Katalog

reıroı Dajomınaan ıran, mutteıiKier ıçın Ve savaş İran'a sıçradı Irak, Milletler Cemiyetl tarafından İngiliz manda idaresine terk edilmis olduğu için Almanya ortadan kalktnış, fakat şimdi meydana Birleşik Amerika Devleti çıkmıştı. Amerika Devleti, Kuıey Amerikadaki petrol kaynaklannın tükeneceği korkusiyle Ortadoğu petrolleri için kendısine açık kapı bırakılmasını talep ediyordu. 1920 de toplanmış olan San Rerr.o Konferansı, her ne kadar Birleşik Amerika'nın Ortadoğu dışında kalmasını sağlamışsa da, Amerıkan Dışişleri Bakanlığınm devamlı baskıları neticesinde açılan müzakereler sonucunda, Anglo Persiyan Şirketi hissesınin "447,5'i feda edilerek bir anlaşmaya varılmıstı. Şüphesiz bu fedakârlığı, Milletler Cemiyetinin vaz' etmiş olduğu «Mand« jdaresinde butün milletlere eşithk» ilkesi ve açık kapı bırakılması prensipleri yaptırmıştı. Bu arada Irak petrolleri ortaklık statüsünde bazı değisme]er olmuş, Türk Petrol Şirketi jsmi, Irak Petrol Şirketine çevrilmiş ve hisseler dağıtımı i»e, O 'o23 Anglolraniyan, »'023 Dutch Shell, »'o23 Fransız Petrol, y»23 Amerikan Doğu Geliştirme ve • 5 Gülbenkyan olarak tescil edılmiştir. Nitekim 25 ağustos 1941 de Rus ve İngiliz birliklerine Irana taarruz emirleri verilmişti. Taarruz plâm çok basitti. Petrol bölgesini mühafaza etmek için 8 inci Hint Tümeni Abadan ve Horamşar'a, 10 uncu Tümen ise, Azerbaycan'dan güney istikametinde ilerleyen Rus kuvvetleriyle irtibatı sağlamak üzere Iran sınırmı geçeceklerdi. Abadan'da heyecan artmış, yüksek kademedeki memurlar, acele gorevleri baslarına geimişlerdi. Gece vardıyasında bulunmuş olan işçiler, alârmdan çok meraklanndan ofis binalanndaki bürolan doldurmuşlardı. Savaşın sakınılması kabil olmayan yanlış hesapları olmasaydı bu askerl harekât belki ârızasız şekilde devam edecek ve nispeten az zayiatla bitecekti, fakat maalesef bazı hâdiseleri onlemek kabil olamamıştı. Hintli tümenin çıkartma öncüleri, nehrin yukan kısmmda bir bataklığa saplanmışlardı. Bu birliği de^rkliyecek olan asıl kuvvetler ıse, muhtelif noktalardan çe vazgeçilemiyecek bir ülke idi şitli nehir vasıtalariyle birçok mavnaların aralanndan geçerek dalgalar halinde yaklaşırlarken, Abadan'm muhafazasına memur edilmiş olan Iran garnizonu, bunları sahil boyunca makinah tüfek ateşiyle püskürtmek istemişlerdi. Bir subay ölmüş, komutanları albayla beraber diğer bir subayı da yaralamışlardı. Mütaakıben tran garaizon kuvvetleri, tasfiyehanenin duvarları dışındaki sirket genel ofisiyle gümrük binalanmn arasındaki alana çekilerek mevzie girmişti. Bahattin ORHON nisyen ise, ofisin açık kapısından büyük güçlükle telefona kadar sürünerek gidebilmiş ve kendisini kaybetmeden önce olayı rapor etmeyi başarabilmışti. Nıhayet Hint dilini bilen bir şirket müstahdemi, Hintli erleri içerdekilerin dost olduklarma inandırarak çarpışmayı durdurabilmişti. Yaralılar toplanıp hastaneye