Katalog

Yıl 1933 Stalia, MoiotofU bir Kolhoz topUntasmda Stalinin sofrasındaki göz hapsinde Dostoyevski yüzünden yapılan munakaşa Vazon: [QRD sSylemiştl bnnu? Hangi hakla? Nihayet, Gorky araya girmişti. Leonov'un ve o kuşağın patronu ve koruyucusuydu çünkü. Stalin'le de hiç kimsenin konuşamadığı gibi konuşabilirdi. «Hayır,» demişti, «Leonid Leonidoviç'i yanlış anhyorsunuz. Söylediklerini oldnğu gibi kabul etmeyebiliriz ama, sayçı göstermelijiz. Ne de olsa, Rns yazarları üstüne söz söylemek hakkını kazanmıştırj» Bu konuşmayı Leonov 30 yıldır unutamamıştı. Sonunda, Stalin'in kuşkuları yatısmıştı. Leonov'a kadehini kaldırmasını söylemiş, kadeh tokuşturmuştu. kırmızı, yeşil kalemlerle düzeltmeler de yapıyordu. Stalin, Rus edebiyatında ve edebiyat tarihinde, Gürcü dilinde, çok okunmuştur. Bu dilde yayıaladığı ilk eseri bir şiir kitabıydı. O, 19 uncu yüzyıl yazarlarınm rolünü her hangi bir Batılıdan daha mükemmel biliyordu. Belki de, edebiyatın büyüsünü Batılıların asla duymadıkları bir biçimde duyuyordu. îktidar yolundaki savaşında daha başka güçlere önem vermişti, ama, bir kere oraya vardıktan sonra, edebiyatı da önemsenecek güçlerin arasma katmıştı. mıştı. Ne kendini, ne de idaresini tehlikeye düşürmek niyetinde değüdi. sinde değil, tüm bizim memleketlerimizde de, yaşantılarımızm biçimini, bu seride yazdığım dünya büyüklerinin hiç biriyle kıyaslanamayacak ölçüde, değiştirmiştir. Ancak, onun görünü;ü üstüne basit bir açıklama ya parken bile objektif gerçeklere dayanmak, anormal denecek kadar, güçtür. Çünkü, ister kendi memleketinden, isterse yabıncı, Stalin'i her gören ya bir çeşit talin nasıl bir adamdı? Şimkahraman korku ve hayranhğı, diden, daha tarih bir şey ya da şiddetli bir düşmanhk demeden, açıkça görülen şuduymuştur. dur : Stalin, yalnız kendi ülkeBes ünlünün içinde benim tanımadığım bir o idi. Bu fırsatı bulmayı çok ısterdim. Görenlerden çok daba tarafsız olabilirdim. Stalin 1879 da doğmuştu. Büyük babası bir serfti. Babası da serf olarak doğmuştu, ama, sonradan yoks*l bir ayakkabı ustası olmuştıf. Büyük bir adımdı bu. Ingiltere'de 14. yüzyıldan beri serf kalmamıştır. Stalin'in evinin yoksulluğunun yanında Lloyd George'unkü zengin kalırdı. Modern çağ liderlerinin arasında bu kadar asağılarrian gelmis biri daha yoktur. Rus ıhtilâli liderlerindtn de böyle bir aileden gelen olmamıştı. Trotsky'nin babası okul müfettişiydi. Lenin'inki bir Yahudi çiltlik sahibi. ötekilerin aileleri de i; güç sahibi kişilerdi. Yalnız Sta C. P. SNOW Korkunç evgizlenen sır lin sefaletin uçurumunda doğmuştu. Babası fakirlikle de kalmamıştı. Içiyor ve onu hırpal> yordu. Stalin daha küçük yasta vahşice hoyratlıklara katlanmak zorunda kalmıştı. Daya»masını, ağzını sıkı tutmagını, sır saklamasını öğrenmişti. Korkunç bir evdi yasadığı yer. ODdan iyi bir ders almıstı. S Kilisede ilâhiler okuyordu aha başka, daha usull<îre uygun dersler de almıstı. 