Katalog

Musaddık azledilmiş fakat kanlı olaylardan sonra tekrar Başvekil olmuştu... Pettol şithetleti Iraıı volunda.. •ldufunu ortaya koymuıtu. Şirketin 1957 teneıi bilânçolundan basıtlestınlmış birkaç rakamı iktibat ederek dünya olçüsündeki faaliyetler özetlenirse, toplam satışlar ve dığer gelirler 805 mılyon sterhn'e balığ olmuştu. Satış vergıleri ve gumruk indırıldıkten sonra net kâr, 808 milyon ıterlm'di. 1951 deu lonra Ingiltere Hükumetı anlaşmazlığı, Birleşmış Milletlere ve uluslararan mahkemeye intıkal ettırmişti. Mahkemenin verecegi karara kadar, Birlesmii Milletler, hâdisey» el koymamış, fakat mahkeme de karar verme yetkisini kendısinde bulamamıştı. Dünya Bankası, 1951 1952 kışında ıki tarafı bır araya getirmeğa teşebbus etmiş, fakat başan iağlayamamıştı. Bu sırada Iranın iktisadi durumu, gızlenemez derecelerda bir buhranla karşılasmıstı. 1952 Nısan ayında Musaddık, yeni seçilmis Meclis'te, lran petrolleri yabancı şirket mülkiyetinden kurtarıldıkrtan sonra, Iran'ın aenede 5 milyon ton petrol üretebilecefinin beklenmiş olduğunu, v» «îngiltere Hükumetinin iıe, bizden petrol talebınde bulunacagını besap «tmıştık» demek suretıyl* o* kadar bon bir insan MusaMık'ın azli ve tayin «PıpeHne» petrol born hatten He petroln nzak mesafetora •n ekonomik. yoldnr. Resimde, uzun meaafeler petrol bora faatlan Orduyu kontrolu altına almak isteğinde bulunan Musaddık'ı Şah, hazıranda azletmış, ve ıktidara getirilirse petrol meselesini çözümlıyeceğini ilân etmiş olan eski Başvekillerden Kuvam As Saltana'dan yeni hükumeti kurmasım talep etmisti. Şimdı isyanın Ikind ravundu baslamıştı. Kişâni, şayet mukaddes lran topraldanna tek Ingılizın ayagı basarıa, lran mılletinin tasfıyehane ile birlikt* butün petrol tesısatını tahrip edecejirü ilân etmısti. Bir kuını halk, kendilerini parlâmento meydanını boşaltmağa çalııan zırhlı arabalann altına atıyorlar, ve bir kıımı da Şah'a ölflm diy* bağınyorlardı. Dört gün devam eden kanlı nümayislerden sonra, Kavam ijtlfa etmis r« Musaddık tekrar Başvekil olmustu. lran'ın ekonomik durumu müzakerelerin tekrar başlamasını gerekli kılmıstı. Müzakerelerın başlatılmasını etkiliyen ikinci sebep de Truman ile Churchill'in müşterek teklıfleri olmuştu. Fakat Musaddık tırketten 49 milyon sterlin tazminat talep etmis, v e verilmediği takdirde, înfilter» il« diplomatik munasebetlerını keseceğı üzerınde israr etmıştı. Bundan dolayı muzakereler tekrar akamete uğramıştı. 1953 şubatında, Amerıka ve Ingiltere'nin tran'a tekrarladıkları mıizakere tekliflerinde dört ana madde vardı : 1 lran, kendi petrol endüstrisine ve politikasına kendisi sahıp olacaktı. 2 Şırkete tazminat verilecekti. 