Katalog

SAHtFE DÖRT 28 Mart 1968 COIHURÎTET ÎÎKİnci A d a m YAZAN: ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR htilâlin ilk heyecanlı günleri geçmişti. Millî Birlik Komitesi kurulmuştu. Geçici Anayasa ilân olunmuştu. Esas Anayasanm hanrbk işlerinde çalışmalar başlamıştı. Eski D. P. yöneticileriyle, partinin milletvekilleri ve es ki devirden suçlu görülenler artık muhafara altındaydüar. Yüksek Soruşturma Kurıılu çahşıyordu. Siyasî faaliyetler yasaklan mıştı. I ••••••^••••HBİHHİIH Kurmaylar gelirler, ama gitmesini bilmezler,. İhtilâli başlatrnak ihtilâlcinin işidir ama, ihtilâli bitirmek, artık onun ira.desine tâbi olmayan bir karışık problemdir. Çünkü ihtilâl, ancak kendi kanuniyetleri ile yaşar ve gelişir. Bu gelişmenin kanuniyetlerini idrak ise, her ihtilâlcinin kudreti dahilinde değildir... tnönü yorgun ve endişeli EÖrünüyordu, acaba ihtilâl haberi ona aşın bir ferahlık vermiş miydi? Ve bir aralık bu Cunta veya Cuntalar. başta Kuvvet Komutanlan da dahil olduğu halde, her gün içtimalar yaparak, zabıtlar tutarak, hattâ protökoller imzalayarak, Hükumet, Meclis, hattâ Devletin şek li aleyhine kararlar almışlardır. Dar be günleri tesbit etmişler, darbe ka rarları vermişlerdir. Ama niçin? îşte bütün bu hareketlerde asıl bilinmeyen, asıl meçhul kalan. asıl açıklanamıyan nokta budur. Yâni can noktası... Bir ordu hareketi veya ordu nâmına hareket olan 27 Ma yıs İhtilâli ve sonrasının büyük zaaflarmdan ve şanssızlıklarından biri de, işte bu ordu içi parçalanma olmuştur... ilk parçalanma. bilindiği gibi, ihtilâlden ancak iki ay sonra. 3 Ağus tos 1960 ta ve ertesi günü, 235 Gene ral ile 5000 kadar subayın hakJannda, sebep ve değer ölçüleri hâlâ açıklanamıyan şekilde ordudan tasfiyeleri ile meydan aldı. Mill! Birlik Komitesi dışındakiler bu ha rekete daha sonra «Eminsu Katliâmı» gibi isimler taktılar. Aynı yıl içinde ve ihtilâlden 6 ay sonra ise, bizzat Milli Birlik Komitesi par çalandı. Ve Geçici Anayasaya uymadığı halde Milli Birlik Komitesinin 14 üyesi tasfiye edildi. Yeni bir Anayasaya gidilmeden. aynı ko mitenin geride kalan üyelerinden yeni bir Millî Birlik Komitesi ku ruldu. Bazı yazarlar, yahut işlerin içinde olan bazı ordu mensraplan, Milli Birlik Komitesi dışmda, fakat ordu içinde bir «Silâhlı Kuvvetler Birliği» doğuşunu, bu Eminsu tasfiye hareketine kadar götürurler. Hava Kuvvetleri Kumandanı İrfan Tansel'in 6 haziran 1961 de başka bir vazifeye tâyinine bir ültimatomla karşı konuluşuna ve böylece Tanselin yerinde kalışını, bu Birliğin ilk gövde gösterisi sayarlar. Bu tarihten sonra ne Devlet Başkanında, ne Milli Birlik Komitesinde. ne de Ordu idaresinde. Silâhlı Kuvvetler Birliğinin muvafa kat veya tasvibi dışında bir karar ve teşebbüs gücü. artık kalmamısü. Artık bfltün düşüneeler bir noktada toplanıyordu: Scçimler ne vakit olacaktı?.. îhtilâli yapanlar, üç ay içinde seçim ve hangi parti kazanırsa iktidara onun gelmesi sloganıyle iş baSina gelmişlerdi. Ama bunun