Katalog

HİFE DÖRT 17 Mayıs 1967 CTJMHURİYET Devletin yüksek kademelerinde olanlardavardı menüerın jlk deîa XI juz i Dogu da daha sonra Haç•ferlen sırasmda Kılıkya'da uk Turklerı ıle olan ılışkı ıden daha e\vel kısaca etmıs ve Kılıkya Ermenı kı ğının 1393 jıhnda ınkıra2 ;ını behrtmıstık ı tanhten sonra Enneıuler, uk devletının bakıyesı olan ıtelıf Turk beylıklerımn hâıjetı altında, bulunduklan e Osmanlı devletıne katıhnı kadar, parça parça >aşaardır >manlı hâkımıjetını ılk deKılıkyadan Karaman ve Kuava oradan da Bursava go Ermenıler kabul etmışlerıldırım Beyazıt devrıne kavavas yavas genışleyen Osılı devletının ısgal ettığı bol rdekı Ermemler de bu jem kuvvetlı devlete tabı olmuş, kısmı da, daha kendı bolrı Osmanlılar tarafından fet ılmeden, bu devlet toprakna goçmuşlerdır. nkara me> dan muharebesıy1402) Osmanlı devletını mağ eden Tımur orduları AnaJVU baştanbaşa ışgal ve esTurk beylıklerımn yenıden malarına ımkan verdıklerı ıan da Ermemler çoğunlukbu \enı Turk beylıklerıne ı olmuşlardır ıldırım Tımur mucadelesın Ermenıler, bılhassa Sıvasta uk jararhklar gostermışlerelebı Sultan Mehmedın gavıjle kısa zamanda Osmanlı letınm venıden toparlanmaErmenılerın yenıden Osmanlı letı hakımıyetı altında birmelerım ve tarıhlerınde Uk a, dın ve mezhep mucadele tazyıklerınden kurtulmalarıher verde, çalıskanlıkları, sanat kabıhyetlerı ve muhıte ıntıbak vasıfları ıle suratle Osmanlı camıası ıçmde rahat, muteber, se vılen ve bılhassa ıtımat edılen bır eemaat olmuşlardır Ermenılerın çoğunlukla ve kıt le halınde jaşadıkları ulkeler Osmanlı hâkımıvetıne geçtığı zaman, Ermenıler, bolgedekı devlet ve beylıklenn emrmde dagınık bır halde yasıvorlardı Her yerde azınlıkta ıdıler Bağımsız veva yarı bağımsız hıç bır Ermenı dev letı mevcut değıldı Bugun Ermenıstan denılen yerlerde yaşajanlar da, ço ğunlukla (Aslen Turk ırkından olup bolgede Kurt dıve tanınan) beylıklenn emrınde yaşıyorlardı. Bu yüzden Osmanlılar, ne sos val, ne de sıyasî bakımdan teskılâta sahıp hıç bır Ermenı top luluğu ıle karşılasmamış Ermenı ulkesı fethetmemış, tabır ca ız ıse, Ermenılerı çok muskul şartlar altında yasadıkları kuçuk beylıklenn hakımıjetınden kurtanp kendı hakımı>etıne al mıstır Ermenılenn bu durumdan do la\ı devlete gosterdığı baglılık Osmanlıların da onlara ıtımat etmesının baslıca amılıdır Asır lardır gormedıklerı bır dın ve sosval serbestı, vergıden başka bır mukellefıvet ıle bağlı olmamaları askerhkten muaf oluşları, bır taraftan bu çalıskan ve kabüıyetlı mılletın suratle yukselmesım, zengın bır eemaat ha lıne gelmesmı sağlarken, bır ta raftan da nufuslarınln artmasını temın etmıstır Devletle munasebetlen bBvle oldugu gıbı, beraber \asadikları Turk asıllı Osmanlı