Katalog

SAHİFE DÖRT 22 Mayıs 1967 CUMHURÎYE' Bir devrede Ermeniler devletin en gözde makamlannı doldurdular Hmçaklar içınde mücadele de vam ederken, bu durumdan mem nun olmıyan bazıiarı ayrılmış, 1890 da Truşak (Bayrak) ısımh bır gazete çıkarnuş sonra da aynı ısımlı bır dernek kurmuşlardı Bu dernek daha sonra Taşnaksutyıın (Ermenı Ihtılal Cemıyet lerı İttifakı) ısıralı yenl bır teş kılâta çekırdek olmuştur Ilk defa 1890 da Kafkasyada ku ruldu Hınçak'larm aksıne tamamen Rusya taraftarı bır teşekkul du Tıflıste kuruimuş bulunan (Genç Ermenıstan), merkezi Vanda bulunan (Armenagan) lar ve bir kısım Hınçak ları bırleştır mek gayesı gudüyorlardı Ilk yıl lar programları bıle yoktu (Sır duzıne sılah nakledecek çete, bır duzıne programdan daha değerlıdır) dıyorlardj Gayelerını, (ısyanlar çıkarmak «uretıyle, Turkıye Ermenıstanı 1çin styasl ve iktısadi hurrıyet elde ctmek) şeklınde ıfade ediyorlardı Teşkilâtlarına verdıklerl emırler de (Turkiı Kurdu her yerde, her türlü şeraıt altında vur Multecıleri, ahdınden donenleri, Ermenı hafıyelerıni, haınleri oldür, Intıkam al) şeklınde açık tedhış, tehdıt ve anarşi havası yaratıyor ve bu soyledıklerıni vapıyortardı Ruslara karşı olan Htaçakaar, Bus gençlığine cazıp gelen ihtüâl ci sosyahst blr programı benımserken, Türkıyenın şartlannı dikkate alan Taşnaklar da NasyonalSosyalist bır program benımsemışti Bu iki teşekkul sosyahzm ttzerınde anlaşıp, bırbırlennin tamamlyle zıddı olan bu ikı gorüşü. TUrk duşmanlığı bahsınde TARIH BOYUNCA • • :,.••• :\ ; ; ; ; : s v TÜRKERMENÎ Yazarr Sadi KOÇAŞ KAPRÎYEL NORADLNKYAN PAŞA blrlestirmey» çalışıyorlardı Maksatlarının, prensıplerde değıl, dış teşvık ve yardımlarla ken dl çıkarlan mahjyetinde olduğu açücta ortaya çıkmaktadır. Rusyada sosyallst, markslst, TUrkiyede nasyonal sosyallst blr politika ta kıp edecek, her ikı tarafta kendileriru tutan halk kitlelerl sağlıyacak, onlann mılll hıslennı tanrüc ve istısmar edecek İşte, Er meni komıtelerının mahıyeti Programlarını 1892 de neşrede bıldıler Bu Eusların Narotono volets teşkılatından kopye edıl nıış bır programdı Taşnaksutyun' un kurucusu sayılan Krısdaper Mıkaelyan bu teşkılât tarafmdan yetıştınlmıştı Mufassal yonetme lıklerını 1907 de neşrettıler Ermenı halkının, bühassa zen gınlerının ıstedıklerı kadar yar dım yapmadığından şikayetçi ıdı ler Bunlardan buyuk kısnunı bl durduler tstanbulda Robert Kolej Müdü ru olan Amenkah Dr Cyrus Ham lın bunların ıçyuzunü en iyt an lıyan ve anlatan insanlardan birı dır (Bır Ermenı ıhtılâl Partısı Turkıye tmparatorluğunun bazı taraflannda butun Hırıstıyan hal ka ve mısyonerlerın faalıyetme buyuk fenalıklar yapmakta ve ıs tıraplara sebep olmaktadır Çok zekı ve tngılızceyı