Katalog

SAHİFE tKİ 23 Haziran 1966 l MHURİYET SEÇHEN1ER1E OY SAHDIKLARI ÂBASMHB KUVVEI enato seçimlerinln fonuçlan aydmlan, Türk seçmenlerinhı ılyasî seçis ve davrams saikleri üzerinde tekrar zlhnî bir takım temrinlere HtL İkl rakip partinin önderlerinin görüşleri bu konuda mümkün olan en aşın ikl yorum tarzmı temsll etmektedir. Demirere göre «Büyük Türk Milleti» bir kere daha en doğruyu, en güzeli seçmiş, eşsiz sağduyusunun yanılmaz sonucunu ortaya koymuştur. İnönü'ye göre ise sandıklarla seçmenler arasına büyiîk bir gizli teskilât girmiştir, ve sonoçlarda genis ölçüde etklll olmuştur: Dinl geridlik ve onun son yıllarda büsbütün yaygınlaşan sekli olan Nurculuk. AÇIKÇA BtLDİĞÎMİZ BİR HUSUS VAR: Türkiye'de seçmenlerin oy vermede karar saikleri konusunda esaslı blr araştmna, bir motivation soruşturması yapılmamıştır. Bu şartlar altında, çeşitli etkilere bağlanan ağırhklar Istatistiklere dayanan ilmî tahlillerden çıkanlmamakta, biraz tümdengelim biraz da temenniü muhakeme seviyesinde kalmaktadır. Ben bn yazıda Türk seçmenlerinin ne dereceye kadar kendi tercihlerini sanduja göturdüklerini, ne dereeeye kadar da başkalannm dediğini yaptıklarmı araştıracağım. Başka bir d?yişle, seçmenler ile sandık arasında onlann karannı etkileyen bir kuvvetin (veya kuvvetlerin) bulunup bulunmadığmı göstermeye çabşacağım. sektir. Anketin yapıldığı 1962 yılında AP oldukç» yenl bir siyasî kunıluştu. Ancak 1961 seçfaninde AP bu anketin gösterdiği haberdar olma derecesinden çok daha yüksek bir şekilde oy toplamıştır. Asağıdaki tablo köylerde kazanan partilerle bu partilerin varhğmdan haberdar olma derecesini göstennektemektedir. :::: •••• «••• •••• *«•• • ••• «••• • ••• • ••* • ••• •••• • ••• CHP deki çekişmeler ayın Ecvet Güresin'in «C.H. lerine katılıyorum. P. deki çekişmeler» başhklı Yazann, kaçak ticaretin de ticayazısını ilgiyle okuduk. Geri inkisaf sayılacağını beyan edenle nellikle, meseleleri başlangıcınre verdiği cevaba, birkaç cümle de dan alarak analiz süzgecinden ge ben ilâve etmek istedim. çirip günümüze kadar getirmeBilindiği gibi yurdumuz, fîzıkı sinı tartışması için çok yararlı, şartların ortaya koyduğu birbirinden farkh yedi coğrafi bölgeye ayçıkardığı sonuçları da isabetli nlmışbr. Bu faıklı bölgelerde yebulduğumuzu ifade edelim. tişürilen çeşitli tarımsal ürünleriöcümüzdeki günlerin rejim mizle yeraltı servetlerinin değeriçin, dolayısiyle sosyal ve iktılendirilip, ihracatta kıymet kazansadi hayatımız için neler getireceğini kirase kestiremez. Ama masmı sağlamak hepimizin arzu ve çabasıdır. tmkânlarımız varken iktoplumumuz cluşuna bıraküırsa, tisadi kaynaklan üç bes istihsil Türkiye halkının büyük çoğunlu maddesine dayanan her hangi bir ğunun daha birkaç seçim devreülkenin, aracı olarak tatbik ettiğt si için AP'yi tutması normal kar kaçakçılık, ticaretimizi hangi yönşılanmalıdır. Sayın yazann da de etkiler acaba? Kaynaklan el dee bir başka makalesinde belirttiği dikçe genişleyecek olan ülkemizde gibi, Cumhuriyet idaresinin devbu şekil bir ticaretin uygulanmasj raldığı büyük, geri halk toplumemleket ekonomisi için zararlı sa luğu, kendi selâmeti için ona yılmaz mı? empoze edilen bütün inkılâpçıKaçakçılığın keşif olduğu güney larda, savaş yıllan ve sonu sı sınırlanmızdaki Kilis ve Gazianteo kıntılannda ve tekmil idaresizlik çevresine bir göz atalım. Görürü» lerde, karşısmda CHP'yi gör ki Suriyeden gelen eşyalann Oo75 müştür. Çok partili rejimde DP ini reyyon dokumalar teşkil eder. bütün bu bunalımlara bir kaçış Bu şekil kaçak mallar çevrenin el yolu teşkil etti. 27 Mayıs Devrive ev dokumacılığına zamanla büminden sonra aynı bunalımlara >ük bir darbe indirmiş, 1054 yıhnkaçış yolunu AP temsil etmektedan önce 8 bini aşan tezgâh sayısı bu yıldan sonra 1500 e düşmüşrür dir. (Çok iddia edildigi gibi, 2 7 