Katalog

SAHİFE Î K t 9 Arahk 196S CTJHlHtTRİTET ••••r| • •••••••••I Anayasa diyor kL Sadi KOÇAŞ A nayasamız, rnhn ile, metni ile dünyanın C » en mükemmel Anayasalarından biridir. Anak, bir anayasa ne kadar mükemmel olursa olun, dpf.eri ve faydası ancak onu uygulayanların n niyetlerine ve kabiliyetlerine bağlıdır. Parlâmentolara parmak sayılan baJomından âkiın olan siyasi iktidarlar, Anayasa Mahkem»ine gönderilen hemen hemen her kanunun boulmuş olması karşısmda cllerini şakaklanna <laayıp düşünmek zorundadırlar. Çünkü. hüner Aayasaya aykırı kanun çıkarmamaktır. «Biz çıaralım da isterse Anayasa Mahkemesi bozsun» hniyeti, prrlâmentolara, bilhassa siyasî iktidarıra itib r sağlıyacak bir tutum degildir. Kanun çıkarmak konusundaki bu tutumu fclatta da aynen kabul etmek gerekir. tktidarlar ;ıkça Anayasaya aykın işler yapar, Anayasava ^kırı tutumları destekler, teşvik eder veya en tdan görmemezlikten gelirlerse. belki bir sınıf ılkı geçici bir süre için memnun eder ve bunın kendi siyasi çıkarlan vönünden faydalanailirler. An» millctin sağduyu sahibi ve mikrları her anayasa ihlâlinde biraz daha artacak • nihayet ezici çoğunluk haline eelecek olan büik kısmının güvenini kaybederler. Bu hal, devlet olmafc, devlet adamı olmak telikleri ile bağdaşamıyacak vanlış bir tutuınır. S£NATÖR çar. A R H edenlere, aylardır cevap verilmiyen sorulardan veya Parlâmento üyesinin denetleme hakkını hiçe sayarcasına verilen sudan cevaplardan düzinelerce örnek jösterebiliriz. Sözlü soruların ayUrca gfindemlerl dolduran hazin akibetleri ise ortada. Madde: 114 «tdarenin hiç bir eylem re islemi, hiç bir lulde, Targi mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz.» Anayasa böyle emrediyor ama, en açık ve en ağır misal olmak üzere, yine sn meşhur Meclis baskinından bahsedeceRİm. Sayın tçişleri Bakanı hâlft Bakan. hâlâ milletvekili, hâlâ yasaraa dokunulmazlığma sahip oldufnna ve su anda cezaevinde olmadıfına göre, Anayasanın ba hükmünün yürürlükte olduğunu iddia etmek bürnem mümkün müdür? Madde: 119 «Memurlar ve kamn iktisadl tesebbüslerinde çahfanlar, görevlerinl yerine getirirken, vatandaşlar arasmda siyasî kanaatlerinden dolayı herhan^i bir ayınm yapamazlar^ Anayasanın 12. maddesi ile deUetten istenen tarafsızlık. bu madde ile de memurdan istenmektedir. Ancak bnırün Türkiyede kimse inkâr edemez ki, memurlar için bu maddenin tatbiki. ancak yerinden kovulmayı föze almakla mümkündür. Bunu göze atan haysiyetli memur pek çoktur. Dama tası ıribi oradan oraya sürülürler. Bu yüzden memur iki cami arasmda perisandır. Bir yanda partizan idarenin baskası, diğer yanda (viran olası bir hane) ve o hanedeki (evlidü iyal) vardır. Ama dünyanın hali budur. Haysiyetli memur bugün oradan oraya surülecek, ıstırap çekecek; partizanlığa âlet olan ve bufrününü kurtaranlar da en kıs." tamanda Anayasanın hısmına ufnyacaklardır. Anayasa bSyle diyor. Pakat amt isi yapan. ayni neticevi safiıyan ve aynl hakkı veren n»Besseselere üniversite yerine «yflksek okul» adını vererek Anayasanın kayıtlanndan kurtulduk. Hattâ Imtiyazlı kişi. ıfimre ve aile bulunmıyan Türkiyede. neden bilmem ban kişiler vüksek okul kurmak için railvonlarca lira kredi alarak, dofru dürüst efitim dahi ıröstermeden (ki bu hal Cumhuriyet Senatosu tarafından tesbit edilmK tir) vatand ^ı sSmnrmek pahasına milyoner olmak Imkân ve fırsatını satlam.slardır. Madde: 129 «tktisadî, sosyal ve kuHfire! kalkınma plina baflıdır. Kalkınma ba plina före ferçeklestirilirj. Evet, Anayasa bu suretle pltnı ve plânın bötünlfiğünü korumayı garantis! ve himayesi altma almıştır. Ama biz buna rafmen