çok saf ve uygulanması imkânsız bir vaat olduğu çabuk anlaşıldı. înönü'ye gelince, Inönü daha ilk günden beri olayları hep kendi ölçüleriyle ve hep kendi açısından \z lemek, yorumlamakla mesguldü. Milli Birlikle arasmda artık direkt irtibat yoktu. Konuşmalarında, temaslannda çok dikkatli olmak zorandavdj. Bu dikkatlilik, zaten Inö nünün mizacına uyan bir vasıftı. Bütün hayatı boyunca înönü, dikkatli ve ihtiyath olmustu. OLAYLAR ZİNCİRİ Paşam, hiç de ferahlı, heyecan lı görünmüyorsunuz? Paşamn cevabı kısa, ama buruktur: Yakup, kurmayları, kurmay al bayları bilirim. Bunlar gelirler, ama gitmesini bilmezler! İnönü'nün sözlerinde dile gelen, uzun bir hayat tecrübesiydi.. Nitekim İnönü'nün gene bu hayat tecrübesinden gelen ve daha ihtilâlin üçüncü günü Cemal Gürsele hatırlattığı tehlikeler de gelişmekte gecikmedi. Bir taraftan İhtilâl KomiKaraosmanoğlu ihtilâl sabahı \ztesi kendi içinde parcalanırken, dimirdedir. Ancak 29 mayıs günil Anğer taraftan da Komitenin Ordu üs karaya dönebilir. Ve tabiî ilk işi tündeki nüfuz ve otoritesi sarsılır. Inönüyü ziyaret etmektir. Çünkü yainız Istiklâl Savaşı günlerinden beri onun yakmında değildir. Bilhassa 19501360 arasındaki sıkıntılı ve hattâ yalnızlık günlerinde, lnönü'nün bir yakın dostu da odur. Daima birbirlerinin evlerinde buluşurlar. Hülâsa, eski ve kayıLsız Evet. daha 1960 yıh içinde ve ihşartsız dostiuğun devam ettiği güntilâlden henüz altı ay sonra, ihtilerdedir ki Yakup Kadri, Izmirden lâl cephesinde büyük sarsıntı, asıl Ankaraya dönünce, vakit geçirmeMilli Birlik Komitesinin içinde pat den înönü'yü ziyaret eder. Arada lak verdi. Milli Birlik Komitesi par büyük değişiklikler olmuş ve iki çalandı! Dağıldı! Ve yeniden teşkil gün önce ihtilâl başarılmıştır. Yaedildi. Ama bu yeni teşekkülün oto kup, Înönü'yü jevk ve neşe içinde rite ve itibarı, artık eski ihtilâl gün bulacağını zanneder. Halbuki Paşa lerindeki gibi değildi. Nitekim bir düsüncelidir, dalgındır. Ve konuşsüre sonra Komitenin bizzat ordu maları ölçülüdür. O zaman Yakup üzerindeki nüfuz ve hâkimiyeti de sorar: sarsılacak ve «Silâhlı Kuvvetler ret yoktur. Gerçi Cemal Gürselin telefon konusmasına tejekkür etmişti, muvaffakiyet temennilerinde bulunmustu. Ama Gürseli makamında ziyareündeki tavsiyelerden, Gürselin pek de memnun kalmadığını sezmiş olsa gerekti. Nitekim Inönü'nün aşağıdaki sözleri Înönü gibi eski bir ihtilâlcinin, tec rübelerinden gelen bir hissini, o za man samimi bir dostu olan Yakup Kadri Karaosmanoğluya, mahremane açıklar: «Kurmaylar gelirler, ama gitmesini bilmezler»: Hem burada funu da kaydedelim kr înönü ihtilâlden acaba aşırı bir h ecan duymuş muydu? Daha doğ rusu, memleketin ihtilâle gittiğini e kadar yakından sezdiği ve 27 Ma yıs gecesi yatak odasına çekiürken damadına: İhtilâl kapımızda!. dediği halde. acaba ihtilâl haberi ona, ajın bir ferahlık vermiş miydi? Bunu dofrulayan hiç bir işa Millî Birlik Komitesi parçalamyor! Birliği» adını alacak yeni bir