Kaçakçılık böylece çevrenin iş saMayıs darbesi olmasaydı CHP' hasını menfi yönde etkilerken bunin parlak sansını kanlı bir karjçünkü e! dokumaları, köylü desendeş kavgası sonunda yitirmiyelerinden ileriye gidememiştir ceğini kim temin edebilirdi?) Bu kaçışın tam anlamı ile bilinçBölgede ayrıca iskambil Sâğıdınlı olduğu söylenemez. Ama dine dan, fincan tepsîsinden, dolma kasığımş, hareketin çok belirli bir leminden tutunuz da duvar halılaözelligini teşkil ediyor. Anadolu n, pikaplı radyolara kadar Halep. insanmm ne kadar cahil bıraküAvnıpa, îsrael, Amerikan, Çin ve dığı göz&nüne alınırsa, ona bu Japon mallan ile dolup tasmakta. serbestçe satılıp müşteri bulmaktadinl taassubun iyiden iyiye budır. Hattâ öyle ki bu bölge veya lasmasını tabil karşılamak gerebölge çevresinde memursanut aybaş kir. Onu bu taassubun pençesınden çekip koparmanın da son lannda mutlaka bir kaçakçı kapını derece güç olacağını tahmın et zı çalar ve eşyalarını sizlere teşhir eder. Pe?in ve taksitli yapılan satıs mek kolavdır. Halkımtzı gerçek ötesine sığınmaya iten sosyal ve larda Türk malı yerilir. satılan mal lar îrrael orlonu diye öğülür, iktjiktisadi şartlar ne kadar kötü ol ?adi ismimiz sömürülür. Ticari msa da, yüzyılların dinci gelenekışafımızı sağltyacak yol bu muği derecesinde güçlü olamaz. Bu dur' sebeple Türk toplumunun, değil uzun, ana kısa vadeli çıkarlarmı KAYIP DEĞİL Mİ? bile anhyabilmesi uzun bir eğitim devresine, ya da görüîmemiş ine çevrenin tarımsal ürünlebir yoksulluğa düşmesine ihtirinden fıstık, Suriye hududuyaç gösterecektir. Memleketin nu aştıktan sonra Halep fıstabi! servetleri yabancılara ipo tığı, Şam fıstığı, Mısır fıstığı gibi tek edildiği sürece dayanılmaz isimler altında alıcı ülkelere satıbir yoksulluk hissedilmiyecek, lır. öz malımız tamtılma irnkânı b<ıkomprador liberaller de buna lamaz. Bu millî ekonomimiz için meydan vermiyecek kadar akıllıbir kayıp değil mi? ea davranmasını bileceklerdir. Günevdoğu Anadolu Bölgesinın "APbt/"yoIa gffmis'aurârhdadır. geçim kavnaklarından birl de kn Tonguç için Tonguç'u tanımadım ben; eserini, daha doğrusu eserlertai tanıdım; çoğu bü>ük adamı böyle tanımaz mıyız? Tonguç bir büyük adam. Zaman geçtikçe farkına var dık bunun. Köy Enstitüleri Kanunu 1940 yıbnda kabul edilmiş. Köy Enstitülerinin 1946 dan başlıyarak canına okumuşlar. Aradan geçen şu kadar yıl içinde Köy Enstitülerinin deferleri daha da beürli biçlmde anlaşılıyor, ve Tonguç'un kişiliği daha da yüceliyor; kendi kendlmize: Meğer Tonguç ne büyük adammış, diyonız. Bu yargıya varmak, hem acı. hem tatlı. Acılığı şundan ötürü: TBrkiye gfin gpçtikçe o kadar büynk çököntülere uğruyor ki Atatürk ve izinde yürüyenler gözümüzde büvüdükçe büyüyorlar. O kadar kıt imkânlar içinde o denli büyük lşler basarmış kişüere ffittikç* büyüyen bir havranlıkla bakıyoruz. Bu hayranlıkta kendi yetersizlifimizi de görüvoruz. Oysa Köv Enstitüleri çelişmis, yurdun her yanını sarmış, Türk toplumunun eğitim dâvası çözümlenmiş, alfabe; sizlik diye b r sorun kalmamış olsaydı, daha ötede »maçlara sarı lacaktik bugün. Tonguç çok gerilerde kalacaktı, ve biz çözlerimizi veni ofuklara çevîrip başanlmssı eereken veni divalara yönelecektlk Ne var ki, acıyla itiraf edelim. Tonçuc'u geçemedik daha. Yaptığımız iş, Tonçuç'a hayranlığımizı belirtmek, ve onun başladığı işi nasıl bitirebileceğimizi kendimize sormak oluyor. Dün Tongnç'un ölüm vıldönümü idi. Bu büyük eğitimcinin Uşiliğini tanunak için Fay Kirby Berkes'in «Türkiyede Köy Enstitüleri» adh kitabından bazı parçalan birlikte okumanın yararlı olacağmı samvorum: « Tonguç her sözni ve hareketi ile gerek Batıcı ve gerek şove nist köycü tipinin tam antitezi idi. (.. ) Tonguç İçin «köy meselesl» diye bir mesele yok; bir «avdınlar meselesi» bir ımeslek meselesi» «eğitirn meseleleri» ve hepsinin üstünde