vatandaş Ian ıle de munasebetlen, en ufak bır şıkayet ışıtılmeden asırlarca devam etmıstır. Bunun tek ıstısnası, lsvanlar bahsınde goreceğımız Zejtun Ermenılerının tutumu olup, bunlar da baş langıçta basıt, ıdarı ve sosval vakalardan ıbarettı Ermenılerın dıh vardı. Ama hepsı Turkçe konuşur, Kıhselerde ajınlerını bıle Turkçe japar TARIH BOYUNCA 1839 Tanzımat feımanl, Ermenıler tarafından hıçbır talep olmaksızın, dığer azınlıklar \ e vatandaşlar gıbı Ermemlere de bır takım yenı haklar ve ımkanlar getırmıstı 18391860 arasmda, bu munasebetler yme eskısı gıbı de\ am etmış bu arada bır çok Ermenı gençlerı tahsıl ıçın batı ulke lerıne gıdıp, jenı bılgılerle beraber, yenı fıkırler de getırmışlerdı Gelışen bu durumdan kuskulanan jabancı devletlerın, ozel lıkle Çarlık Rusyasının dıger azınlıklarla beraber Ermemlere de jaklaşması ve onları devlet alejhınde harekete geçırrresı tesebbuslerı artık başlamıstı Halbukı bu esnada Rusvada vaşayan Ermenılerın hall perı TURKERMENl Yazan İLISKBLERI Sadi KOÇAŞ M. E. 2300 TILINDA ERMtNt DEVLETİNİ KIRDUGU Rİ\ \TET EDILEN MJH'UN OGLU YAFESİN TORLNU HAYK. sağlamıştır Fakat Ermenılerın asıl gehşme ımkanı bulması, 1460 vılından ıtıbaren Fatıh Sultan Meh medın kendılerıne verdığı hak ve ımkanlarla baslar Ondan sonra da gerek Yavuz Sultan Selım, gerekse Kanunı Sultan Sule\man devırlerınde, Ermenılerın kıtle halınde vaşadıkları doğu ulkelerı Osmanlı devletıne katıhnca, bu ulkelerde jaşavan Ermenılerın buvuk kısmı Imparatorlugun batıdakı dıger şehırlerıne, bılhas=a Istanbula goç etmış, gıttıklerı nı lardı Devletin en \uksek kademelerme kadar jukselen Ermenıler vardı. Şarkh veva Kılıkvalı olmak Gregonen veva dıger mezheple re mensup olmak, bulundukları şehırde (bılhassa Istanbulda) •verlı veva sonradan gelmis ol mak gıbı sebeplerle ve>a şahM rekabet hıslerıyle Ermenılenn kendı aralarında pek çok anlas mazhklar çıkmıs ama devletle ve Turklerle hıç bır anlaşmazlıkları gorulmemıştır Bunun başlıca sebebı Osmanlı devletının, devlet anlayışi, ya pısı, ınsan haklarına ve vıcdan hurnyetıne verdığı degerdır Turk Ermem ılıskılerı hakkmda eser yazan Ermenıler ve Batılı yazarların bu>uk kısmı bu gerceğı açıkca behrtmışlerdır Ehse Reclus bu hususta dıvor kı (Turk hakımıvetı şah^ın, ferdlerm ıçıne. \e derınlıklerıne gırmez Bınaenalevh bırçok cıhetlerden halk kıtlelerınm muh tarıyetı, serbestısı, TurkijPde Batı Avrupanın en ılerı memleketlennden daha mukemmeldır) Ubıçmı de eserınde (Vıcdan hurnyetıne geınce, Turkıjede hakım olan dın (Islamıvet) dığer dınler hakkında, Hırıstı>an devletlerde ender gorulen bır musamaha gostermektedır ) Prof Jorga'da, Polonvalı sevv ah Mıkoscha \ a atf en (Turkler tarafından Ermemlere dığer bır mıllete