cunta, bizzat Komite üzerinde nüfuz ve murakabesini tesis edecektir. Komitenin hâkimiyeti şekilden ibaret kalacaktır. Bu parçalanma neden oldu? Bunun cevabı basit olsa gerektir: Komite ihtilâlden önce, tam mânâsiyle zaten müteşekkü değildi. Merkezi, reisi, idare heyeti, umuml mer kezi ve belirli idarecilere tâbi teşkilâtı yoktu. İhtilâl üzerine ve ihtilâle gerçek hizmeti olanlarla olmayanlardan, biraz da geiışıgüzel kurulmuştu. Hülâsa ve bu sebeple ihtilâl komitesinde, veya ihtilâlin yüksek mercü ve şurası olan Millî Birlik Komitesinde, ashnda bir teşkiiât, hareket, program ve görüş birliği yoktu. Daha doğrusu bu birlik, hiç bir zaman kurulamadı. İç kıpırdamalar ve celişmeler, daha ilk günlerden başladı. Ortada bir lide rin. toplayıcı, yönetici ve yön tâyin edici bir otoritenin bulunmayışı ise, parçalanmayı ve itibar kaybını hız landırdı. Kısacası böylece netice, İsmet İnönü'nün ilk günden tahmin ettiği gibi oldu. Milli Birlik Komitesinin parçala nışı ve yeni bir komitenin kuruluşu. ihtilâlin sonunun bu organla alınabileceğj ümitlerini büsbütün zayıflattı. Bunun üzerine, yeni bir organa gitmek zarureü belirdi. Ye ni Anayasayı o organ yapmahydı. Bu organ, Kurucu Meclis oldu. 13 aralık 1960 ta Kurucu Meclis kanunu çıkarıldı. Ve 6 ocak 1960 da Kurucu Meclis açıldı. Yeni Anayasa ve yeniden Parlâmentoya dönüş artık bu Meclisin işi olacaktı. Demir Kıraün Şahlanışı, yâni Adalet Partisi adı altında Demokrat Partinin geleneklerini devam ettirecek bir siyasi partinin kuruluşu da işte bu safhaya rastlar. Nihayet 9 temmuz 1961 de yeni seçimlere gidildiği zaman, Adalet Partisi, DP nin oylan ile Mecliste yerini aldı. CHP bütün oyların °,o 36.7 sini ve AP »b 34.8 ini kazanmışlardı. Yeni Mecliste hiç bir parti mutlak çoğun luk sağlayamadığı için de. yakın tarihimizde «Koalisyonlar Devri» denilen safha açıldı ve bu ilk koalis yonda CHP ile AP İnönü'nün başkanlıfında ilk müşterek kabineyi kurdular... Fakat işte bu noktada, şu perde arkasındaki teşkilâta, yani «Silâhlı Kuvvetler Birliği.ne, bu sütunlarda da biraz değinmeliyiz. Perde arkasındaki iktidar: Silâhh Ku^vetler Birüği: SilâhU Kuvvetler Birliği nedir? Ne vakit kurulmuştur? Başkanı kimdir ve ne yapmak ister? Niçin kurulmuştur?... îşte bu soruları tam, doğru ve çelişmesiz cevaplandırmak, galiba pek mümkün olmayacaktur. Çünkü bu konuda yazılan hâtıraların hep si birbirleri ile çelişir. Her Emekll Albay, kendine göre beyanlarda bulunur. Yahut da bu çelişmeli na killerin belki hepsi de bîrer açıdan doğrudur. Ama mutlak surette doğ ru olan ve artık herkesçe bilinen gerçek şudur ki, 27 Mayıs thtilâlinden sonra, olayların akısı içinde • Silâhlı Kuvvetler Birliği» adını alan bir Ordu Cuntası beHrmiştır. Yarın: İnönü ve üç kurtanşı Dişi Dond MODBSTV BLAISE ÖtMEJC BE14İM TE MEUİÇPEM AACTÖBU "HA12A "INCÜM <UP2"I2 C J / ^ M i Ş T l E . /\ CartH Acılıs. Droeram Günaviiın I Köve haberler Cünavdın II Haberler ve hava dunımu İstanbulda bueün İlânlar ve hafif