bir «memleket meselesi» vard. ( . ) Tonguç'u övmek için ona Türk Pestalozzi'si demenin iyi niyetle japılmış bir teşbih olmakla beraber hata olduğunu da hatır lataca^ız. (.. > Türkiyenin eŞitim problemlerinin bir çözümü olarak Köy Enstitüleri flkrinm hıc bir yabancı eğitim düsünüTüne bir borçluluğu yoktur. Tonguç bir tspanyol satosu düşünürü değildir Spekü lâtif düşünüşe ve semalara isyan etmis bir kuşafiın temsilcisidir (.. > Tonguç dinlemesini bilen adamdı. Gozü kendi fikirlerinden başka bir şey eörmiyen bir çok kimsenin gözüne çarpmıyacak kadar mütevazl idi. Çok okuyan bir adam olmasına ragmen bilgiç iddialardan nefret etmesi vüzünden herkese antientellektüell eözükürdü. Konuşmasın daki sadeük. onu halkm sağduyusu olan herkesin kolayca anlıvacağı bir adam yaptığı halde bileiç aydınlara basit bir adam sibi gösteri yordu Tonguç istisna sayılacak derecede açık ve kolav komışan bir adamdı, fakat fikirlerini en iyi nazariye ve sistemle de*il, is üe ve sahsından misal göstermek suretiyle ifade ediyordu. O pek nadir bulunan doğustan ögTetifi ve eSifici olanlardandı ( . ) Tonguç"un tek bir taassubu fve onun en büyük kuvveti) yaptığı işin kendisinin de Sil, Atatürk devrira prensiplerinin eseri olduğu kanaati olduğıı için 1935 ten sonra çıkan eser'erinde Türk eğitim gelişmesindeki Gkir ve idare rolünü. âdeta başkalannın haklan olmıyan tddialarda bulun malanna sebep olacak kertede giılerdi.» Köy Enstitülerinin kurucusn Tonguç'un kişiliği işte böylece çtzi liyor. Bu kisilik onun vaptığı işiere de ne kadar oygundur. Tonguç bütün övgülere lâyıktır. Ama unutmıyalım Id Atatürkçö çe\reler ToncnCu överken. tutucu çevreler de vermek için fırsat aramaktadırlar. Köy Enstitülerinden bn yana en azindan yinni yıl geçraiştir: Tonçnç'a olan hınç azalmamıstır o çevrelerde... KBy Enstltüsümip vetismis vatan çocuklanna: Tonenç"nn veletlerl . diye bayağıca küfretmeyi mişler vardır. meslek edin TABLO 4 PARTİLERİ BİLME ORANI VE 1J61 SEÇtMLERİNİ KAZANAN PARTİLER AP CHP CKMP YTP nin ka nin ka nin ka nin kazandığı zandığı zandığı zandıgı köyler köyler köyler köyler AP'yi lıilcnler °'o « «,ı 41 •,4 33 •/• 33 CHP'yi bilenler 58 62 51 52 CKMP'yi bilenler 23 22 20 17 YTP >i bilenler 22 22 21 25 IIiç bir partiyi bilmiyenier 32 31 40 39 Yukarıdaki tabloda dikkatimizi çeken husu> CHP'nin, kazandığı köylerde de kaybettiğl köylerde de en çok biünen parti oluşudnr. AP kazandığı kövlerde bile CHP den daha az bilinmektedir (''«45 c karşı 'ıbS). Bu durum belki kısmen 1962 de AP'nin yeni kurulmuş bir parti oluşuna haglanabilir. Ancak yukandaki istatistikler şu «onuca da vaımamıza imkân vermektedir. Köylerde sandıklardsn çıkan oylar seçmenlerin kendi başlanna verdikleri bir kararın sonucu değildir Geniş ölçüde başkalannın iradesine tâbidirler. Dikkatimizi ceken bir başka husus da CKMP ve YTP nin kazandığı köylerde hiç bir parti adı söyliyemiyenlerin yüzdesinin A P v e CHP'nin kazandığı köylere kıyasla daha yüksek olusudnr. Bu durum CKMP ( v e onun devamı oldugu ölcüde MP) ve YTI'nin daha çok oy aldığı köylerde halkm bi linclenme derecesinin daha zayrf olduğunu gösterir. S kimseleri yetiştıren bu kişlnln sa yılaraıyan ve ezik bir kişı olmama sı gerekir. Yoksa her köşe bucai tan belirecek olan zorbalıklara karşı hazırlıklı olmak lâzımdır Sa yılmayan kadmın çocufu da say maz anasını; önce anasını sonra babasını daha sonra da kanunla n dinlemez olur Saygı sade kadın için değil her kes için gerekli ve değerli olan gü zel bir ahşkanlıktır Ana kucağından başlar bu alışkanlık Çapkınlık ve cinsiyet feonularında erkeğin yaptaklannı tekrarl»vabilmek için sadece eşitlik gerekmez Asıl art sebenler önemü dir Erkeğin maceracı oluşunda blyolojik ve ekonomik sebepler nxdır. Bu durum karşısında frenleyid güç çok defa ana, ya da eş tarafından kullanılır Kadın