plinın 178 lnci sırasındaid tstanbul köprüsünü bir kalemde en basa dlır ve bunu Anayasa ve plânlı kalkınma yönünden bir sakinca savmavız Vine bilmem hanpı sehrin plânda henüz sı rası relmemis olan bir isini sırf oy sağlamak cayesivle öne almak Ister, bn kanunsuıluğu kabul etmiyen umum müdürii de pekftlt verinden atabiliriz. Buna rağmen de Anavasava riayet ettltimizi rahatça savıınabiliriz. Çünkü. vatandasın plindan ervel pilâv istedi£i inancı içindeyiz. Madde: 131 «Ormanlar İçinde ve hemen yakınında oturan halkın kalkmdınlması bununla düzenlenir Ormanlann tahribine yol açacak hiç bir siyasî propacanda yapılamaz.» Anayasa bunlan her halde yanlış yasnus. Siyasi propaganda ve yatmm için ormandan daha uvgun bir konu yoktur. Anayasaya jöre onnan köylüsünü kalkındırmak için kanun çıkanlması gereklldJr. Gereklidir ama o kanunun isteklerini yerine ıretirmek sartı ile Zavallı ormanlar, zavallı ormsn köylülerl. Anayasa teminatına rağmen yine perisan, yine himayesiz yine kimsfsiz .. Madde: 132 «Yasama ve yürütme organlan ile idare, mahkeme kararlanna uymak Bornndadırlar. Bu orjfanlar ve idare, mahkeme kararlannı hiç bir suretle detiştiremea. Ve bunlann yerine getlrilmesini geciktiremeı.» t, Anayasa böyle yanyor. Haydi bakalım, her şeye, Anayasanın her maddesine bir kulp takanlar buna da bir kulp uydurabilsinler. Binlerce mahkeme (hem de vüksek mahkeme) karan ve binlerce vatandas Anayasa himayesine rağmen, *.dil bir idare beklemektedir. Sayın Cumhnrbaskanı da «Damştay kararları uygulanmalıdır» diye hükümeti uyarmasma rağmen kimsenin kılı bile kımıldamıyor. Mahkeme karan ile hakb çıkanlara tazminat vermek suretiyle bn suçtan kurtulmak istiyenlere belirtelim td. tazminat ödemek bir baska kanunun gereğidir. Anayasa ihlâli devam etmektedir. Devlet kesesinden tazminat ödiyerek sonımluluktan knrtulduklannı sananlara, bir pün o tazminatian kendilerinden neri alacak bir âdi) idarenin iktidara (relecefbıi, uyanan vatandas şnurn karsısında o tünlerin yakın oldngunu hatırlatmak isteriz. Anavasa, hiç bir mahkeme karannın, hiç bir suretle defcistirilmesine ve geciktirilmf^ine inıkln vermiyecek kadar açık ve kesindir. Ve nihayet Anayasamız 153 üncü maddesi ile. tevhidi tedrisat, sapka, tekke ve zaviyeler, önvan. ve kıvafet kanunlan nakkında «Bu Anayasanın hiç bir hükırü. Türk toplumunun çağdaş uysarlık seviyesine erişmesi ve Türkiye Cumhuriyeti nin lâiklik niteliğini konıma amacını gfiden asagıda KKsterilen devrim kanaıüamın bn Anayasanın halk oru ile kabul edildigi tarihte yttrfirlükte bulunan hükümlerinin Anayasava avkın oldujıı şeklind» anlaşılamaz ve vorumlanamaz.» diyecek ve buna rafmen Türkive Cnmhurivetini vönetenler. bu konudaki tutumlannın Anayasava nveun oldugunu iddia edebilecekler. Böyle bir iddiava eülmiyecek hir Irişi bulunamaz. Paha dofcrosu iz'ân. irfan ve safeduyu s?hibi bir kişi bulunamaz bugün Türkiyede. • ••• Penöere SİYASET'te, MODERNLESIVIE Jandarmalar çatışınca.. Küçük çocukların eline tehlikeli oyuncaklar verilmeı. Tedi sekiz yasiarında bir yaramaz, kibritle oynamaya kalkışsa, büyüklerden azar yer : Ortahğı yakacaksın, bırak onu elinden bakayım. . Yedi • sekiz yaşında çocnğun elinde kibriti görünce telâşlanan insanlar, otnı • kırk yaşlannda bir adamın eline bütün dünyayı uçuracak füzeyi veriyorlar.. adamcağız bir güıı bunaisa, çıldırsa. asabî bir kriz geçirip dügmeye basıverse, topyekün isimiz tamamdır. Havada vızır vızır dönen nçaklarda, denizlerin dibinde volta atan gemüerde H bombalan, fSzeier istif istif . Ve : Bütün bnnlar niçin? diye sorduğunuzda cevap hazır : Bans için. Amerika niçin