gosterılenden zıvade hurmet ve sevgı gosterılmek tedır Ermenıler avnı zamanda Rumlardan zıyade Turkler tara fından verılmış mezhep hurrıjetıne malıktırler ) Bunlar sadece bırer mısaldır Bunun gıbı daha yuzlerce mısal verılebılır Buna mukabıl bunun aksını ıddıa edebılen bır kaç yazann sıvası maksatları, Ermenılerı teşvık ve tahrık etmek gavelerı en ufak bır tetkık ve mukavese ıle derhal mevdana çıkmaktadır Bu yuzden 1839 vılına kadar Turk Ermenı munasebetlen en ufak bır şıkayet olmadan dort asırdan fazla devam etmıstır Ermenilerin gelişmeleri Fatih Sultan Mehmet'in kendilerine verdiği haklarla başlar... sandı 1836 da çıkarılan Pologenıa denılen kanun, Ermemlere karşı en şedıt hukumlerı ıhtıva edıyordu Mezhep hurrıyetı ve Katogıko^luğun yetkılerı he men hemen kaldırılmıştı. Ru«yanın bu Ermem polıtı^asının gavesı (Ermenılenn nepsını Ortodo* japmak, dınlerını, kılıselerını ve kulturlerını ortadan kaldırmak Bu mılletı Ruslar ıçınde erıtmek) dıye ozetlenebılır. Nıtekım bu gajelerını tahakkuk ettırmek ıçın, e\vela Ermemlere Rus ortodoxlarının butun haklarını aynen tanımış, Iran ve Turkıjeden bır kı»ım Ermenılenn Rusvaja goçmesını saglamış, Eçmnazın 1828 de Rus ja'ya geçtıkten sonra da yukarıda belırttığımız polıtıkanın tat bıkatına gmşmışU Pologenıa bunun netıcesınde çıkanlmış ve tatbık edılmıştı 1856 da kabul edılen (Nızamnameı Mılletı Ermenıjan) ıse, bu cemaata buyuk ımkanlar vermıştı. Buna ragmen, Çarlık Rusvası Ermenılerın hamısı p»zuna gırı >or, bılhassa Kafkasyah bazı Ermenı polıtıkacıları vasıtasıyla Turk Ermenılerımn dîn ve mıllı>etçılık hıslerını tahrık edıyordu Ancak, bu tahrklerın tesın he men gorulmemış, Ruslann ve dığer devletlerın yardım ve teş vıkı ıle kurulan Ermenı cemı•vetlerı ve bılhassa sıyasî partı mahıyetındekı komıtelen, b j saha da ancak 1860 dan sonra buvuk rol ovnamış \e Ermeiılenn Turklere karsı ajaklanma ları, Avrupa devletlennden yar dım ıstemelerı de bu tarıhtea sonra bujuk olçude başlamıstır. Bu suretle Ermemler, 500 senelık bır sukun ve ılerleme ımkanından ve devrınden sonra jenıden bır mucadele ve anarsı devnne gırmışlerdır Ancak bu defa bu duruma duşmelerının sebebı, kendılerıne hukmeden devlet değıl, bazı yabancı tahrıkçılerın teşvık ve yardımı ıle Ermem komıtecılen tara» fından başvurulan tedhış ve teror hareketlerı ve isyanlardır. OUHblKb KOMITECILER, ERMENILERI BUNUN GIBI LEVHALAR. RESIMLER \ E BVNLARI EDEN ŞIİRLERLE FIKREN ISYANA HAZIRLADILAR TERENNUM YARIN 1860 dan sonraki devir Dişi Bond 1ODESTV (LAISE İ S T A N B U L 06 25 06 30 06 45 06 50 07 00 0 05 ™ 07 30 07 4o 07 o0 08 00 08 20 08 40 0^00 09'j 0910 09 45 10 00 10 15 10 25 10 40 11 00 11 05 11 55 12 10 12 15 12 •'O 13 00 13 20 13 30 14 00 