çaüşma hayatında ba$an göstermlştir Köylü kadın toprağı ile çocuklan ve hayvanlan ile haşır neşir olur. Gençliğini güzelligini çabucak yitirir Ekonomik şartlarla boguşan kadın ise sehrin pahalı hayatının kadmıdır Köv kadınından daha az yorgun ve daha çok mutlu deSildir O da çok kere ezilir Yazının sürprizli sormnıı cevaplıvalım simdi de «Sehirli kadınlanmızın tutumu eerilifimizin en önemli sebebldir!» deyimi eibi eereksiz bir safca sizin cinsiyet konulanna. btlim, eğitim organizasyon. ekonomi konulanndan dahs fazla eğildiğimizl gösteriyor Çünkl bir memleketin gcriliğinln nedenlerini arastırmaga çahşırken bile cüı siyet noktasmdan tsi ele almaga çalısıvorsunuz Yazımın sonunu blr az deglştlriD vinp <;;zin «ö'iinlizl'" bitiriyonırrıBu çün sayılmak ıstcmeğe ve «avçı çöstermiye karsı vrteri kadnr caba ?östermiş kişîler olsaydık daha rrratln bir topltrm havatımız olurdu Av. Ayseren ERBAY Kalamıştan Tartışmacı Nurten Kilçinrr de Yılmaz tdil'e cevap vermekte ve özetle sunlan vazmaktadır: • «Dflşfinceleıinizin Anadolo kadmtna ait olan bölümüne. kısmen katılrvorum. l.âkin bİ7 sehirli kadınlar hakkındaki «özlprinizi cevanlanrtırmak istprim Toplumumnzun hangj katına ait olursa olsun her kiz çocuğu. an cak evlenirse tophımda sayçı çöreceğine inandırılarak hüyütülur Hepimizin beyni böylece vıkannıış tır. Ve öjrrencilik vıllan. parazit olmamak, ekmeğimizi kazanmak kısacası başımıı dik olarak vasamak için srrekli bir aşama olarak değil. evliliğe ulasacak bir köp rit oUrak düsünülür. Nitetdm. ça lısan kizlara «Allah bir nasfbtnl acsa da ış nayatından feurtulsa» dileğinden başka bir dilekte buInnmaz bu toprnmtrn Insanlan Ve isin biraz da kolayına kaçan kadın. rerfleni verildiği kadar alıp vaşamını siirdürür. t m ı bu kadın lar. vine de. toplumun bütün kadınlan değildir Sizin «kadınlan mız» dedieinİ7 kadınların dışın da. meslek sahibl. memleket sorun lanyla ilgilenen sayısı az da olsa birer vıldız gibi ısıvan kadın lanmız vardır. Bunlar. kadınlıklaruırn bilincine ermis kendilerine sayfp duyan kadmlardır. Bu azınlıktaki kadınlann dışında kalan. hem evde bem dısarda çalısip çolnk çocak vetiştiren kadınlanmız da vardır ve bunlar çocunluktadır. Üstelik. bnnlann çoennun evinde bahsettiğiniz bnzdolabı. çamasır makinesi eibi rahat lıklar da nıevcut değildir Bu kadınların eünlÜB meselelerden, eeçim dertlerinden başlayıp memleket meselelerine eğihnelerine içinde bulunduklan kosullar elvermez. Erkeklerinin tıâlâ ve hâlâ çalışan kadınlara dndak büktüğfl ve babalannm kızlannı mektepten mezun oltrr olmaz evlendirme çabasında olduçu va da «çalışıp da ne olacak, evde otursun, neye lhHyacı var kl?» diye düşündÜB'i: kızlannın fizild enzeOikJerlnin artışı oranında dyi parti» ler vaptıfı bir toplum. sizin «kadinlanmız» dediğiniz kadınlann sayısını arttırmağa devam edecektrr. taa.. Kadın. iktisaden eğemenliğnıe kavuştmcava re toplumun bazı baskılanndan kurtuluncaya kadarj Bir anketin sonuçları yılmda Amerikalı bir araştmcı grupa Türk anketçileri kullanarak geniş blr köy anketl yapmıştır (1). Ömekleme yöntemiyle yapılan bu ankerte, başka bllgiler yanısıra, köyIülerin siyasileşme (politicization) derecesi hakkmda o'.dukça önemli veriler toplanmıştır. Biz bu bilgilerden yalnızca siyasî karar ve tercihler bakımından anlamlı olanlan üzerinde dnrmak Isttyoruz. Siyasi bilinçleme derecesini ölçmek için, köyIfilerden bir siyasî parti adını söylemeleri istenmlştir. Toplam köylülerin öçte biri blr siyasî parti adı sövliyememistir. Kadmlarda ve okuma yazması olmıyanlarda bu oran daha yüksektir. Seçimlere katılma oranı TABLO 1 BÎR SİYASÎ PARTİ ADI SÖYLİYEMİYENLEB *4 34 Toplam örnek Erkekler Kadmlar *'• ^ ' Erkek okur yazarlar • ' • * Erkek ümmiler "o 31 Kadrr okur yazarlar •'• 14 Kadm ümmiler *'• 54 v« örüluyor ki siyasî partilerl bilme derecesl w genellikle kadmlarda ve okuma yazması olmıyanlarda daha düşüktür. Siyasî partilere âşinalık ile yaşlar arasında da bir ilişki dikkatl çekiyor. Asağıdaki tablo siyasi parti adı söyliyemiyenlertn, cmsiyet ve okur yazarlıktan başka, yaş dökümünü de vermektedir. K öylerde bilinçlenme zayıf olduğu halde »eçimler» fcatılma oranı şehirlerde olduğundan çok daha yüksektir. Asağıdaki tabloda şehirlerde ve köylerde seçimlere katılma oranlan gösteriloıistir. TABLO 5 OYLAMAYA KATILMA ORANLAR1 1950 1954 1957 1961 Şehirlerde '•> 82.2 •'• 79.2 «i 63J •'. 