Katalog

8AHÎFE DÖRT 4 Ekim 1968 CUMHURİYET Çocuklarda tuberkülor bnlafmalannın yuzde 95'i mıde b«r«ak yoluyla olmakta. Çocukların baslıca gıdası da süt olduguna gore ineklerden gelen veremin insanlar için ne kadar önemli olduğu meydandadır. BEHRÎNG, «Çseaklardj tâberkölezmı sebebi Terem mikrobn bnlasmış gitlerin içilnegidir» dıyor. Halbukı ROBERT KOCH, sığır tipi verem mıkrobunun insanlar için tehlikesiz oltfuğunu kabul etmifti. Çiinkü satılan bunca sığır mikrobu ile bulaştnıs sütlere rağmen çocuklardâ barsak tüberkülozu çok az oranda görülüyordu oılca. Fakat bugün inek vereroini yapan bovinus tipi basillerin ' insanlar için de habis olduğu kabul edilmektedır. Bulaşmada bilhassa inek rnemelerindeki tüberkuloz âfeti önemli rol oynamakta. Amma ineklerin memelerın 5ÜT ve SÜTLE GEÇEN HflSTflLİKLflR Dr. ihsan ÜNLÜER bakımından meme tüberkülozu daha çok önem tasımaktadır. Şayet meme hastalandığı vakit inek süt verme çağında bulunuyorsa hasta memenin sütü normal görünümündedır amma rengi sanmtırak olup mikroptan yana hayli zengindir. Hasta memenin verdiği sutün suyu da sağlamınkinden daha bolcanadır. Yani sütçö Niyaıinin Kazlıçesme'ye uğradıktan sonraki sütüğerlerinde hastalık bulunan hayvanlann ciğerleri atıldıktan sonra diğer salim kısımlannı rahatca yiyebiliriz amma MtLtER detfığimiz, vücudun her organında >aygın şekilde bulunan verem hastalığında o hayvanın etinin yenmesi mahzurludur. 2051 tüberküloz vakasında yaptığı istatıstik ile MÖHLER, çocuklann kann vereminde daha çok sığır yani bovinus tipi mikroplann rol vücudumuzdakı bir organı beğendiği, sevdiği bir gerçek. öyle ya, verem, akciğer kızartmasını severken, frengi beyin tavasına, iifo, ince barsaktan yapılmış kokoreç'e, gonore ise genital organların kebabına bayılıyor. Şimdi biz de verem basi^ni en sevdiği hava yollan ile akciğerlere sokalım ve orada neler olup bitiyor onu izleyelim.. Bu verem Göz göz oldu yarelerim hasta gözleye gözleye de verem hastalığı olmadığı halde de sntler yıne mıkıoplu olabiliyor. Tum iaeklerin °«2'sinın hasta oldugunu kabul etsek de koyden gelen çeçıtli ahırlardan alınmif sütlerin bir yerde kariftınlmif olmaları infekciyon ünkânlarım artıımaktadır. Şimdi ineklertfeki tüberküloz hastahğma şöy.le bir göz gezdirelim : mak Içîn gelmişti.. Ciğerle Koeh basili arasında süregelen şimik, bak teriyolojik, histoloik, pişpirik bir sürü kımyasal oiaylarla âdeta bir savaş başiamıştır. Koch basili toksın dediğimiz zehirli salgısım saldıkça Sefaleddin beyin akciğer do kusu da mikroba karşı kendini korumak için hücreleri ile barikatalar kuruyor. Karaköy meydanındaki isportacılarla belediye zâbıtası Cemaieddın arasmdaki mücadeleye benzer bu savaş. Diyelim ki bu dokusal savasm sonunda Koch basili 5 sıfır yenildi, o zaman ilk âfet yâni gâvurcası (primer affekt) dediğimiz bu savaş yeri sağlam doku nun savunma hücrelerinin kurduk ları duvarîa örüliirler. Sonradan buraya kalsiyum birikecek. duvar kireçlenecektir. Ciğerci