müzik Hafif Batı müzlei S Akından sarkılır Taneolar Beraber ve solo türküler Citar soloları Ovun havaları Ev icin Ara haberler Fransadan müzik T Kormandan sarkılar Arkası varın Sabah konseri E. Varoldan sarkıUr Ara haberler, ilânlar N. İnnaotan tiirküler Radvo H M. Orkestrasl t.Cavırlıdan sarkılar Haberler ve R.G. de bugün A. Yavascadan sarkılar Reklâm Droeramları Caz Farkıcıları S. Filizden sarkılar N. Divitcioelu orkestrası K. Koldastan türküler Ara haberler Solistler cecidi ODera konseri Okul radvosu Ara habt?rlet Karma faslı Köv odası Reklâm DrocramlaM Haberler ve hava durumu Hafif müzik N. Mercanhdan türküler 2000 Radvo tlvatrosu 21.00 24 saatin olavları. llânlar 21.10 G. Akkordan sarkılar 21.30 Plâkltr arasında 22.00 Reklâm Drosramları 22.45 Haberier 23.00 Kentimizin müzik olavları 23.55 Özetler. Droeram. kaDanıs İSTANBUL İL RADYOSU 16.55 Acılıs ve droffram 17.00 DiskoteâiTnîzden 17.30 Kücük konser 18.00 Genclere müzik müzik 18.30 Senfonik 19.00 The Nashville Gamblers ve The Westward Wanderers 19.30 20.15 21.00 22.00 22.15 23.00 23.30 01.00 3 4 S 6 8 9 \ 2 1 1 234567 89 U 1 11 1 •m nL SOLDAN SAuA: 1 Şimdi bizde de çok yüksek binalar için yabancı dillerde kullanılan terimlerin karşıhğı olarak bu iki söz kullanılıyor. 2 «Usaresi fazla olmıyan dallı budaklı kocaman vücutlu bitki» mânasına üç söz. 3 Yapılması insanın değerini düşürebilecek hareketler için eskiden Divari ectebiyatında bu söz kullanılırdı, karma bir edat. 4 «Çevrilince iki sayıyı birbirinden çıkarıp düşürme» karşıhğı eski bir söz belirir; tersi bir edattır. 5 cTam yerinde ve haklı olarak» mânasına eskilerin yaşında Arapça bir tarıf harfı olduğu halde kullandıklan bir söz meydana çıkar, söylediği sözlerin arasında yaptığı oyunlarla bir başka konuyu kar.şısındakine hatırlatır durumda lâf etme hareketi. 6 Bir hayvanın yarısı, tersi «çok miktarda gökten lâpa lâpa yağan şey» karşıhğı iki söz yanık Anadolu türküsü, eski dür. T Bir çabalama karşıhğı başı sarıkh yargıcın dörtte ikiolmayan hazır gelir, tersi «kal si, bir soru takısı. 6 Kadın elburdan geçir» anlamına bir çe biseleri dikilirken kullanılan bir kimdir. 8 Vücuttaki kan ha çeşit kordelâ, tersi «dogu» yöreketini sağlayan yol. 9 Bir nün eski adıdır. 7 Batı bölgegerçeğe karşı gösterilen müspet mizden (çoğul). 123456789 8 «Pişmanhareket, bir soru erfatı. YCKARIDAN AŞAGITA: lık göster!» 1 Görme organı rahatsjzlîkkarjılığı iki ları uzmanı olan doktor (iki sözlü bir emir. söz). 2 Işlenen bir hatanın af9 Yemek yer fı için dilenip ileri sürülenler ken ve konu(çoğul). 3 Uzunca ve ucu sivşurken oynatri kâğıt kaplar veya başa giyitığımızm yalen şeylerden, bir coğrafya terirısı; Alfabemi. 4 Bir edat, teraziye koyup Dttnktt bulmacanın nin ilk üç harağırlığını anlayan. 