14 20 H 35 14 50 lo 40 1= 55 1Ç00 17 00 1" 15 1~ 20 17 50 19 00 19 40 19 45 20 00 20 15 20 45 2100 2155 22 00 22 45 2'00 23 15 24 00 16 55 17 00 17 J0 13 00 18 30 19 00 19 30 20 İD 21 00 2145 22 00 22 45 2o 00 23 30 24 00 0010 0100 Acılıs Droeram Turkuler Kov oeretmenl Ovun havaları K o \ e haberler ( Sabah melodıleri Haberler ve hava durumu IManbulda bueun , Kucuk ılanlar ve hafıf muzık Bu Sdbah sızınle Kucuk orkestra ' Oıhan Sencrden sarkllar Muıık v t sohbet Valsler Sabah turkulerı ^ı^olonsel sololan , Muzık kutusu ( Sen n e euıel bulursun. eezsen Anadolu Sükran Donıktsn sarkılar Arkası varın Kısa haberler ' Sabah konserı \ Dincer Ereıl orkestrası Kucuk tlânlar Beraber turkuler Uskudar Musikı Cemıvetl , Haberler R G de b u î u n Haflf muzik Heklâm DroBramları M Birtandan sarkıl»r Dans orkestraları Saz eserlerı Kucuk konser Afıle EdıboSludan sarkılar Kısa haberler Mıkrofonda gençlık Çocuk bahçesı Kısa hab«rler ı Melodıden melodıve Reklam DrOEramları Haberler ve hava durumu Kucuk ılanlar Yıldırım Gurserten sarkılar Tanhte iz bırakmıs kadınlar Yurdun sesi Heredot Plâklar arasında 24 saaUn olavları K Ilanlar Reklam Droeramları Haberler \ e hava durumu Radvo oda orkestrası Oda muzıeı KaDanıs ISTNBLL 1L RAD1OSU Acılıs \e Droeram Sızın ıcın Kucuk konser Ivi aksamler Senfonık muzlk Turkt\e>e hos eeldınız Aksam konserı Genclerle beraber ODeralardan s«cmeler Latın Amerıka melodileri Gece konserı "\kordeonla melodller Caz muzıeı Cesıtlı muzık Gece varısı ıcın Dunden bueurden Prosram ve kaoanıs BULMACA 6789 rılınce cefa ve işkence m&nasına gelır, sanayı mamullerının ustüne vurulması mecburi olan ışaret 9 Bır işın yapılmasına aıt esas usul YUKARIDAN AŞAGlYA1 Kendısıne söylenenlerı bel lı bir usul ve ışaretlerle not eden uzrnan 2 Bır harfın okunuşu «kopeği pestıle çevlr'» anlamına ıkı sozlu bır emır 3 Dans fı gurleri yapmak (üd soz) 4 A zarlamalar (çoğu olan bu soz bır eskı terımdır) 5 Matematıkte kullanılan bır harl, ıkı nota aıka arkaya 6 Güneşten korunmalt ıçın dukkân camekanlarımn ustune gerılen, tersı bınanın en ust ortusüdtir 7 Çevrilınce «kalitesı duşuk» manasına gelır, bir ^eşıt ağızın yanJUUL33 sı, nota 8 Vü udünü tam for nunda hıssetme halı 9 Tartılı ve kafıyeh sanat yazıları yazma\a başhyan (ıkı soz) <t»tl»««tmH ••*<' sau» anas SOLDAN SAGA: ^ * > 1 Sahnede çınlçıplak soyunma numarası yapm» lşi 2 «Kar şısındakı Ile herhangı bır fıkır alışvenşı yapış yahut bu fıkrl mektupla bıldırıp cevabıru alış işı» anlamına ıki söz 3 «Dort koşe» manasma gelen geometrı teriminln dörtte üclsı, tanmmı? Pransız yazan Emil Zola'ran bir romanının adı. 4 Ütl şeyi blrbınyle oranlama işı, bır çekimin kısaltılmış şekli 5 Turistlerın geceyı geçirmek içın başvurdukları yerlerden «şayet» karşüıgı bir edat. 6 Yeni bır şarkımızda kendisiyle «çal ve ağla'» dıye hıtap edilen musıki ftletı, bir parola 7 Tersi buıalaıın bazı kısımlarında kullanılan taş cmsidır, idare bolünüerunızden. 