Bayramdan Arnavut ciğeri alırken iyice ba kınız. Bayramın bıçak ucuyla kara ciğerden cıkarıp ayıkladığı leblebi şekerine benziyen bn kireclenmi; daneler ilk âfet mihrakleridir. Buna GOHN tüberkülü de demişler. Şayet savaş yerinde Koch basilleri galip çıkacak olurlarsa ne olur? Bu sefer o dokunun âdeta peynir gibi erimesi ile sonuçlanacaktır bu dokusal savaş. Bu eriyen dokuların KAVERN dediğimiz büyük boşluk lar halini aldıklan görülmektedir. Sefaleddin beyin akcigerlertndekl bu bosluk ya da KAVERN dedifimiı oyoklar laten cüzdanında da var. Mikroplar bir kere galip çıktılar ya, bundan sonra yayılmalarına devam etmek isteyecekler. Bu kaT'ernîerden lenfa yolunu tâkip ede rek en yakın lenf bezine gidecek ve orada da üs kuracaklardır. Böylece oyulmus akciğer, sonra onu tâkip eden ince lenf yolu sonra da yine yuvarlak bir iltihaph beze... Âdeta bir halter şeklinde görülen bu man zaraya biz primer kompleks diyoruz. Hemen hemen bütün önemli spesifik iltihaplarda mikrop viicudün neresine girmiş olursa olsun bu halter şekli göriilecektir. Vücuda ağız yolu ile giren verem basilleri de barsağa yerleşecek ve civardaki kannzarı lenf düğumlerine atlıyarak bir primer kompleks meydana getireceklerdir. Bu primer kompleks deri yolu ile olan bulaşmalarda da meydana geliyor. Gerek akciğer, gerek barsak gerek cilt yolu ile olsun bu türlü vücu Ciğeri beş para etmeyen inekler.. Ineklerde veremin daha çok akciğer ve bezelerde göniltnesine, memelerde ise daha sejrek göriilmesine ragmen hastahğı yaymak nön nlalafmndsdır hasta n t menin sfitâ. Ne olursa olsun. mademki tüberkülozun çoğu ineklerden ve özellikle inek memelerinden gelıyor. Şu halde tüberküloz hastalığı ile savaşmak için hayvanlann muayeneden geçıri'mesi ve daha sonra etraflıca anlatacağımız tuberkulin test'ınin yapılması şart oluyor. Yalnız tüberkülın test'ine gore şupheli ineklerın sutleri içilmemeli fakat etlerinin pişirilerek yenmesine müsaade edilmeüdir. Memelerinde hastalık olmayan ineklere gelince; onların sütunde mikrop bulunmtdı&mdan sütleri içilebilir, etleri de yenebilir. Yalnız akci oynadığını görmüştü. Edinburg Üniversitesinde FRANZER, 70 kemık ve eklem tüberkülozundan 41 inde bovinus tipi basil buimuşcu. Sütoloji İnek'oloji Şimdi genel anlamda sütolojık ve inek'olojik yolla vereın mikrobunun insanlara bulaşma yollarını görelim: Ister damara mikrobun şırınga edilmesiyle, ister göze mikroplu maddelerin sürülmesiyle, ijter hava yolları, ister idrar yollan, ister kara yollan ile bulaşsın, yine de tüberkülozun bilhassa çocuklara "«95 oranında akciğerler ve barsak mide yolu ile bulaştığı anlasılmıştır. Her mikrobun tıp yönünden basili de tozlarla ya da konuşan, aksıran, tıksıran, nutuk atan bir hastanın tükriik zerreleri ile akcığerlere girmiş olsun. Mese'â, dfyelim ki bu Koch basili Taşlıtarladaki dar gelirli Sefaleddin beyin nefes borusundan akciğerine gelip otursnn .. Koch basilleri de daims dar gelirli insanlar ı seviyor, Sefaleddin bey