kaldırılmışlardı. Rıhtım tarafındaki su pompa istasyonunun damında nöbet tutan bir Iranlı asker ise hâlâ direniyordu. Bu er, pompa istasyonunda vazifeli bir Skoç mühendisin telefonla idare ettiği havan topu ateşiyle bertaraf edılmişti. Eğer istasyon isabet almış olsaydı, pompalar arasında bulunan mühendis ve işçiler de öleceklerdi. öğle zamanı, tasfiyehanedeki çatışma son bulmuş, biriki gerillacı ateşi hariç, sessizlik geri gelmiştı. Bu sırada benzini tukenmis olan genç bir İngiliz teğmeni, Abadan'da benzin bulup bulamıyacağını sormustu. Iranlı birlikler, subayları tarafından araba vapurlariyle Bohmasir'e götürülmüşler, şirket müstahdem lerinden 4 İngiliz refakatinde Ahwaz'a çekilmişlerdi. Kuyuların bulunduklan alanda ise, tasfiyehanedekine benzer hâdiseler cereyan etmişti. Sabah erken saatlerde, erkek olan memurlar ve İngiliz azınlık, genel mudürün evinde ve bahçesinde toplanmışlar ve işlerine buradan hareket etmişlerdi. Birliklerin Haft Kel mevkıınden karaya çıktıkları, altı adet Bombay askerî nakhye gemisinin rüzgâr altında karaya oturarak hasar gördüğü kapalı kot'la bildirilmişti. Bu sırada 100 kişilik bir Hintli birliği gelmiş ve bu bölgede duruma hâkim olmuşlardı. Burada bulunan Iranlı garnizon komutanı, tekrarlanan teslim taleplerine boyun eğmediği gibi, menzil dışında bulunan İngiliz müfreze komutanına tabancasiyle üç el ateş ederek öldürmek istemistı. Bunun üzerine kendisi vurularak bertaraf edilmiş, ve petrol alanında tek yaralama hâdisesi bu olmuştu. Mescidisüleymana bir gün sonra üç yüz kişilik bir Iranlı birlik gelmiş, merkez Eara.iına hâkim olan bir mevkide mevzi almı? ve bulabildigi araçları toplamaSa haslamıstı SAVAŞ DEVAM EDİYOR 8inci Hindll tümeni Abadan ve dolaylarını işgal ederken. 10 uncu tümen Kanadin'in daha kuzeyinde sınırı geçerek ilerlemışti .Güneyden yapılan İngiliz ileri hareketine mukavemet göstermiyen Iran kuvvetleri, tophyabildik lerl zırhlı birlikleriyle Paitak ge Şirkele hiicum Üç İngiliz subay kayıp veren acemi Hint birlikleri, Abadan'm Almanlar tarafından işgal edilmiş olduğu intibaı altında gördükleri her Avrupah giyimliye ve üniformahya ate? ediyorlardı. Şirketin giriş kapısında duran mavi elbiseli işçilerin bir kısmını öldürerek binaya çeşitli noktalardan girmişlerdi. İşçilerin âkıbetini gören şirket uzmanlarından birisi telefonla ambulans istemiş fakat daha evvel Şah'ın emriyle Kızıl Haç yerine Iran Kızıl Arslan sembolü konulmuş olan ambulansa ateş eden Hintli erler, ambulânsın şoförünü de vurmuslardı. Bir sirket teknisyeni ve iki arkadası, her taraftan gelen kurşun yağmuru altında kalmışlar, denize bakan yan pencereler ise «Tommy» makinah tüfeklerinin ateşl altına ahnmışlardı. Teknisyenin yanında bulunan iki arkadaşı vurularak derhal ölmüşler, bu sırada 5 kursun yaraM alan tek> ~ "~~~X Savaşın 6 senesi Şah Iramn, müttefikler için, hern petrol ve hem de coğratl mevkii bakımından