73.t Köylerde •• 87.7 »4 8S.8 •'• 8«J »fc 82 2 Son Senato seçimlerinde de köylerde kaülma şchirlerden daha yüksek olmuştur. Aynca. bnyük şehirlerin gecekondu semtlerinde de katılma oranı orta nnıflsnn ve zenginlerin oturdoklan semtlere kıyasla daha yüksek olmaktadır. Köylü seçmenlerin oya katılma oranı genel ortalamadan daha yüküek olduğu halde siyasî bilinçlenme derecelert diişüktfir. Hiç blr siyasî parti admı veremlyrnlerde bile seçhne katılma oranı çok yüksektir. Meselâ elll yaşmdan yukan kadın ummllerin • i 59'u bir siyasî parti adı söyliyemediği halde bunlarm •» PO'ı oylamaya katılmıştır. Bu seçmenlerln • ' oylamaya katılmasını sağlıyan kuvvet oylarmı vererekleri partiyi de kendllerlne telkin ermistir. C Oysa Köy Enstitülerinden vetiştniş olanlar. bu vatanın en bâs çocuklan sayılan köylü çocnklarıdır. İmam Hatip okullanna gidenler de o cocuklar değil midir? Nasıl oluyor da aynı köyden iki çocufu alıp birini İmam Hatip okuluna ya da Kur'an Hafız tursuna gönderdiniz mi Köv Enstitülnye düşman oluyor? Aynı k5y. aynı köy meydanı, aynı ev; teıekleriyle, çamurlariyle, ha>vanlariyle, sefaletiyle. fakirliğiyle ışıksızlığı, susuzluğuyla, açlığı. yoksulluğuyla aynı yaşayış . Ve bu yasayışın içinden çıkan ikl Anadolu çocuğu, iki ayn oknla gidip iki ayn adam oluyorlar. Tonıruç'nn ölüm yıldönümünde öncelikle tmam • Hatip okullanna giden çocuklanmıza nzun uzun düşünmek düşer: Demek ki bu işte hir Alicengiz oyunu vardır. O Alîcengiz oyunu da şudur: Eğer Köy Enstitüsfi metodlan yürütülse idi. eğer Köy Enstitüleri devam etse idi. bugün Türkiyede okuma yazma bilmiyen vatandaş kalmıyacak. kafası tşımıyan köylü çocuğu mumla aranacaktı. Hesabı da kitabı da ortadadır bu işin .. Ve eğer fakir halk çocuklan uyansa idi: Anadolu. karanlığından kurtulacak. ve o karanlıkta ka ranlıh çıkarlarmı sflrdüren ağa. şeyh, raüteeallibe. tcfeci, nibekâr takımı efemenliçini üSrdüremiyecekti. Bu tehlikeyi görenler. köy çocuklarımn uyanmasını istemediler ve Köy Enstitülerinin önüne çeçtifer. Bakınız, inceleyiniz, araştırı nız, okuyunuz, göreceksiniz ki dâvanın bundan başka nedeni yoktur TABLO 2 CİNStYET, OKUB YAZ.AKLIK VE YAŞA GÖRE SİYASÎ PARTİ ADÎ SÖYLİYEMİYENLER Eıkek okur yazarlar 1619 yaşında *'t 9 2029 yaşmda °i> 1* , , . »»ı^r'i 3u»»3*W yaşmda • ' • * v ed a h a faz a r.t»i.»i ..ıı 5* ^ . ' "9 Erkek ümmiler. 161S yaşında" "~ # 'r4S^' 2029 yaşında '.21 304S yaşında •'• 22 50 veya daha fazla °b 28 Kadın okur yazarlar: 1619 yaşında *'o 9 2029 yaşında •'. 13 3049 yaşında '/• 16 50 veya daha fazla •* 56 Kadm ümmiler: 1619 yaşında •• 57 20Î9 yaşmda •,• 43 ' 3049 yaşmda •/• 7 f 50 veya daha fazla •• S9 kur yazar erkekler ve 16 20 yaş grutra istisna edilirse, yaş ile beraber siyasî partiler. ten habersiz olma derecesinin arttığı dikkati çekmektedir. Şimdi biı de başlıca iki siyasî parti olan CHP. den v e AP. den haberdar olma derecesinin eğitim seviyesinî göre nasıl değistiğini görclira. Y Sonuc > t'K^KIOAKİ TAHLİLLERDEN ÇIÜABUIĞ1M1Z SONUÇ ŞUDUR: Türkiye'de köylü seçmenlerin büyük bir kısmı siyasi bilinçlenmenin ilk adımı sayılacak bilgilerden, bir parti adını söylemek bilgisinden yoksundur. Siyasî bilginin* bu derece zayıf olduğu kütleler sehirlilerden ve şehirlerin okumuş kütlelerinden daha