5 Hazin ve halledilmis sekll finin okunuşu. „ zı / 'Jji • • TıT m T •• • : / T ? T T • • K• HZ X 3İ 2 + / X X X + + X + •S 2 NASrL HALLEDİLECEK Yukandakl nkamlı bulmacada Mdece 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardır. Boş kalan ıZ karenin içine 1 den 9 a kadar uycun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkarttna, bölme işareUerine dikkat ederek soldao sağa ve yukandan aşağıya bulmacada göslenlor sonuçlan bıüunniL Biraz vaktinizi aJır ama, boş vaktinizi boşça geçirmiş olursunuz DUNDEN BUGÜNE 26 Gençler, şimdiden, bugünün sanatına, hayat görüşüne, dil uzatmasını hoş görmüyorlar, «sen anlamazsın» diyorlardı. Yarın, mesleğinde de söz sahibi olmasını kabul etmiyecekler. Modası geçmiş bir dok tor gözüyle bakacaklar ona. İyisi mi, bu duruma düj meden, çevresinin saygısım kaybetmeden, yerinden itilip atılmasmı beklemeden, kendiliğinden çekilmeliydi! 64 yaşına gelmişti. En çok bir iki yıl daha. sonra çalışmıyacak. Üniversiteyi, muayenehaneyi, hastalarını, hepsini bırakacaktı. Rahat oturacak, çoluğu nun çocuğunun arasmda. Emekliliğin tatlı tembelliğine koyuverecekfi kendisini. Akşamları dostlarla bir iki parti briç... arada ka fisıyla seyahatlar... Yâni köşesine çekilip ölümü bekliyecek! Korktu: kendisini görüyordu, bütün gün bomboş, evin içinde. «Hanım. bugün ne yemek yaptırıyorsun?» Akıl verecek. Odadan odaya amaçsız dolaşacak. Mut fakta, aşçının pişirdiğine bakacak; eti, sebzeyi, kaça almıslar. soracak; hizmetçi tozlu bırakmış mı diye, salondaki eşyaları parmakhyacak: ona buna kanşacak; ters bir iş yaprmşlarsa, sinirlenecek; çatacak... Her yere burnunu sokan huysuz bir ihtiyar, bir belâ oiacak!. Pek yabancı birileri olmayınca, biraz vakit geçirmek için, can sıkıntısından, o da çıkıp otururdu belki karısının misafirleriyle. İlkin, kıvanç duyacaklardı hanımlar: «Profesör de evdeydi. Çok ilginç şeyler söyledi...» Sonra sonra, sıkılacaklar: «Aman.. ne ukalâ adam. H3p hastahk lâflan eder, lçimizi karartır...» Bildiği, okudugu, üstünde durduğu konulardan konuşacakti elbette. Başka ne bulsun! Zavallılığının, işe yaramazlıgının verdiği çok insanca bir gereksinmeyle de, geçmişteki başarılariyle övünecekti. Gelene, gidene, bilene. bilmiyene, çoluğa, çocuğa, bunlan anlatmaya, ispatlamaya çalışacaktı, bıktırıncaya kadar. Ve yavaş yavaş, bataklığa saplanırdı: İlgilerl daralır, başlardı küçük kadın dedikodulariyle uğraşmaya; âlemin ne yaptığını, ne ettiğini merak etmeye; bunlar üstüne sorular sormaya, fikirier yürütmeye... Klmi vakit, hanım bir ziyaret. bir alışveriş için çıkıp kendisi evde yainız kalınca da. uzanacak; uyuklayacak. Ya da pencerenin önüne geçip komşunun enginar pazarhk edişini seyredecek; karşı dükkâna kaç müşteri girdi sayacak! Bir sıkıntı, bir bogulma duygusuyla göğsü daraldı. Bundan kurtulraak için doğruldu; elini yüziinde gezdirdi. Yanındaki paketten bir sigara aUp yaktı. O sırada, dışarıda konuşmalar duydu^ «Nerde beyefendi? Yatak odasında mı?» Oh! Kansı dönmuştü. yainız değildi artık umutsuzluğuyla! Onun koridorda yaklaşan adımlannı dinledi. Ökçelerinin çıkardığı tıkırtılar, iç açıcı bir musiiu gibi kulaklannı okşuyordu. Kapı açıldı: ( A rkası var 1 Aksam konseri Gençlerle beraber Batı sanat müzi6i drnleyici Isteklerl Fransadan sarkılar Gece konseri Caz müziâi Hafif Batı müziîi Proeram ve kaDanıs tODİUİUHU AN K A RA 06.25 06.30 07.00 07.05 07.30 07.45 08.00 08 10 08.40 09.00 09.20 09 35 09.55 10.00 11.00 11.05 11.25 11.55 12.00 12.