Katalog

SAHİFE DÖRT 6 Haziran 1967 CUMHURÎYET Muhafazakâr, liberal çevreler ve temsilciler insana değer veren ielsefeye karşı çıkıyorlar Tflrk Anayasasının gerçek Varektenm araştınrken, «Mİ1Hyetçilik» üzerınde yapılan tartısmaları dıkkate almak gereklıdır. Eskı Anayasa (1924 Anayasası, Madde 2); «Türkiye Devleti, Cnmhnriyetçi, milliyetçi, hslkçı, devletçi, Uik ve devrimcidir» dıyordu. Yanı, devletı temsıl eden tek partınin altı umdesıni benimsıyordu. Yeni Anayasanın, Cumhuriyetin nitelıklerini belirten ikinci maddesi ise; «Türklye Cnmhnriyetl, lnsan haklarına ve baslangıçta beiirtilen temel llkelere dayanan millt, demokratik, lftik ve loayal blr hnkuk devletldir» tarıfıni getirdı. Boylece, tasarı gorusulurken, ana tartısma konularından birini de, «mllllyetçi millî» deyımlerinin anlamları uzerindeki çekismeler teşkıl etti. Cumhuriyeti, yani devleti tarif eden bu maddeye esasen yeni bir takım kehmeler, deyımler, meihumlar girmişti. «Sosyal Devlet» in yarattığı ürkuntu; Anayasa Komısyonunun «milliyetçi» değıl de <mil1I> kelımesi uzerinde israrla durmaııyla arttı. Muhafazakâr, liberal çevreler ve temsilciler: «îşte »İUİyetçiyiz demekten de ka çınıyorUr, lira milliyetçilikle sosyalizm bafdaşmaz» dedıler. Anayasa tasansının bütun metnine yayılmış, insana değer veren ve onu içinde bulundugu dertlerden çekip çıkarmayı on Yeni Anayasomn ışığında Türk milliyetçiliği goren felsefeyi de «enternasyonalci» olmakla «uçlayarak, tek kurtulus yolunun mılhyetçılıkte ısrar edıp, sosyalızme dur demek olduğuna ıman ettıler. birleri revaç bnldn. Böyleee devlet millî vasıflannı kaıanma ga, yanı ııra da millilesmeğe d Tutucu milliyelçi olamaz! Enver Zıya Karal'ın tanh jonunden gerçeklere ışık tutan bu ızahatı; bugun kendılennı tutucu, dıncı, ummetçı zihnıyetlenyle Turk mıllıyetçıliğinın sahıbı mevkunde gorenlere sert bır ıhtar anlamını taşıyordu Turk milliyetçiliği, millî kurtuluş savaşımızın. devrımlerımizın damgasını taçıyordu ve Î7 Majıs, bu milli şuurlanısın vardığı son merhale ıdı Artık yeni Anavasa ile bir yeni aşamaja varmıs, yeni ufuklara yonel mış Demokratik Cumhurıyatın «ben mılliyetçıvım» demesi gerekmıyordu. Çunku, millî şuur ve ulkulerıyle, ınsan haklarına bağhlığı ıle, çalışmaya ve sos\al adalete olan ınancıyla, hukuka \ e demokrasıye dayanan temellerıyle o, Turk mıllıyetçilığıne, Millî Mucadeleden beri oluşan en mükemmel niteliklerı kazandırıyordu. Enver Ziya Karal, Komisyon adamı, mılliyetçiliğın artık bir doktrın manâsı tedai ettirebileceğıne de ışaret edıyor; 1937 den sonra mılliyetçıliğin Almanyada, Italyada ve Japonyada estırdığı mufnt cereyanları da hatırlatarak; «ırka dayanan milliyetçilik», «geleneğe dayanan milliyetçilik», «bölteel milliyetçilik» gıbi yollara sapılma tehlıkesıne ve bunun bolucü tesırlerine deyınıp, sozlennı soyle bağlıyordu«Aıiz arkadaşlar; Türk milleti, milllyetçilifin kendi snnrnnda hakkedilmis oldnfnna kanidir. Ve bnnun, her hangi bır knvvet tarafından bn kanaatinin ortadan kaldırılamavaca^ına inanmaktadır. Ama milliyetçiliğin politikaeılar tarafından türIfl manida, tfirlfl sekillerde is Sola dur = Milliyetçilik Cumhunyetm nıtelıklerı arasına kendi milliyetçilik anlajışlarımn mutlaka gırmesını ısteyenler, hayli