Ortadofnda? Banşı kommak için» Soryetler niçin Akdeniıe indl? Bansı kommak içln I yelerli ıııiılir! Prof. Dr. Nermin ABADAN 8İTASAL BİLGtLER FAKÜLTESİ ÖĞRETÎM ÜTESİ çıkmıslardir. Çekoslovakya'da 1968 in ilk yansmda estirilen ilkbahar havası, bir yandan kaımı işletmelerin yöneticil»ri fvani managerlerin) kısmen de sendiValann eaen V"". Bu p»''smelere payedi başlık altında toplamak mürnkündür: (T> Özellikle ıiab demokrasilerinde siyasal muhalefet, uygulamad< işbaşındaki hükümeti msşruluk çerçevesi içinde isbaşına ^etirmiş oldugu sisf mi de kabullenmektedir. Muhalefet, içinde Börev ifa ettiçi sistemi elestirmekle görevli değil midir? ^ " ratık de«tekleme sebt bile s'"=*»l muhalefet son yıllarda ;^»%'>ü yerine güdülecek siyasetin VJ^orini ikame etmiştir. Muhalefet «pd?c» or=mvı=ti'r tutumlar mı pelistirmeli. yoksa tüm değer yargılarını yansıtacak bir mantık sistemi mi geliştirmeli? fj) Siyasal muhalefetin ânzasu işledlgi birçok parlâmenter devletler de siva«al muhalefet seçmenleri kendisini isbaşına getlrmeğe bir tiirlü ikna edemiyor. Muhalefet böyle bir ceçim istikrart karşısında yasanağa devam edehilir ml?.. (7) Birçok parlâmenter muhalefet <»ün"~ıüzde rekabete girişeceği yerde uvum /muvafakat) teknikleri üzerine işlemeği tercih etmektedir. Acaba uyuma katılmak muhalefeti dumura uğratmaz mı? ^ KUIe haberle^me aracları (basın. radyo ve televizyon) her yerde yeni sivasal tartısma mihraklan ortava cıkarmıştır. Rnnlar parlâmentova kıvasla daha früçlü bir muhalefet roliinü oynama&a »aşlamıslart ""VA m «» l l f m u n .tin paılâmetıtodakl düzenll tartısmasmın ye t'i bun'in yeni has^n merkezler almıs bulunuyorlar mı? (6) Birçok parlâmenter devletlerde uzun vâdeli plânlama ile refah politikssı, menfaat gruplarını güçlendirmistir. Menfsat ve baskı grupları parlâmenter organları dolayısile siyasal muhalefeti gölgede mi bırakıvorlar? (7) Her yerde hüknmet güçlentnektedir. Acaba bu (çelismenlıı man tıkî bir sonuru olarak muhalefet z«yflıyor, ufaiıyor mu? 'âmenter sistemin tartı^ma "^•"mıeı bu ciddi sorunlan günümüzde birçok ülkelerde ciddî siyasi gerilimler varatmışlardır. Bir kısım ülkelerde ise bu yetersizlıkleri gidermek üzere teskilâth çabalar sarfedilmiştir. Örneğin Batı roaVda 136î •' '^rı ^ooucuniki büyük parü CDU (HıMstiyan natnnkraü ila^SPD (Sosyal HemokraO nras'nda kurulan koalisyon kabinesi. «Parlâmento dışı muhalefeti» (Extraoarlâm»ntarische Opposition) akımını güçlendirmiştir (2). Milletlerarası Siyasi Bilim Derne| i 1968 Eylül ayında Salzburg Universitesinin cağrısı üzerine bu problemleri etraflı sekilde bir Yuvarb': H,. etrafında ele almagı ve bilimsel acıdan tahlil ettirmeği uygun görmüştür. Bundan sonraki yazımızda Salzburg'da belirli bir tanıma ulaştırılan «yeni muhalefet> in ne olduğunu açıklamağ», hangi şartlar alUnda bu tür bir muhalefetin kuvvetlenme ihtimalinir. bulunduğu ve beraberinda ı ne gibi sakıncalar getirdiğini aydmlaunağa çalışacağız ağunızm siyasal kurumlan, yüzyılımızda insanhğın kâinat ve tabiata hâkim olmak amacı ile gelistirmiş olduğu yeni iead ve usullere ayak uydurmuşlar mıdır? partileri de kendilerinden beklenile Buna ilk elden «Hayır» cevabını vermek gerekir. Başka bir deyimle ni birçok fiUclerde verememişlerdir. Bu yeni durum karşısında geiçinde yasadığunız devrin en açık '•îneksel parlâmentonun günümüzsıkıntılanndan bin, astronomik hız la gelişen teknolojik yeniliklerin rfeki durumu ile yeni muhalefetin karşısında bu yeniliklerin uygulan ••i'ierini tahlil zoru belirmektedir. dığı birçok kamusal alanlann hâlâ Ele alınması eereken ikinci etken endüstri öncesi siyasal