmektedir.» 4 Eylül 1968 "CUMHTr Prof. SeKa L. Meray (Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi) Ulusunun acı kaderi Prag'dakl Çek genclnln Sovyet askerlne, belki de Sovyet askerinin kendl kendisine ve herkesin birbirine sorduğu şudur: Neden Çekoslovakya ile Sovyetler Birliği arasında bu çatısma, neden bu işgal? Aslında çok karmasık, önyargılarla çok bulandırılmış olan bu durumun etkenleri şöyle görünmektedir. lüeden amaçlarla, maliyete bakılmadan üretimin âzamlleştirilmesinde verimli bir rol oynıyabılir. Bu safha açıldıktan sonra, gelismiş bir h konomide merkezi ve zorunlu bir plân, dondurucu, geriletici etkiler yapmaktadır. Teşebblisler ya merkezl plânm koyduğu amaçlar ve kayıtlar içinde kalacaklar, o zaman da verim düşecektir; ya da kendi başlanna, piyasa isteklerini gözönünde tutarak, kararlar alacaklar, o zaman da plân: bozma teh lıkesi başgösterecektir. Bu yüz den, plânla, piyasa istekleri arasm da bır denge kurmak zorunludur. Başka bir deyimle, iktisadî hayatın ikl âleti olan plân ve piyasa kavramlannda değişiklıkler yapmak gerekmektedır. Plirun ve İktisadî hayatın bu ye Çek halkınm direnme hareketı sırasında devırdıklerı agaçlann altında kalan Sovyet tankı. Ekonomik nedenler Çek ekonomisi, «sosyalist» devletler arasında, belki Doğu Alman yadan sonra, en gelişmiş olanıdır. Yalnız son yıllarda, Çekoslovakyanın ekonomik gelişmesınde duraklamalar ve gerilemeler başgöstermlştır. Halkin durumdan yakınmalan artmjştır. Durumu inceliyen Çek Komünist Partisi liderleri ve uzmanlan, iktisatçı Dr. Otta Şik'in öngördüğü blçimde, sosyalist ekonomılerine yenibir yön vermek zorunluğunu duymuslardır. Çekoslovakya Bilimler Akademisi İktisat Enstıtusünden Dr. Bedrich Levcik, bu durumu, Berkley Üniversitesinde, 27 Mart 1967 de yaptıgı bir konuşmada açıklamıştır (<New System of Planned Control and Management of the Natinal Economy in Czechoslovakla», çogaltılmış konferans metni). Dr. Levcik'e göre, zorunlu bir merkezi plftn, ekonomtoin gelişmediği, Ulkenln tecrit edildigi 1930 larda Sovyetler Birliği gibi bir dönem de, iktisadî olmaktan çok başka ni anlaşılış tarzı, Dr. Levcik'e göre, sosyalızmden aynlmak değildır. îktisadî hayatı ana çızgıleriyie duzenleyici, ana amaçlara yöneltici bir plân yıne olacaktır. Fakat bu plân merkezi, zorunlu ve çok ince aynntıh bir plân degil, kalın çizgili, ilham verici nitelikte olacaktır. Ote yandan, iiretim araçlarının özel sektöre verilmesi ya da bir özel sektör yaratılması da söz konusu değildir. Teşebbüslerin ?1de edecekleri gelir fazlası, belirli oranlar içinde, devlete, teşebbüse ve işçilere gidecektir. Klşılerin elde edecekleri gelirle mal ve hizmet satın almaları mümkün olacak, fakat üretim araçlannı satm alma yolu kapalı tutulacaktır. Çekler, boylece, 1956 lardan son ra öteki «sosyalist» ülkelerde tar tışılmış olan, Sovyetler Birliğinde de Prof. Liebermann'ın savundugu gorüşlen daha yoğun ve somut olarak ele almakta ve uygulamak