Katalog

4 Nisan 1968 CUMHTJRİYET SAHÎFE ÜÇ 1 Wiscoıısin'de Mccarthy Geriye tırmanma efsanesi merikan jetlerinin KoVietnamın 328 kilometre deriuliklerine so1 kulmaları, bombardı • manların sınırlandırılmasının sandığımızdan çok daha az önem li ve kfiçük ölçfide oldugunu mey dana koymustur. JOHNSON'ın doğruyu konnşmamak itiyadından vazçeçmemesi, Amerikada hayâl kırıklığı yaratmıs, ulusal birlik havası, 24 saat sürmeden dafılmıştır. Gazetc. radyo ve televizyonlar. Beya* Saray ile toplnm arasındakı güven butaranı ya da uçurumundan tekrar söz etmege baslamıslardır. önceki gün JOHNSOVı alkıslamıs olan Senatör FULBRIGHT, dün, «Aldatıldım» şeklinde konuşmustur. 7A\ z e v AJANSLAR * RADYOLAR Giinün Portreleri Mehmet BARLAS m 964 yıünda New York'tan Senato seçimlerine 1 katılıyordu. 60 gün süren kampanyanın sonuna 1 gelinmişti. Bir yardımcısı, Robert Kennedy'nin yanına oturup şöyle söyledi ona: «Halkın sana karşı duygusu, 193233 yıllannda Roosewelt'e karşı olanın e^i. Seni ya seviyorlar ya da nefret ediyorlar senden. Ortada olan biç yok.» Ağabeysi John F. Kennedy'ye karşı da aynıydı duygular. Bir grup çok sevdi, diğerleri de nefret ettıler. O kadar ki, sonunda öldürüldü. Politikacüara karşı halkın tutumu, ülkenin niteliğine göre değişir. Eğer ülke, büyük işler yapılması gereken, hamlelere ihtiyaç duyan ülkeyse, politikacı düzene müdahale ettiği oranda Ugi çeker. Çok sevilir ya da hiç sevilmez; fakat tuıutulmaz da.. Yok eğer, ülke Amerika gibi işleri tıkırında bir ülkeyse, politikacı statükocu olduğu zaman göze girer. Zaten bir buhran olmadan, devrimciler Amerikada politikacı olamazlar. Hele Başkan biç olamazlar... Örnek, Lincoln, Roosewelt ve Kennedy tipi Başkanların, ancak buhranlı zamanlarda ortaya çıkmalandır. Johnson'ın seçime katıütuyacafını açıklayan demeci, Amerikayı saran yeni buhranın yorumcusu da sayüabilirdi. Yani, buhranlı durumlarda ortaya çıkan devrimci bir Başkana ihtiyaç duyuluyordu.. Politikada her olayı ihtıyatla karşılamak en doğ ru iştir. Johnson'ın kararı bir politik manevradan ileri gitmiyebilir. Tıpkı «Vietnamda bombardımanı kestim» deyip bombardımana devam etmesi gibi. Fakat ne olursa olsun, Robert Kennedy bugünün Amerikadaki 1 numaralı portresidir. hadiseler arasında D JOHNSON'ın geriye tırmanma kararının samimiyetinden şüphelenmeğe yerden göge kadar hakkımız var. Paballılıfı ve faydasızlığı anlasıldıgı ıçin »ınırlanan bombardımanlar, Dünya kamu oyuna. HO Şt MİNH'e yaptığı dramatik müzakere çağnsıyla birlikte. bir taviz, bir barıs tesebbüsü maskesi altında ynttnrulma|a kalkısılmıstır. Bombalanması yasaklanan yerler, Knzey Vietnamın milyonlira malolan dev Amerikan uçaklarının zavallı gözde pilutlarıvla birlikte keklikler gibi düsürüldüğü havaya karsı en lyi korunmus kesimleridır. JOHNSON'ın Kuzey Vietnamın bombardımanı konnsundaki sözleri ile eylemleri, taban tabana zıt olagelmistir. Bombardıman, iki Amerikan muhribinin Tonkin Körfezinde Kuzey Vietnara