teorilerle <!ya«al kvrnmlafma fpolitical Insyöneltilmesidir. Tıp alanında organ fitutionalisstion'» karsı acığa vurunakillerinln günlük bir uygulama ha lan eSilimdir. Yukarda kısaca beline geldigi. lâboratuvarlarda bi lirlmeğe ralıs*ıs""' taze toplumyologlann insanoglunun kromozon «al güçlerle menfaat gnıpları. tasayıları üzerinde farkhlaşmalar ya '•»ıl<?rini daha tutarh vt» etkili şeratmağa çalıştığı. astronotlann u kilde kanalize etme amacı ile yeni zayda haftalarca seyrettikleri, hid «osyal Jrurumlann yaratılmasını rojen bombalaruı istenildiği tak i<ftemektedir. bunun sonucunda yedirde rüm bir ülkeyi yok edebi ni ya da nerçeklestirilmiı özerk kaleceği bir devirde. ömeein B. A "iu Vurumiai ortava rıkmaktadır. merika gibi bir ülkede 70 nilyon ^ıınlar eski devlei vsmeından »ktaseçmenin elektronik beyin yârdı rılan kurumlarla veni sosv;»' çiieler mı ile verdikleri oviann nihal de »r?»'^ »!îr:i hir aracılık yapğerlendiribncsi 18 inci yüzyıldan "i»Vtadırl»r. ömeğin eVonomik k^lma bir sivasal kurum sayılan Valkmmayı V»bull«»nmıV ülkelerde ikincl seçmenlerle yapılmaktadır. nlinlama ör»ütünde görev yapan Eşvanın hâkimiveti anlamma gelen '•:<vonlar «ibi. modern teknoloji ile insanlann hâNihayet üçüneü etke»> »konomt kimiyetini yansıtsn siyasal kurumyapıyı dsha rasyonellestirmek amalar arasmdaki bu uçurum her » • cı ile profesyonel politikacılann alaman oldugu gibi yir* ilk defa »abildikleri karar alanının daralması, natkârlar tarafından en açık bir ekoBomik plânlama yoln ile alyaçekilde dile getirilmiştir. Leger'nin taaUyettn fabrika ve makinalarını gösteren tablolar. Calder'in insan bovunu birkaç misli »şan mobilleri. Schöneberg'in atonal bevteleri, Nathalie \ĞDAS PARLÂMENTER MUSarraut'nun başlattığı konusuz. yeMALEFETtN EKSİK'^T.ERİ : ni roman türü. Ma«mus Enzensbertki dünya savası • boyunca parger ve arkadaslannm Grup Kl'im lâmento v e sivast muhalefetin dekelimeleri anlamlı ınlamsız jekilde ğer ve hikmeti vücudü hem . I. bitistirmek CCollage> suretile gelij Hem de sol çevrelerde ciddiyetle tirdikleri yeni yazı üslubu, «Yafaelt İdi. Nazi'ler için parlâmento yan tivatro* fLiring theatre) nun gerçek halde kücük bir Yahudi asevirciler üzerinde yajjmığa Ç«In rmlııfrn kendi çıkarlannı kurnazca tığı yıldmcı etki, bütün bu çıkış bütün Alman milletine kabul etlar bize sanat ileminin çoktan yeni. değişik. farkh cözümler bekle nUtlere göre ise, parlâmento, burven bir rirmvnH^ o'''"*'"rniT'i gös iuv«zi ve büyük tekellerin serbesttermektedir. XXI. yüıyıla yakla?ır c» faaliyetde buh'nduklan ve kenken endüstrileşme açısından ileri, di yararlırını sınıf savuını sürdürya da geri kaimıs sayılan ülkeleri dükleri aldatıcı bir cepheden ibafark göstermeksizin zaman zaman retti. ?iddet hareketleri. gösteriş, boykot. İkinci Dünya Savası'nın sona ert»r«t««to, vesaire sahne olmaktadır. riMİ ile birlikte parlâmenter sisBütün bu toplumsal dalgalanmatem venidtn. itibara kayv»ttrruldxı. lar aslında sivaset alanında bir yeParlimentor demokra$i, VVınston nileşmeye karşı duyulan bir özlemChurchill'in" deyfifir tTe IJ« ySramtz dir. Bu özlemin hangi temellere siyasal siıtemler içinde en az za* dayandıiuu tahlil etmege çalıjacartrlun olarak yenid' nrlmağa ğız. baslandı. Fakat bu yeniden canlandırm» r>«rltTnenter sistemle siyasal muhalefet kurumlanna karoı 1930 ve lMOIarda ileri sürülen elestirileri tamamen mesnedsiz bırakmadı. İTASET ALANTNDA SÜRATLE Nitekim tnmltere'de 1966'da lsçi DEĞtŞEN KESİMLER: GünO Partiıi'nin lideri, Bash»1""1' Harold 1 müzürrı çesitli siyasal rejimle Wüts* . lıalkpvunun diktatin: murini gözden seçirdiğuniz de degiaik h«laf«t^\iz#rine eçkti "'•*' bir alanlarda beliren huzunuzluk ve beysnatda o sırada muhalefetde bu baskılar sebebivle siy?" alanında lııain Muhafszakâr Parti'nin alterköklü bir modemlesme sürednin natif bir progra««v!