Ermenıce ka dar suratlı ve doğru konuşan bır Ermenı, Ruslarm Anadoluya gi rerek orayı zaptetmelerı içın yol hazırladıklarını, bunun içın çok kuvvetlı ürmtleri bulunduğuna be nı temin ettı Bunun nasıl olacağını sordum «Butün tmparatorlukta teşkıl edılmış çeteler Turkleri ve Kurtlen oldurmek içın fırsat gozetecekJer Bunlann koylerını yakacaklar, sonra dağa çıkacaklar. O zaman Muslüman lar 8yaklanacak; mudafaasız Ermenüere hücum edecekler Rusya, rnsaruyet ve Hıristıyan medenıyetı namına Turkıyeye gırecek ve Anadoluyu zaptedecek» dedi Bunun Ermeni ısmıni dunya>a nefretle yâdettirecegıni kendısine boş yere ızah ettım Cevap olarak «Nevmıdiz Bunu muhakkak yapacağız» dedı) Amenkalı Dr Cyrus Hamlın'ın Osmanlı kabinelerinde görev alan sekiz Ermeni Bakan TASNAKSüTYAN yukandakı sozlerıne ılave edecek bır şey bulamıyorum Ermenıler Hınçak'ları ıle, Taşnakları ile, Ramgavarları ile, hayır cemıyetlenyle, dın adamlan ıle, yabancı kuvvetlerın emrıne gırmış, 500 sene kendılerine en iyi vatandas muamelesi yapan devlete başkaldırmıstı Düsünemediklerı sadece bir nokta vardı Acaba Ruslar veya dığer bır devlet, umduklan gıbı, Türkıyeyi ışgal etselerdi, bu zen gin memleketi rutup Ermerulere mi vereceklerdı' Misalleri onıimuzde duruyor Yazık oldu bu dava uğrunda can veren Ermenılere Turklere gelınce, onlar devlet ve mılletleri uğrunda can verdıler. Şehıt olduKOMİTESİ ARMASI bır bılgı verdık Bu devırlerde, meselâ Türklerle Ermenıler bır bırlerıvle mücadele ederlerken devletin muhtelıf kademelerınde en onemlı gorevlerde kımler var dı' Hangı Ermenıier bu devletin sorumluluguna ne derece ıştırak etmıştır' Elbette bu somların cevabını tam vermeye mka.n vok Bunu ciltler dolusu eserler içınde tet kık etmek gerekır Bu yuzden, bu konuda da çok kısa en onemlı gorevler ve makamlar hakkın da bılgı vermeje çalışacağız Yalnız bu bahse gırmeden evvel bır noktaya dıkkatlerı çekmek ısterim Dunyamn her dev letı içınde Turkler vardır Az ve ya çok Mesela Rusyada mıljon lar Komşu devletlerde yuz bın ler Bunlann yanısıra her devlet içınde ırk ve dın farkı ?ozetılmek sızın başka azınlıklar da var Tetkık ettım Dusundum Aca ba bugun dahı, en mureıfeh ve en medenl ınemleketlerde, ırk, dın ve renk farkı gozetılmeksızin, butun vatandaşlarına, Osmanlı devletının Ermenılere asırlar boyunca tanıdıgı hak ve ımkanları tanıyan kaç devlet vardır' Baymdırlık Bakanı Bedros Hallaçyan Efendı, Baymdırlık Bakanı Avukat Kır kor Sınapyan Efendı. Ayrıca, hukumdann en çok itlmacüna mazhar olan kişılerın gorev aldığı, Hazıneı Hassa Nazırhgına, Agop ıCazazyan Paşa, Mıkael Portakalyan Paşa, Sakız Ohannes Paşa gıbı Ermenıler getırılmış ve uzun yıllar devlete sadakatle ve ehlıyetle hızmet etmış lerdır