3 Rekabet fiyatlarıyle dünya piyasalarında gerektıği kadar petrol satabılmesi içın, tran'a teşkılâta gırebılme fırsatı bagışlanacaktı. 4 Petrol ile ödenmek fizere, müstacel malî meselelerinin karşılanması için, tran'a yeteri kadar borç verilecekti. Bu teklıf hem reddedılmış, ve hem de Musaddıka, şırketln Iran' da yaptığı ticaret değil, toygundur meahnde meşhur olmuş bir Bahattin ORHON de nutuk söylemesıne fırsat verılmıştı Bu sırada Musaddık ve Iran ulusal petrol şırketı, hara petrolü pazarlamağa çalışıyorlardı. nın 31 milyon sterlin borçlu olduğunu ve butun petrol tesıslerinin tekrar açılması kaydıyle yabanalan Îran'a tekrar davet edebıleceğıni ilân etmıstı. Şirket genel müdurü ve arkadaşîan, Londra'da jırket haklan uzennde inatla durmuslardı Bundan sonra şırket Iran'da saygı görmeli ve hakikî durumu sermayesimn değerıvle kabul ve tasdık edilmelıydı Bunun içın de tek millet sirketl yerine bir nevi ortsklık knrnimaliTdı. 1951'! takıp eden uç sene içerisinde şirketin takdire değer direnisi, sirket mensuplannın mukavemetten Hderliğe geçmelerine imkin cağlamıstı. Bu arada (Ccnsortlnm) flkrl felismis ve nihayet konsorsiyum ortakhfı knrnlmnştn. Bu ortakhğı teşkil eden üyeler sırasiyle, Standard Oil, Socony Mobil, Standard Oil of Calıfornia, Gulf Oil, Texas Co. olmak üzere her birisi • 0 hisseli •8 ' 5 Amerikan sirketi, %14 hısseyle Dutch Shell, «/t« hisseyl» Compaıgnıe Françaıse des Petroles ve %40 hısseyle eski Angloîran olmuşlardı. Daha sonra Amerıkan şırketlen, yatınmlannın 1/8 ne, dığer 9 Amerikan sirketıni ortak etmislerdir. 1954 nisanında lran ve konsorsiyum konuşmaları baslamış v» anlaşma ağustos ayında ilSn edılmişti. 1954 ekiminde, konsorsiyum ve mılll lran sirketi ara Yine azil Musaddık'ın Şah'la olan munasebetlen hıçbır zaman samımi ve sıcak olamadığı ıçın, Şah, Musaddık'ı Başvekıllıkten } ıne azletmış ve yerıne General Zahıdi'yı tâyın etmıştı Musaddık Şah'a meydan okumuş, Şah Roma'ya kaçmış, fakat birkaç gun sonra bır hukumet darbesıyle ıktıdardan uzaklastınlmıştı. Bılâhare Şah îran'a avdet etmiş, >enı Başbakan, petrol endustnsı sındakl resrat anlasmm yururlü' 2e ginnişti Konsorsiyum tasfr yehane ve ham petrol üretim. içın, iki ayn sirket kunnuştu Anlajmalar 5 0 5 0 k&r hisses: üzerine kurulmuştu. Iran'ın hıs' sesmi kısmen lran milll şirket ve kısmen de lran Hükumeti a > lacaklardı. lran millî petrol şir ketı isterse hissesini, ihraç et' mek üzere ham petrol olarak a' labilecekti Iran millt petrol şirketl, Naftişah alantnı ve Ker manşah tasfıyehanesıni ışletmef devam edecek ve Iran'da petrol dafıtımı yapacaktı. Aynca baz petrol sirketlerinin işletmelerin destekleyen, asıt servis işletmeleri için, gerekll malzeme, lran millî petrol kumpanyasına verilecekti. Konsorsiyum asgari artırmalarla, uretimı ilk üç sent için, garanti edecekti. Anlaşmamn ikinci bölümünde, karşılıklı iddialarm yatıştınlmaları için, lran Hükumeti, 1951 den başlamak üzere, 10 sene müddetle, Anglo Iraa şırketıne 2,5 milyon sterlin ve konsorsiyum ortaklan ise, ihraç edılen her barel (1 barel » 36 galon, 1 galon «. 