ıs temektedirler. Bu yola, oteki «sos yalıst» ülkeler arasında neden Çekoslovakya gitme zorunda kalmış tır? arttırmak, tarım gıdası açığını kapatmak, yedeği kalmamıs isgücü sorununu çözmek ve dış ticaretini genışletmek istemiştir. Dış licaret ilişkileri Oysa, Çekoslovakyanın dış ticaret, Coniecon içinde, büyük ölçüde Sovyetler Birligıne ve öteki «sosyalist» ülkelere bağlanmış bu lunmaktadır. «Sosyalist iş bSlümü» ilkesinın >ürürlükte oldugu bu düzende, Çek ihracatının °o 35 i Sovyetler Birligıne gıderken, Sovyetler Birliği ihracatının » 11 i ' o de Çekoslovakyaya gelmektedır. Çekler Sovyetler Birliğine çoğu zaman dünya fıyatlarının alttnda^ HENCESLAS MEYD\MNUA Nt'MAVİŞ İşgalci kuvvetler aleyhine yapılan nümayişte Prag şehrinin Wenceslas meydanından bir enstantene görülmektedir. Bratislava bildırisindeki bu satırlar, «sosyalist» blok içinde, ekonomık ilişkilerin ne kadar önemle yeniden ele alınmasını gsrektirecek bir durumda olduğunu gostermektedır. Dr. Levcik, yukarıda söz konusu ettığımız ve 1967 Martmda yaptığı konuşmasını şöyle bitirmıştı: «Bu yeni (ekonomik) politika degişikliği sırasında ban sürtüşmeler olacağını bilmekteyiı. Fakat uluslarasası yeni olaylar çıkmaz »a bu politika değişikliçini 1968 de tamamlıvacaeımızı ummaktayız.» Sovyetler Birliği, «Yeni olay lar» ın yaratıcısı olarak, Dr. Levcık'in kuşkularını acı bir şeküde doğrulamıştır. Çekoslovakya'nın ekonomik durumu Dr. Levcik, dunu, Çekoslovakyanın bugunku ekonomik durumuna bağlamaktadır. Merkezi ve zorunlu plâncılık Çekoslovakyada 1960 lara kadar oldukça iyı işlemistır. Milli gelir, 1948 62 arasında, ber yıl "o 7.4 yükselmiştır; kisisel tüketim bir kat artmıştır. Boylece Çekoslovakyada hayat seviyesi öteki «sosyalist» ülkelerdeki hayat Yarın: Dönüşü olmayan yol Dişf Bond MODESTY BLAISE 06 25 06 30 07 CO »7CS 07 30 07 45 08 00 08 05 08 10 OS 25 08 45 09 00 09.30 09 40 10 00 10.05 11 05 11 50 12 00 12 10 12 25 12 40 13 00 13 15 13 30 14 00 14 20 14 15 15.00 15 0S 16 05 16 25 16 45 1T 0C 17 05 17 25 1/50 19 00 19 30 19 40 Acılıs v e Drorram Gunavdın r l ı K ive haherler Cımavdın (II) Hnb«rler v* h a v . durumu TtırkuİMI'tanbul'da bueün Kucük Ilinlar Hafif batı mıiıi^i Beraber ve solo sarkılar Vıvolons*l toloları Ev icin M Birtan'dan sarkılar Ar^asl v a n n Ara haberler Okul radvosu Sabah konseri Saz eserleri 4ı a tıaberler v e ilinlar Tırküler Kucuk orkestra Sark.lar Haberler: He«m! Gaai» E Altan'dan urkılar Rcklum Droaramları A t'stun'den sarkıUr Kadvo scnlonl o r k e r t r ı n Dort »cs • Dört u ı Aıvj huberler Okul radvosu Dans o r k e j t r a ı ı Rarkıiar Tilrkuler Ara haberler Kov odası Beraber v e solo ş a r k ı l a r PeklSm c r o e r a m l a r ı H a h r r l e r ve bava d u r u m u K'icük i l i n l a r : haiif nıüzik Anavasa 6789 YL'KAKIDAN AŞAÛITA: 1 «Kolaylıklar» mânasına eski bir terim ve eski usul bir çoğul. 2 Kahn ve kaba kumaş, hayvanlara mahsus su içme yerı. 3 «Eleştir!» mânasına iki sozlü bir emir. 4 Koca, aptalın biri. 5 Akar mlardan, apansız. 