KUYUMClJİfAN OHANNES PAŞA murıyetlennde, Hazınei Hassa id resınde, Içişleri Bakanlığının me kez teşkilâtında ve mutasarnflı ve dığer mahalll idare amırlıkl< rmde, beledıye, Baymdırlık, P 1 T, Malıye, Mılll Eğıtım, Adalel Gumruk Bakanlıkları teşkılâtl rında Bakan, musteşar dahil o mak üzere çeşıtlı memurıyetleı de, profesor, doktor, avukat, mi mar, gazetecı, bankacı, ve bıl hassa sarayrn çeşıtli hızmetlerın de âmir ve memur olarak binler ce Ermeni gorev almışlardır. Senatör ve milletvekilleri Âyan âzası denılen senatorlük gorevınde hızmet etmış Ermenllerden Mareşal Ohannes Kuyumcuyan Paşa, Abraham Paşa ve Ma nuk Azaryan Efendi vardır 1876 Bırmci Meşrutıyet Meclismde, Mechs Başkanvekılı Ohannes Allahverdı Efendiden başka, Sebuh Maksutyan, Rupen Yazıcıyan, Sahak Yavrumyan, Hamazasb Ballaryan, Manuk Karacıyan, Mlkael Altıntop, Agop Sahınyan, Tanlyel Karacıyan Efendıler vardl 1908 Ifcmcı Meşrutıyet Meclismde Klrkor Zohrab, Bedros Hallaçyan, Agop Babıkyan, Artm Bos gezenyan, Agop Boyacıyan, Kegam Dergarabetyan, Hamparsum Boyancıyan, (Murat namı ıle maruf komıteci ve çete başı), Karekın Pastrrmacıyan, Vahan Papazyaa (son ıkısı de 1914 de meşhur çete reıslerındendır) Devletm en onemlı mevkıleri o lan Dışışleri Bakanlığı Musteşarlıgı dahü olmak uzere dısışlennın merkez teşkılatında ve dışarıda buyukelçı, musteşar, kâtıp, maslahatguzar ve konsolos olarak yüz lerce Ermeni gorev almıstır. Danıştay üyeliklerınde ve me lar Bu faaliyet dünyada bugun de aynı şekilde devam edısor (Osmanlı devleti hizmetinde Ermeniler) Osmanlı devleti hizmetinde vazıfe alan yukselen devlete hızmet eden Ermeniler hakkında kısa da olsa bir bilgı sahıbi olmadan, Turk Ermeni munasebetlerını tam olarak kavramak mümkun değıldır Bundan evvelki bahıslerde, asırlar boyunca Turk Ermeni 1lışkılerı hakkında genel mahıyette Y A R I N : Ermeni gençten gelen mektup Nazır (Bakan) lar Osmanlı hukumetlennde Nazır (Bakan) olarak vazıfe goren Ermerulerden tesbıt edebıldıklerimız Dışışlen Bakaru Kabrıel Noradunkyan Paşa, Malıye Bakanı Agop Kazazyan Paşa, P T T Bakanı Mareşal Garabet Artm Davut Paşa, P T T Bakanı Osgar Mardikyan Efendı, P T T Bakanı Kırkor Agaton Efendı, Bayındırhk Bakanı* Mareşal Garabet Artın Davut Paşa, aannanaaaaaıınaraD nana aaunna uau •aa auaaan nuaaa a na ancıaaa uacra nHaana cra aaixn a m nsnaa Haan uoaüan tjaan a na aauı HMH a HOECIU aaaauan aaa s\aa^ Eia a üOMna a nntı HAFTALIK BULMACAN1N HALLEDILMIŞ ŞEKLI İSTANBUL 06 2o 06 30 06 45 06 50 0" 00 0 ' 05 07 30 07 45 O'sO 08 00 08 20 08 40 09 00 09 10 09 30 09 45 10 15 10 25 10 40 11 00 1105 1155 1210 1215 13 00 13 20 13 30 14 00 14 20 14 30 14 50 23 40 15 55 16 00 16 15 16 35 16 55 17 15 17 20 17 50 19 00 19 