4^4 It.) petrol ıçın 10 sent (1 sent = 10 krs.) ödemek suretiyle uzun vâdeli 200 mil yon sterlin'hk bir tazminatla, kısa vâdeli 32,4 milyon sterlin ödemeğe razı olmuşlardı. Bu «uretle serefli bir sonuca varılmıj olunuyordu. 8ON Petrol hâdjselertnd* admdaa nk sık bahsedilen Şah Rıza Pehlevi... BULMACA IVIODESTV İSTANBÜL Acılıs. Drogram Turkuler cecidi (1> Konusm» Turkuler eecıdl (2\ Kdve haberler Turk halk muzUB Haberler ve hava durumu Kucuk Uânlar Stüdyo G'den Iıtanbulda bu*Oa Haiıf mülik Fasadobleler Pivano soloları Gunumüz Sorunlaruım Sabah sarkıl»rı Sevüen melodıler bedisl 4 ses. 4 «aıdan turkuler Muzık kutuau Bozkır ruzrtrt Ovun havalart Arkası varın. n.mı Kısa haberler Sabah konseri 1105 Darvas ve arkadaslan 11.45 Kucuk HSnlar 12 10 12 10 Kucuk İlânlar 12.13 Dıvan sazı. baSlama v» euradan oyun havaları 3.30 Gülızar Ersel Bülent Oraldan sarkılar 13 00 Haberler R G. de bucun Studvo G'den 13.30 Reklâm Drosramlan 15 00 Mac. nakll 15 45 Genclik saatt 1(00 Cumartesi konseri 16.25 Sevlm Derandan sarkılar 16.45 Radvo dans orkestraları 17 15 Kısa haberler ve K, Uânlar 1730 Yurdun se*i 17J0 Reklâm Droeramları 19 00 Haberler ve hava durumu 19 40 Kuçuk ilânlar 19 45 Stüdvo G'den 30.00 Gdnul Akkordan •atkılar 20 15 Sızta sectiklennlz 20 55 24 saatın olavları. K. ilânlar 2100 Liseler arası bıl«i varısması 21 30 Turk sanat muzı&i konseri 22 00 Reklâm Droeramları 22 43 Kucuk Uânlar 22 45 Haberler ve hava duromu 33 00 Genclerle b«almw 34.00 Kaoanıs BTAMHJL IL BADTOSC 11J5 Acılıs ve Droenun 12.00 Sızm icın 12.30 Oele konıerl 13 0(1 Tatıl melodüeri 13.30 Koncerto saatl 14.00 Napollten melodller 14 15 Valsler v e oclkalar 06 25 06 30 06 45 06 50 07 00 07.05 07 30 07 45 07 50 07 55 08 00 08 20 08 40 09 08 09 10 09J0 09.43 10 00 10 15 10 25 10 40 TUKARIDAN âŞAGlTA: 1 Hamur açmaya mahsus aracı yapıp satan. 2 Birfcadınadı, değerli bastan. 3 Bahçesine ç;çek veya ağaç tohumu atarak 4 Hasta iniltisi, bir erkek adı. 5 Hayli kıdemli bir kadm ••a.' araa a 3 şarkı okuyucumuzun adı. 6 3aaa incr Başlıca besi maddelerünizden, ha nımlanmızın eski başörtülerin OUnro Oalmacuıır den. 7 Bıldlrme bareketi 8 «etcf «Sana ait olan şu bmelc hayvanı kaltağını kabul et!ıı manasmsita S02 lti bir emir. 9 Bir renk, ter si Mecnun 1 « 1 Leyla karşılıkh tutkunluk duy gusudUT. SAUİ ÖCOUCMUŞ SOLDAN SAĞA: 1 Meteorolojı idarestnin büdîrdığine gore bu yıl Şubat eymdaki ısı dereceleri ortalaması geçen yılınkıne gore bu kadar eksık olmuş (iki söz). 