6 Nota, yazlık süslü kdşk. 7 «Bır şeyin esas madDünkü bulroacanın desı olan kısmını bir ya halledünıis »ekli : na fırlatıp ondan kurtula maz> mânasına ıki sozcfur ve ortada bır takı vardır. 8 Yunanısta nın adaların dan bırı, düşuk kalitede. 9 «Çok kırmızı» mânasına ıkı soz. SOLDAN SAGA: 1 «... Yılanı delığinden çı karır» üe sonuçlanan atalar sözunun basındakı ıkı keiıme. 2 O yetışmeden doğan aceleci çocuklarda vardır, «yukandan duşme ve dokulme» mânasına bır Divan edebiyatı terımi. 3 Put (eski terim), şan ve şöhret (yeni terıra). 4 Hele yaz mevsıminde şimdi erkekler bunu pek takmıyorlar. 5 Çok hoş ve güzel, ınsan bunlan okutfukça hem faydalanır, hem de guzel vakit geçırır. 6 Tersı «kendine isım takın!» anlamına iki sozlü bır emırdır, nota. 7 Bırdenbıre parlayıp tutuşmak (ıkı soz). 8 «Bu yemeğın lezzetıne bakana onu nezr ve hedıye et!« karşılığı ıki sozlü bir emır. 9 Bir sıfat takısı, cağırma vasıtala rından. UONKO BULMACANIN HALLEDÎLMtS SEKLİ NASIL HALLEDILECEK Yukandakl rakaaılı bulnmcad, Mdece 4 Une anantar (ipucn) tre 8 tan* «onnç rardu Boa kalan 12 kareBİD içine 1 den 9 a kadar uvgun birer rnknm koyarak ve toç>lama. çarpma, çıksrtma, bölme i«ı»<>tlerine dikkat ederck *old*E sağa ve yukandan aşağıya balmarada fösterlleo «onaçlan bulanaz Bua. vaktinizi alu ama. bos vaktinizj ho$ça ereçirmiş olursunut Tiffony JIFFANY JONESİ l a « » ' ^ 20 00 20 15 20 30 2!.00 21 10 21 25 21 40 22 00 22 4S 23 00 23 55 1955 Konu ve resım: AYHAN BAŞOĞLU BUOİN KÖPRÜSÜ VASMÜ12UN SESİNPSMMAU ŞA^ngnsiNi WJVMANIN AtüfU Sonat saati Sanat o l i v l ı r ı Turk muziii 24 saaun clayları ve ilinlar Hafif batı roüılH Ekonomi Ne»rin SİDahl'den sarkılar ReMâm c r o e r a m l a n Haberler Çaz m u z i B Özeüer: c r o « r a m v e k a o a n ı s ISTANBUL IL RADYOSU 16 55 A c ı l u v e Drocram 17 00 Diskoteeimizden 17'JOKucuk konser 18.00 Genclere m u i i k 18 30 Senfonik müzik 19 00 Hafif müzik 19 15 Rnrivo ile Franaızca 19 30 Aksam konseri 20 15 Gencierle b e r a b e r 21.00 ODeralardan »ecmeler 21 45 Kafif muzık 22 00 Cece konseri 23 00 Caz m u z ı i ı 23 30 Hafıf batı muziei 0100 P r o e r a m ve k a p a n ı s Bır varmıs: bir vofcmu» DENIZ GURBETÇILERI ] HALİkARIMflS BALIKCİSI 8 Denizde bir çırpıntı, bir fışıldama oldu, Kıya met kopuyordu yüzde. Hız parçalarıydı lambukolar, denizlerde geniş anaforlar burgaçlayıp, denizleri fırıl fınl döndurüyorlardı. Bir tanesi takımıyla su dışma sıçrayarak, koca bir şamar şaklayışıylar denize düjtü. Pembeye çalan gümüş gövdesi güneşte şlmşek gibi çaktı. Uçar balıklar da, alay alay havaya fır fır fırladılar. Bir taşla çat dıye ta ortasından delinen bir camın dört yana çatlak çizgileri sal ması gibi, Uçarlar vızzz..z diye kaçıştılar. Derken ha vada bir martı buludu peydahlandı. Dadandılar ha vada uçuşan Uçar balıklara. Denizde çat çat eden lambukolarm çenelerinden kurtulan Uçarbalıklar, martıların gagalarma yem