farklı noktalardan hareket etseler de aynı noktada buluşuyorlardı: Ana\asaya açıkça mıllıyetçüık prensıbı gır mezse, devletın ve milletın başına neler geleceğının hududu tayın edılemezdi! Bu konuda ılk tepkiyi gosterenlerden biri, rahmetli Şemsettın Gunaltay oldu. Gunaltay şoyle duşunuyordu: «Anayasanın ikinci maddesi devletimizin ve binnetice raille timizin hflviyetini belirten bir maddedir. Osmanlı Devleti ümmet esasına dayanan bir tesekküldü. Arap Araphğını, Arnavnt Arnavutlnğunu müdafaa ve mnhafaza etti; fakat devletin bfitfin yükünü omnzlarında tasıvan Türkler ezilip dnrdular. Atatürk'ün ortaya attıfı millivetçilik, tamamiyle kiiltür birlifi esasına dayanan bir topluluktnr. Asla ırkçı değildir. Bo memlekette yaşayan bütün fert ler, hnknkça müsavi oldnkları gibl. aralarında kültür farkj olmaıın, sevissin, anlassın. Bo itibarla millijetçiligin bn maddeye rirmesi zaruridir.» Halbuki yeni Anayasa, en genıs anlamıyla ve daha önceki ENVER ZİYA KARAL Anayasada bulunmayan guvenlıklerıyle Cumhunyetm vatandaşlarını sıcak bir sevgîyle sarıyor ve Devleti bu sevgi ıle yukumlu kılan açık tedbırlenni sırahyordu. Eskı Anayasanın çok partıli hayata geçtikten sonra, cmılliyetçılik» maddesi olduğu halde, butunlügümuzun parça parça edilmesini nasıl onleyemedığı de herhalde rahmet lı Şemsettın Hoca'nın malumuydu. Anayasa Komısyonu BaşkaDi Enver Ziya Karal, Gunaltay' dan sonra soz alarak, komısyon* hakım olan duşunceyı şoylece ortaya koydu: «Milliyetçiliği Anayasads belirtip belirtmemek hnsnsnnda Anayasa Komisyonn ortak bir kanaate varmıştır. Bn kanaatimizin mesnetlerini tarib yönünden açıklamak için bazı maruzatta bnlunmak isterim. Osmanlı Oevletinin adı «Devleti Aliyei Osmaniye» dir. Coğrafyası «Coğraf>ai Osmani», tarihi «Tarihi Osmani», dıli «Lisanı Osmani», üniyersıte si «Darulfununu Osmani» dir. Gorüyorsunuz ki, devletin \asıf ları millî defildir. Osmanlı DPV letinın vasıfları milli olmadığından, milli şuurun gelismesi ı c ifade edilmesı mfimkün olamamıştır. Türk, kaba, hattâ asırlar boMinca kabıli\etsiz bir insanı hatırlatır olmuştur. Hakaret diye kabul edilmiştir. tkinci mesnıtiyete kadar bn böyle devam etmiştir. XIX uncu asrın ilk >arısından itibaren, Türk milletinin gayreti ile Osmanlı hanedanınm etrafında toplanabilmış müsluman ve hristiyan topluluklar milliyetçi hareketlerle çözulrae fe baslayınca, bazı Türkçii cemiyetler kuruldn. Muhterrm hocamız Günaltay'ın da dahil balnndafa bn cemiyetler, Türkler arasında milliyet fikirlerini yaymağa basladılar. Millî şuur böyleee knvvetlenme yolnna gir di. fstiklâl Harbinde ve tonra va pılan inkılfiplar Birasmda, millî olma>an sijasi ve içtimai değerler tasfiye edildi. Bunların yerine Türkün kendi ös deferleri alındı. Millî tarih, millî co|rafya, milli dil, millî ekonomi ti ŞEMSEDDİN GUNALTAY tısmar edilmesini ibtimal dahilinde görmektedir. Biz bunnn için devietimizin vasfını «milli» olarak Anayasada tesbit ettik ve milliyetçiliği, milli devleti yaratmış olan milletimuin şnuranda mahfuı bulundnrmayt nygnn gördıik. (Alkışlar).» Gerçekten de, bır tek parti idaresınde, Anayasanın ıkıncı maddesınde «mılhyetçıhk» kelımesının bulunması hiçbır mahzur teskıl etmiyordu; bılâkıs, henuz korunmaya