yüksek oraııda serimc katılmaktadırlar. Bu kütlelerie secmen sandığı arasında blr kuvvetln bulunduğu, onlaruı riyasî tercihlerinl bn knvvetin etkilediği mubakkakhr. O Mitlî ırade efsanesi temeulerle seçim sandıklan arasında yer alan bu kavvetln mahiyeti nedir? Nasıl örgütlenmiştir. mali gücü nedir? Oyunu kendi tercihi ile verecek duromds olmıyanlara en çok hangi parii etki yapabilmektedir. Bu etkiyi yapahiimek için knllandığı örgüt (parti teşkilâtı dışında) nedir? Nurculuk işlek bir mekaniıma hallne sokulmu» nıudur? Ağalığın, paranın, İmam • Hatip grupunıın rtkileıi nedir? Biıtün bunlann rolunü istatistiklere dayanarak çıkarabilmek için daha başka anketler yanmak gereklidir. Ancak bildiğfaniı noku seçim EMidıklarından çıkan oyların büyük bir kı«mının sfçınenlerin kendi tercihlerinin sonucu oinıadığıdır Bu sebepten Türkiye'de seçim kazanmayı millî iradenm panltılı bir belirişi saymak icln halk hroüz gerekli siyasî bilinçlenme sevlyesine gclmiş olmaktan uzaktır. Orta Doğunun başka iilkelerindr de muhafazakâr kuvvetler seçmen ile sandık aiasına sokulduklan. halkm bilinçlenmesini önleyen kuvvetler sayesinde seçim üstüne 5eçim kazanmışlardır. Fakat bu zaferler sözü gecen ölkeleri sömürgecilikle savaşmak. adam başıno millî eeliri yükseltmek yolonda arpa boyu ilerletmemiştir. (V Bu anket MIT Siyasi İlimler Profesörü F W. Frey tarafından yönetilmiştir. Biz 1965 yılroda New York da bir konferansta açıklanan rakamlan kullanıyoruz. (2) Anketten çıkan diğer bir sonuç da üç yıla kadar eğitim görmüş olanlarm erkeklerin '/> 30'unun, kadın'.arın da ''a 75inin okuma yazma bilmediğidir. • ••V :::; ••«• ••• •••• • • • « TABLO 3 PARTİLERDEN HABERDAR OLMA DERECESİ VE EĞİTtM (Ciıısiyet ve okur yazarlığa göre> AP'nin adını söyliyenier Erkek okur yazarlar: Eğitira g ö n n e y e n Üç yıla kadar eğitilmiş Üç yıl veya daha fazla Erkek ümmiler: Eğitim görmemiş Üç y ı l a kadar eğitilmiş Kadın okur yazarlar: Eğitim g ö r m e m i ş Üç y ı l a kadar eğitilmiş Üç y ı l v e y a daha fazla Kadın ümmiler: Eğitim g ö r m e m i ş Üç y ı l a kadar eğitilmiş (2) •/. 73 •i 71 •/• 82 »'o 45 •• 5fl •/• 35 »i 46 •. 53 • ••• •••• *«•• • *•• CHP*n1n adını söyliyenier yunculuktur. Koyunculuk. tarla n raatınm verimsiz olduSu yıllarda ASFLSİEBEP bölgede çiftçiye bir destek, bir sıEkım ve 5 Haziran seçım»ortadır. Vatandaş etinden. sütünlerini CHP'ye asıl kaybet rlen. yağmdan ve yününden istifatiren, sırası ile. ne «orde etmeye başladığı bir anda veritanın soln». ne de «Nurculuk len parlak fiatlara dayanamayıp sü kaka» sloganıdır. Sadece yukarrüsünü hemen kaçakçıya teslim eda izaha çahştığımız sebeplerder. Gelecek yıl mahsulünün lyi dır. Bu parti aleyhinde işlenen veva kötü olacağını düşünmez Bu «solculuk» ve «dinsizlik» propaşekil ticareti kontrol altına almak gandaları ayn seçimlerin silâhhalkm VP devle'in varsrına dee:' lanydı ve CHP iki sloganı bir mi"* binne kanştırmamıya dikkat etOdalanmızın. salonlarımızm duti gi halde, iki seçimde aldığı oy varlannı süsliyen, hozkırlarımran oranı hemen hemen aynı olmusçiçeklerinden ilham ahnarak şekiltur. Denebihr ki, aldığı ve kayverilen hslılarımız yerine nıçin hs betmiş bulunduğu oylar şimdılep veyü Italyan hahsı? Kaçakçılılık donmuştur. Ve kazanmış olğın yapıldığı çevrelerde el ve ev sa duğu oylann, daha çok, ınkılâpnatlanyle ugraşanlar niçin işsiz gıic çı. devletçi kişiliğiyle tanınmış süz kalsın? Niçin Siirt battaniyetebir partivi tutan bihnçlı, uyanık ri ihraç imkânlan sağlanarak inkibir kitleye att o'.duğu iddıa edısaf etmesin? Ve nicin hep bizler inı kân ve eerçeklerirr.i? kprsısinda böv lebihr. Zaten Türkiyenin umuledüşünmeyeüm dunu da bu çekirdek kitle teîkil etmektedir. İSMAİL TEAIEL W ••ılıııllıııııımıın •ıııııııımııuınnmnnMiıll Tecrübeli Sekreter Aranıyor Fransızca ve İngilizce lisanlaruıa bilhakkin vakıf; her iki lisanda seri daktilo yazıp muhaberat yapabilen, steno bilir sekreter aranmaktadır. Müracaatlann, saat 10 ile 13 arası Kabataş Meclisi Mebusan Caddesi Tütün Han 147 kat 1 adresine bizzat yapılması rica olunur. Cumhuriyet 7212 »o 85 « o «3 V •. 