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.15 14.35 14.55 15.00 16.00 16.15 16.35 16.55 17.00 17.30 17.50 1900 19.35 19.50 19.55 20.05 2025 20.45 21.00 21.10 21.40 22 05 22.45 23.00 23.45 23 55 DENÎZ KUVVETLERİ KOMUTANLIGI Seyir ve Hidroğrafi Dairrsi Başkanlığınâan bildirilmlştir: DENtZCİLERE VE HAVACILARA 25 SAYIL1 BİLDİRt 1 ve 2 Nisan 1968 tarihlerinde 09.00 ile 17.00 saatleri arasında aşagıdakı noktalan birleştiren saha içinde seyretme, demirleme, avlanma ve bu sahanın 3100 metreye kadar olan yüksekliği can ve mal emniyeti bakımından tehükelidir. AKDENtZ İSKENDEKLN KÖRFEZİ A 76 SAHAS1 1 ncl nokta: E. 5916 Aiancı fenerinden 157 derece ve 4.5 mil mesafede enlemi 36 derece 15 dakika Kuzey, bovtaım 35 derece 49 dakika Dogu. 2 ncl nokta: Enlemi 36 derece 15 dakika Kuzey Boylamı 35 derece 32 dakiKa Doğu. 3 ncü nokta: Enlemi 36 derece 35 dakika Kuzey Boylamı 35 derece 32 dakika Doğu 4 ncü nokta: Enlemi 36 derece 35 dakika Kuzey Boylamı 36 derece 08 dakika Dogu 5 ncl nokta: Enlemi 36 derece 50 dakika Kuzey Boylamı 35 derece 53 dakika Doğu. DENtZCİLERE VE HAVACILARA ÖNEMLE DUYURULUR. (Basm: 12568/3013) DENİZCİÜK BANKASI T A.O. DAN: Aşağıda vazıli malzeme satm alınacaktır. En son teklif verme müddet.i lP/t/196<S akşamına kadardır. Şartnameleri MALEME MÜDÜRLÜGÜ veznesinden temin edilebilir. OKSİJEN KAYNAK TELİ DÖKME DEMİR » PRİNÇ KAYNAK » » » » » SİPARİŞ No. 1089 » » 5 21 mm. 3 » 2 » 4 » » 250 60 200 250 350 150 kg. » » » » » (Basm: 13127 3032) Istanbul Ticaret Odasından 5590 sayıh Odalar Kanunu yıllık aidatın 31 Mart akşamma kadar ödenmesini âmirdir. Sayın azamızm % 50 zamlı tahsile meydan bırakmamak üzere yılbk aidatlarını Mart sonuna kadar ödemelerini hatırlatırız. İSTANBUL TİCARET ODASI (Basm: 11832/3020) Acılıs. Droeram Günaydın I Köve haberler Günavdın II Haberler ve hava durumu Sabah müziği Ankarada bueün Her telden Güneri Tecerden sarkılar Ev icin Sabah konseri Arkası varın Ara haberler. ilânlar Okul radvosu Hafif müzik Saz eserleri Konser saati Ara haberler. İlânlar Y. AİDdosandan türküler Kıbrıs saati N.Tokatlıoelu ve E. Sayından sarkılar Haberler ve R.G. de bucün Reklâm Droeramları B. Akartürkten türküler y. Özelden sarkılar Albümlerden secmeler Ara haberler. ilânlar Okul radvosu N. Bavramdan türküler V. Gürselden sarkılar Bando müziei Ara haberler. ilânlar İncesaz Köv odası Reklâm oroeramları Haberler ve hava durumu S. Uveundan türküler Hafif müzik DlnAhlâk sohbeti M. YıldızdoSandan sarkılar Ana kavnaklarımıı Kücük konser 24 saatin olavları. ilânlar Sanat »cık otururnları 0. solistler. Ü. orkestralar TBMM saati Haberler Gece konserl Gece vansına doSru Özetler. orosram. kacann J