teknelerinin hücunıa uğradıgı iddiasından sonra, 1964 Acastosnnda «misilleme» mahi yetinde başlamıstı. Misilleme hücumları sürekli olmamıs, düzenli saldmlar Şubat 1965 te ulaşım tesislerine hiicum edılmesiyle başlamıstır. Düzenli saldırılara gerekçe olarak, «Vietkongnn Pleykudakı Amerikan misafirhanesini karadan bombar dımanı» gerekçe olarak gösterilmistir. Ancak Amerika birkaç gün sonra «Knıcyden Güneye asker ve malzeme sızdırılmasını» | resmi sebep olarak ilân etmiş j tir. Gerçekten de saldırılar askerden arınmıs bölgenin kuzeyin I deki dar bir kesime inhisar et | miştir. Ancak giderek knzeye kaydınlarak yogunlaştmlmıs. I lıer geçeu gâıı hedet listesine ye I nileri eklenmis, Hanoiyi dize ge . tirip müzakerelere zorlamak a I macına yönelmistir. JOHNSON' ' m Dünyayı yerinden oynatan I pazartesi günkü açıklamaları I Üzerine, nihayet resmi sebebe . dönüldügünü düşünmüştük. Fa I kat biz de aldatılmışız. Açık I konusalım. Başkanın sözde bans tesebbüsü ile 13.500 kişilik takviye birligi gönderme. balibanr ve önümüzdeki tnali yılda Vietnam savaşı masraflarını 5.1 milyar dolar aıitırma kararlannı aynı anda açıklamasıyla düstüğü çelişme, heyecan ve gfirültü arasında pek dikkatimizi çekmemişti. Şimdi Amerika, HO Şt MtNH' in konşumasını bekliyor. Saygon ve Wastaington'dan aldıgımız haberlere bakılırsa, Hanoi müzakerelere yanasmadıfı takdirde, bombardımanların sımrlandınlması en fazla fiç ya da dört bafta sürecek. Yanılmış ol mayı yürekten temenni ederız ama, HO Şt MlNH'den Amerika'nın beklediği biçimde, şartsız ve kaypak olmayan bir cevap ve kaypak olmayan etmiyornz. . gelebilecefini lahmin Dir cevap gelebilecefini (Arkası 7. sayfada) I lahmin etmiyornz. (Arkası 7. sayfada) | DIŞ HABERLER SERVİSİ MtLWAUKEE Vietnamda banş tarafiısı Minnesota Senatörü Eugene MoCarthy, Wisconsin Cumhurbaşkanlığı ön seçimJerinde, partisinin adayuğını kabul etmiyeceğini söyliyerek yanştan çekilen Başkan Johnson karşısında kayda defer bir başan kazanmıştır. Cumhuriyetçüerin safında lse, Richard Nixon, beklendiği gibi eyaletin bütün Cumhuriyetçi delegelerine «sahip çıkmıştırj» McCarthy, Wisconsin1i Demok rat seçmenlerin «L.BJ» lehindeki oylannı, Başkanın «Şimdiye kadar ülkesine yaptığı hizmetlere karşı bir takdir ifadesi» olarak yorumlamıştır. Nixon'un, Cumhuriyetçi Parti kurultayına katılacak 30 Wisconsin'li delegenin oylarım toplaması beklenen bir şey olduğu için nor mal karşılanmıştır. Alınan ilk kısmi sonuçlara göre, McCarthy ı!e Nixon, topladıklan oy bakırmndan başabaş gitmektedir. 