vazgeçemiyecekleri bir ülke olduğunu takdir edebilecek kabiliyette değildi: Toprağın derinliklerinde bulunan petrolün çıkarılması «füç bir iştir. kurulmuş bir sottdajkulesi görülüyor. Resimde, petrol (îkarmak için çıdmde yığınak yaparak, Kermanşahı savunma istiyorlardı. Kermanşahtaki şirket müdürü, mahal lî otorıte'erle dalma iyl anlsşmıştı Kendisi General Mukaddem ta rafmdan sabah saat 8 de telefcıila aranmış, İngüız birliklerinirı sınırı üç noktada geçtikleri ve şimdi memleketlerinin birbirleriy le savaş halinde olduklarım sövlemişti. Müşterek kararlar için evvelâ telefonla başlıyan konuşmalar, sonradan karşılıklı ziyaret lerde şerefe kadeh kaldırılmasma vesüe olmuştu. Şehrin 4 mil kadar uzağında ve .ssız bir mahalde olan Kermançai; tasfiyehanesi, aç kalmış Kürt âşiretlerinln saldırılarına karsı İran birlikleri tarafından mühafaza altı. alınmış, buna mukabil Iranlı General büyük mıktarda benzin ve mazot stoku yapılmasını talep etmişti. Tasfiyehane ıdaresi İiıgıltz birliklerinin müstakbel lhtiyaçlarmı dü şünerek Generahn bu isteğinı ha raretle kabul etmişti. Ç'lışmalar bu minval üzere devam ederken, General her sabah savaşın gelişmesi hakkında müdüre telefonla bılgi vermişti. YARIN IRAK KAYBEDİLİRSE... Diçi Bond MODESTY BSA1SE İSTANBUL 06.25 06.311 06.45 06.5(1 07.00 07.05 07.30 07.45 07.50 07 55 08 00 08.20 08.4H 09.00 09.10 09 30 09.45 10.00 1015 10 25 10.40 11.00 11.05 12.10 12.15 12.30 13.00 13.20 13.30 14.00 14.20 14.35 14 50 15.20 15.40 15.55 16.00 16 55 17.15 17.20 17.25 17.50 19.00 19 45 19.40 20.00 20.15 20.40 21.00 CANIMV Açılıs Turkuler cecldl ( H Konusma Turkuler eeçidi (2) Kdve haberler Türk halk m u z i ö Haberler v e hava durumu Kucuk ilânlar Studvo G d e n Istanbulda busun Hafif muzlk ODeret m u z i a Pivano sololarl Ü. eençlieınin lorunlarl A B.Atamandan sarkılar Fransadan vankılar A. Karacandan sarkılar Müzik kutusu Çalışan kadın A.Yavascadan s a r k ı l u Arkası v a n n Kısa haberler Sabah konserl BULMACA 123456789 VUKARIDAN AŞAĞIYA: rtade bulunan 1 Bir çeşit mikroplu hastalık. 2 Herkes buna sahip olup iyi 123456789 şeyleri yapmaya ve kötü şeylen yapmamaya çalışmalıdır; tekrarlanınca düzenll asker vürllyüşünden çıkan ses belirir. 3 Istanbulda her köşe başında satılanlar (çogul). 4 Eski savaşlardaki savunma yerlerlnden, ana olup çok doğurmuş ve yaşlanmış kadın. 5 Seçimlerdfi rey kazana OUnkti rak (iki söz). 6 Savaş gemıle SOLDAN SAGA: 1 Erkekli dişili gençlerimizin plâk dinlemek İçin dotuurdulclan salonlara böyle diyorlar. 