oluyorlardı. Karabatak lambukolarm şaklayışlarıyla martıların çağrısıru yenen bir sesle: Hele bak! Bak! Hey gidi gözünü sevdiğim deniz âleml! Amma da bizlere benziyor. Karadaki patronlarla denizler arasında sıkışa kalan bızler gı bi değil mi uçar balıklar! Karaların, topraklann ka parozcusuymuş, tefecisi\miş, onlardan kurtulmak ıçin, denizlere can atarsın. bu kez de Karakulak gi bi deniz kaparozcularma kapıhrsm. Heıif adam değil ki. Nah şu lambukolarm çat çat eden dişlerinin otomatik kapanı sanki» dedi. Karabatak bu sözleri söylerken, Aya Fuka burnunun ardından depozitonun sancak yönıinden pus kürmeler (13ı saça saça bir deniz filosu sökün etti, tam yolla martı buludunun ortasma daldı. Martılar cıyak cıyak ederek dört yana savruldular. Uçar larla lambukolar hemen yok oluverdiler. Atejoğlunun gemisinden, birçok ağızdan: « Datça'lı Göbekoğlu» diye bağırıldı. Kimileri de «bok herif« gibi ve daha kantarlı küfürleri Göbekoğlu'nun adresine savurdular. Aliş, bu Göbekoğlunun kim olduğunu ve neden küfür edildiğinı bılmediği için denizcilerin yüzlerine şaşkın şajkın bakyordu. Karabatak ona: « Bu Göbekoğlu, Karakulak gibi hmzır herifin biridir. Az çekmediler ondan denizciler. Burada kilerden birkaçı ona dalgıçhkla tayfalık etmiılerdi« dedi. Gemidekilere ddnüp: « Göbekoğlunu değil, ama karınlanndan ona tutsak olan deniz yoldaşlarını selâmlayın be! Ne de olsa deniz üstünde dost selâmı içlerini açar» diye bağırdı Sonra gene Aliş'e dönerek: « Bak Aliş, yaşım yetmiş mi ne. Doğduğum günü bilmiyorum ki yaşımı hesaplayım. Anam, ko ca kurak yıh doğduğumu söylerdi Eh hesapladılar Galiba yetmişi bile aşkmım. Şurada artık yaşıyaca ğun az buçuk zaman kaldı. Şurada o deniz ağaların dan kurtulalı beş altı yıl oldu Sense evlât. denizıe re açılmadan onların pençesinden kurtuldun demek tir. Yoksa onlar kolaymı bulurlardı. Seni kendilerine borçiandtrdılar mı bir. boSuluncB.va, ya da ölünceye dek onların kö'.esi olurdun. Kurtulmak için zencirlerini sarstın mıydı vay vay, ağaya karıı geli yor diye seni köpeklerine öldürtürlerdi» dedi. O sırada denizi bakışlarıyla arayan denizciler arasında gene teleskop elini dizine vurdu «Eh arkadaşlar, size bildireyim. Karakulak Tevfık, bütün gemileriyle peşimizde! Karaadanın beş altı mil ge risinde. Bize doğru geliyor. İsterseniz teleskopu ge tirin, bakın», dıye bağırdı. Bütün tayfanın gözleri ilkönce korkuyla Teleskop'un işaret ettiği yöne doğ ru baktı Sanki onlan bir kara şeytan kovalıyordu sonra bakısları, boyunca dümende duran Ates oğlu Murat Reis'e döndü. Karakulak'tan korkuyor lardı. Ama güle oynaya ekmek çıkarma işine gider ken, o işi bırak da, arkalanna musallat olan Karakulak'la bir ölüm kalım ekmek kavgasına giriş! Hiç de hoş değildi bu! Engin genişti. Denizin her yanında çalışabilecek yer vardı. Ama sen uğraşma, avlanacak yer arama da git başka larının hul dugu yerde hazıra kon. Hem de o yerin, daha gehş memis ceviz kadar süngerlerini kopar, hınzırlık