15 yaşındayken Tiflis'teki Teoloji seminerine devam etmişti. Kilise okulu ve rahibi kendisini bir bursla Tiflis'te alıkoymanın yolunu buldular. Anlaşılıyor ki kabiliyetlerini kesfetmişlerdi, isyancıhğını farkedememişlerdi. Anormal denecek kadar erken olgunlaşmıştı. Çok çetin bir şeyin üstesinden gelecek, aslında inandığı şeyi öğretmenlerinden de, arkadaslarından da gizleyecekti. oskova'nın dış mahallelerinde, karanlık bir sonbahar günü. Hüzünlü Rus kırlarının ortasındaki evinde, LeoBOV'U bekliyordum. Onunla, çok iyi bildiğim ve hayran olduğura romanlannı konuşacaktıtn. Geldi, yemeğe oturduk. Saat be? sularıydı, herhangi bir saatte başlıyabilirdik yemeğe. Rus yemeklerini ve içkilerini severim. An ı , bu seıer çekinerek yiyip içiyordum. Moskova'ya dönmek, ve bir başka sofrada yeniden yiyip içraek zorundaydım. Bir ara, Leonov, birden, ilk defa başından geçenlerden söz açtı. Otuz yıl önce, otuz yaşlanndayken, Kremlin'de yediği bir yemeği hatırJamıstı. Leonov daha o vakitten ünlü bir yazardı. Stalin kendijini yemeğe çağırmıştı. Modern çağ liderleri arasmda bu kadar aşağıdan gelen yoktur M S N H. Maksim Gorki de aralanndaydı. Yanda bir masa daha, üstünde bütıin yemekler. Hizmet eden yok. Bol bol içki. Hem fae Stalin, çevre»indekilerin çogunun tersine, içkiye düşkün olmadığı halde. Diktatörün yemek saatleri kendine özgüydü. Ve Leonov gece geç vakit için çağrılmıştı. Küçük masada lonu gelmez bir yemek faslı uzayıp gidiyordu. Leonov haklı olarak evsahibinin kendisine kar?ı davranışıyla ilgileniyordu. Stalin yıllar yılıdır iktidarı avuçlarında tutuyordu. Tam anlamıyla korkunçtu. Ziyafet verildiği tarihlerde temizleme hareketi daha başlamamıştı, ama, kollektifleştirmeye girişilmişti. Leonov, genç, tanınmış bir yazardı. Yemekte, en hafifinden, göz hapsinde tutulduğunun farkındaydı. Stalin'in göz hapsinin iç açan bir şey olmadığım da bıliyordu. talin'in âdetiydi, masanın baş tarafinda oturmazdı. O gece Gorki'nin sağında oturuyordu. Az konuşuyor, yan gözle birer birer davetlileri süzüyordu. tkide bir de Leonov'a bakıyordu. Söz edebiyattan açılmıştı. Leonov konuşsa şüpheyi çekecekti üstüne, sussa daha fena. Biri, belki de kasten, Dostoyevsky'nin adını atmıştı ortaya. Leonov, Dostoyevsky'nin etkisinde bir yazar olarak tanılıyordu. Gorky, Dostoyevsky'nin Rus halkını acı çekmeğe ahştırdığını, yeni toplumda acıyı silkip atmanın öğrenildiğini iddia ediyordu. Leonov kendisini tutamamıştı. Evet, Dostoyevsky bir reaksiyonerdi, bunu kimse inkâr edemezdi, ama, ne olursa olsun, Rus yazarlarınm ona ihtiyaçları vardı ve olacaktı. Birden, sanki bu işareti bekliyormuş gibi, Stalin öne doğru eğilmiş, gözlerini ona dikmişti. Sorular yağmaya başlamıştı: Ne demek isliyordn yâni? .