3390 seçim bölgesinden 1374 ünde tasnif tamaralanmış olup Demokratlann safında durum şöy ledir: McCarthy 219.382 oy veya oylann »o 54 ü, Johnson 156.504 oy veya oyların "o 39 u. Cumhuriyetçilerin safında durum: Nixon 200.595 oy veya oylarm °'o 80 i, Ronald Reagan 27.385 oy veyi oyların °o 11 i. Aynı kısmi sonuçlara göre, se 011 M'İ lllll lıil/illllll çimlerde taraftarlanru Eugene McCarthy lehınde oy kullanmaya çagıran Senatör Kermedy, şu anda Demokrat oylann °o 5 ini top/ lamıştır. Kennedy'nin bu kadar oy toplaması büe kendisi için büyük bir başan kabul edilmektedir. Kennedy, özellikle zenci mahallelerinde başta gitaektedir. Ronald Reagan ise, eyaletin «zengin semtlerinde» oldukça fazla oy toplamıştır. • t Brezilya'da ihtilai havası esiyor RÎO DE JANEİRO, (a.a.) azartesi günkü öğrenci gösterilerinden sonra, Brezilya'nın birçok şehrinde darum gerginliğini muhafaza etmektedir. Goias eyaletinin Goiana şehri polisi şehir katedraline girerek içeri şığınan öğrencilere ateş açmıştır. öğrencilerden ikisi ağır yaralanmıştır. Goiana şehri Piskoposu Fernando Gomes de Souza Polis Müdürlüğüne sert bir protestoda bulunmnştur. johnson'ın çekilişi erçi bugünden çekilmiş değildir; ama Aroerika tBirleşik Devletleri Cumhurbaşkanı Johnson gelecek seçime (bu sonbahar) gir> miyeceğini kati şekilde ilân etmesiyle artık siyasî hayattan çekilmiş sayüır. Bunu kendi sesinden radyolarda dinledik. Haberin beklenmedikligi ile Nisanın birinci günü ortaya atılması bunun bir Nisan Balığı aldatmacası olması zannını doğurdu. Bir çok Avrupa siyasî mahfilleri Uk önce böyle sandılar.. fakat haberin gerçek olduğu üste'enince düşünceye daldılar.. çünkü Johnson'ın bu hareketl hiç beklenmiyor, battâ serilmiyordu.. E neden yaptı bunu Amerikan Cumhurreisi?. Hele Vietnam harbinin en kritik devrinde? Büyülc siyasî hâdiselerin (çünkü bu onlardandır) sebepleri o kadar çirift ve çeşitlidir ki; herkes başka türlü tefsir edebüir.. nitekim Baskan Kennedy'nin de neden öldürüldüp, yani Amerika siyaset sahasından niçin tasfiye edildiği hiia anlaşılamamış, hattâ kaatili bile meydana çıkmanuştır. Johnson için de bir çok şeyler söylenecektir. Hele öküz altında buzağı anyanlar yüksek bilgi ve se& gilerinin icabı olarak akla ve hayale gelmiyen sebepler keşfedeceklerdir. Fakat işin kati ve hakikî versionunu gene Johnson belki seçimlerden sonra ortaya atacaktır. Şimdiki halde Başkan Johnson, Amerikaulan bölünmekten korıımak için artık politikadan çekildiğini söylemiştir. Buna inanmaktan başka çare yoktur. Ama bu karan abnasında ona kim akıl hocalığı etmiş. hangi his ve sebepler âmil olmuştur? Ben dünya haberlerini oldukça muntazam takip eden orta halii ve orta akülı bir gazeteci sıfatiyle şöyle düşünüvorum: Johnson. Kennedy'nin katliyle iktidara geldiği gün dahi antipatik ve şüpheli bir adam olarak: karşılanmıştır. O günün hikâyesini yaznuş olan Schleringer'e göre Johnson, hâdise akabinde ne vapacağını şaşırmış perişan bir halde idi. Kendinin de dediği gibi kanlı bir vak'a ile 22 Kasım 1963 de ansran Kennedy'nin yerine otomatik olarak Başkar olunca dünvinın pek büyük hâdiseleriyle karşılaştı. 1964 te tekrar seçildi.. iktidara geldiğindenberi Gün>7 Asya ve Ortaşark hâdiseleri, ÎTK kavgalan adamı hir dakika rahat bırakmamıştır. Johnson 60 vaşındadır. Buna ragmen şahsen de çördük oldukça yıpranmış halde idi. Vietnam harbinde müşavirleri ve onlar gibi memleket efkârı ikiye aynldı. Gayesi ve sahası gayri muayyen bir harbe girmiş, çıkamıyor. Belki de düşmanınııı kuvvet ve kalitesini iyi ölçemeıH. l'fak çapta tedbirler aldı.. büvülttükçe büyülttü.. hâ!