8 Çev BUUVIACAMW SEKLJ NASIL HALLEDILECEK Yukarıdakl rakamb bulmacada sadcce 4 tane anahtaı (ipucu) ve 8 tane sonuç vardir. B05 aJan 12 karcnin ıçıne 1 den 9 a kadar uyçun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bolme ışaretlerıne dikkat ederek soldan sağa ve yukaridan aşağıya bulmacada gosterilen sonuçlan bulunuzBirax vaktinizi al« ıma, boj vaktioizi hogça geçirmiş olursuntu. DÜNKt aAUJDOJvns Arkadaş Islıkları 39 Yuzumuze bakıjor, uzun uzun bakıyor, bir şey ler soylememızı, tesellı etmemızı beklıyordu. Ne dıycbılırdık7 Derken başladı ağlamaya Ben karıma bakı>ordum karım bana Kocasuıı bu kadar sevı\ordu demek"" Uzun uzun, hıçkıra hıçkıra ağladıktan sonra, yaslandıgı sedırde doğruldu. Gozlerının >aşını avuçlanyla sıldı Ben de çok yapıyordum değıl mı adamcağıza' Çoktu belkı ama, o oyle ıstemıyor muydu' Aksı halde baş kaldırıp aynı şeyleu, belkı de daha faz lasını yapmağa kalkmaz mıydı7 Şâhmde hanım Ağzıma gelenı soyluyordum. Demek adamın ıhğıne tak dedı' Ne vapacağım ben şımdı onsuz' Bu çocuklara nasıl bakacağım' Ah Osman Osmancığım benım Canım kocacığım Dılım kopavdı da sana soylemesevdım Kaçması bıle bır şev değıl Şevtan aklıma kotu kotu Seyler getırıjor, lânet Sakın dıyorum kamyonun altında falan jahut da çalıştığı verde, devrılen ağır sandıklardan bırının altında ha*" Ne dersınız'' Insanı oldurecek kadar buyuk, ağır sandıklar var mı orda*" Yok canım ne munasebet Sâhmde hanım.. Sakın trenler manevra japarken . ama o zaman da Işletmenın haberı olur, bıze bıldırırlerdı değıl mı' Oyle bır şey olsa derhâl' Bırısıyse kavga ettı, çekıp vurular desem? sem' ORHAN KEMAl MalkOÇOğlU I konu ve resim: AYHAN BAŞOGLU BEYAZGUL A N K A R A 06 25 Acılıs oroaram 06 to Gunavdın 0" 00 Kove haberler 07 05 Gunerı Tecer v e Sevım Derandan sarkılar 07 30 Haberler ve hava d u r u m u 0" 45 Sabah muzıel 08 00 Ankarada bueun 08 05 Kucuk ılanlar 08 10 Her telden 08 40 Baelama T turkuler ve ovun havaları 09 00 Gunumuz Sorunlarımız 09 20 Sabah konserı 09 D5 Kısa haberler ve K ılanlar 09 40 Arkası > aı ın 10 00 Eeitim tadvosu (1) 10 ^5 Melodıden melodı>e 11 15 Cocuk bahcesi 11 30 Konser saatı 12 00 Alıve Akkılıctan turküleı 12 15 Kıbrıs saatı 12 2o Kucuk ılanlar 12.30 Nermın Demırcav ve Dündar Balkandan saıkılar 13 00 Haberler R G de bueun 13 20 Plaklar arasında 13 30 Reklam Droeramları 14 00 Cocuk bahce«ı 14 la Sevım Suerden sarkılar 14 35 Bueun ıcın sectlkleruniz 14 5o Kısa haberler ve K ılanlar 15 00 E î n ı m radvosu (2> 