muhtaç bır suurun kuvvetlenmesı ıçın bır dayanak niteliği taşıyordu, Fakat Turk mılliyetçiliğinl, yeni Anayasanın devrimci karakterinı fırenlemek için vasıta yapmak ısteyenler; onu diledikleri gıbı yorumlamaya heves etmiyorlar mıydı? Bu konudakı tar» tısmalar, farklı anlayıçları butun çıplakhğı ıle ortaya çıkardı. YARIN Bütün liberaller «milliyetçilik» e sanlıyorlardı Dişi Bond V/IODESTY [BLAISE t KTER OOOhNEU 08 0« 06 06 07 07 07 07 07 08 08 08 09 09 09 09 10 10 İSTANBUL Acıhs Droıram Turkuler Kov avukatı Ovun ha\aları Ko\e haberler Istedıeinız turkuler Haberler ve hava durumu Istanbulda bueun Kucuk ılanlar ve hafif muzık Bu sabah sızınle Valsler M Yıldırımdan sarkilar Hafıf muzık Fransadan vankılar Nıhat Mercanlıdan turkuler i Pı\ano soloları Muzık kutusu Gelın tanısalım Kendımızl tanıvalrn 10 25 Afltao Karacadan sarkilar 10 40 Arkası \arın 11 00 Kısa haberler 11 03 g^bfir» fcontçrk • • , 11 55 Oülıkler orkestrası 12 15 ASIK Daımi'den turkuler 12 30 Selma Ersoıden »arkılar 12 45 Nıda Tufekcıden turkuler 13 30 Haberler R. G. de bueun 13 20 Hafıf muzık 14 00 Reklam Droeramları 14 00 G Guvenhden sarkilar 14 20 Vasfı Ucaroilu orkestrası 14 35 Saz eserleri 14 50 Konser saatl 15 40 T Uvsundan sarkilar 15 55 Kısa haberler 16 00 Okul radvosu 16 40 Cocuk bahcesı 16 55 Beraber \ e solo turkuleı 17 15 Kısa haberler 16 00 Okul radvosu 16 00 Cocuk bahcesı 16 55 Beraber \ e solo turkuler 17 15 K.sa haberler 17 20 Erkekler fasıl «ODİuluiu 17 50 Reklâm DroBramları 19 00 Haberler ve hava durumu 19 45 Baeiama T turkuler 20 00 Kentımızın sorunarı 20 10 Melodıden melodıve 20 45 Ozdal Kaleden sarkılar 21 00 7ulme karsı 21 20 Istanbulun sesı 21 45 Havat \ e kıtarjlar 21 55 24 ssatın olavları 22 00 Reklâm Droeramları 22 45 Haberlpr \ e hava durumu 23 00 Radin senfonı orkestrası 2110 Capdas muzık 24 00 KaDanı1: IST*NBVL 16 55 Acıhs ve rjroBram 17 00 Sızın ıcıs 17 30 Kucuk korıser 18 00 IM ak'amlar 18 30 Senfonık muzık 1** 00 Cesıtlı melodıler 19 10 Aksam konserı Genclerle beraber 21 00 Akdenız ulkelerlnden muzık 21 15 Sonat saatı 21 45 Valsler ve DOİkalar 22 m Gece konserı 22 45 Tanso ve Dasadobleler 2"! 00 Caz saati 21 30 Hafıf sarkılar 24 00 Gece varııı ıcın 00 30 Dunden bueunden 01 00 Proeram v e kaoanıs 25 30 45 50 00 05 30 45 Y) 00 20 40 00 10 30 45 00 15 123456789 TUKARIDAN AŞAĞITA: azınlıklardan. 6 Bir sıfat takın, bir renk. 7 1 Eski tanınmış şaırlerınuz1 den ve fikır adamlarımızdan Zıya /} Î 3 4 S 6 7 8 » «Telfts içınde y» Paşanın bir eserınin adı. 2 Dur Li'i^ı. UIJI.LİBB p^an seyahat» mânasına ild KUiüulc ve tenbellik (eski terim), soz. 8 Memur bır edatın kısaltılmış ve kalınlaşların derece ve tınlmışı. 3 Bırının ismınl veya maaslanru goshâtırasını soyleme hareketlerınteren esas, bır den, Rusyada bır akar su. 4 yemış. 9 «Bırdenbıre içine atılınan sergüFazla değıl, közeşt» anlamına ıki soz. 5 Faspek vücudu (ikl ta bır şehır, aramızda yaşıyan soz). Garth İKİ MOMUMkU H, | , | IIIIMIİİİUII11» ve. ZEMOS LACAK..ı/A/LA SfS" Tiffatıy TIFFAHY JONESİ 1 Anadolumuzds luüis ayı ortuında kayma olaymm utnyan dagımızın adı (ıki soz). 2 Son zamanlarda askerl bir darbey* uğrryan komsu memleketin başkenti, son moda danslar orkestrası. 