â Amerika .:ırim milyondan fazla kuvvet % e çok mühim modern silâhlarla bir klâsik harb yapmaktadır. Her gün yüzlerce Amerikalı ölüyor! Niçin? Harb hiç bir yerde sevimli değildir. Üstelik kazanılması uzadık ça.. hele bir taraftan harb, bir U» rafta hürriyet olmaz. Dünya ve Amerika efkân komünistlerin de çok faal propagaııdasiyle bu harbin ve o münasebetle Johnson'ın aleyhine döndü. Amerikada her ne kadar kamu oyu yoklamalan henüz Johnson aleyhine dönmemiş ise de grafilder aşağı doğru bakmaya başlamıştır. Amerika bir dünya devletidir. Şüphesiz, bir numaralı dünya devletidir. Zaman zaman tarihte dünyayı idare etme durumuna eiı> miş devletler olmuştur. Amerikadan evvel İngiltere bu vaziyette idi. Bir ara Fransa bu duramda bulundu. Daha enel Osmanlı İmparatorluğu böyle olmuştur. Ondan evvel Charlemagne buna benzer bir dünva devleti kurmuştur. Daha önceleri Roma tmparatorluğu da böyle idi. Tarihte gerilera doğru gittikçe böyle hiç değilse dünyanın bir kısmını idare eden devletlere rastlanır.. Amerika târinin bu zümrede kaydettiği en büyük devlettir. Serveti, endüstrisi, teknolojik Uerlemesi, as* keri kuvveti Ue bu böyledir. Ve bu sahada Rusya ile rekabet halindedir. Bugün için iki süper devlet vardır. Hiç şüphesiz bunlana birincisi Amerikadır. Ve Amerika bu mevkiini muhafaza mecburiyetindedir. tşte Johnson böyle bir devletin başındadır. Ve onun başında da dışandan, içeriden gelmiş belâiar vardır. Büyük başm derdi de büyük olur. Bir kere her dış hâdisede Am«rikanın bir politikası, demek ki bir payı, vazifesi, mesuliyeti vardır. Böyle anlarda demokratik devletlerde insan, devlet hesabmt harcamr.. diktctörlüklerde, devlet insana harcamr. Yirminci asırda Almanya, Hitler'e feda edilmiştir. Ama Amerika Johnson'a feda edilmez. Bence dâva Amerikanın dnrumanu koruması dâvasıdır. Johnson iç ve dış âlemde prestijinden hayli kaybetmiştir. Önümüzdeki seçimlerde kendi partisinden bir iki rakip ortaya çıkmıştır. Belki Johnson bunlara ragmen adaylığı kazanır, fakat Johnson'un menıleketteki seçim kotası ne haldedir? Sırf Johnson vüzünden Demokratlann Başkanlık seçiminî kaybetmek ihtimali vardır. Bunu önlemek, Vietnam işinde daha seyyal ve kaypak bir politika takibine ve onun gerçekten sulh îsteyip istemediğini anlamaya imkân bırakmak için Johnson çekilmis olabilir. Amerikada, ve ona benziyen hür memleketlerde ne kadar angaje olursa olsun devlet adamları korkusuzca çekilebilirler. Çünkü faal devirlerinde onun halckında ne varsa söylenmistir. Korkusu voktur. Kapalı rejimler öy1! midir? Yerinden düşmüş veya düşüriilmüş bir adamın maddi, mânevi hayatı mahvolabilir. t, ll flL?f lll 2 P Teksas Demokratları Kennedy'yi istemiyor D AUSTİN, (a a.) emokrat Partinin Teksas kolu. Senatör Robert Kennedy'nin Başkan adaylığını