Katalog

SAHIFK DÖRT 20 Temmuz 1967 CUMHURÎY1T Moskova'mn iki talebini cevabımızla reddediyorduk... Notalar çarpışıyorL dan defalarca geçmi.ş, bu yüzden de Moskova, Ankara nezdinde teşebbüs ve protestolarda bulunmuştur.» Sovyet notası bu girişten sonra, deliileri sıralayarak olaylan veriyordu: 9 Temmuz 1941 de Seefalke (Alman). Ağustos'ta Parvisio (îtalyan) gemileri Boğazı geçmiş, Rusya bunu protesto etmiştir. Aradaki olaylann dısmda, 1944 Haziranında 13 Alman çemisi daba Boğazdan feç miş ve Sovyetler bunn yine pro testo etmişlerdir.» Sovyet notasma göre. «Boğazların Sovyetler ve müttefikleri aleyhine kullanılmaları önlenememis ve bu anlayışla» 1945 Potsdam toplantısında taraflar (Churchill, Sta lin, Truman) aşağıdaki kararlan almışlardır. O Montreuz anlasmalan, bugiinkü şartlara uygun bir tâdil gönnelidir. A Tâdil, üç hükümet ve Türkiye arasmdaki temaslarla tesbit edilmelidır. Görüldügü gibi son İM madde, İngiliz ve Amerikalüarla, Ruslar arasındakl aynlığı belirtiyordu. Yani, Boğazlar rejiminin yeniden tesbitini Rusyaya göre, Türkije ve diğer Karadeniz ülkeleri yapmalıydı. tngiltere ve Amerika ise, «Bu iş beynetnıileldir» diyorlardı Diğer bir konu da, Sovyetlerin «Boğazları ortak vasıtalarla müdafaa» teklifiydi... Yani, bir Sovyet üssü... Sovyet notası, 13 Ağustosta Mec lis ve C.H.P. grupunda, aynca Pariste bulunan İngiltere Dışişleri Bakanı Bevin ve A.B.D. Dışışleri Bakanı Byrnes tarafından gö ruşülüyordu. Bu arada, Saraçoğlundan sonraki Başbakan Recep Peker'e, bir Amerikalı gazeteci (H. P. Knickerbocker) şu soruyu soruyordu: «Moskovanın geçen Aralıkta Kars, Ardahan ve Artvini Uhak et mek istemesi, Boğazlarda üs talep etmesi üzerine, Türk Sovyet un belirttiğimiz gıbi, Potsdam'daki pazarlık sonunda kararlaştmlan hususlan havi Amerikan (2 Kasım 1945) ve Ingiliz (21 Kasım) notları Ankara hukumetme verilecekti. Bn notalar, 19 M»rt ve 7 Hazir»n tarihli Sovyet noiaları ile «ynı paraleldedir; yani Bogazlar rejiminin değistirilmesini ön görmektedirler. Bunlann Potsdam öncesi ve Potsdam urasındaki Sovyet notalarmdan farkı, Sovyetlere verilecek bir üsten bahselmeyinleridir. Potsdam'dan sonraki Sovyet notası ise 7 Ağustos 1946 da Ankara hükumeti ve ilgili diğer ta raflara tevdi edilecektir. Nota'mn verildiği gün Pravda gazetesinde çıkan şu şekildeki bir yorumun Moskova radyosunca okunması da dikkati çekıyordu: D münasebetlerinde değişiklik möm kiin müdfir?» Peker'in cevabı şöyleydi: «Yeni hükümet, eskisi ile aynı politikayı takip edecektir.» Bu «eski politika» nın ne olduğu, ancak İngiliz ve Amerikan cevabi notalarından sonra anlaçılacaktır: 7 Ağustostaki Sovyet no tasına karşı 20 ve 21 Ağustosta A merika ve ingiltere birer nota veriyorlardı. merikan notasma göre, Amerika. Sovyet notasınm talepler kısmındaki ilk üç maddeyi tasvip ediyordu. Yani: % Boğazlar bütün ticaret gemilerine her zaman açık bulun