\eden Stalin tarihe nasıl geçecektir? D T ıpkı Churchill'in ve baçkalarınm anlattığı gibi bir yemekti bu: Stalin'in özel dairesinde, yedisekiz kadar davet oskova'ya dönme vaktim gelmişti. Leonov hâlâ dert yanıyordu. Korkunç bir devir yaşa mıştı. Dostlarını, arkadaşlarını kay betmişti. Bir gün canına kıyabilirdi. Stalin'i sevemiyordu. Yüzyıl sonra, tarih ne diyecekti bu adam için? Bu gidişle tarihi yazmak bile mümkün gibi görünmüyordu. Ama, yine de biri, bir gün. bunu yapacaktı elbette. Rusya'nm karanlık bir tarihi olmuştu. Batıda yeni yeni anlaşüdığmdan da karanlık. Kor kunç Ivan, Deli Petro tarihin parça lanndandı. Stalin de onların yanında yer alamaz mıydı? Leonov'un hikâyesinde, açıkça görülemiyen, önemli noktalar var. Bir Amerikan Cumhurbaşkanının. ya da Başbakanının bu çeşit bir ede biyat toplantısına vakit ayırması olağan şeylerden değildir. Stalin'in bir yığın özelliklerinden biri de, devrindeki Batılı devlet adamlannın hepsinden daha derin bir edebiyat kültürüne sahip olmasıydı. Onca iş. arasında, onun bir de Yüksek Edebiyat Eleştirisi ile ilgilenmesi hâlâ inanılmaz bir şey gibi görünüyor bana. Ama, gerçekten, tanınmış yazarların eserlerini daha yaymlanmadan önce mutlaka okuyordu. Biraz politik nedenlerden ötürü, biraz da kendi ilgi duyduğu için. Asıl şaşılacak tarafı: Bunlara, YARIN: KORKUNÇ EV Growing lndustrial concern has an openlng for a young Systems Analyıt. The following quallflcations are required: Degree In Bustness Administration and Economics or •imilar educatlonal background. Very good knowledge of the English language. Entusiasm and drlve to work ln a small team. Applicants are invited to submit their curriculum vita» with photograph and sample hand writing to P.K. 72 Bejrojln tstanbul. Stalia Sovyet Bajbakam olarak ay kullanıyor (Moran 1440/7826) Disi Bond MOOESTV BLAISE UİLM£y( TEK BULMACA İSTANBUL 0«2S 66.30 06 45 06.50 07.00 07.05 07.30 07.45 07.50 08.UÜ 07.20 08.40 09.00 09.10 09.30 09.45 10.00 10.15 Açıhs. Droffram Türkuler Köv Avukatı Ovun havaları Köve habcrler İstediSiniz türkuler Haberler ve hava d u r u m u İstaııbul'da Buun Hafif muzik Bu sabah sızinle VaUler N. H. Cuiha'dan sarkılal Kadırüar ıcin brania'dan Yankılar N. Tüfekçi'den Türkuler Pıvano bololaıı Muzik kutusu Gelin Tanı&alım Taıııvalım 10 20 i, Erseı aen sarkılar 10.40 4ı#«ij V»rıo . . . ••».. U.Uü Kı;*. HaVrtar a . 11.05 ÖEİe.veaoeru inüzilc 11.55 üutikler Orkesirası 12.10 Kücuk ılanlar 12.1» R. bensesten türkuler 12.30 Radıie Erten Havri Peksen'den sarkılar 13.00 Haberler. Resmi Gazetede Busun 13.20 Hant muzik lü.oO Reklâın Droaranüarı 14.00 Beraber sarkıiar 14.20 Vailı L'caıOEİu Orkestrası 14.35 Sa= ebcrler: 14 50 Konser saati 15.10 A. K a i o . a n d a n sarküar 15.