kazanmasını önlemek için harekete geçmiştir. Partinin «iş kolu» parti kurultayında Başkan yardımcısı Hubert Humphrey'in desteklenmesıne kirar verirken, «muhafazakâr» kanadı da, Humphrey'in «kabu!e şayan bir aday» oldugunu bildırmiştir. Rio De Janeiro'da, pazartesi • giınü polis ve silâhlı kuvvetler ile aralarında cereyan eden çatışmalardan sonra ögrencıler yann yeni bir nümayışte bulunmaya karar vermişlerdir. Guanabara eyaleti Valisi Francisco N'egrao Lima geçen hafta polis tarafından öldürülen Luis De Ijma Souto için yann yapılması kararlaştırılan ayine açık havada değil de bir kılısede yapılması şartı ile izin vermiştir. Kısaca. • KOSİGİN Sovyetler BirUği Başbakanı Aleksi Kosigin'in 1723 nisan tarihleri arasında Pa kistan'ı resmen ziyaret edeceği Ravalpindi'de acıklanmıştır. Kosigin hâlen komşu Iran'da bulunmaktadır. # KARAR YILI Rodezya'nın «âsi» Başbakanı lan Smıth, «Diario Popular» gazetesine verdiği bir mulâkatta, .ükede Cumhuriyet ilân edilip edılmemesine bu yıl içinde karar verılecegini beürtmiştır. Smith, bu sorunun yıl sonlarına doğru açıklanacak yeni Anayasa ile birlikte ele alınacağını tasrih etmistır. Dünyada ilk defa bir TÜRK TARİH DERGİSİ seçilmiş 500 tarih yayını arasında 9. sırayı aldı belgelerle obert, 20 Kasım 1925 de Boston'da doğmuş, 1 yaşından sonra New York'lu olmuştur. 1951 de Vırgjnıa Hukuk l'<ikültesıni bıtırmeden once, bır süre de Harward'da okumuştur. Üniversiteyi bıtirmeden önce, 1944 yılında orduya gırmış; fakat aktif savaşa katılmadan savaş sona ermıştir. Bu savaşta büyük ağabeysi Joe olecek, kuçuk ağabeysi John (Müteveffa Başkan) ise büyuk kahramanhk lar gosterecektır. Robert Kennedy'nin meslek hayatı, 1951 yılında. Adalet Bakanhğının Krimınal bölumundekı Savcılığı ile başlar. Daha sonra. 1953 yılında Robert'i, meşhur Mc Carthy'nın Senato Ara^ tırma Komitesıne yardım eden 15 kışilik Kurulda gorüyoruz Sanınz ki bu, Kennedv'nin hayatındaki en büyük çelişmeyi meydana getirir. Nıtekim, 1 G 9R Başkan seçimlerınde, John F. Kennedy'nin adayhğına, Amerikan lıberallerı bu yonden itiraz etmişler ve kardeşinin Mc Carthy'le ilişkisini hatırlatmışlardı. Robert Kennedy 195760 arası. Robert Kennedy kimdir? R Düşman şövalyeler (Kennedy ve McCarthy) ile ortak dUşmanlan Mc Clellan'ın <Çahşma komıtesınde» yer almış, bu arada Sendıkalara musallat olan gangster lerle yaptığı mücadeleyle ün sal mıştır. Bundan sonrakı üç yıl. Robert Kennedynın adı ağabeysininkıyle birlikte amlacak tır. Başkanlık seçiminde kampanyayı yönetmiş, zaferden sonra da Adalet Bakanı olmuştur. Bu sıralarda bır Ünıversıteyi ziyaret ederken öğrenciler kendisine «Adalet Bakanı olmak için ne yapmalıyız?» diye sorunca şu cevabı alırlar: «Agabeyinizi başkan seçtirin!» Kennedy'nin oldürülmesı ile Beyaz Saray yönetıminde yalnız kalan Robert, Johnson Kabinesinden istifa edecek ve 1964 de New York Senatörü olacaktır. Geçen ayın 16 sında Johnson'a karşı adaylığını koyana kadar, Kennedy, Vietnam'dan