Katalog

SAHİFE tKt CtTMTTÜRÎYEl 29 ARALIK 1966 Danışloy kararlarının infazı Ihsan OLGUN eni Vergiler V E t klncl Dünys Savaşınâan sonrs, Batı ülkelerinde Devlet snlanu baştan başa defcismiş, eski işlemez klâsik devlet snlamı yerini hslkın ekonomik, kültürel ve sosyal yaşama koşnllan n ı iyileştirmek ve bn yolda çabalar harcamak amacına doğru yBnelmiştir. Bn akım Yurdnmuzda da etkilerini göstermiş, Teni Anayasamız Demokratik, hüniyetçi ve toplumcu bir hukuk devleti kurraa esasını Bngörmüştür. Türkiye Cumhuriyetinin bukuk devleti kavraraı, knvvetler aynmı, hâkimlerin bağımsızlığı, kannnların genelliği ve Anayasaya uygunluğu, idarenih her türlü eylem ve islemlerinin yargı organları tarafından denetlenmesi, keyfî davranışlara son verilmesi anlamına gelmektedir. Darustay Onııncu Daire Başkanı Danıştay Kararlarının geçerlik gücü tortışılmaktadır. Idarî dâvalarda taraflardan birinin idare olması bu dSvalar sonunda verilen kararlann infazını trüçlestirmektedir. Devletin icr» organını elinde bulundnran idare kendi «akat tasarruflannın hnknkî belgesi olan ilâmlann geçerlik gücünfl hnknkî tarafnz bir aydınlık içinde Inceleme imkânmdan yoksun bulunmaktadır. Halbuki Batı dünyasmda ve idarî rejimi kabul eden ülkelerde Danıştay Kararlarının yerine getirilmesi için idarenin ve idarî ajanlann hukukî ve cezaî sorumluluŞu kabul edilmistir. Fransa, Tunanistan hattâ Lübnan Danıştay Kannnlarında bu hnsus müeyyide ile percinlenmistir. nrdumuzda ise Anayasamızın 133 inci maddesinin son fıkrası (Yasama ve yürütme organlariyle idare mahkeme kararlanna uymak zorundadırlar bu organlar ve idare mahkeme kararlanm hiç bir suretle değiştiremez ve bunlann yerine getirilmesini gecfktiremez) aynca Danıştay Kanunonun 95 inci maddesi (tdare Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 132 inci maddesi gereğince Danıştay tlâmlarının icaplanna göre isiem veya eylem tesis etmeye mecburdur. Tam yargı dâvaları hakkında Danıştay'dan çıkan ilâmlar genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunur. Danıştay ilâmları icaplanna göre eylem veya işlem tesis etmeyen idare aleyhine uanıştay'da maddî ve mânevî tazminat dâvası açılabilir.) Sn duruma göre Danıştay Hâmlannın yerine çetirilmesi hukukî bir zarnrett ; r. Ayrıca tdarî hizmetin icap ve kaideleri dısında Danıştay kararlanna riayet ettnemek doÇrndan dofruya idare elemanlannın sahsî sorutnlulugunu doğurnr. Borçlar Kanununun haksız fiillere mahsns hükümleri elbette isler. Anayasatnızın 132 inci maddesi idarenin mahkeme kararlanna uymasını ve bn kararlann yerine jret'rilmesini, geciktirilmemesini emrettifine göre Anayasanın bn emrine nvmıyarak Danıştay Kararlarının infazını savsaklamak Anayasayı ihlâl suçunu ortaya çıkarır. Bu konu ise Tiirk Ceza Kanunnnun 146 ıncı madd<*sine iliskin müevyidelerle sınırlandırılmıştır. 146 ıncı maddedeki cebir unsuronu yalnız maddî crbir anlamına almak dojrn degldir. Cebir maddî olabileceği gibi mânevi de olabilir. enflâsyonist eğilimli ••»• •••• •••• •••• •••• 1967 Bütçe Tasarısı ksynaklarını arttırmak için aUnması tasarlanan tedbirler açısından ele alınacaktır. Bugunkü reatite H al böyle olanca buçünkü realite, Devlet otoritesinin toplum hayatına kansmannı önlemekten daha cok, ekonomik ve sosyal alanda dnyulan ihtiyaçlar Devlet eliyle gerçekleşirken toplum içinde yaşayan kişilerin de hürriyetlerini zedelememek amacı elbette gözönünde tutnlacaktır. Devlet otoritesinin kisisel hak ve hürrivetlcrc sayçılı olmasını temln için Devlet adına yapılan bir eylem ve islemin devleti lornmlu kılması ve bir hukukî netice doğurması için yürSrlükteki