gibilerini seviyor ne hikmetse.. Bakıyor ki Koch basili, Sefaleddin beyi hic kimse sevmez, bari ben seveyim, diyor.. Koch basili dar gelirli Sefaleddin beyin akcîğerine yerleçtikten sonra yaşayabilmek için çevresindeki do kuları yemek mecburiyetinde kalacak. Çünkii Koch basili de tıpkı Sefaleddin bey gıbi dünyaya yaşa dün ilk defa verem mikrobu ile karşılaştığı hallerde primer kompleks teşekkül edene kadar hemen hemen hastalığm arazları belirmemistir henüz. Ancak verem mikro bunun daha sonra allerjik etkileri meydana çıktıktan sonra hastalık belirtileri başlıyor viicutta. En önemli belirti ateş. göğüste yan ağrıları, ö'ksürük, nefes darlığı, parasızlık gibi tüberkülozda görülen arazlardır ki «MEZARIMI GENÎŞÇE OYUN» isimli yerli filimdeki kamelyalı Ayten'in kestiği verem li kız rolünde aynen görmekteyiz bu belirtileri. Tüm organ tüberkülozlarınm verdiği lokal arazlardan sonra umulmaz bir durum olan kaşeksi durumu meydana geliyor hastada. Burada hasta ileri derecede zayıf lamış eli yüzü kurumuş yanakları al al olmuş. dudakları kızarmış, hattâ hastalığmın hastaya tü berkülozun verdiği mistik bir gü zellik gelmiştir. Verem hastalığının bu son romantik tezahürüne TRAVIYATA tipi diyoruz. Jnsan lığı tarih boyunca eleme sürüklemış olan bu amansız hastalığın ro mantik belirtileri daima sanat tüccarları tarafından kazanç aracı olmuştur. Dört ciğerli Hâfır Burhanın zamanmda nefis bir sts ustahğı ile okuduğu Her siin doktor gelir gider Cuzdanımı talan eder. gazeli hıçkırıklar ilâve edilerek «Ağlayan plâk» adıyle satışa çıkarılmn bulunuyor bugünlerde. YARIN Süt tozlanmıza davul tozu mu kanştmlıyor? Bond MODESTY tSTANBUL Acılıs. oroeram K u r a n ı Kerim acıklaması ve vorumu O 30 S a z eserleri G 07 00 K ö v e haberler 07 os G ü n a v d ı n 07 30 Haberler v e h a v a d u r u m u 07 45 SeraD Mutlııdan s « r k ı i » r 08.00 Istanbulda b u r ü n 08 05 K ü c ü k ilânlar 08 10 Hafif Batı nıÜ7İ« 0S 25 B e r a b e r »olo sarkıiar 08 45 P i v a n o soloları 00 00 Ev icin 09.20 M Y ı l d ı r ı m d a n sârkılar 09.40 Arkası varın 10 (O Ara haberler 10.05 Okul radvosu 1 1 05 Sabah konserl 1150 Marslar 12 00 Arı haberler ilânl»r 12 10 Kücuk orkestrs 12 25 B Oraldan sarkıUr 12 45 Turkülfr * ' 1.? 00 Haberler. R.G <ie buıfiln 13 1." S. Avlâ'dan sarkıUr 13 30 Reklâm Droeramları 14.00 M Cocıklar Orkestrası 14.20 Radvo ile Fransızca (44 ders) 14.3i H»f!f Batı murigi 14 45 B T ovun havaları 15 00 Ara haberler 15 0S 16.05 16 20 16 40 17 05 17 00 17 25 17.50 19 00 19 30 19.35 19 55 20 00 20 20 20 30 20 45 21.0C 21 10 21 25 21 40 22 00 22.45 23.00 23 45 24 00 Okul radvosu F. Akel orkestrası A Karacandan sarkılar Muzikailerden Kov odası Ara haberlfr Kadınlar fash Reklâm Droıramları Haberler tıava durumu Kvcuk ılânlar Yıırdun Sesı Bir v a ı m ı s bir vokmıı» A S Tokerden sarkılar Dın Ahlâk sohbeti N Tufekciden turkuler Bir Turk vorumcu^u 24 îaatiıı olavları. i l â n l a n Plâkiar arasmda Ekonomi G Guvenliden sark^lar Reklâm nroeramları Haberler Caz muzv*i Gece muziBl Kaüanıs İSTANBLL Ot 25 06 30 çirilir» karşılığı 1 Bir çeşit deniz kıyısı kuşu (36789 cinsi fikl söz). 