malıdır. (Tl Karadeniz devletleri savaş gemilerine her zaman açık bulunmalıdır. £ Karadeniz dışı devletlerin sava; gemilerinin Boğazlardan gecişi kısıtlanmahdır. Ancak, yeni Boğazlar rejimini MEHMET BARLAS Türkiye ile Karadeniz ülkelerinin duzenlemesi Arnerıkanın hoşuna gıtmemişti. Yeni rejimi, B. Mil letler Te§küâtı çerçevesindekı bir düzen tesbit etmeliydi. Boğazlarda Sovyet üssü konusu ise, mümkün değildi. İngiltere de aynı esaslarda, A merika ile bir görüşteydı... Ve söylediğımiz gibi Türk Hükumeti, bu noktalardan sonra, sözünü söyli yerek, 22 Ağustos 1946 da cevabi notasını verdi.. A Bizim cevabı notamız «Ribbentrop, 1941 yılında Almanya'mn Ankara Büyükelçisi Von Papen'e bir telgraf gönder mişti. Bn telgrafın metni ise, Berlin ile Ankara arasında bir gizli »nlasmanın yapılacağını ve bu sayede TurkJyeden, gayrirnnayyen miktarda savas malze mesi transitinin mümkün olacağını belirtiyorda.» Viktorov imzalı aynı makale, bir Inönu Von Papen görüşmesinde, Inörjü'nün TürkAlman anlaşması için temınat verdiğini naklediyordu. Yine aynı makaleye gore Basbakan Saraçoğlu da, Von Papen'e «Rnsya'nın imhagını bd yük bir s n n ile istediğini» belirtmisti. Dışisleri Bakanı Nurnan Menemencioğlu ise Von Pa pen'e, «kesin olarak Rusya'nın tamamiyle yeailmesini istiyomz» demişti. 7 Ağustos 1945 tarihli nota verildiği sırada yayınlanan bu Pravda makalesi, 14 Ağustos'ta notanın açıklanmasıyla daha be 1946 daki Başbakanımız Recep Peker hrli bir hale kavuştu. Evet.. Moskova, Türkiye'den taleplerıni, TurkAlman işbirliğıne bir ceza olarak ortaya koymuştu. Nota, girişte, bir savcının iddianamesine başlar gibi bir hava ile Türkiye'yi şöyle itham edıyordu: Talepler ovyet notası, bu tesbit işlemini tamamlamak için İngiltere ve Amerikanın verdiği notaIarı hatırlatıyor ve Sovyet taleplerini şöylece sıralıyordu: % Boğazlar bütün memleketlerin ticaret gemilertne açık olmahdır. f | Boğazlar Karadeniz devletlerınin savaş gemilerinin geçişine daıma açık olmalıdır. f ) Karadeniz dışı devletlerin sa vaş Remilerine, bazı haller dışında, Boğazlar kapalıdır. A Yeni Boğazlar rejimini tesbit, Türkiye ve Karadeniz ülkelerıne aıttır. O Boğazlarda seyrüsefer serbestisini ve Boğazlarrn güvenliğini, en fazla alâkadar iki devlet, Türkiye ve Sovyetler Birliği ortak vasıtalarla temin ederler.» ürk notası, Amerikan ve ingiliz notalarında olduğu gibi, Sovyetlerin belirttiği ilk üç maddeyi yani. Montreux'un değişürilmesini kabul ediyordu. Bizim notanın farkı, girişinde bir «iddialara cevap» kısmının bulunması oluyordu: «Türkiye, sava?ta hiçbir Mihver savaş gemisini Boğazdan gecirmemişti. Rus notasuıda Boğazdan geçtikleri iddia olunan Alman gemileri ise, ticaret gemisi niteliğindeydiler.» Sovyetlerin notasındaki 4. ve 5. maddeler ise, Türk Hükumeti tarafından kesinlikle reddolunu yordu: Boğazlarda kimseye üs verilemezdi ve •memleketin güvenliğini dışarıdan