15 55 Ha£ıf muzık 16 00 Genchee doEru 16 55 Kısa haberler ve K ılanlar 17 00 Gonul Sovlerden sarkılar 17 20 Yurttan sesler 17 50 Reklam Droeramları 19 00 Haberier ve hava d u r u m u 19 40 Kucuk ılanlar 19 45 Turkuler 20 00 Sılahh Kuvvetler saati 2015 Vedat Gurselden sarkılar 20 35 Italvadan muzık 20 5D Uvkudan once 2100 24 saatın olavları K Ilanlar 21 0D Bızde teknık oeretım 21 2o Erkekler torjlulueu 2150 Kucuk konser 22 Oo T B M M saatı 22 25 M Cevhanhdan turkuler o^^r U^Herloı up havfl durUITlU Tam bu sırada sakın geceyı allah bullak eden bır sarhos narası' Şâhmde hanım korkmuştu Allah kahretsın şu sarhoşları' dedı Bu ka dar ıçecek ne var sankı bu zıkımı' Nara daha jakmlarda bır daha patladı: Eeeeeeev Allllaaaaah"' Şâhınde hanım i>ıce sınmıştl Ve az =unra sokak kapısı tekmelenmeğe baş ladı Aç kapıyı ulan inek kan aç dıyoruuuuum' Sâhınde hanım kanmm arkasına «aklanmıstı Ne karım, ne de o, nâralarla eve gelıp sokak kapısmı tek meleyenın Osman bey olabıleceğını akıllarına bıle getırmıyorlardı Allahım ne yapsak? Bızım kapıyı tekmelıyor herıf Kapı x«zun uzun tekmelendı Arada en ağıza alm maz kufurlerle bırlıkte Aç ulan ınek kan aaaaç Kapı nerdeyse rezelerınden sokulecektı kı, gıdıp açtım Korkutuk Osman bey, şahlanmış bır fareyı hâtırlatarak, fırtına gıbı daldı Nerdeee1* Nerde o kanıu? Onlemege çalıstım Osman bey, Osman bey kendıne gel' Fakat adamı kendır kement zaptetmıyordu" Bırak, bırak benı Nerde o 7 Ulan karııı' Odalarına koştu yıkılarak kapahydı Mutfağa doğ ru saldırdı, yok. Gen dondu yalpalıyarak Sofanın tam ortasmda durdu* 1 Sahmdeee Çaresız, Sahınde hanım ortaya suklum puklum çıktı Efendun'' Üzerıne yurudu* Eiendıler leşını kaldırsın, inek kan 1 Bır tokat Sâhınde hanım yerde Bır tekme, bir tekme daha Çocuklar >ataklanndan fırlamış, yerdekı annelenne çığlıklarla koşmuşlardı. Kanmla Osman be>ı zaptetmeğe çalışıjorduk Içkı oyle guçlendırmıştı kı 1 Şımdıye kadar sesimi çıkarmadımsa senden kor kurrdan değıl' Sâhınde hanım kapanmış hıçkırıyordu. 0«man bevse ateş saçıyordu Stpalarınla canıma okudunuz canıma' Sahınde hanım yeıden goz yaşlan ıçınde, ama memnun doğruldu Kocasına kollarını şefkatıe uzattı Osmancığım, hayatım . Uzeune hamle ettı. Suuuuus' Pekı aslamm, pekı bır tanem peki ... Evı temelınden sarsan yenı korkunç bır nâra. Sonıa kansmı ayağınm ucuyla durttu Bundan sonra yıne bulaşık yıkatacak mısın7 Hayır Çorap yamatmak çorap? Hayır canım hayır Durdu, duşundu, sonra Peku çopler çopler' Çoplen çopçuye gondertecek mısın' Gonderhnıveceğım nonoşuın. Vallahı mı 7 Vallahı Bıllâhı mı* Bıllâhı Sonra gozune buyuk oğlu ılışti: Ulan hergele, gel buraya' Çocuk korku ıç'nde ashvordu Armesıne sarıldl. Rahasının vanına eıtmek 1 'emıvordu