2'«Büyük çapta yürüme vasıtasının alt kısmı» karşılığı ild söz. 3 Son defa Tekel maddeleri ve ?eker fiyatlarma yapılanlar (çogul), bir edat. 4 «Kalitesl düşük Iş görme vasıtası eşya veya insan» manasına iki söz. 5 Flu değil de tamamiyle açık herhangi bir memuru bir görev ve tayin teklifi yapma işi. Garth mn TIFFANY JONES u MallCOÇOğlU | konu ve resim: AYHAN BAŞOGLU BEYAZGUL Kücük ilânlar M.AkBünden türküler Beraber v e folo aarkılar Haberler. R. G. de buKün Stüdvo G'den Reklâm croeramlan B. Dikencikten sarkılar Fehmi ESe orkcstrası Saz eserleri Konser kılavuzu Gokcen Kavnatan orkestraaı Esen Altandan sarkılar Kısa haberler ESitim radvosu Cocuk bahcesi Trafiâe dikkat Kısa haberler Erkekler fasıl toduluJu Reklâm Droeramları Haberler ve hava durumu Stüdvo G'den Kücük İlânlar B. takımmdan türküler Plâklar arasında Sevim Derandan tarkılar Buhar kazanından atom reaktörüne. 21.20 Avın sarkı v e türkulerl 21.25 Küçuk ilânlar 21.40 Bitmez tukenmez Anadolu 21.50 SDor eazetesi 22.00 Reklâm Droaramları 22.45 Haberler v e hava durumu 20 90 Radvo senfonl orkestrası 23.30 Cagdas müzlk 24.00 Kaoanıs ISTANBUL n. RADYOSU 16 55 Acılıs v e üroeram 17 Ofl Sizın icin 17.30 Kuciık konser 18 00 Ivi aksamlar 18 30 Senfonik müzik 19.00 Cesltli melodiler 19 30 Aksam konseri 20 15 Genclerle beraber 21 00 Karısık sololar 21 15 Koncertolar 21 45 Hafif müzik 22 00 Gece konserl 23 00 Caz saati 23.30 Cesıtli müzik 24.00 Gece varısı icln 00 30 Hafif müzik 01.00 Program ve kaoanıt Öeleve doiru •T İ a • ÎJ l 3? 4|x T Tm T •T • T• • • 1 •+• | m •I [x T] • • • 1+ X X . X tertibattan. 7 Sonradan ılave edilmiş par ça, gazete ve dergüerde çıkan uzun yazılar. 8 Eskinıış yerl parı,a koyma suretiyle tamır etmek lşi. 9 Rus parası, nota. "x~ Bx / Tj3 İ3 X 1/ 2 X T|3 •gh \z X •••z •Mül^ X 3 •1 6 Bir çogul takısı, şimdi herkes konut olarak böyle bir şey istiyor. 7 «Evliyalık basamağına yükselmiş kişi» anlamına iki söz. 8 Ter si uzun uzun düşüniildükten sonra verilendir, fazla konuşanlara bunun ebesi derler. 9 Uçurtma uçuran çocuklara lâzımdır, seziş kudreti kaynagı. DtTNKt BULMACANIN RAI.I.RTin MTŞ SEKLJ NASIL HALLEDİLECEK Yukarıdaki rakamlı bulraacada s a dece 6 tane anahtar (ipucu) ve 6 tane sonuç vardır. Boş olan V 2 karenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma, çıkartma, bolme işaretlerine dikkat ederek soldan sağa v e yukarıdan aşağiya bulmacada gösterilen sonuçlan bulunuz. Biraz vaktinizi alır ama, boş vaktinizi hoşça geçirmiş olursunuz. flSKveÖLÜM 77 Sarılışı ona yalnız dokunmakla kalıyordu; Cecily de, şaşılacak bir incelikle, buna katlandı. Derisi ne sıcaktı, ne serin; gövdesi divanm kucaklayışı arasuıda bir hiçti; kollan, bacakları yalnızca buruşmuş dokunanın bir belirtisi. Jones kollan arasındaki şeyi elle tutulur bir madde olarak duymaktan kaçındığı gibi onun soluğunu işitmekten de kaçınıyordu. Fildişinden bir oyma değil: Onun bir gövdesi, bir sertliği olur; yiyen, sindiren bir hayvan değil... Kalbin etten sıyrılmış bir isteği bu. Cecily'ye olduğu kadar kendine de: «Sus!» dedi, «işin siirini bozacaksın.» Kanındaki borazanlar, yaşama senfonlsi, sönOp gitti. Saatlerin günün doldurduğu altın kumu zamanm dar boğazından gecenin çanağına aktı, sonradan tepetakla edilip gerisin geriye akmak üzere. Jones