ÖD kısa haberler 16.00 Okul Raüvosu 16.40 Cocuk Balıcesi 16.55 Hü)k Ozanlaıından deyisler 17.15 Kısa haberler 17.20 Erkekler Fasıl ToDİuluİU 17 50 Reklâm oroeramları 19.00 Haberler ve hava durumu 19.40 Kueuk ilânlar 19.45 B. Takımından Türkuler 2000 Kentimizin sorunları 20.10 Melodiden Melodive 20.30 B. Havrettin'in ardından 20 15 A. Sensov'dan sarkıiar 21.00 24 Saatin Olavları 2120 İstanbul'un Sesi 21.45 Havat ve kiUDİar 22.00 Reklâm Droeramları 22.45 Haberler ve Hava durumu 23 00 Radvo Senfonl Orkestrası 23.30 Caâdas müzik 24.00 Kaoanıs. İSTANBCL İL RADYOSU 16.55 Acılıs ve oroeram 17.00 Sizin icin 17.30 Kücük konser 18.00 Ivi aksalmar 18.30 Senfonlk muzik 19.00 Cesitli melodiler 20.15 Gençlerle beraber 21.00 Akdeniz ülkelerinden müzik 21.15 Sonat Saati 21.45 İ'.alvanca sarkıiar 22.45 Tanco ve Pasodobleler 23.00 Caz Saati 23.30 Hafif sarkıiar 24.00 Gece varısı icin 00.30 Dünden Bueünden 01.00 Proeram ve kaoanıs. bir çekim. 1234 56 789 YUKABIDAN AŞAĞIYA: 1 ızürap 1 1 LJ Başkanı,«Üzülensöz.ve2Hitler'ln duyan» anlamına iki Yugoslavya vaktiyie kurdu2 ğu parünin adı. 3 Bağımsız vt3 lâyet. 4 Arkadaşlar arasmdaKİ 4 5 6 9 1 ^ H ] J \ Garth Tıffany Jones TIFFANY JONES SOLDAN SAĞA: 1 Her savaşla dünya* bunlara boğulmak tehlikesi geçirir. (îkl söz ve arada bir edat). 2 Işık ele geçiren (iki söz). 3 Slrürli tavırlarla akıllarına gelenl söyleyenler (çoğul). motörlü mavna. 5 Çok kalın sesli erkek şarkıcı grupu. 6 Klâsik Batı müziğinde bir çok besteciler tarafından vücude getirilmiş bir parça tarzının adı (bizde söylendiği gibi yazümıştır). 7 Sert ve kocaman tasın yansı, bir erkek adı. 8 Eskiler kötü ve fena bir tesadltf neticesi olan olaylara böyle derlerdi (bir Osmanlıca edat ve bir sözden kurulu karma söz), bir zaman parçasının tersi. 9 Tersi ayıların konutudur, «vücudii tiril tiril sarsılır hale gelir» mânasına i yftrenlik ve lâtife. bir erkek sdı. 5 Tersi yanardağm fırlattıgıdır, arsa veya tarla halindeki toprak parçaları (eski usul çoğul). 6 «Kol ucunu uzat ve parmaklaıınla kavra! karşılığı karma bir e mir, herhangi bir işin tam olaraK n . zaman yapılabileceğini gösterin «ekB söz (eski terlm) 7 Bir Ermenl erkeğlnm a dı. ii Bir zaman parçası, en ahmak hayvan tipi olarak gösterilen, bir a • mlr. 9 Taşı • ma vasıtalarında bedava veya tenzliatla seya hat etmeğe ya rayanlar (çoğul). Zi DÜNKÜ BULMACANIN H A r.f .ımn.