2 Erren, blr çeşit ağzın yarısı. 3 Akıcı madde, hem dağda bulunur bem lnsanda. 4 «Herkesın ortasında aleyhinde bulun'» anlamına iki sozlü bir emır. 5 Bu da bir başka emir, ögrencilerın öğretmenlerden aldıklan (Osmanüca). 6 Canlı veya cansız çalışm» vasıtası. 7 Avurt zavurt etmek htıyunda olanların sattıklan, hayvan yavrusu. 8 Sahıp, aç insanın rüyalannda gordugü. 9 ÇevTÜince ıgızliden gızlıye gosterilen özen hareketi» belırır (ıld ao). OONKC BULMACANIN HALLEDtLMÎŞ ŞE3CLİ NASIL HALLEDİLECEK TukandakJ nkamb balmacads «adece 6 tane anahtu (ipuca) ve S Une sonnç vardrr 809 olan 12 karenin içine 1 dep 9 a kadar ayfun birer rakam koyarak ve toplaroa, çarpma, çıkartma, böbne işaretlerine dikkat ederek soldan sağa ve yukandan aşağıya buimacada gösterilen sonaçlan buhınuz. Biraz Taktlnizi ahr aota, boa «aktinui boeca eesinnis olursunuz. TIFFAHY JONES OSKveÖLÜM 81 Neyse, bunu başardı. Geceyarısı olduğunu biliyordu, çunku sokak lambaları sonmuştu. Sokağın bıraz sonra bırakacağı ıssızhk ıçinde sıvışıverdı; onu gorecek kımse yoktu ama, gınştiği iş artık gerçekleşmek uzereydı ya, şımdı eskısınden daha çok suçluymuş gıbı gelıyordu ona. Yürudu. Ruhunun cesaretını pekıştırmeye, sinsi bır arap gıbı gorunmemeye çahşıyordu ama, ne yap1a, her kara sessız ev gozlennı dikmiş, ısıksız, boş gözlerle ona bakıyormuş gıbı gelıyor, geçtikten sonra sırtı dıken dıken oluyordu. Ama, gorürlerse gorsunler, ne çıkar? Yapümaması gereken ne yapıyorum ki? Gece yanstndan sonra ıssıı bir sokaktan gıdıyorum. Bukadar. Diyordu ama, ensesindeki saçlann kanncalanmasını durdurmuyordu bu. Yüniyüşü aksadı, bütün bütün durmaksızın. Bir ağacın gövdesine yakın, bir kımıldama sezdi, daha koyn bir karanlık. Içinden ilk gelen gudu geri dönmek oldu; sonra, «Ne de çabuk te1 laşlanan sersemin binyim » dıye söylendi. Ya kımse değUse? Öteki kadar kendısinin de bu sokaktan geçmeye hakkı vardı... otekı saklanıyorsa kendisinin daha çok hakkı vardı. Yüriidu. Artık somurtuk değıldi, tersine, pek güvenli. Ağacın yamndan geçerken, daha koyu karanlık ağır ağır kımüdadı Her kimse, görünmek istemıyordu. Besbelhydi ki oteki ondan daha çok korkuyordu. Bunun üzerine, George Farr pervasızca yüriidü. Biriki kere arkasma baktı ama, birsey göremedi. Kınn evi karanlıktı ama, ağacm arkasmdaki gSlgeyi hatırlayarak, bir de genel tedbirliligi elden bırakmamak için, tetikte gidıvordu. Biriki sokak geçtikten sonra, durdu. kulak kabarttı. Gecenin usuldan usula, bellibelirsiz seslerinden baska bir şey yoktu. Karsıya geçti, kulak kabartarak, gene durdu Hiçbir şey yoktu. Kur» bafalar, cırcır böcekleri, okadar. Kaldırımm yamndaki otlardan yürfldü, kızın çimenlennin köşesine doğru bir gölge