3 Birbırleriyle yanşa kalkan kadınlar (çoğul). 4 Bilgıç familya (ıki söz). 5 Kskiden padışhaların verdikleri bazı rnusaadelerin yazılı seklme böyl* denilirdi, bir tenbita edatı. 6 Bir hayvan, bir avlanma vasıtan. 7 Bazı bilgi veya vesıkalan toplayıp bir araya getırme nareketi. 8 Sual, çevrüince yemeğın tadını veren maddelerden bıri belirir. 9 «Vücuttan ka.mızı su çıkmıs olmanın yerleşıp kalnus belirtisi» karşılıgı ild söz. DÜNKC HAJLJJîDtLMTi NASIL HALLEDİLECEK îukarıdaki rakamlı bulmacada »adece 4 tane anahtar (ipucu) ve 8 tane sonuç vardır. Boj kalan 12 karenİJt içine 1 den 9 a kadar tıygun birer rakara koyarak ve toplama, çarpma. çıkartma, bölme işarctlerine dikkat ederek »oldan aağa ve yukandan aşağıya bulmacada gosterilen sonuçlan bulunıu. Biras vaktinizi alır ama, bo? vaktinizi hoşça geçirmiş olorsunuz. I vtsı ••• DEMEKT] eua^sıyMrŞ t • Arkadaş Islıkları 58 Ha, evet. Evet ama, yok «imdi burada ol Heyecanlanıyorum: Nerede? Bu sabah anası, babası, hısım akrabası gelmis husuüyle zorla alıp gbturtnusler! Nereye? Valla hıç bilmıyorum. Istersen başhemsıre'vı çaeırayım, konuş. O iyisıni bılır.. Başhemşire'nın anlattığına göre, babası, annesı, hısım akrabası gerçekten gelip alrms goturmuîler. Demek sızdiniz oî Evet. Fakat, inanm bana, burada kaldığı 6unler hep sızı andı. Çok iyi kızdı. Ne diye bırakıp savustunuzdu? Içımde bır daralma. Solugumu zor ahyordum. Ne yapmam gerekırdi? Onu nerede bulabılirdim? Bulsam bile gelir miydı? O gelmek istese, hısım akrabası bırakır mıydı T Başhemşire'ye her seyl bir çırpıda anlatıp, koşuyorum babasmın evine. Evin hemen bütün pencerelerinden perdeler sökülmüs. Ev tamtakır. Demek kızlannı alıp başka memlekete gıttıler? Içımde bır yerler sızlamağa başlamıştı. Ellerım pantolon ceplerimde, gölgemı hayvan pislikleriyle kırlı parkelere düşürererk sabaha kadar dolasıyorum. Sabah, sabahlar... Annem, kardeşlenm, Ortahaf, Atıf bey âbi, Osman bey, arada Hıtlercı Samı bey ama daha çok Ortahaf. Arkadaslanmın, eski arkadaslanmın ıslıkları çok gerilerde kalmıstı. Nerye lan? Hiiç. gidiyorum söyle... Bizi iyice bosladın artık! y ORHÂN KEMAL konu veresim: AYHAN BAŞOGLU BEYAZGUL AN'KARA 06 25 06 30 07 00 07 03 07 30 07 «5 08 00 08 10 08 40 08 00 09 20 09 00 09 40 10 00 10 40 10 55 11 30 12 00 12 15 12 30 13 13 13 14 14 00 20 30 00 lî Acıhs oroeram Gunavdın Kove haberler Sarkılar v e ovun havaları Haberler ve hava durumu Spbah muzıeı Ankarada bueun Her telden Sarkılar Posta. kutusu Sabah konserı Kısa haberler Arkası varln Okul radvosu Saz eserlerl Melodıden melodiv» Balete casrı Avnur Gurkandan turkuler Kıbrıs saatı Nevzat Guver ve Guler Gokselden sarkılar Haberler R H de bueun Hafıf muzık Reklâm Droeramları Cocuk bahcesı Alı Rıza KoDrululeroeludan sarkılar Bugun için seçtiklerimil Kısa haberler Hasan Sozerıden turkuler Konser saatı Cesıtlı muzik Fıkret Kozınoğludan sarkılar Vıldız Ayhandan turkuler Muzık dınhvelım Kısa haberler Ince saz Is donusu Reklâm oroeramları Haberler ve hava durumu Kucuk ilânlar Nıvazi Ylmazdan turkuler Anılarla Ataturk Avten Zeneerden sarkılar Hafıf muzık 24 saatın olavları Halk ozanları Klâsık Turk M torjlulueu T B M M saatı Kemal Karasulevmanoiludan turkuler Her hafta bir vonımcu Haberler ve hava durumu Her hafta bir vorumcu Gece varsına doeru Kananıs 14 35 14 55 15 00 15 15 15 45 16 05 16 25 16 40 16 55 17 00 17 30 17.50 19 00 19 40 10 45 20 00 20 l r > 2Oİ5 21 00 21 05 21 35 22 0. 