gelecek her hangi bir tehdide karşı sağlamak üzere bütün gerekli tedbirleri almak Türkiyeye aittir. Şayet Türkiye, Boğazlar üzerinde haiz ol duğu egemenlik haklannı kendi vasıtalanyla korumak iktidarında olmasaydı, tarihin kaydettiği en büyük savaşta, cümlesi tecavüze uğrayan veya askeri işgal altrna giren komşuların akıbetinden kurtulamazdı.» Gorüldüğu gibi Türk Hükuroeti, iki büyük Batılıdan da aldıği resaret ve vatan topraklarınu bölünmezliğine olan inancı ile, Sovyetler Birliği gibi 1945 lerin en güçlü bir devletine sert çıkabll raektedir. T ncak, unutulmaması gereken nokta, Türkiye'yi pazarhk masalarına oturtan Batılılarm, birden nasıl Türkiye'nin yanında yer «ldıklandır. Daha doğrusu, Amerika ve tngiltere, nasıl olmus da böyle birdenbire Sovyetlerin karşısına geçerek ortalığı bozmuşlardır? Bu sorunun cevabı, «sofiık harb» gelişmeleri ile aydınhğa kavuşur... Diğer konu da, Türkiye'nin Sovyetler'e nota verirken, Boğazlarda Sovyet üssü talebini cesaret ve kesinlikle reddetmesidir. Bu hnsns, notada < Memleketin guvenliğini dışarıdan gelecek herhangi bir tehdide karsı sağlamak üzere bütün gerekli tedbirleri alnıak Türkiye'ye aittir» seklinde beliriyor jr. Bu, mılli dıs politikanın en veciz bir ifadesidir. Ancak, 1945 da bu sözleri söyleyebilen Türkiye, nasıl olmuştur da, 1967 ye Amerikan üsleri veya «tesisleri» ile girmiştır? Bu sorunun cevabı da soğuk harb pazar lıklan ve bu pazarhklara karsı koyacak iyı bir hükumetın bulunmamasında gizlidir. S ovyet Sosyalist Süralan Birliği Dışişlerl Bakanlığı. Türk hükümetine asafıdaki husaslan bildirmekle »eref kaıanır: «... 193S da imzalanan Montrenz anlaşması rejiminin. Boğazların Karadeniz devletleri alevhinde kullanılmasına mani olabilecek şartları temin etmediği anlasılmıştır. «Mihver savaş ve yardımcı tt mileri. savas sırasında Boğazlar İddialar S YARIN: SOĞUK HARB VE TÜRKİYE Marshall Plisının yaratıcısı Marshall ve İngiliz Dısisleri Bakanı Bevin Dişi Bond İSTANBÜL u6 25 Acıhs ve Drofiram 05.30 Turküler 06 45 Sailık oeutleri 06.50 Ovun havaları 07.00 Kove haberler 07.05 Sabah melodileri 07.30 Haberler vc hava durumu 07 45 Iştanbulda bueun 07.30 Kucük ılcnlar 01 00 Bu sabah sizlnle 08.20 Muzikli ovunlardan 08.40 Rıza Rit'dcn sarkılar 09.00 Sosval hazmettc kadın 09.10 Fıansa'dan vankılar 09.30 Beraber turküler 09.45 Gitar soloîarı 10.15 Pratik bileiler 10.25 Melshat cars'dan sarkılar 10.40 Arkası varın 11.00 Kısa haberler 11.03 Öâleve dozru müzik 11 45 Minvatür muzlk 12 10 Kucük ilenlar 12.15 Saz eserleri 12.30 M. Demirkıran'dan sarkılar 12 45 T Karabulut'tan turkuler urhan 2zlediha'd 13.00 Haberler 13.20 Halıf müzik 13 30 Reklâm Drocr»mları 14.00 N. SİDahi'den sarkılar 14.20 Mavi cocuklar orkestrası 14.35 Saz eserleri 14.50 Konser saati 15 40 N Bavram'dan türkuler 15J5 Kısa haberler 16.00 Okul radvosu 16.40 Cocuk bahccsi 16 55 Caz sarkıcıları 17 15 Kısa haberler 17.20 Karma fasıl toDİulueu 17.50 Reklâm Drofcamları 19 00 Haberler ve hava durumu 19 40 Küçuk ilânlar 19 45 M. Ervurekten turküler 20 00 KitaoUr arasında 20 15 Kadvo hafif muzık orkest. 