2 Vücut üyelerimizden biri, cücelerin boyu böyledir. 3 «Ehlı olmayan kanatlı hayvan» anlanıına ıkı söz. 4 Seciye ve karakterler I ço • gul). 5 Tersi «eskilikle hıç ilgisi bulunmıyan düzey» demekttr (iki söz). 6 Suçu küçük olan böyle bir muamele görebı DtınkU bulmacaniD lır, çevr.linre ) «kaıburdan ge haliedilnijı «ekU ı SOLDAN SAGA: 1 Osmanlı devletıni kuran Osman Gazinin büyüK babası Süleyman Şah Türk grupiarından bu adı taşıyan kabileys mensup idi. 2 «Gidisinin uygulanması gereken temel ve esas ölçiisü kotu> anlamına iki sor.. 3 Fas't» bir şehir, ya sevgüidir, ya uçurum kenai. 4 Eski TUrk toplumu gruplanndan (çogul), kuşlann agzının yarısı. 5 Bunun bin Umeslnden bir musibet insanı daha çahuk akıllandırır drrler. 6 «Bembeyaz jenkteki yara pıhtısı. kar?ılığı iki söz, tersi «ihtisas» manasına gelır 'yeni terim). 7 Bir yere vurulan küçük darbenin çıkardığı ses, bitki. 8 Son derece sakin ve rahat durumda olma hali. 9 Bunu düzelteyım derken göz çıkarmamaya dıkkat etmek gerektır, ımdan isteyen kişmin bagınrken söyledigi sözlerden. YUKARIDAN A$AGl\A: bir çekim b«hrir. 7 Bir bazı pis turistLerın üzerlerinie bulunan parazt. 8 Japonya'da bir kıyı şchri. 9 «tsraf etme, tasarruf et!» mânasina İki S Z Ö|U bir emir. Garth DÜNKÜ BULMACANIN HALLEDİLMİŞ ŞEKLİ NASIL HALLEDİLECEK Yukandakl rakamlı bulmacada «adece 4 Une anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardır. Boş kalan 12 karenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve topIama, çarpraa, çıkartma, bölme isaretlerine dLkkat ederek soldan sağa ve yukandan aşağıya bulmacada gösterilen sonuçlan bulunuz. Biraz vaktiuizi aür ama, boş vaktinizi hoşça geçirmiş olursunuz. ny Jones ıTIFFANY JONES t. r / J DENİZ GURBETÇILERİ HALİKARMaS B.tJLtKglSj 36 Sızler buradan gelip geçtikçe, sizlere haber vermeyi sklıma kurmuştum. Ama her seferinde, siz tam sunger yuküyle geçtiniz. Sığ size lazım değildi. Ama şimdi iş başkalaştı,» dedi. Denizciler yorgun argın ve yaslı olarak çökekaldıklan yerde, sanki yanıbaşlarında apansızın bir oksijen deposu patladı, birdenbire canlandılar. Sağa sola şunu bunu almak, ocağa gidip bir sigara yakmak için tembel tembel ve isteksiz yüriırken, birdenbire hoplayıp zıplamaya, koşmaya, acele acele gidip gelmeye koyuidular. Sesleri alabora olacakmış gibi sendeliyerek çıkarken, her biri tüm sağırdı sanki haykırmaya başladüar. Yuzleri aydmlandı, gözleri canlandı, lâf kalabalığı arasmda sığ üfı fışkınyordu hep. «Ne duruyorsunuz?» « Haydi gidelim!» « îster misin yedi aylık ziyanı birkaç günde çıkanp kapatalım?» « Yaşa bre Salih Beis!» « Yahu, gevezelenip hoplayıp aplayacağmıza davranın!» diyen diyeneydi. Ama makina kayığına binmek lç:n, taaaa Avlonya'ya yürümek gerekti. Çakır Ayseyle, Salih Reıs Palamut Bükünde bıraktılar. Avlonya'dan motorla gelip onlan alaeaklardı. Çakır