40 13 45 20 00 2015 20 30 20 45 2100 2120 2140 2155 22 00 22 45 23 09 23 45 23 55 Atılıs ve Droaram Turkuler Konusma Ovun havaları Kove haberler Sabah melodıleri Habeıler ve hava durumu Istanbulda bueun Kucuk ılanlar ve hafıf muzık Bu sabah sızınle Radvo haflf muzık orkestrası S Tur Gulermandan sarkılar Anneler ıcın Taneolar M Akkustan turkuler Keman soloları Tdrım dunvamız Melahat Parstan sarkılar Arkası varın Kısa haberler Sabah konserı Doeruer Ereıl orkestrası Kucuk ılaular 4 ses 4 sazdan turkuler Haberler R G de bujrun Hafıf muzık Reklam Droeramları S Dızerden sarkılar N Kovuturk orkestrası Saz eserlerı Konser saatı Turhan Karabuluttan turkuler Kısa haberler Fen \e tabıat Muzık dolabı Savıların dılı Cocuk bahcesı Kısa haberler Karma fasıl toDİulusu Reklam Droeramları Haberler ve hava durumu Kucuk ılanlar Parlamentoda eecen hafta N Camlıdaedan turkuler Yuksek oSrenım sorunları Hafıf muıik Sonat saatı Ekonomı dunvamız Tulın Yakarcelıkten sarkılar Anılarla Ataturk 24 «aatın olavları K ilânlar Rekları Droeramları Haberler ve hava durumu Buvuk bestecıler ( Hafıf muzık Gunun haberlerınden ozet îer v e rjrocram 24 00 KaDanıs luunu < • f v ur» \h<»knı a oo ~ ' I S T 4 N B I L IL BADYOSU 16 55 Acılış ve program 17 00 ^ zın içın 17 30 Kucuk konser 18 00 I\ı ak«amlar 18 30 Senfonık muzık l t 00 Turkıveve hos eeldinız 19 30 Aksam konseı 9 0 15 Beraber secelım 2100 4 ruzaarın eetırdıeı eıeıler 21 15 Knncertolar 21 4o Cıaan melodılerl 22 00 Cece konserı 23 00 Caz muzıaı 23 30 Sevılen sesler 24 00 Gece varısı ıcın 00 30 Dunden • busunden • 0100 Proeram ve kaoanıs BULMACA 1 23A 56789^ § 4 1 •«• ^ ^ •u flU:• 1 1 1 1 1 8 9 1SOLDAN SAtiA: M M •J M YUKARIDAN AŞAĞIYA: mil» anlamına bir yenl terim, bir 1 On sekızınci yüzyılda Ital edatın kısalUlmış ve kalınlastınlmışı 7 yamn bagımsızlığı içın çalışan ve Her olavI uler îtalyanlarca bır kahraman gıbi yu^e v e ü rsn ı t l l tanınan zat 2 Eskı bir Turk bır ruh haleti iImparatorluğunun halkı (çoğul) çınde karşılıyan 3 «Vücude getırmeyı duşundü kısı. 8 Mek gun uzun hıkayeyı kaleme ai1» manasına ıkı sozlu bır emır 4 acan tup (eskı terım), Avrupanın Yardım ısteme bağırtüanndan, akar sulanndan. kuçuk denız motorlenne bazan 9 «Çok tezla boj.le denilır 5 «Yalnız bir tabeyaz mahaJ» rtıH necık ele geçıren» karşılığı ikl soz 6 Bır edat, «butun ve tek serıe.V 1 «Doktor Jıvago» fılmınde başarı kazanan genç kadın artıstlerden bın (soyadı Chaplın) dır. 2 Devrımızın en korkunç savaş sılahı, apaçık ortada olan ve gorunen şeylere boyle derler 3 Tersı eskıyı duzene koyma ve aksaklıgını gıderme ışıdır, iki manalı lakırdı soylayıp vaktıyle olmuş bır hâdiseyi rumuzla anlatmaya çalışma hareketi 4 BUEVVELKÎ GCNKÜ BPLMACANIN