zamanının yavaş yavaş akan kara kumunun hayaün gidişini belirttiğini sezdi. «Sus!» dedi, «işin şiirini bozma^ Kızın kanmdaki nöbetçiler yere yatUlar ama, silâhlan ellerinde, siperlerin yanında yere yattılar, tehlike işaretini, o kaçmılmaz hazırolu bekleyerekten. Odanın bellibelirsiz alacakaranhğı içinde, sarılmış yauyorlardı, Jones, eski bir ölmez isteğe kayıp giden ıslak kilden yalancıktan bir biçim veren, kendisine mukavvadan bir Kızoğlan Kız kuran, Platovari temiz bir çügınlık içinde, sişko bir Mirandola; Cecily Saunders de, korku içinde ama, azimli, «Ne işitti, nekadarını işitti acaba?» diye merak ediyor. Tetkikte, «Ne biçim adam bu?» diye düşündü. Istiyordu ki George orada olsa da bu duruma bir son verse; ama, nasü, onu bilmiyordu. «Onun burada bulunmayışı da anlamlı mı acaba?» diye merak ediyordu. Pencerenin dışmda yapraklar kımıldadı, sessizce haykırıştı. Öğle geçmişti. Çukurlaşmiî gökyüzü altında, ağaçlar, otlar, tepeler. koyaklar, bir yerlerde de deniz, sevinerekten, ona acıyorlardı. Jones, uyanan bir umutsuzlukla: «Hayır, hayır, bozma» diye düşündü ama, kız kımıldamıştı, fsaçı onun yüzüne değdi. Saç Herkesin, herkesin saçı var. (Onu tutsam. Onu tutsam.) Ama, saçtı bu, kollan arasında da bir gövde vardı, öyle dokunsan kırılacak, öyle incecik ki bukadar olur, ama, gene de bir gövde, bir kadm: Onun etinin çağınşuıa karşılık veren bir şey; duruyor, dokunup onu kışkırtan, alay edip geri geri çekilen, gene de onun etinin çağınşına karşılık veren bir şey. Elle tutulamaz, üstün gelen bir şey. Kolunu çekti. «Ah, sersem. bilmiyor muıun, eld» etmijtin beni.» Cecily'nin duruşu değişnıemiîti. Divan onu klşilikten uzak sarılışıyla kucaklıyordu. Belli belirsiz yüzünün çevresinde ışık parmak değe değe aşınmıs bir paranın kenarı gibi, uzun bacaklan elbisesine dolanmış. Eli, gevşek, ikisinin arasında, incecik, serilmij yatıyor. Ama, Jones görmemezlikten geldi. Cecily: «Söyle bana, ne duydun» dedi. Jones kalktı. «Allahaısmarladık» dedi. «Teşekkür ederim öğle yemeği Ijin, ya da akşam yemcği. sence neyse.» Cecily: «Akjam yemeği» dedi. «Bayağı kimselerdeniz biz.» O da kalktı, kalçasını, özene bezene, bir koltuğun koluna dayadı. Jones'in sarı gözleri, sidik gibi sıcak, duru, onu yukarıdan aşağı bir yıkadı. «Allah belânı versin.» dedi. Kız gene oturdu, divanın köşesine arkasını dayadı, Jones de, sanki hiç kımıldamadan, yanına oturunca, ona doğru geldi. «Söyle ne duydun.» Jones ona sanldı. sessiz, pusank. Cecily biraz kımıldadı. Jones anladı: Ona dudaklannı sunuyordu. «Evlenme teklifini nasıl istersin?» diye sordu. «Nasıl mı?» «Evet Ne biçhninden hoşlanrrsm? Şu son birkaç gün içinde iki, üç evlenme teklifi aldın, öyle değil mi?» «Evlenme mi teklif ediyorsun?» « Naçizâne niyetim buydu. Kusura bakma, donuk bir insanımdır ben. Onun için, bilgi istedim.» « Demek sen kadınlarını başka türlü elde edemeyince evlenme teklif edersin