20.30 Lıed saati 2U.45 Radlfe Erten'den sarkılar 21 00 Kucük ilâr.lar 21 05 Radvo tivatrosu 22 00 Reklâm oroiramları 22 45 Haberler ve hava durumu 23 00 Caz severlerle basbasa 23.55 Günün haberlerl 24.00 Kaoanıs. ISTANBUL İL KADYOSU 16.55 Acıhs ve oroiram 17 00 Sizin icin 17.30 Kücuk konser 18.00 tvi aksamlar 18.30 Senfonlk müzik 19.30 Aksam konseri 20.15 Genclerle beraber 21.00 Klâsik Batı müziSl 22 O O Ciean melodileri 22.15 Gece konseri 23.00 Hafif müzik 23.00 Dansedelim 24.00 Gece varısı icin 01.00 P r o i r a m v e kaoanıs 123456789 B5LENMENİZİE. © A „ başı. 7 Cilveli tavır, gramerTUKAR1DAN AŞAĞIYA: de bir bahıs. 8 1 Vaktiyle Mussolini'nin dün1 2 3 4 5 * 7 8 9 Orta yerdeki yaya yaymak istediği ideolojinin adı, bir iş veya bir çabadan bıkan tryİEIRHniKMiLiı ı boş kalmış kı1 sım, çoğu tra lann çıkardıklan seslerden. 2 ı f ik kazaları ?oAnkaradaki bir meydanın adı, niforlerin böyle kâh raemurunun önünde kurulan hareket etmelesosyal teşekkül. 3 Sonradan rinden ilerı gegörme tipindeki züppeler (çoğul). liyor. 9 Bir 4 Miyoplar böyle yerleri göre işin yapılmamıj mezler. Kuzey Doğu Asyada büolmasından doyük bir akar su. 5 Hoş ve gü •<r layı ileri surüzel olma hali. 6 tdare bölümlerimizden, nota. bir ilimizin iki talMDmlt «ekK lenlerden. 3TF SOLDAN SAĞA: 1 «Leylâ ile Mecnun» yazart büyük şairimiz, kamımızı doyurmaya yarar. 2 Dönencelerden Ekvatöre ve oradan dönencelere esen rüzgârlar (çoğul). 3 Yılm güdük ayı, mart ayında kedıler buraları kendilerine gezinti yer leri yaparlar. 4 •Bıraktığı ku rum izi simsiyah» mânasına iki söz. 5 Bir harfin okunusu, <bu kadar veren candan çok veren maldan verir» diye bir atalar sözü vardır. 6 Bir kadın adı, başı taçlı kadınlardan. 7 «Buradan al gerekli yere götür!» karşılığı bir emır, <söylev> anlamına bir çekim. 8 Öteki dünyaya göçen, bazı geceler Ay'ın etrafını çevreleyen yarı donuk bulut parçası. 9 JSen bu ijten vazgeç!» karşılığı karma bir emir. BUUHACANIN HALX£DILM1S ŞKKl.t RALLEDİLECEK TnkandakJ rakarab bulmacad» ladece 4 Une anahtaı (ipucn) ve 8 tanc soooc vvrdıt »tos kalan 12 karenin içine 1 den 9 a kadaı aygun bireı rakam knyaruk »e top* lama. çarpaut. çıkartma. bölrne îsarelleruıe dikkat ederek «oldan saja ve vukandan aşajhya hulmacadu gosterileo «muçlan hulunua Bimt vaktinizi alıı ama, boş vaktinizi bo^va geçırmı» olursunuz I.l*! tM'm?