gibi usulca süzüldü Parmakhgın üzerinden atladı, büzülerek, blr çitin yanısıra süzuldü, evin önüne pelinceye kadar Orada gene durdu. Evde sessada yoktu, karanlıktı; uvkn lçinde, koskocaman, dörtköşe, heyula gibi. Çitin g51gesinden sondurmanm gölgeslne, sondurmaya açılan sürgülü bir pencerenin önüne doğru hızla sefirtti. Arka^nı duvara dsyayarak, bir çiçek tarhma oturdu. Kabartılmış çiçek tarhı karanlıSı taze toprak kokusuvla dolduruyordu, daha büvük, daha az karanlıgın kocaman koeaman bellibelirsiz biçimlerinden mevdana «felme dünvası fçinde ki•lliŞi olan dostca bir şe v . Gece, sessizlik eksik«izdi. derindi: Taze toprak kokusuvla, blr de cebindeki saatin ölçülO tiktatayla dolu biçirai olmayan bir gölge. Blr «üre sonra, pantolonundan leerf, kalealannm flrerinde vtımusak ıslak topragın deglSİnl duvdtı, *8vde«*Te afır «BNr vavılan blr tevk icinde. toprakla bir bütün olmanın levlnei VVİllİnm FAULKNER 14J0 İS 00 1J30 16 00 17 30 SCL£R ^ e E y konuveresimrAYHANBAŞOĞuT BEYAZGUL „,, 3015 3100 2130 23 00 23.00 33 30 24 00 00J0 01M Caz muzıU Kucük konser Gencler lcin Cumarfesı konseıt Karısık sololar Sonat saaü Aksam konseri Genclerta sevdüdcrl Ünlü saz aanatcıları Ber ulkeden halk sarkılan Ha/ıf muzık Caz toDİuhddan Sevllen melodfln Gece varuı lctn Hafif mülllt Prosram ve kaoanıa ANKARA 06 06 07 07 25 30 00 05 Acılıs. oropr«n Gunaydın Koye haberler Mustafa Sevran v» GCnül Sovlerden sarkılar Haberler v e hava durumu Sabah müzMH Ankarada buKUn Kucuk ilânlar Her telden Kucuk Uânlar Bedia Akarturkten tOrküler Gunumüz Sorunlanmıı Sabah konseri Kısa haberler T» X. Uânlar Arkası varın Zekı Murendea Cesıtlı sololar Plâklar arasında Osman Turenden türkttle» Cocuk bahcesl Konser taatl ÖHe müzı41 Kıbrıs saati Kücük ılanlar A Senozan " e A. Zenmrden sarkılar Haberler. R. G. de buaOa KaviD mektuoları Kadınlar topluluiu Haftanın oroeramı Cocuk bahcesl Reklâm Droer&mlan t Kısa haberler ve K. İlânlar , Yıldız A\handan türküler Genclik saatt Zlva Taskenttaaı saıfeılar Dılek kutusu Kısa haberler v . K. İlânlar Cocuk saati Cocuk koroeu Reklâm Drocranüan Haberler ve hava durumu Kucuk ilânlar Erkekler T. turküUr LMnıdan Bnce Yasar Özelden sarktlar Muzlk dünvası 24 saatin olavları. K. İlânlar 16 soru bllel varısmuı Sanatcımız ne «övlÜTor T B M M saaü Italvadan mOzlk Haberler ve hava durumu Slzln aecüklcrlnlz Geee raruına do(m Kapanıs 07.30 07 45 08 00 08 05 08 10 08.40 08 49 09 00 09 30 09 35 09 40 10 00 10 20 10 50 11 00 11 15 11J0 12.00 12.15 12 25 12.30 13 00 33 20 13 25 13 55 14 00 1415 15 15 15 20 15 35 15 50 16 10 16 55 17 00 17 40 17 50 19 00 19 40 19 45 20 00 20 05 20 25 21 00 2105 2135 22 05 22 25 32 45 23.00 2S.45 »4.00 içınde oturdu, arkasmdaki kara evden bır ses