ıtfts ÇV.KI.1 NASIL HALLEDİLECEK Tukarıdaki rakamlı balmacada «adece 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardıt. B03 kalan 12 karenio içine 1 den 9 a kadaı uygnn biret rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bölme işaretlerine dikkat ederek toldan sağa ve yukarıdan aşagıya bnlmacada gösterilen sonuçlan bulunuz Biraı vaktinizi abt ama, bog vaktinizi hoşça geçirmij olursunuz. PERİDE CELÂL 20 Nereye gittiniz öyle? Vallahi korkusuzsun kardeş! Ebenınki aradı mı? diye, merakla sordu kız. Aramaz mı! Küçük kardeşi geldi. «Baba* gıyla gitti sabah» diye, bir partal attım ben de.. lnanmadı kız bir türlü. Sizin kapıyı çalar da çalar! Amannn! dedi, kız. Boş ver be.. Hem bak buraya sen şımdi.. Karanlıkta bir şeyler arastırdı yeniden. Sonra sarı bir Harman paketi çıkardı büyücek bir çakmakla. Pakstten bir cıgara alıp koydu ağzına. Yaktı güzelce cıgarayı çakmakla. Püfür püfür içmeye koyuldu. Şuna bak! dedi. kadın. Arkasını getiremeden susup kaldı. Ssna da vereyim mi? dedi kız. Öksürmeye koyuldu Boğazına kaçmıştı duman. Beceriksizliğinden utandı. Boynunu tutarak eğilıp baktı yokusun yukansına. Araba ısığmda aydsnlanıverdi küçük sokak Muhtarın camlı balkonu çiçekler içinde oylum oylum, renkli resim gibi görünüp kayboldu. Evlerin duvarlarında acayip gölgeler kaynaşıp silindı. Büyük bir araba, arkada kırmızı ışıklan yanarak süzüiüp geçti cumbalarınm altından. Kız gülerek arabanın arkasmdan fırlatıp attı cıgarasını. Işte böyle! dedi. yavaşca Doğru degil ama! dedi. kadın. Gören olur, babana söyler. E'.in yabancısıyla! Seninkisi de delilik vallahi! Delilik. melilik! riedi kız. Eğildi. sesini biraz daha yavaşlattı. Bil bakahm kaç para 0 Jaguar? Nereden bileyim kardeç! Bil bakahm nerelere gittik bugün biz? Aaaa! Vallahi delisin sen! Beraber miy* <Jim sizinle ayol? Bil bakalım ben kime benziyorum? Aman sen de, bırak eglenmeyi şimdil Arka arkaya inen iki arabanın ışığında sokafın ucundan hızlı hızh gelen küçük gölgeyi tanıyınca hemen geriye. cumbanın içine doğru kaçtılar ikisi de. Kız fısıldadı : Ses etme sakın! Oğlan belâ olur şimdi basımıza.. Karanlıkta susarak Hacının torununun evine girmesini beklediler thtiyann kavgacı, çirkin sesini duydular biraz sonra. Belli oğlana küfrediyordu eve geç döndüğü için. Kız yeniden mırıl mınl anlatmaya koyuldu, sonra : Fabrikatör oğlu! Çok zengin. O Jaguarledi! Derin derin soluk alıyordu anlatırken. Sonunda, Öyle şaşkınım ki! dedi. Vallahi ben de! dedi kadın. Fabrikatör oğlu! diye, tekrarladı yavaşca. Sesinde inanmazhk vardı. Kız anlatmaya koyuldu : Suadıye'de bir köşk, Şişlide apartman, han hamam hepsi tamam senin anlayacağın. Tek oğlan üstelik Su gibi de sarfediyor görsen.. Nerelere gittiniz ki? Nerelere gitmedik kı! Pendik, Kartal, Fenerbahçe. Suadiye.. Dolan dur arabanın içinde.. Oğlan bırakmak istemez bir türlü! Biraz daha, biraz dnha diye... Gördün mü Suadiyede evini? Küçük cunıbalarında iki gece kuşu gibi gagagagaya vermiş fısıl fısıl konuşuyorlardi Yokuşun başmda arabaların ısıklan parlavınc» susup bekli» yor, karanlık yeniden sokağa indiğinde gene başhyorlar konuşmaya. Beni götüıdü oralara ya! diyordu kız. Köşkün önünden