^"*^** TifffanyıJones 1TIFFANY JONES PERiDB CELÂL 36 na geldiğinde kız gözierini indirdi hemen yere. Küskün, kararsız papuçlarının ucunu seyre dalmış bir hal takındı. Yüreği küt küt atıyordu delicesüıe. Sarsıntısını saklamak ister gibi yalancı öfkeyle mınldandı: Ben şimdi araba vapuruyla karşıya geçeceğim. Peşünden gelme. sakın gelme... Yarın gelirim oraya. dedi, oğlan. Kız başını kaldırdı. Şaşkm kekeledı: Nereye? Sizin eve! A! deliye bak! dedi kız. Gülmeye koyuldu birdenbire. Gelicim ya! dedi oğlan. Ne dersen de gelicim.. Yarın Pazar ayol! Sevincini saklayamamıştı. Sesi şarkı söyler gibi çıktı: Ulan ulan ulan: dedi ıçınden. Kolları iki f ınuıa sarkmış, oğlana bakıyordu. Onun kısılmış gözlerindeki tatlı bakışı. sevdalı yüzünü görüyordu. Ne kadar sejretse bıkmıyacağını anlıi"ordu o yüzden. Şaşıyordu buna çok Bir yabancı, bir yabancı! Aklından hep aynı sözcük geçıyordu. îçi titriyor, dayanılmaz bir sıcakhk duyuyordu her yanında. Neden kızmadığmı. neden sesinin o kadar sevmçli çıktığııv bilmeden Ama babam evde olur Pazarları! dedi. Daha iyi ya! dedı. oğîan. Bu sefer yüksek sesle: Ulan.. Ulan. Ulan! diye. bağnıverdi kız. İkisi de karşıhklı gülmeye koyuldular Gülünce daha da hoş, daha da güzel! diye düşündü kız. Ama artık ne olursa oisun oradan kaçması. vapura bir an once yetişmesi gerekiyordu. Son arabalar giriyordu içeri. Kalkmak üzere ıdi vapur. Onu kırmadan ayrılmak, ıyi bir şeyler söylemek için telâşlandı Şoyle bir şey geçti aklından. «Sen Jaguarın dışında. içinde olduğundan çok daha güzel, sevimliymişin ayol>. L'tandı söylemeye. Daha o kadar yabancıydılar ki! Belki Pazara, eve geldiğinde... Hep öylc saşkın, sevinçli gülüyordu. Sonra birdenbire bulmuş gibi söyledi: Arabiko bu. bakarsın dediğini yapar, kar şıya geçince onu rıhtımda kucağmda çocuk dılenirken bulursam şaşmam hani.. Sarı Kâhya dönmediyse tabii.. Kim Arabiko, kim San Kâhya? Hiç bir şey anlamadığı belliydi oğlanın. Şaşkm bakıyordu yüzüme. Sonra anlatırun sana. dedi, kız. Arkasını dönüp koşmaya koyuldu arabalarm arasından. Vapura bınip de dönüp baktığmda, oğlanm olduğu yerde durmuş, bütün dişleri mey danda. yaralı yüzü sevinç dolu güldüğünü gördü. Hiçbir Jaguarın o türlü gülemiyeceğini düşündü. Öyle delicesine bir kahkaha doldurdu ki ağzını, utancından mendilini vüzüne kapadı. SON konu veresim: AYHAN BAŞOĞLU BEYAZGÛL Omuz silkti kız. Ama bir garip güluş yayıldi yüzüne. Oğlanın sesüıi ilk defa duyuyordu sanki. Sıcak, tatlı, tam erkek sesiydi. İçine dokunuyordu biraz da öyle ahlar vahlar çekişi. O araba varken bu oğlan yoktu sanki dünyada! diye, düşündü. Hacının torunuyla yaptığı şakalar gecti aklından: Bir Jaguara sevdalıydun ben, Jaguarla sevişrnek, JaANKARA guarla evlenmek istiyordum!. Oğlana soyleyip beraber gülmek hoş olacaktı. Ama onun sokulduğu06 25 Acılıs ve Dro&am nu, tatlı, umutlu bakışını görünce kızıverdi gene. 06 30 Günavdın Somurtup uzaklaştı, köşesine doğru. 07.00 Köye haberler Ahlar, vahlar gene başladı yani başında. 07.05 Sarkılar ve o » j n havaları 07.30 Haberler ve hava durumu Benim yüzüme baktığın mı vardı! dedi oğ07 45 Sabah müziei . lan. Varsa yoksa o bok Jaguar! Direksiyonu. vite08 00 Ankara'da bueün ^ 07.50 Kücük Uânlar si, rengi, biçüni.. 