tun kamu efkarrna bıldırmek (iki HALLEDİLMİŞ t?EKli soz) 5 Bır sayı «herhangi bır 1 kımseye darıl ve onunla bozuş » NASIL HALLEDILECEK Yukandaki rakaml) bulmacada samanasına bır emır 6 «Ahmak ve akılsız ışçı» anlamına ıkı soz dcce 4 tane anahtar Opucu) ve 8 taoe «onuç vardır. Bo« alao 12 7 Geceler (eskl bır soz ve eskı karenıo ıçıne 1 den 9 a kadar uy?un btret rakaro koyarak ve topusul çogul), Almanyada bır bol lama, çarpma, çıkarrma, bolme ışaretlerıne dıkkat ederek soldan ge (soylendıgı gıbi yazünuştır) 8 Bır şaırunızm sovadı (adı Mu sağa ve yukarıdan aşağıya bnünacada gostenleo sonoçlan bulunuz. hıptır) 9 Bır hastalık, nota. Bıraz vaktuıızı alır ıma, bog vaktinud bo$ça {cçırmıj olursonuz. Arkadaş Islıkları • 44 ORHAN KBMÂL konu ve resim: AYHAN BAŞOĞLU BEYAZ GÜL ANK ARA 06 25 Acıhs Droeram 06 30 Gunavdın 07 00 Kove haberler 07 05 Yasar Ozel ve Emel Savından sarkjlar 07 30 Haberler ve hava durumu 07 45 Sabah muzıeı 08 00 Ankarada bueun 08 05 Kucuk ılanlar 0810 Her telden 08 40 Turkuler eecıdı 09 00 Kısı ve cevresı 09 20 Sabah konserı 09 35 Kı»a haberler ve K ılanlar 09 40 Arkası varın 10 00 Fen ve tabıat 10 lo Muzık dolabı 10 35 Savıların dılı 10 55 Melodıden melodıve 11 15 Cocuk bahcesı 11 30 Konser saatı 12 00 Nezahat Bavramdan turkuler 12 15 Kıbrıs saati 12 30 Beraber ve solo sarkılar 13 00 Haberler R G de bueun 13 20 Hafıf muzık 13 30 Reklım croeramları 14 00 Cocuk bahcesı 1415 Meral ArmaSandan sarkılar 14 3J Bueun ıcın sectıklerımız 14 5ı Kısa haberler ve K ılanlar 15 00 Fen \e tabıat 1515 Muzık dolabı 15 35 Savıların dılı 15 55 N Dadaloeludan tuıkuler 1 10 Alı Senozandan sarkılar 1 30 Ce'iflı muzık 16 55 Kısa hiberler K ılanlar J7 00 Kov odası 17 20 Yurttan sesler 17 50 Reklam Drocramları 19 00 Haberler ve hava durumu 19 45 N u n Sesıeuzelden turkuler 20 00 Bırhkte du«unelım 20 20 Gomıl Akından sarkılar 20 40 Kucuk konser 20 55 Uvkudan once 2100 24 saatm olav ları K ılanlaı 21 05 Mıkrofonda tıvatro 22 05 T B M M saatı 22 25 Alı Rıza KoorululeroSlu dan «arkılar 22 45 Haberler ve hava d u r u m u '•? 00 ODera albumunden 23 45 Gece varısına doâru 23 D5 Gunun haberlerınden ozetler « Beş kuruşluk katıp parçasının karısısın evet, kansı bıle degıl, kapatması metresı'» « Kadın kes çenenı dıyorum sana'» « Kesrnıyeceğım ışte, kesmıyeceğım Sen kıra oluyorsun da ben senm karşında sus pus olacakrrnşım''» Karım pencereye hamle edıyordu « Vallahı parçalarım senı Allah carnmı alsın kı parçalarım1» Yumruk vapıvordu , Ooooşt, kopek Parçaıarmış Kanun var ka1 nun Gucu gucu yetene degıl anladm mı''» « Şâhınde. ulan Sâhınde » « Terbıyesız Nerdeyse anası vaşındakı kadına Sahınde dıye bagırıvor Aıle terbıyesı yok kı Olsa, eun hamalının ardına