Ayşe, «Beni niye taaa denizlerin ortasma götürüyorsuniz? Benim size yardımım dokunmaz kı! Kuru Remik de kaldım, ka^ğınıza safra bile olamam,» dediyse d» sözlerine kulak veren olmadı. «Sen bize uğur getirirsin bacı; sen bizim bayrağımızsın,» dediler. : Gelirken ik buçuk saat süren yolu, bir saata varmadan aldılar. Avlonya'da çengelci sandallarma bındiler. Motora fuga kürek çekerek vardılar. Artık bir maluneyi işletmesi kalmıştı. Ama işte fam buracıkt?. bir aksilik oldu. mo torda, ışlemiyor da işlemiyordu aşağıda makinanın başmda üç kişi vardı. Tayfanın üst yanı^ ?üvertede oturarak motor kulübesinin penceresinden aşağıya, motora bakıyorlardı. Aşağıda Koca Nu man, «Bu cenabetin hmzırhğı tuttu, tam da tutacagı zamanı buldu,» derken, yukardan birkaç sss, «Ha gayret!» diye bağınyordu. Arada sırada bağınşların arasında küfürler savruluyordu. Herkes. şunu yapın, bunu yapın, diye akı! öğretiyordu. Hic kimse ötekilerin dediklerine kulak asmıyordu. Ma kina odası, leş gibi gaz kokmuş, 'sten, dumandan gözgözü görmez olmuştu. İlk üç kışı eehennem zebnisi gibi kapkar a ve kan ter içinde yukarıya çıktılar. tkinci bir posta aşağıya inip onların yeri ni aldı. Onlar da bir saat uğraştılar, «Gördün mu uğradığımız belâyı?» « Hele şu başımıza gelene bak!» yollu lâfların bini bir paraya gldiyordu kı, üç saat sonra motorun bozulduğuna hükmettUer. öfkeden herkes kırmızı bibere dönmüştü. Derken Sarı Ali. «Durun be! Arkarlaşlar, bir de ben bakayım su cenabete,» dedi. Sessız bir çocuktıı. LAfa çokluk kanşmazdı. «Hele onun da bir bildıği var. Onu da bir deneyelim,» dediler ötekıler. San Ali, daldı aşağıdaki dumanm içine, aşafıdan bır dang dung diye deminn demıre dokunuşunun sesleri geldi. «Volanın delığine kolu taktı gaiıba» dsndi yukanda heyecanla. Böyle dang dung edılirken, akıllara şenlik, top gibi patladı ekzos borusu, göklere kapkara dumanlar savurdu. Motor bir iki ıç çe kişten sonra, «Tak tik» ederek tıkırında ışlemeye koyuldu. Direkler tirtir titredı. Sarı Ali koluyla alnınm ve yüzünün terıni silerek ışkence odasmın dumanı arasında güleç yüzle görünekoydu. YuSanda kulaktan kulağa dudak eğrisince gülümsemelerle karşılandı. «Yaşa bre Ali!» « Aferin Sanoğlan» diye bağırdılar ona. Otesı, Herşey hazır mı?, Hayır yahu!, leva demirı!, Çöz şü palsma n, elini çabuk tut!, Doğru Palamut Büküne!sözlerinden sonra, depozito, gerdan veren deniz köpüklerinin ortasına daldı. Tam bir deniz günüydü. O sabah denizden doğmuştu gün. Karaya uğrayarak kirlenmemişti. Kızoğlan k ; gibi günluk güneşlikti. Deniz de onu güzel karşılamıştı. Harlayan mavı bir ale"di. Deniz, güneş ışığında tuzlu tuzlu yanıyordu, enginlerince çınlçıplak... Motoruı. provasının önünde, denizin bir ftöntimlük dıızeyı, kopük ve hoplaşan mcılerle kaynaşıyordu. Palamut Büküne vardılar, orada deniz ayna çibi u>uyordu çınlçıplak. Makma motoru çok su çektiğinden kumsala yanaşamadı, ama Salıh Reis'in kayığı vardı ya. Ne var kı, Salih Reıs'in kayığına