08.10 Her telden Sus! diye, fısıldadı kız şoförün sırtına bakaOs.40 N. Ersöz'dsı sarkılar rak sus, başlatma beni şimdi.. 09.00 Hafif müzik 09.20 Sabah konseri Kabataş ama, Kabataşm neresi? diye yan 09.35 Kısa haberler dönüp soıdu taksi şoförii. Kavga ettiklerıni anla09.40 Arkası varın mış gibi yıhşık yılışık gülüyordu. Oğlandan once 10.00 Okul radvosu 10.40 Yıldız Avhandan türkuler stılıp. 10.53 İsteHnize eöre Araba vapurunun karşısı.. dedi kız. 11.15 Cocuk bahcesi 11.30 Ooeralardan secmeler Oğlan taksi parasını ödedi. Indiler beraberce. 12.00 O. Turen'den türküler Xız bir şey söylemeden kaşlarını çatıp yürüdü ça12 15 Kıbrıs saati buk çabuk. Karsıya geçti koşarak. Oğlanın peşin12 25 Kucük ilânlar 12.30 Sarkılar den geldiğini bıliyordu. Şöyle donüp bir iki küfur 13 00 Haberler ve Resml Gazetede \ savurmBk ona, başından savmak: Işi şirretliğe vubueün racağun sonunda! diye söylendi. Ama kızamıyordu 13 20 Hafif müzik işte. Ne olacak benim halim bu yapışkan herifle! 13 30 Reklâm Droiramları diye, söylendi kendi kendine. Araba vapuru kar14 00 Cocuk bahcesi 14.15 Sarkılar şıdaydı. Kocaman, beyaz karnını açmış arabaları 14.35 Bueün icin sectiklerimiz yutuyordu peşpeşe.. Koşsana be, binsene, kur14.55 Kısa haberler ve ilânlar tulsana bu salağın elinden! Bunu yapacağına oğ15.00 G. Sevim'den türküler 15.15 Konser saati lanın kimselere benzemediğini. muhtarın oğlun 15.45 Cesitli muzik dan, Sarı Kâhyadan, eski nişanlısı o soysuz ber16.05 Yasar Özel'den sarkılar berden çok daha güzel olduğunu düşunüyordu. 16.25 A. Sezeln'den türküler 16.40 Müzik dmlivelim Yiğit de sayılırdı. O kapkara. ifrit herifle boğuş16.55 Kücük ilânlar mak ne demek! Peşinden koşuşu. çantayla mendi17.00 İnce saz li yetiştirmek için! Ulan ulan ulan! diye, kendini 17.30 Tarım saati 17.50 Reklâm DroEramları toparlamaya çabaladı. Dudaklarını sıkıyor, yüzü19.00 Haberler ve hava durumu nü geriyordu, yumuşadığını göstermemek için. 19.40 Kucük ilânlar 19.45 Bedia Akarturkten türküler Çeşmenin önüne geldiklerinde. ( J 20.00 Dın v e ahlâk »ohbeti Bekle bcni biraz şurada. dedi, oğlan. * ?0.10 S=i7 eserleri Ben gidiyorum, dedi, kız. Vapurum haL , 20.15 Gxıl Baru'dan sarkılar 20.35 Mekleriniz mıkrofonda .çte orada.. 20 55 Uvkudan once Ama durdu, bekledi. Yüreğinde korku, pi^ • 51 00 24 saatin olavları 31.05 KıtaD saati manlık, kafası karma karışık, ne yapacağını şaşır21 30 Nevin A'.kor'dan türkuleı mış, oğlana bakıyordu. Bu oğlan, bu yabancı! Bo21.4S Kucük konser yu da ne kadar uzunmus! Yürüyüşü çevik22.05 TBMM saati 22.25 Vedat Gürsel'den sarkılar Çeşmenin yantndaki satıcı kulübesinden bir J.45 Haberler ve hava durumu şişe su almıştı oğlan. Mendilini çıkanp ıslattı iyi.3 ^5 Günun onemîi haberleri cene. Yüzünü, ellerini sıldi. Sonra bir paket de 4 00 Kaoanıs. sigara aldığını gördü onun kız. Dükkânın camının onünde durmu§ saçlarını tarıyordu şımdi de. Yanı