« olmadığı c r e v a n etmekte olduğunu farket için bu partinin »mae«ır hale gelmekte gecikmiyeceğiz. ^iiini belirbnis, bu arada muhaleHer seyden önce, son yıllarda ol **tin «ereV'lifi üzerine ayrıca bir dukça yaygm bir kanaatin tamamen tartısma aeBu^i H» ne kadar o mesnedsiz olduğunu tesbitle işe <*menm muhalefet lideri Edward t başlaısak gerekir. Bir kısnn siyaset Heath. siv«s»l muhai«* in demoknin w»çilmez bir kurnm "Ibilimcileri (ömeğin G. Burdeau, E. Shil» gibi) artan refahla birlikte vatandaşlar arasmda «Siyasetle IImeselesi eıestlrici bir gösle önce sigiszlesRie» (depolitisation) yayılvasal bilimlerle yakın iliski knrmuş makta olduğunu ileri sürmUflerdir. Iain Macleod ve Jo Grimond gibi Baıka bir devimle ortalama vatan psrlâmenterler tarifından ele ahnda? sadece jiddetle ekonomik buh mif. daha sonra bu tar+ısma kapranların verdiği zaman toplumun aunh aekilde The Tim»s, The Gusiyasal sorunlan ile ilgilenmekte ol ardian Daily TeleaTaoh «ibi ciddî duğunu iddia etmişlerdi. Ovsa B. eazeteler ve BBC've ' "'ı televizAmerika'da iki yıl önce, Paris'te '•o" vnıt»r>nları tarafından işlenise 1968 ilkbahannda patlak veren "leSe devsrnı et^isrtir. Tartısma sıbuhranlar. ekonomik bakundsn B. rannda bizzat tngiltere'nin büyük Amerika ile Fransa'nm en istikrar i« «'»mlan ile w>ndikaları da ekolı devrelerine rastlamıslardır. nomik ref»h. plâtıiom^ ve Cvber Ç Oysa efimlesl de pek İyi biliyor ki rarpısma, Ortadofn peiroV leri üzerinedir. Ortadoğudaki Arap ülkelerinde 1930'dan sonra dfinyanın en büyük petrol yatakları bnlundu, ve üretimde birinci sırava çeçildi. Bugün tüm Arap petrolleri, Anjlo Amerikan kunv panvalannın elindedir. Bu knmpanyaların bülundujn seyhlik ve kırallıklar, seriatla vönetilen Arap ülkeleridir. Ortadofuyn saran millivetçilik cereyanlan buralara sııar ve ümmetçilifci eritirse, petrollerin millilesiirilmesi mScadelesi baslar. Amerika bunun içindir ki tsrail vnrucn kuvvetini knllanarak Arap milliyetcili|ini besliyen İM rejimi tasfiye etmek istemistir. Altı eünlük OrtadoSo savasmda Sam ve Kahire rejimlerini yıkacaktı tsrail.. Bnnların verine Amerikancı iktidarlann kurnlması isten degildi. Ama Sam'a dotrn Mnsevîlerin durdurulmaz ilerleyisine Sovyetler müdahale ettiler : Eîer derhal dnrmazsanız, müdahale ederiz . dediler. Ortadoğu savası Amerikanın ve sivonizmin tasarladıfcma aykın bir sonnçla noktalandı. Sovvetlerin Ortadoihıva inmesine eerekçe yaratıldı. Arap ülkelerinde tsrail'e karsı nefret Amerikan düsmanhjhvla Szdes bir anlam kazandı. Milliyftçilik bilendi. Aynra dünya polifikaanda o mamana dek alısılmamıs bir kesim basladı. Daha Snceleri yervuzünde bir büvük devletin iandarma knv veti vardı. Yainız Amerika Sovvetlerle pavlasılmıs nüfuz bölreleri dışında her antiempervalist hareketi ezmek ve solcu iktidan devirmek için hazır ve nazır bir jandarma kavvetine sahipti Altıncı ve Yedinci FHolan, çıkarma birliklerl. deniz plvadesi. vcak remileriyle üçüncü Dünya'nın her böleesinde her olava ajhrlıiinı koyabilivordn Amerika .. Yoksul milletierin rejimlerini Amerikancıl ySnlere cevirmek ve dünya pazariannı elinde tutabilmek için hareket kabiliveti genisii. Nitekim Arap • tsrail savasinda Altıncı Filo, bir görevle Akde S nizde nSbet tntmns, olaylan yakından itlemistir. i Sovvet Rnsva valnız atom denreslnl elinde tutmak ve Doin • Avmpada klSsik ordnlan beslemekte dünvada