hukuk kaidelerine nygun bir sekilde icra ed'lmesi lâzımdır. Bn uyçunluğun varlığı veva yokluğn her türlü etkiden ozak bafım^ız bir yargı organının denetimiyle incelenebilir. Bu denctimin yapılaraadığı bir alanda devletin hukuka bağlılrîı nazari bir iddia olmaktan ileriye gidemez. Bir iilkede hukuk devletinin var olabilmesi için idarenin her türlü eylem ve isleminin yargı denetimini normal karsılaması gereklidir. Bngün Devlet sadece politik bir organ olmaktan tamamen cıkmış toplumsal görevler yapmakla yükütnlü bir varlık haline gelmistir. î e u i Anayasalar bn amacın tahakkukuna nyşrun hükümlerle donatıltnaktadır. • sasen her yeni Anayasa Devlet hayatmda olması öz'enen çelismelerin şeklini gerçekleştirmeyi sağlayacak cerçevevi çizer. Devleti ldare edenler bu çerçeve icinde topluma yararlı tedbirler alarak temelli bir hukuk düzeni içinde prensip ve ilkeleri saklı tutmak ve bu ilkeleri zedelememek kaydiyle devleti yönetirler. Millî Anayasa Huknkn tcmel ilkelerin doktirince açıklanmalarına yer verdiği kadar bu ilkelerin uyçulanması alanında kazandıklan başarıy.ı d,a önem vermektedir. Sıra=ı eelmisken su hususn da helirtmekte fayda \ardır. Bir yılı asaıı bir zamandan beri •••1 • ••I • •a • ••< ••*ı •«•1 I alen TBM.3JL Bütçe ve Plftn Komisyonunda görüşülmekte o' lan 1967 yılı bütçe tasarısı, 6nümüzdeld yıl içinde Türk ekonomisinin istikrarı ve gelişmesi bakımından baş sorumlu olacaktır. 1966 yılmdan 1967 yılma' devredilen iktisadî şartîar TBrk ekonoralsinin bir «bıçak • sırtı» üzerinrie dengede durduğunu göstermektedir. tçinde bulunduğumuz yılıtı 1 kinci ysnsında ekonominln, °i 8 6 ,> olacağı tahmin edilen yüksek yıl lık gelişme hızının yüzeyde parlaklığa rağmen; temelde bir takım dengesizliklerin tehdidi altında bu lunduğuna şüphe yoktur. Eğer yeni bütçe tasarısı, bn temel dengcsizlikleri düzeltici bir nitelik çöstermiyorsa. ekonomide bn vıl gözlenen parlak gelişme hızının. i'tnümüzdeki yıl dar • boğazlara scrfrek duraksaması; kamn i y u için bir «kâbus» haline gelen enflâsyona sürüklenilmesi kuvvetle muhtemeldir. çinde bulunduğumuz yıl sonun da, ekonomiyi bu ölçüde kritik noktaya getiren sebepier, gerçekte, yurt içi tasarrui • yatırım açığuıın büyüyor olması gibi tek bir sebebe trca edilebüir. Büyıiyen dış ticaret açığı: geciken nazine ödemeleri; yatırunlarm gerçekleşme oranındaki düşüş; mel kesimde artan likidite sıkın'.isı; kuruyan döviz rezervleri; iktisadS devlet teşekküllerinin büyüyen finansman ihtiyaçlan v.s. gibi t k o nomlyi büyük ölçüde tehdıt ?den temel dengesizliklerin başlıca nedeni bunda aranmalıdır. Bu bakımdan, 1967 yılı bütçe tasarısımn eleşttrisi yurt ıçi tasarruflan arttırabüme ve cari kamu harcamalan İle özel tüketim harcamalarını kısıcı olabilme yetenekleri açısından ele alınmahdır. Bu incelemede, yeni bütçe tasarısı, O Bütçe eiderlerinin yapısı; O rHnansınan H Doç. Gülten KAZGAN Giderlerin Yapısı eni bütçe tasansı, gelir ve gı derler itibariyle 1966 yılına nazaran önemli artışları beraberinde getirmektedir. 19.665 tnılyon TL. olacağı tahmin edilen giderlere karşılık, gelirlerto 19.1O oUcağı tahmin edılmekte ve aradaki 500 milyon TL,. tutanndakı farkjn «istlkrazla» kapanması öngöriilmektedir. Y • ••I :::: İ Asagıdaki tabloda, mukaye5eJi olarak, 1966 ve 1967 bütçe giderlîrini bellibaşlı kalemler itibariyle görmek mümkündür. Içki gibi Tekel msddelerine yapılacak zamlar; ithalât damga resminin, aksryakıt istihsal vereisinin yükseltilmesi; v.s. gibi kaynaklarda aramasıyla ayrılmaktadır. Bundan baska, Ik tisadî Devlet Teşekküllerinin finansraan açıgının, bunlann mal fiyatlarmın yükseltilmesi yoliyle kısmen karşılanması ve bütçeden bn'teşekküllere yapılması gerekecek transferlerin a/alması teklifleri 1967 Malî Tılının ikinci bir özelliçini teşkil etmektedir. 