geçtik. Beyazlı bir kadın dolaşıyordu bahçede. «Annem» dedi. Kadının arkasında sepetli, makaslı bir yaşlı adam yürüyordu. O da bahçıvanmış. Karnımız acık'.nca pastahaneye gittik. İç sokaklardan hirinde Görsen ne şirin yer. Hep hasırdan yapılmış Gece de dans ediliımis orada. «Bir gece kaçamak yapar. biz de geliriz» dedi. Nasıl olur ama kardeş. nasıl olur! Dinle dinle! diye onu bırakmadı konuşmaya kız. Çikolatalı pasta yedik orada. Sandöviç vedik, portakal suları ictik nah böyle bardaklarda! Sonra bana çikolptalı fındık aldı. Cikolata sevdiâimi anlamış da! İnceliğe bak sen! Bana sinema yıldızlan kadar güzel olduğumu söyledi. Sonra Maltepe taraf larmda bir yere gittik. yoldan içerde. ıssız bir yer. denize karşı.. Adını unuttum. Ay ay ay! Korkusuzsun vallahi sen! Bir garip. sevinç gördii kara yüzünde kız onun. Urpermi? gibi el'eriyle omuzlannı sıkıyordu bir yandan da. Neden korkacakmışım! Öyle kibar bir çocuk, görsen!.. Hem Jaguar'a bindin mi hiç bir yer uzak değil vallahi' Öyle bir araba! Vınlayarak bir geçiyor, uçuyor sanırsın!.. Yollarda herkes biz? bakıyordu. Denize karşı ııçurum gibi bir yerlerde durduk cıgara içtik beraber Hatıra diye verdi kendi çakmağını. cıgarasını.. Almak istemedim. ama öyle yalvardı ki! «Vesile olur, almaya gelirim senden» dedi. Şu inceliğe bak sen! diye mırıldandı kadın. Kız oğlanın davranışındaki inceliği o zaman anlayabildi. konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU BEYAZGUL A N K AR A 06.25 07.00 07.05 07 30 ) 07.',5 08.00 08.05 08.10 08.40 09.00 09.20 09.35 09.40 10.00 10.40 10.55 11.13 11.30 12.00 12.15 12.25 12.30 13.00 13,20 13.30 14.00 14.15 14.35 14.55 15.00 15.15 15.45 16.05 16.25 16.40 16.55 17.00 17.30 17.50 19.00 19.40 19.45 20.00 2015 20.35 20.55 21.00 21.05 21.25 21.55 22.05 22.25 22.45 23.00 Acılıs Droeram Köve haberler Sarkılar ve Ovun havaları Haberler ve hava durumu Sabah müzisi Ankara'da Bueun Kücük ilânlar Her Telden Özdenses'ten sarkılar Posta kutusu Sabah konseri Kısa haberler Arkası varın Okul Radvosu Yıldızdoean'dan sarkıl&r Melodiden Melodiye Cocuk Bahcesl Balete Caerı B. Takımından ovun havaları Kıbrıs Saati Kücük ilâniar F. Kozinoöu ve Ahmet Melik'ten sarkılar Haberler. Resmî Gazetede Bugün Cesitli müzik Reklâm Droeramları Cocuk Bahcesi Güler Göksel'den sarkılar Bueün icin sectiklerimiz Kısa haberler N. Yılmazdan türküler Konser Saati Cesitli müzik M. Seyran'dan sarkılar N. Dadalogul'dan türküler Müzik dinlevellm Kısa haberler İnce Saz İs dönüsü Reklâm Droeramları Haberler ve hava durumu Kücük ilânlar M. Türüns'den türküler Amlarla Atatiirk Sevim Deran'dan sarkılar Sevdieiniz Sesier Uvkudan önce 24 Saatin olavlan Evliva Celebi Klâsik Türk ToDİuluBu Hafif müzik TBMM Saati Can'dan türküler Haberler ve hav» durumu Her Hafta Bir Yorumcu