takılıp » Kanıma dokundu « Hanım», dedım «hanım efendı rıca ederım ağzınızı topla>m Bırbırınızın ıler tutar yerını bırakmadınız Benı ne dıye karıştınyorsunuz7» Kadın pervâsız « Hadı hadın tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş Sen ondan beş beter olmasan oyle adj karıyı taşımazsın » •>. Bırden Osman bey, nerdeyse çıkageldı Eşek vuzu kıpkırmızıydı Besbell kı çekmıştı kafayı gine bır jol ustu mevhanesmde Belkı de tezgahba$ı yapmıştı Kavgavı duvmuş va da haber almış adımlarmı açmıştı kı soluyordu « Ne \ar' Ne oluyor' Nedır bu gurultu'» Karısı onu gorunce başladı ağlamağa' « Kocacığmm, canım kocacığııım gel kurtar se\gıh karmı şu sokak supruntulerınm elındeeeen' Bana hakaret ettı hakaret ettıler Bevbam'a senm bevba na «oğduler bızı aşağıladılar mahallehye karsı canımın ıçııı » Osman bev gıne o •Sahlanmış fare> hahvle uzerıme vurudu « Nedır bu rezâlet'» E"prı arlras nrlavdı Tıokı tıoVi"= r>a bır âmı. tçmedığı zamanlar herkesm karşısında el ovalajan bu adam, kafayı çekmce âmır kesılmışü Omuz sılktım « Bılmem Ben de az once kavgalarının ustune Tepem ıyıce atmıştı Elımm tersıyle elıne vurdum: « Çek elını fıyakayı bırak, sonra » • Neee' Banaaa"" Benım gıbı bareme tabı asıl bır memura k a r ş ı ' " Âmırıne karşı h a ' " » O ıçmış, sankı bırden ben sarhoş olmuştum Onunda, âmırlığının de onu bareme tabı kılanın, memur defterıne yazan kalemın ucuna da sıraladım Sarhoş marhoş numara numara gerılediYelkenler bırden ındı, başladı ' Kardeşım bey kardeşım kendınıze delm lutfen Ne yapıyorsunuz''» Gerı gen kaçıyordu Adım adım kovalıvordum Şahınde hanımsa kıyametlerı koparıvordu « Imdaaaaat, kocam olduruyor ımdaaat '» Ona da parladım • Kes ulan, cırtır kan'» Osman bey gıne sahlandı « Hayır karıma hakaıet edemez^ın Hakkın vok buna'» Yakalarını desteledım bır ıttım Kıçustu yu varlandı ama jılmadı « Edemezsın, edemezsın, hakaret edemezsın kanma!» Ustune vurudum 1 « Ulan susacak mısın geberte>ım mı'» Bıldıgını okuvordu « Bareme tabı bır memurun kansına hakaret edemezsın1» Sonunda komşular kadınlı erkeklı çoluk çocuklu dolrouşlar arava gırmıs ayırmaga <.alı •üyorlardı Buysa hem Osman bejı. hem de sdğ lan demır parmaklıklarının ardındakı Şahınde hanımı şımartmıştı. Er çok da o ' Utanmazlaaar 1 Hem sereflı bır aıleyle bırhkte nıkah«ız falan otururlar hem de kafa tutirUr Kım olujorsunu?, kım oluvor'iunuz efendım kım' Su arlı namuslu kom^ularcian utd nın1 Irz ehl. namus ehlı mahallede roetresıvle tasadığt 5'etmezmij gıbı bır de bizı tehriıt hakaret Oldurmek kasdıyle kocamın bı>5a7Ina atlamak ha' Sahıt olun Allah aşkına sahıt olun1» Mahallelıde tuhaf tuhaf bakKmalar belırsız bır homurtu Kanmı bılegınden odamıza çektım kapıyı uzenne kaDsdım