onlara, öyle mi?» « Bırak şimdi! Sen sanıyor musun ki bir erkek geni yalnız gövden için ister?» Cecily bir şey söylemedi, gene o konuştu: «Söyleyecek değilim.» Kızın ger gin gövdesi, susuşu bir soruydu. «Ne duyduğumu demek istiyorum.» • Umurumda mı sanıyorsun? Sen kendin dedin kadınlar bir şey söylerler, başka bir sey demek isterler diye. Onun için, ne duyduğuna aldıracak değilim. Sen kendin böyle söyledin.» Gövdesi açıktan açığa bir meydan okuyus oldu ama, o hiç kımıldamamıştı. «Değil mi?» Jones keskin bir sesle: «Yapma bunu» dedi. «Nedir seni bu kadar güzel, tedirgin edici, bu kadar Allahın belâsı mankafa yapan?» « Ne demek istiyorsun? Ben alışık değilimdir...» « Neyse, vazgeçtim. Anlatamam sana. Anlayamazsın da. Üzerime bir aptallık geldiği olur, biliyorum; onun için, aptal dersen bana, öldürürüm seni.» « Kimbilir, belki de hoşuma gider.» Cecily'nin o yumuşak, kaba sesi tatlılaşmıştı. Saçlannda ışık, ağzı konuşuyor, gövdesinin o bellibelirsiz, buruşuk biçimi. Jones: «Atthis» dedi. « Ne ad taktın banaT» Anlattı: « Bir an, bir lâhza, göğsünün daracık uçurumu üstünde balıklama duruyorum, falan filan. Şahinler nasıl sevişirler biliyor musun? Tâ yük seklerde sanlışırlar, öyle kenetlenmiş, gaga gagaya. balıMama düşerler: dayanılmaz bir kendindengeçiş. Biz ise, türlü gülünç durumlara gireriz, kendi terleyişimizi bilerek. Şahin, pencesini açar, çabucaeık, koltuklan kabararaktan, tek başına, süzülür gider, bir erkek ise kalkacak, şapkasmı alacak, dışarı çıkacktır.» (Devamı var) AN K ARA 06.25 Acılıs. Droeram 07.00 Kove haberler 07.05 Sevim Süer v e Nusret Er»ölden sarkılar 07,30 Haberler ve hava durumu 07 45 Sabah müziB 08.00 Ankarada buıriln 08.05 Kücük ilânlar 08.10 Her telden 08.40 Kücük ilânlar 08 45 Saniye Candan türküler 09 00 Günumüz Sorunlarımız 09.20 Sabah konseri 09.25 Kısa haberler v e K. Uânlar 09 4(1 Arkası v a n n 10 00 Eâitim radvosu (1) lfi 33 Melodiden melodiy» 11.15 Cocuk bahcesi 11 30 Balete caerı 12 00 Öele muziei 12.15 Kıbrıs saati 12.25 Kucuk İlânlar 12.30 M. Sa&vasar v e Y. DoBandan sarkılar 13.00 Haberler. R. G. de bu*ün 13.20 Plâklar arasında 13 30 Reklâm Drosramları 14.00 Cocuk bahcesi 14.15 M. Güverden sarkılar 14.35 Bueün icin sectiklerimlz 14.55 Kısa haberler ve K. İlânlar 15.00 EEİtim radvosu (2) 15 55 N Yılmazdan trküler 16.10 Plâklar arasında 16 20 Guneri Tecerden sarkılar 16 40 Bir bando calıvor 16 55 Kısa haberler ve K. ilinlar 17.00 Ince saz 17.30 Kov odası 17.50 Reklâm Droaramlan 19 00 Haberler ve hava durumu 19 40 Kucuk ilânlar 19.45 Nurten İnnaptan türkültr 20 00 Uykudan önce 20.05 Isteklerinlz mikrofond» 20 30 Klâsik T. müziel toDİuluSu 21.D0 24 saatln olavları v e K.ilânlar 21.05 Sinema 21 25 Kucuk konser 22 05 T.B.M.M. saati 22 25 Hafif müzik 22.30 M. Türüneden türkfller 22 45 Haberler ve havü durumu 23 00 Her haftfl blr vt5rumcu 23 45 Gece varısına do8ru 24.00 Proeram v e kaDanıs