22.25 23 00 2245 23 00 23 45 24 00 HâYâ o kan raıT « Evet hala o kan, hep o kan, her zaman o kan'» diyemiyorum. Senin sonun akılhastanesi, unutmal XXI. NAZLI HANIM TETÎB Sonunı akıl hastanesı olrnadı Unutamıvordum «O» nu ama. alışamıyor da değıldım onsuzluğa yavas yavaş Yaprak, bulut, kus seslen. kımbılır nerde atılan bır sarhoş nâ rası, eczacı vıtrınlerınde göruverdığım bas iğrı^ı ılâçları. Babs dostum, Osman bey. kansı, Hıt lercı Samı bey şu, bu bana «O» nu hatırlatıyördu Hatırlayınca da ıçımden keskin bıçak sızıları ge çıyordu Ortahaf yakamı hırakmıyordu bır turlu A lışmıştık bırbınmıze Ayn kulüpler. ama aynı kuluptekılerden çok daha yakın dostluk kurulrnujtu aran.uda. Bu dostluğu ürtahaf'ın annesı Nazlı hanım teyze mı kurmuştu? «NazUnım teyze» dıyordum. cBeyoğlum» dıyordu. Gunevıu sıcak havaları romatızmalarına iyi gelmıştı Altmışlık, ama hâlâ cıvan mı cıvan, hala ter u tâzejdı. Gerçekten guzel kaşlarını galıba her gun cımbızla duzeltır. yuzunun kırışıklarını kımbılır ne turlu sularla gıdermeğe çalışır, pudralınır, kremler. kozmatıklerle kendıne çekı duzen verırdı. Hıç bır kotuluk yoktu ıçmde. « Efendım sevmıyorum ablalık, teyzshk, hele hamıncınelığı!» derdı cAvıp mı? Ölumü de Eevmıjorum tstıvorum ki Dunya, bır kol çengi, gulunsun, eğlenılsın, yenılıp ıçılsın. çahnıp çığrılınsın Olum kalksın yeryüzunden. Yaşlıların bıle benızlerınden kan damlasın. Aaah dedemın, sonralan da kayınpederimın evi!» Hınde hıç bır kotuluk yoktu gerçekten de. Ortahaf: « Annem ağzının tadını bilır, zanparadır!» dese de, kadın genclerle duşüp kalkmaya, onlara mezelerin danıskasını hazırlamağa, gençlerın gonül seruvenlennı dınlemeğe, konu komşunun dıhne duşmekten korkmasa onlan evinde bulusturmağa bayılırdı. ıı Rumca'yı ana dıli gıbı bılırdi. Italyanca'rı anlardı. Aklına estıkçe Kur'an okurdu yanık yanık. « Eski ezanlar, eski Mevlitler, eski Kur'an tılâvetleri nerdee?» derdı. « Rahmeth dedemın yalısıııda.. » Dedes: palıba Sultan Mecit'ın yakınlanndan mış. Annesinden nittiğine göre Padışah, Ada'lardan bırinde muhteşem bır yalı mı. sahilsaray mı, konak mı ne ıh«;ân etmiş. « Ben gözumü Dünya'ya burada açtım Dedem göbeğınde sakalı, ama al yanaklı, çapkın mı çapkm bır ihtivardi. Hiç unutmam, yırtmaçlı sa dakor gecelığınin eteklerini tuta tuta harem kuytularında kovalamadık ne hizmetçi bırakırdı, ne halavık, ne de etli butlu misafir haremleri. Küçücuktum. minnacık. Ayak bileklerime altın bilezikler takar, parmaklarıraa çalpâre, utu kucaklayıp oynatırdı beni..» Ortahaf'tan çok Ortahaf'm teyzesi blr kıyıdan «e'lenırdi1 « Ablaa'» Bu, ablacının coşup daha kimbilir neler de neler anlatmaSa kalkmasını önlemek tçindi YoVsa Nazlânım teyze kimbilir nasıl cosarak, genç kırhŞıvls ilgılı kimbilir neler de neler anlatacaktı Tevze. ablasının bir mi. iki mi ne yaş küçuğu, ablasının tam tersiydi Kırıs kırıs yuz, damarları fırlak eller. pudra, krem, allık şöyle dursun. >;,ihahları bile yıkanrlıSı süpheli kara »an, ü^tpHk kirli vnzüyle insanlaşmıs bır can sıkıntısını hatırlatırdı. (Arkam var»