Zencı me selesıne, Çin ilişkılerinden ıktisadi problemlere doğru uzanan bütün noktalarda Johnson'ın baş muhalifi olmuştur. dergisi TÜRK TARÎHİ SAYI ÇIKTI AKBAN K 31 ARALIK 1967TARİHLİ BİLÂNÇOSU (ÖZET OLARAK) AKTİF: •"" *• 269.578.211 207.451.442 1.004.394.943 49.831.912 52.987.095 70.903.924 1.574.744 1.656.722.271 Kasa ve Bankalar Kanunî karşıbklar kasası Ticari ve Mali Plâsmanlarımız îştirâklerimiz Sabit Kıymetler Muhtelif Borçlu ve Diğer Aktifler İlk Tesis Masrafları Umumi Yekun tZMtRtN IŞGALt BİR İHANETtN BELGESİ MtLLt DtRENME KUVATI MlLLtYETE KATILANLARIN LtSTESt GARP CEPHEStNlN KURULUŞU VE tLK EMtRLER H. ABDtLHAMlD'E TAPILAN RÜSVET TEKLtFt OSMANL1 tMPARATORLUGfNDA ARŞtV tSTANBUL METROSU ÇALISMALARI TÜRK RUS MÜNASEBETLERt KÜRTLER tSTANBUl/UN EN ESKİ METEOROLOJtK KATITLARI HALİÇ TERSANEStNDE İNŞA EDtLEN tLK OSMANLI DONANMASI ve CÂFER KAPUDAN'IN ÂRIZASI TÜRK PARA TARİHİ BAKIMINDAN ESKİ HESAP KİTAPLARININ DEGERİ 16. TÜZTILIN İLK YARISINDA DlVARBAKIR Vazıları, yayınlanmarrus gizli belgeleriyle verilmektedir. Derginin 6. sayısı ile birınci cilt tamamlanmış ve bugune kadar yapılmamıs bir cilt kapağı içinde satışa çıkarılrnıştır. Kıtaplığınızda mustesna bir yer alacak olan cilde iftiharla muracaat edebılirsıniz PASİF: Sermaye, İhtiyat Akçeleri, Karşıbklar Taahhütlerimiz , Mevduat Tediye Emirleri, Muhtelif Alacaklılar, Talep Olunmamış Kıymetler P a 8 İ f l e r Menteş Kitabevi ve Kitapçıarldan arayınız Genel Dağıtım: Taşra GAMEDA İst. Halit Üstükarcı (Cumhuriyet 3328) 67.822.091 • • 68.588.119 • 1.340.631.709 145.698 383 İS^IÖJH • 15.566.258 • 1.656.722.271 Samur kürk meselesi... Müessesenizin güzel tefriş edilmesi firmanızın kartvizitidir. Kâr Umumi Yekun FAALİYET NETİCELERİ : : Bir evvelki yüa nazaran mevduat miktarında % 24 nisbetinde 257 milyon liralık artış kaydedilmiştir. Bu artış miktarı Özel Bankalar arasında ikinci sırayı ifade etmektedir. Plâsman : Bir evvelki yıla nazaran uo 23 nisbetinde 228 milyon liralık artış göstermektedir. Iştirakler : Yıl içinde yapılan yeni yatırımlarla Banka iştiraklerinde oo 92 nisbetinde 23,9 milyonluk bir artış kaydedilmiştir. Safi Kâr : Bir evvelki yıla nazaran 3,4 milyon fazladır. Teşkilâtlanma : Yıl içinde hizmete giren 16 Şube ile birlikte şube adedi 125'e yükselmiştir. Mevduat verebilir. Resmi veya özel daire, Otel, Motel, Kulüp ve bu gibi turistik müesseselerinizin câzip ve modern bir şekilde tefrişi için çefitli kolaylıkları ile hizmetinizde olan Konak Mefruşat'ı tercih ediniz. Halukârgazi Caddesi No. 121 Pangaltı İSTANBUL, Telefon : 47 01 69 KONAK MEFRUŞAT LTD. ŞTİ. Ilâncüık: 3949/3350 DUYURU Doğan Birlik Mehnşat Ortaklığından tamamen ayrılan MARSEL (Menahem) MARÇELLİ Yalnız KONAK MEFRUŞAT Ltd. Şti'ne devam ettiğinı sayın dost ve müşterilerine duyurur. KONAK MEFRUŞAT LTD. ŞTİ. Halaskârgazi Caddesi 121, Pangaltıİstanbul Telefon: 47 01 69 İlâncıUk: 5968,3351 Halkımızın büyük güvenine şükranların: sunar. . bOll/3333 i AKB AN K B. FELEK