teerit edileceHnt 8 anladı. Amerikanın jandarma kuvvetine karsılık bir Sovvet jan • darma kovveti knrdu. Akdeniz'dekl Sovvet filosn bn karann sonn cndnr. Ve Aran milllvetçîliHnl Amerika ve t«Tail kamısında de* teklemek politikannı rütmektedir. Sovvetlere bn firsatı veren vr Snrive ile Mısir HmanUnna vnvalanmasinı saHıvan Anrlo • Amf rikan oolitikacının kendisidir. Ne var ki. Sovvetlerin Akdeniı'e in m«l tnriliıierin tntnmlannda da detisiklik vapmıs, nzak filkeler dekl askerî üslrrini tasfiveve karar veren Londra. Kıhnsta Mze ve atom denizaltı üsleri kurtnava karar vermi«ctir. Ortadotn tiderek dünvanın en tehlikeli höl?e«i adına lSvık bir dönüsüm lcindedir. Vietnam'da durum asa(i vnkan hir avdınlıfa kavnsnrken Or •adotv vrni natlamalara rebe kalmıstır. Tfirkiye'de yeni fellsmelerl de|erlendirirken, Sovvetlerin «atom sücüne atom EÜCÜ. jandarma kuvvpflne iandarma kuvvofi» ile bir veni denre satlamava celı«tı*ı »S»fin"nde tntulmalıdır. Utt bn ıtnlitika fçinde Amerikan çemilerînin Karadenize çıkisı. Sovvetlerin Akdenize inlsi ülkemizin basına dertler sarmak için birebir belâ tardır. Bu belSları en az zararla atlatmak, hlçbir büvük devletin ba« kısına ve kaprislerine aldırmadan Montreax Anlasmasını ciddivel ve tarafsızlıkla yürütmekle mSmkündür. tki tarafın da tahrikler) ne direnmek zorundavız. Herhalde Ortade(u. eelecek yıllann anlasmaılık alanı olarak görülttyor. Bu anlasmazlık ortasında Türkiyenin bagımtız ve tarafsıı kalabilmesi dünya bansına gerçek bir hizmet, ve Atatflrk'Go «Yurtta nılh, cihanda sulh» llkesine uygvn olacaktır. • ••• • ••• Bir kaç örnek LT ukarıdaki görüşlerimizi bir kaç örnek i!e * înceliyecek ve Anayasavı hiçe savmak istinlere karşı devlet ve hüküır.et vetkililerini nracağız. Zira, Anayasaya aykın tutumlar afcır çtur. Suç işlemek eğiliminde olanları bekleyip. nra ohlanu cezalandırılmalarmdan zevk al»k insanlık, vazife ve hnknk anlayıştmıza ayrıdır. Anayasayı korumaya yemın etmiş bir insan ırak görevimizin, Anavasamızın çicnendlfini vı çiğneneceğini göriince, ihrilileri hemen nyarık ve suç işlemelerine meydan vermemek olğu inancındayız. Şimdi Anayasamm sahife sahife söyle bir rıştıracak ve bazı maddeleri üzerinde dura nz. Madde 12 «Herkes dil. ırk, cinsivet, siyasî sünce, felsefî inanç, din ve m^zhep »vınmi setilmeksizin kanun önünde esittir. IIiç bir kie, aileye. zümreye veva sınifa imtivaz tanınaz.» Şimdi soracağım bütiin vatandaşlara. llu dde Türkiyede ivi uvsrulanmakta mıdır? Herı, bilhassa sivasî dnşünce bakımından esit amele görmekte midir? öyle ise. bir sann baıın (elbette benim partime mensup bfledive ;kanı benimle daha iyi temas eder ve Islerini ta iyi yaptınr )sözü nasıl ı>ah ve tefsir ediilir. Türkiyede bıırfn banka kredilerl ve bazı tahmallarının dağıtılmasında vatandaşların parti etlerinin veya sovadlannın tesîri var mıdır, " mudur? Madde: 15 «Kimsenin üstü. özel kâgıtlan ve a.sı ara.ıamaz». Madde: lfr «Korruta jlrilemeı, arama yapılaı». Anayasasında böylesine medenî maddeler buın Türkiyenin başkentinde, Parlâmentosunun s yansı, bizzat İçişleri Bakam emriyle basılnı, siyasî parti gruplannın oda ve dolaplan, senatör ve milletvekillerinin özel dosyalanarandifhnı, bunu yaptıran İçişleri Bakanının ıkemei Kübra'da hesap vermek üzere serbest ıştığmı, ama ba kanunsuz ise hayır diyen melann işlerinden oldufunu hatırlannca Insaverecegi eevap kalmıyor. Madde: 1? «Haberleşmenin gizliliği esasA c i i a öyle midir dersiniz? Madde: 19 «Kimse, devletin sosyal. ikti. siyasi veya hukuki temel düzenini kısmen alsa, din kurallarına dayandırma veya siyasi ı şahsi çıkar veva nüfuz