90 % 66 •/t 69 • « / • %66 '/• 82 !••• I«MI T V» 35 •/o 57 sbloda açıkça görüldüğü gibi her seviyede CHP'yi bilenler AP'yi bilenlerden daha yüksek bir oran tutmaktadır. Üç yüdan fazla eğitim görmüş erkeklerde bile CHP'den haberdar olma oranı AP'dcn haberdar olma oranından daha yiikV. 18 •/• 30 • •• !••« Şimdi yamalı bir bohçaya benzeyen CHP'ye bu görünüşünu, alt kademelerin durumundan zi yade. yönetici rümresinin tutumu vermektedir tçerdeki tutucu ların, sağcılann, en ufak tâviz vermeden tasfiyesinin bu büyük kitleyi ters yönde fazla etkilemesı beklenmemelidir Aksıne. sol kanaatte kesın olarak yerinı alabilirse CHP, diğer partilerinkiyle beraber. «mütereddit» oyları da kazanabilir. 1 lerici ve kararlı olması, zamanın onunla beraber akmasını sağlıyabilecektir. Yoksa, zamanla oy kaybına uğradığı gibi samimiliğine de kımseyı inandırması kolay olmıyacaktır Coğrafya Öğretmeui Akçadağ *** Kadınlarımızın davranışı GUZEL BİR ARSA Salacakta her inşaata müsait 406165 metrekare, lebiderya yani deniz kenarı bir arsa, sahibi tarafından satılıktır. Arzu edenlerin pazardan maada her eün Bankalar caddesi Hezaran Han kat 4 e müracaatları. Yeni Ajans 4860/7214 S ayın Yılmaz îdil'in «Kadınla nmızm Davranışı» başlıklı tar tışma yazısıru eleştirmek tsti yoruz: KAPAĞI ARTIK KALDlRMALI <••• ılHlHmMiıt*aamf*Hiı»ııiMiıı»MMiııttMiMmtıtıiMiftnfmı* ••• • • • • a • I I I I I M N f f l l l I I H t l l l l l • • • • • * • • • • • • • • « • • • • « •• • • • « • * * * •* * • * • • • • •• • • • •• lıııtıııııııifiıttııııııııııtıııııııııııiHiııııiftiMiııiiiıtııııııııiiiii * <•••••«•••«>«••••••••••••••••••••«••••••••*••••••••«••••••••••••••••*••*«••• ••••» •••• TEŞEKKÜR •••••• DOĞAN ÇEÇEN Evlendiler H.6.I966 ANKARA Bahçelievler Kâzım Karabekir İlkokulu Koruma Derneğinin okul yararma düzenlediği konsere katılmak inceliğini göstererek; öğrencileri ve çevreyi son derece memnun bırakan, Derneğimizin fahrî başkanhğını kabul ederek çeşitli imkânlar sağlamak içia çalışmalar yapacağım vaad eden büyük kabiliyet AYŞECIK • ••»•••••••••••••••••• •4 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Cumkuriyet ZEYNEP DEGİRMENCİOĞLU'na sonsuz teşekkürlerimizi ^ bildiririz. Dernek Yönetim Kurulu 7223 •nönü, simdı kaynıyan CHP Ikazanının kl bunnn daha Kadırı toplumun her taıafında " fist kademe seviyesinde oltster köyde, ister şehtrde her şey duğnna inanrnaktayız kapağını den evvel ana olmak eörevinl ytiii artık kaldırmahdır. Gerçi, danalenen lnsandır. Yarını yaşatacak nm kuyruğu kopacak ve mücadeleler şiddetlj olacaktır. Ama so ' nunda herkes parti içi yelpazede yerini alınca lnönü ağırlığını ancak o vakit kullanıp yönetici kadrosunu seçebilecektir. Bu arada. halefi olabilecek liderler de kendilerinı belli edebilirler. Bu çatışmada teşkilâtın lnönü zihniyetini tuttuğundan biz süphe etmiyoruz. Çekişme ne denli uzun sürerse sürsün, ne derece tahripkâr olursa olsun, toparlanmak için yeteri kadar zaman var dır. Zaten, partinin kesin bir yö ne sahıp bulunması, şimdiki çok renklilikten, daha doğrusu, renksizlikten çok daha hayırlı olsa gerektir. Nejat PAKER Kadıköy *** Her Kadın uem kendısuıe tear şı saygı duyar hem de çevresın den sayılmayı bekler. Bunu bula mazsa özellikle analık ve eşlik gö revlerlni gerektiği gibi vapamaz Aile denen küçük cemiyet parça sı bu durumdan büyük zarar gö rtir Yüksek öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumıı İsfanbul Yurtlar Müdürlüğünden YURT BİNASI ONARIMI YAPTIRILACAKTIR 1 Vezneciler Site, Gümüşsuyu ve Bahçeköy Erkek Yurtlannda yaptınlacak inşaat, kalorifer. sıhhl tesisat ve elektrik onanmı uji, kapalı teklif usulüyle eksiltmeye çıkarılmıştır. 