bekleyerekten. Biraz sonra bir ses ışittı ama, sokaktan gelîyordu. Hıç kımıldamadan, 6yle, oturuyordu. O yaradılışta olanın değişkenlığıyle, burada kendıni sokaktakinden daha güven içınde bulunuyordu; oysa burada bulunmaya hakkı yoktu da sokaktab ulunmaya yerden göğe kadar hakkı vardı. Ses, yaklaşmca, bellibelirsiz iki karaltı oldu: Tobe ile aşçı, birbirleriyle mınldasaraktan, bahçedeki yoldan kendi bölüklenne doğru gittiler... Derken, gece yeniden bellibelırsiz, genış, bo? bir sey oldu. O da yeniden toprakla, karanhkla, sessızlikle, kendi gövdesiyle blr butün oldu... Kızın tatlı tatlı ikiye aynlan gümüs bir IU Ribı gövdesiyle... bir londurmamn vanjsıra kabartümı? toprakla, sessiz çanlar sallayan sümbüllerle bır butün... Nasil olur da bir meme senrnkiler kadar ufacıcık olur da gene de meme olur... Yan kapalı gözkapaklan altındaki gözlerinin, dudaihnın altındaki dişlerinîn donuk pınltısı, bir düşun pek tatlı iki kanadı gibi kalkan kollan .. Soluğunn içeri çekti, tuttu. Çimenlikten bu yana, biçimi olmayan bir şey aŞır aSır ona doSru geliyordu. Karsısmda durdu. George Farr gere •olnk aldl. gene tuttu. O şey kımıldadı, tam ona doğru geldL George kımıldamadan oturuyordu... O şey onun oturduŞu çicek tarhma gelinceye kadar. O zaman ayaga fırladı. Btekisi elini kaldırmaya kalmadan. sessizce köpürerekten, bu sırna?ılı?m üzerine atıldı. Adam kavgadan kaçmadı, hlç haykırmadan falan, birbirlerine girerek, solyk soluğa yuvarlandılar Birbirlerine öyle yakmdllar, övle de karanlıktı ki birbirlerine zarar veremjyorlardı. övle de kendilerini kavgaya vermişlerdi ki, çevrelerini unutmuslardı En sonunda Jones, George Farr'ın koltukaltmdan fısmdadı: « Dikkat' Biri gelivor'» îkisi de durdu, oturarak yapılan bir dannn ilk tutuşması gibi, birblrlerine sanlı. oturdular. Alt kattaki pencerelerden birinde birdenbire bir işık (föründü, ikisi bîrden kalktılar, kaniTiın altmdaki gölge yere doSru atıldılar, B Ssunders pencereden dısan adım atarken, çlçek tarhma daldılar. Tu|la duvara sotularak, karsılıkh bir gizlpnme eırpınması fçlnde, yattılar Baslanmn üzerinde B. Saunders'in aymkseslerini isitivorlardı. Soluklannı tuttular, devekuslan eibi eözlerînî kapadılar Adam sondurmanın ucuna eeldi tam onlann üstunde durarak, üzerlerine vaorak cıgarafl lcülü silkti, yere vatmış gövdelerinin tflMrdü . Yıllar geçtikten sonra, döndü, Bfraz sonra, Jones roriukla dogrujdu, Georee Tarr da uvusan gövdesini yerde^f kurtardl. Işık gene sSnmüstiî: ev ağaçlann ara^mda uvkud», koskocaman, d5rtköşe, heyula ffibl yükseldi. Kalktılar, çimenligin üzerinde süzüldüler, cırcır b5cek!eri o vumuşak tekdüzen türkülerina yenîden Voyuldular. tlds! de venîrten soka8a çıkmea, George Farr: «Ne ..» diye bir <P