sağlama amacıvla, ne suretle olnrsa olsun, dini veya din duyguıı yahut dince kutsal sayılan seyleri istismar nez.» Sayın Basbakan Türkiyede bn suçun işlenifini Iddia ediyor. Ama, Sayın Cumburbaşda bütün mesajlannda hundan şikftyet ediBilmom hangisi doğru? Bizs kalırsa, hükıilerin görevi, gerçekieri inkâr deçil, hiç olsa Devlet Başkanının uyarmalannı değerlenbilmek ve önlemek olmalı idi. Madde: 37 «Devlet toprağin verimli olarak ilmesini gerçekleştinnek ve topraks» olan veter toprarı bulunmıyan ciftçiye toprak «nak amaçlariyle jrereken tedbirleri alır.» Bu madde toprak reformu istiyenlerin. topreformu tariflerinin tıpı tıpına aynıdır. Htiet de toprak reformunon karşısmda oldııı açıkça ilân etmektedir. Tarım reformu ve:öylüye toprak dağıtmak gibi kelimelerin arıa saklanmak Anayasanın bu maddest ile isn ijleri vapmak mânasına ^Imivecefi ıjibi. en bükümet püya benimsediei o isleri de et bir surette yapmava asia yanaşmamaktadır. Vladde: 48 «Herkes sosya" püvenlik hakkıahiptir. Bu hakkı MRİamak için sosyal *iılar ve sosyal vardım teskilâtı kurmak »e urmak devletin ödevleri.ıdendir.» îir frün Türkiyede bu maddenin jrereklerinin le retirileceği havali içindeyiz bizler de Hadde: 57 «Siyasî partilerin tnıiiklen. ramlan ve faalivetleri, insan hak ve hürririne daianan demnkratik ve lâik Cumhuriilkelerinuvrun olma' zorundadır.» fe üstelik bütün Parlâmentn üveleri bu ilkornyacaklarına namuslan üzerine and iç:rdir. Ama dısarıdakilerden vazçeçtim. Parnto icinde bile mir.bere çıkıp bu maddeve • seçim pronaeandası vapanlar vardir. Ve ı ı n n coğunînnı iktidar partisine mensoptur. iktidar bunlan ırörpmemektedir. entel olaaktadır. »Iadde: 88 «Sorn. renel (föriışme. Meclis «turması her iki Mecli«îin vetkilerindendir.» ^ımhurivet Senatosu içtüzüfrü de, yaıılı so• 15 gün içinde cevap verilmesinl şaft koa Eksiklikler Ç P S Süratli ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••I? VEFAT Merhum Binbaşı Camâlettin beyle, merhume tsmet hanımın kerimeleri, Saıme Eren, Saime San ve merhum Sadi San'ın hemşireleri. emekli Kurmay Albay Nurettin ŞİPÂL.in vefakâr ve faziletlı eşi, Doğan. Ayhan. Yılmaz ve Nuran ŞİPAL'in biricik anneleri, Kumru ve Sevim ştPAL'in kaymvalideleri. Tahir ve Lâle ŞİPAL'in büyükanneleri, Kalabay, Ergene, Gönenç, Özbay, Büyükpınar aileleri'ün yenReleri. Salıhatı Nisvandan 'D Daha etraflı bilgi için Bak Ghita tONESCU ve Isibel de Madariaga. Opposition, Past and Present of a Political Institution, London 1968, C.A. Watts and Co. Bahis m . ve IV (2) Nermin Abadan, Parlâır.nto dışı muhalefete dogru mu? Milüvet. 29'1/1%8. YARIN Yeni muhalefetin niteliği SAKME ŞİPAl 7. Aralık. 1968 Cumartesi günü Ulu Tanrının rahmetine kavuşmuştur Aziz nâşı 9 Aralık. 1968 Pazartesi günü Fatih Camiinden öğle namazını müteakip kaldınlarak, Edirnekapı Şehitliginde Tanrının mağfiretine tevdı edilecektir. Allah gani gani rahmet eylesin. •••• •••• •••• •••• • ••« Sonuç ürkiye, Anayasa ihlâli yfizünden bir ihtüâl ireçirmistir. Hattâ yukarıda saydıklarımız kadar tenis olmıvan suçlar yüzflnden bir iktidar devrilmis, bir çok devlet adamlan en afır cezalara çarptınlmıslardır. Ve bu ihtilâlin üzerindrn henüz sekîz vıl ıreçmiştir. T 1 üii • ••• •••• *••• •••• •••• •••• Tahlili gereken birinci önemli konu. gerek çoğulcu (plüralist) kapitalist, gerekse merkezivetçi sosyalist devletlerde ağırlığını e«it ölçüde duyuran ernp temıill sorunudur. Farkh ekonomik ststemlerin hâkimiyetine rağmen her iki blokta yer alan ülkelerin çoğunda, hattâ bir kısım üçüncü dünya ülkelerinde de, halkın iradesini yassıtan geı»ipks«t temsilî organlar, yani parlâmentolar bazı açılar^'n yetersiı olarak nitelendirilmektedir. Dolayı«ile klâ«ik temsilsisteminde yer alrnav^n V"' Vısım "sosval srruolar değişik yollrrdan temsil olanaklann vollarını zorlam»kt»dır ^»ral de Gaulle'ün geleneks«l senatoyu bir ekonomik ve sosyal meclis haline cevirme *>«ebbüsleri. v " çesit taleolerin dAS^T^^r?'"