kıyas, bir un eleğı halt etsindi. Su üsrü kaplam. ve kaburgalan tâ öylesmc açılrhıştı sıineste Her ne kadar Salih Reıs'le. Çakır Ayşe tcuş T ibi hafif iseler de kayığı batınnaya yeterdi onlar. Onun içın Teleskop ok gibi fırladı. Onlan sandalla getirdi kayığın bordasına. Boğazların dek suda yürüyerek ve ıhtiyarlan el üstünde taşıyarak, al içeri ettıler. Salih Reıs. titreyen şehadet parma°ıyİ8 gidilecek vonü gösterdı. Ne var kı, vakıt artık geçtı. Guneş iyıden ıylye batıya varrmştı. Açıldıklarından az sonra . f sü neş battı. Yan yolda artık gece oldu. Ama batı ?jkü daha uykuya varmamıştı ünu*kan bir penıbelık kalmıştı uiukda. Ne var ki. denizciler hiç hayıflanmadılar. Salih Reıs, «İşte sığın üzermdeyiz,» dediğ zaman, koskocaman bir ay, turuncu bır şanla dünyaya bakakoydu. Sonra 'îfukta, ayakucundan aşağıya turuncu bir ışık seli boşandı, sert bir fışıltıyl? Ateşoğlu'nun sesı, «Fur.da demir» emriyle gürledi. Sünger avında dalgıç motoru hıç demir atmazdı. Dalgıç dıpte gezerken, motor (onu sağa sola) izleyebildi. Ama o gecekl dalış ancak bir yoklama dalışı olduğu içın, dalgıcın dibe takıIan demir zincirinden nek uzaklaşmaması gerekird.. Demir funda edildı. (Arkast var) RADYOSU CEM SOMKA m N300 V \ • • W Tf\ 3NI *UTU Mallcoçoğlu Konu ve resım: AYHAN BAŞOĞLU BUDIN KOPRUSU 0) Genclere muzik 1 3ı Senfonik muzik 00 Hafif mıızi:< 15 Radvo ile i n e ü i î c » ı44. dcrsı 19 30 Aksam konseri 20 15 Genclerle beraber 21 00 Oda muziei 2130 Lıedler v* ozanlar 22 00 Gece k o n s e n 23 00 Caz muzı4i 23 30 0100 Hafif Batı muzijH Proeram v e k a o a m s 118 19 19 14 55 17.00 17.30 Acılıs v e Droeram Diskoteğimizden Kucuk konser A NK AR A 06.25 06 30 06.50 07 00 07 05 07 30 07 45 08 00 0S 05 08 10 08 30 08 45 09 00 M 30 09 40 10 00 10 05 11 05 11 30 12 00 12 05 12 20 12 25 12 30 11 00 13 15 13 30 14 00 14 15 14 35 15 00 15 05 16 05 16 25 16 40 17 00 17 30 17 50 19 00 19 30 19 35 1150 19 55 W 2* 2P 40 2: 0 G 2' 10 22 05 22 25 22 45 23 00 23 45 24.00 A ç ' h ş , prvi'jrajn K u r a n ı K.?rim. a ; . X i » n » i l ve yortirpı; Saz eserleri Koye î'a'jeter Gunaydın Haberler r ? hava durumu Sabah müzlgi Ankarada bujpin Kücük Uânlar N.Demircavdan snricılar Cesitli müzik Salih Uveundan türkuıer Ev icin Sabah kon'pri Arkası var>n Ara haberler. ilânlar Okul radvoiu A. Senozandan sark.laKonser saati Ara haberler ilânlar M Erdaldan rurkııler Kıbrıs saati Kucuk ılânıar Beraber ve so'.o rarkılar Haberler. T 3 d» bueun Hafif muzik R e k l â n ntoei^nlar» Kucuk konser Ülku Ybrükor'ı.aan türkıilîr Plâklar ı r w n d a Ara haberler. ilânlar Okul r a d v o s j S Ersovludan sark:iar Radvo i l e ' r î n s ı z c a (44 ders> Albümlerden secme'er Ara haberler ilinlar K ö v odası Reklâm Droirımları Haberler hava durumu Kuçük ilânlar Saz eserleri Bir varmıs. Sir vokmus Hafif Batı rcunii Anavasamız N Akoldo.ı rürkiiler 24 saatin olav'.m. ıkinlo.Gece tonseri M Ersesten <art>lar Turkuler eeeldl Haberler Haftamn bestec'si Gece müzlit K»D»nl8