olsun diye. O yeri yıllar süresince kısır (14).bırak. Ya pılır iş miydi bu Allah aşkına? Murat Reis, Kara ulağm gelmekte olduğu yere dönüp bakmamıstı bile. Yalnız tayfaya, «Zarar yok, gelsin hele. Biz işımize bakarız» dedi. Sesınden mi, dümendeki sâkin duruşundan mı, denizci lerın içlerine bir güvenç gelmedi. Çengelci Barut yanıbaşındakilere, «Hey yedi denizlerin koca kaptanı. o kaptan olduktan sonra cehenneme bile, orsaalabanda giderim O ne yapacağını çoktan kafasında kurmuştur,» diye fısıldadı. Artık ters karantıdan çıkmışlardı. Meltemın mavisine girmişlerdi. Motor durduruldu. Yelkenler hissa edildi. Ka yıklar birdir bir oynarcasına dalgaların üzerinden sekiyorlardı. Datça kıyılarır.a Hes altı mil kalmıştı. Ne var kı Datça yönüne bakanlar, orada ancak denizci gozlerinin farkedebileceği ufak belirtilerden pek hoşlanmadılar, Datça dağlaruım üzerinde belli belırsiz bir iki bulut fiskesi görünüyordu. Ama sanki görünmez bir el, bu fıskeleri kuyruk larından tutup, onlan hızla dcndürüyordu. Kura Yusuf, Murat Reis'e bakıyorriu «Gaüba fena hava ya catacağız» dedi Tele^knp, «Ne o barometreye mi baktın?" diye sordu. Yusuf. «HaVır Murat reisın vüzü çatıktı dedi Çok geçmcden. Murat Reis ses lendi: «Çocuklar! Gözlerir.izi dört açm. Çünkü Yayla Tepmesinin (151 ta göbeğine dahedeceğim. Yelken leri camadana (16) alın. Dalgıç kayığına ıki kişi, çengelci kayıklarına birer kişi gitsin, kayıklar birbirini kavhetmesin, catı«ma5inljr da. Karakulağı az sonra peşimizden silkerız» dodi (Arkası var) A N KAR A 06 25 06 S0 07 00 07 05 07 30 07 45 08.00 08.05 08 10 0S 30 O?İ5 0P.00 09.20 09 40 10.00 10 05 11 05 11 10 11 30 12 00 12 05 12 20 12.25 12 30 13 00 13 15 13 30 14 10 14 15 14 35 15 00 15 CT Aeılıs v e o r o e r a m G u n a v d ı n (I) Ko\e haberler Gıınavdın ( l l ı Haberler ve hava d u r u m u Sabah müzifii Ankara'da b u e ü n Kucık ilânlar N Demndöven'don ?<rkıl«r Hafif batı müziği T Karabuluftan türküler Ev icin Sabah konseri Arkası v a r ı n Ara haberier v e ilânlar Okul radvo»u Hafif müzik M. Erses'den t a r k ı l a r Konser saati Ara haberler v e ilâıılar Y. C:nar'dan türküler Kıhrıs sajti Kucük llânlar Sarkı'ar ve ovun havaları Haberler: Resmi Gazete Hafif muzik Reklam Drojrramlarî Kucuk konser S. Erorhan'dan türküler Plâklsr arasında Ara haberler ve iltnlar Okul radvosu İVİ OUXJ,vacÇA 1B05 C Bolvadin'den »arkılar 16.25 Türkuler 16 io Albunlerden aecmeler 17 00 Ar o haberler ve llânlar 17 05 17 ?u 17 50 19 00 19.0 19 35 9 50 9 55 I) 25 0 40 İ.00 1.10 1 25 1 45 2.05 2.30 2 oi 3 00 3*"> 3 5J Yurttan sesler Kov Odası Reklâm o r o e r a m l a r ı Habcrler v e hava d u r u m u Kucuk ılSnlar Tıırkuler Bır varmıs: bir v o k m u ı Turk m u z i i l Suor dercisi San'atcının earİT) dünvası i >4 saatln olavları ve llânlar \ Bavram'dan t u r k ü l e r Caedas t u r k siiri N T o k a t l ı o e l u d a n sarkılar Ceşitli muzik Turküler Haberler Gece konseri Gece muziii Özetler: Droaram ve kawnıs J