*"» şekillerinden birinl teskil eder. Gerçekten toplumdaM sosyal grjp lar artan ölçüde <»i•: duyurmak ve taleDİerini fülî dnrııma Eecirmek icin '•iba sarfct^»Vt»':'irler V****^' Ai T3i,rs*nrı r»iV^r*«*t5 neüc'in hâkim oldueu bir çağda Darlâmentonun frelen«"ksel faaliyetlerinin yetersiz olduğunu ileri sürmek curetile sabırsızhklannı açığa '•nnaktan geri kalmamıslardır fli. Bstı AvnıonMa •~üV«f.l»« bu elestiriei seslerbenzer paraleller BA.merika. Fransa. B. Almanya'da da bulunmak mümkündür dışında ~T>st ülkelerle ücüncü dünva üyeleri de benzer fikirler ileri sürmüşlerdir. Sovyet. C>n ve Küba sözcülerine «öre sivasî temsil er ~~ t M : n m o j p ""^"ı'ımdıır. toplum »noli«k bir peleceŞ» yönelmekteHir. tycüncıi dı'in"«vo »nensuD ülke'r. ia» ypni « U ı e n . ü l k » 1 " ' ^ Peleneksel bir parlâmento ve muhalefetin sanayilesme teknolojik açığı ' a p a l a ı ıea »ı,ovi; ve ÇOCUKLARI ÖZLENEN ESER ile FARl'K KALAV Evlendıler. 22 Kasım 1£«8 Massachusetts US.A. Cumhurıye; 15133 Cumhunvet 15143 «••»•••••••»••••••• • ••• ••••••• ••••••» » • • • O DEMtRTAŞ CEYHUN*un yankılar uyandıracak olan eserı çıktı : Yağma Edilen Türkiye Habora Kitabevi, P.K. 6 Beyazıt • İstanbul Ank. Daiıtımı: KİBAD # • • • •• > > • •! • • • • » • • • • » (Cumhuriyet 15130) duğu yeni ü n i v e r s i t e reform kanunu öğ.enci taleplerinin hemen tümünü kan«=m=ıktadır. Büvük Britanya'da 1968 de kadm işçiler ilk defa avrı b>' muhalefet "UDU olarak siyaa«t sahnesine •*ıadığı hususunda . b:'l"«nektedir, ler. Srülüyor M ideoloiik ku tuplaşma bir yana, çesitli pkonomik ve slyasal sistemleri benimser.ıi» ölkelerin çofun Oİda eleştirici bir tutum gözlenmek tedir. Bu eleştirileri belli başlı ki• '>r o l S M E VLİ D GAZETEMİZÎN KURUCUSU ve BAŞMUHARRİRt Merhum Ustadımız TEŞEKKÜR Çektiğim prostat rahatsızhğımı teşhis ve cerrahi mudahalesiyle benı eskı sıhhatıme kavuşturan Çapa Üroloıı Klıniğinin nazık. ıyilik«ever ve çok kıymetü Operatoru Savın Prof. Dr. bey ile, gerek ameliyatımda, gerekse ameliyat öncesi ve sonrası yakın alâka ve emeklerini esirgemeyen (Hc JâmcıüK: 4943 • 15097) SEDAT SÎMAV l'nin Nimbüs TEŞEKKÜR Sevgili babamız ve aüe büyuğumuz NECATİ GÜVENÇ NAİI GEZİM'in Dr. Fevzi Macit Dr. Hasan Şinasi Dr. Nizarrcttin Yılmaz beylere, Servısın hemşıre ve diğer personeline sonsuz minnet ve teşekkürlerimi arze : derim. S Tahir SONSLZISIK j « • • • • •* • • • • • • • «• • • «••••••••• ••••••••• fCumhurivet 15144) olümu dolayısiyle, cenaze törenıne katılarak, eve çelerek, çelenk ve mektup göndererek ve telefonla acımızı paylaşan, akraba. dost ve yakınlanmıza ayn ayn teşekküre büyük kederimız dolayısiyle bugüne kadar imkân bulamadıgımızdan gazeteniz vasıtası ile teşekkür ederiz Eşi ve çocuklan (Cumhuriyet: 15132) | '•••••«•••«••••»•••••tf azız ruhunu tâzız maksadlyle 15 ıncı ölüm yıldönümüne müsadif 11 Arahk 1968 Çarşamba öğle namazım müteakip KANUCA CAMtl ŞERÎFt'nde Duahan Hacı Hafız Nusret Yeşılçay ıdaresınde memleketımızin tanınmıs hafız ve mevlithanları tarafından Mevlıt kıraat edilecektir. Merhumu seven azız okuyucuların, yakın dost, meslekdaş ve tanıdıklarla arzu eden dindaşlann buyurmalan mercudur. HÜRRİYET GAZETESİ NOT : Saat 10 dan itibaren Emırgân'dan KanIıca'ya hususî motor temin edilmiştir. (Cumhuriyet 15128)