2 İşin tahmini keşif tutarı 488.275,38 (DörtîKiz seksensekizbinikiyüzyetmişbeş lira otuzsekiz kuruş) TL olup, geçici teminatı 19 532. (ondokuzbin beşyüzotuziki lira) TL. dır: tsteklilerin feminatı Miidürlüğiimüz veznesine vatırdıklarını bildirir makbuz veva banks teminat mektubunu teklif mekrubuna eklemeleri lâzımdır. 3 Ihale. Istanbulda Cagaloelu Hamam sokak 10 numaradaki Müdürlüğümüz tlıale Komisyonunca 4/7'1966 pazartesi günü saat 15.00 de vapılacakUr. Bu işe ait ihale dosyası ayrı yerdeki Yurt İdare v e İşletme Şefliğinde görülebllir. 4 Teklif mektuplannm 4/7/1966 günü saat 14 00 e kadar Müdürlüğümüz İhale Komisyonu Başkanlığms verilmesi veya belirli saatte Komisyonda bulunacak şekilde posta ile iadeli taahhütlü oiarak gönderilmesi sarttır. Post?da geeikme kabul edilmez 5 İsteklilerin Vilâ'et Ehliv»t Komisvonundan, tatil günleri hariç, ihale tarihinden emeeç üç eün önce alacaklan yeterlik belgesiyle 1966 vılı Ticaret Odasj beleesinl teklif mektuplarma ekiemflpri şarttır 6 Müdürlüğümüz 2490 sayılı kanuna tâbi olmadığından, ihaleyi yapıp yapmamakta veya d'lediğir.e vapmakta serbesttir. (Basm 15544/7222) İ LA N Samsun İcra Telkik Mercii Hâkimliğinden: Cumhurlyet 7220 OLUN Tepedeıeııli Aiip o ^ uladından. Akif Çamaşır Suyu Tesisi kurucusu eski Kolağası merhum Akif ve Fatma Işım'ın oğlu. Maide Işıra'm eşl. merhunı Şükrü ve Avniye Işım'ın kardeşleri, Lv. Bnb. Bülent. Gtoer, Tülin Işım ve Aysell Karaman'ın babaları, Malike Işım'ın kaymbiraderi. Faliha Konuk, Helda Özbudak ve Koray Igım'ın amcaları Şadıman ve Ceyhan Işım'ın dayıları, Güldinç Işım ve Tabiî Senatör Suphi Karaman'ın kayınpederleri, Yalkın, Suay, Ak evrim Karaman, Tavfun ve Bora Işım'ın dedeleri (Selimiye) 22 Haziran 1966 Çarşamba günü vefat etmiştir. Cenazesl 23 Haziran 1966 Perşenıbe günü öğle namazını muteakip Kadıköy tskele camiinden ebedl istirahatgâhına tevdi edilecektlr. Cumhuriy^ 7S1» KİMYAGER VEYA ECZACI ARANIYOR Bir ilâç fabrikası, imalât kısmında çahştınlmak üzere erkek Kimyager veya Eczacı arıyor. Alâkahların haltercümeleri ve bir resimle birlikte P.K. 222 (ŞİŞLİ) adresine rnüracaatları rica olunur. Türkiye dış ticareti ayuı Yüksek Mühendis Orhan Pekin'in «Türkiye Dı» TlearetU başlıklı yazısıru ügi i l ı okudum. IstatisUkt bU|il«rtn ı;ıjı altında ortıya koyduju fikir ı Em.f P. Alb. Kâşif IŞIM S (Esas 1966'200) Samsun'da Canik Lâstik Fabrikası Akyürek Kardeşler Koll. Şrti. vekili Av. İhsan ÖZTEKİN tarafmdan verilen 11/6 1966 tarihli dilekçe ile müvekkilinin malî sıkmtısı tçerisinde bulunduğundan ve borçlarınm tediyesi için konkordato talebinde bulunmak zanıretinde kaldığından bahisle İcra Tetkik Mercii Hâkimliğine müracaata üzerine yapılan incelemede: Borçlunun vaziyetine. hesaplarının haline ve taahhütlerini ifa etmesine mâni sebeplere nazaran ve mahkemeye tevdi ettiği evrak mündericatına ve konkordato projesinin alacaklılari ızrar kastinden ârf ve borçlunun mevcudu üe mütenasip bulunduğu ve mevcudun borçla eşit seviyede olup ödemeye kâfi geldiği anlaşıldığından İ.İK. nun 287 mci madtîesi gereğince borçluya iki aylık mühlet verilmesine ve aynı kanunun 290 ve müteakıp maddeJerindeki görevleri ifa etmek üzere Samsun'da avukat lURGUT ASSAN*m komiser tâyinine ve masraf borçluya ait olmak üzere keyfiyetin adı geçene tebliğine ve işbu karann İstanbulda Cumhuriyet, Ankarada Ulus ve Sarasunda müntesir gazetelerden birinde ilânına, ayrıca Belediyece de ilân yaptırılmasma, kej'fîyetin Samsun İcra Daireleri ile Tapu Sicilü Muhafızhğına ve Ticaret Sicilli Memurluğuna tebliğine, harç peşin ahnmış olduğundan yeniden almmasına mahal olmadığına 14/6/1966 tarihinde karar verilerek açıkça anlatıldı. (Basın 15523/7215) Cumhuriy«t 7218