1967 programmda bu tesekküllere Hazineden 1.316 mil>on TL. transfer edilmesi öngörüldüğü halde, Tasarıda bn tutar 609 milyon TL. ve indirilmiş, reri kalan 707 mil>on TL. yı fiyat yükselişleri sayesinde sağlayacakları ek fonlarla karşılar hale gelmeleri önçörfllmüstür. Sümerbank mamullerırre, taşkömürüne, elektriğe yapılması düşünülen zamlar bu arada zilcredilebilir. Böylece, Bırincı Beş Yıllık Kalkınma Plânındakı İktisadî Devlet Teşekküllerinin «fon yaratma gücünün artırılması» tekMilyon TL İ967 10.355 5 119 4.191 19.665 Milyon TL 1966 9.112 4.863 3.684 17.659 mul (veya y a n mamul) fiyatlarma intikal ettiğinde Türkiye' nin sınaî mamul ve y a n mamul ıhracat gelirinin de azalması (veya bu azalmaya karşı konulması için sınaî mamul ihracına subvansıyon yapılması için bir tazyıkin ortaya çıkması) kuvvet le muhtemeldir. 1965 yılında ihracat gelirinin »o 20 sini sağla/ r yan bu ihracat gelir ka3 nağının azalmasının ise dış ticaret denge=indcki tehlikeli bozuluşu daha da bozacağı unutulmamalıdır. r TUKENMEZ kalemlerinde Sonuç 75 kuruş • 1 Reklâmcılık 4850/15201 1967 E GtDERLER: Cari harcamalar Yatınm harcamalan Sermaye Teşkili ve Transfer Harcamalan TOPLAM Bütçe giderlerinin bu genel çerçeve içinde en göze batan öaelliği, cari feamu harcamalarmm • » 13.6 gibi çok yüksek bir oranda ar tış göstermesidir. Oysa, 1966 dan 1967 ye devredilen ikUsadl durun. carî kamu harcamalannın artrnası değil, fakat azaltılmasını gerektirecek niteliktedir. Bu >üksek artış oranı, kamu kesiminin kendi içınde «tasarruf» a önem verilmeksizin, bir yüksek harcama meylm'n mevcut .bulunduğunu göstermekte dir. undan başka, cari harcamalar kalemler itibariyle incelendığinde, harcamalardaki artı<jin büyük kısmının gelişme açısından yapıcı olmaktan çoü verünsiz sayabilecefimiz nitelürteki alanlarla ilgili oldugu ortaya çıkmaktadır. Gelişen ülkelerde egitim ve sagük harcamalan, uzun dönemde de olsa, halkın çalışma yeteneklerini yükselttiği için, iktisadi gelişme üzerindeki olumlu etkileriyle diŞer tür hfvrcamalardan aynlabilir. Dolayısiyle, cari kamu harcamalan içinde bu kalemlerdekı "artışlan diğerleriyle aynı kategon içinde mütalâa etmek mümkün deği'dir. Ne var ki, 1967 yılında carî kamu hareamalanndaki artışın varıdan azı bu iki alana avnlmış, geri kalanı «verımsiz» sayabileceğimız alanlara tahsıs edılmistır Artış •• / 13.6 5.3 13 8 11.3 Yılı Bütçe Tasansı, yüksek ve verımsiz cari kamu harcamalan; düsük gelirli toplnm katlannın tüketim harcamalarını kısma ve finansman yükünü bunlara bindirme eçilimi ile «sosyal adalet» ve gelişme açısmdan yetersiz kalmaktadır. Gerek carî kamn harcamalannın vüksekliği, ferek se finansman kavnakları itibmriy le de, enflâsyonist olma efilîmindedir. Nihayet, sınaî mamul : ihracatı da bu sebeple olumsnz | yönde etkilenebilecektir. ] Bütçe Tasarısı. geniş ölçüde si '• yasi iktıdann tercihlerini ortaya [ koymaktadır. Ne var ki, yukarda 1 ki açiklamaların ışığında, bu ter j cihlerin ne ölçüde Türkiye'nin menfaatleriyle bağdasabilir oldu Su, gerçekten sorulmaya değer bir soru olarak ortaya çıkmaktadır. Çok sevgili aile müz merhum, MEVLIT büyüğü ruhuna ithaf edilmek üzere 30 Aralık 1966 Cuma günü öğle namazını mütaakip Beşiktaş Sinanpaşa Camii şprifinde Hafız Zeki Altın, Hafız 1brahim Çanakkaleli ve Kâzım Büyükaksoy'un iştirakiyle okunacak Mevlidt şerife arzu eden akraba, dost ve din kardeşlerimizin teşriflerini rica ederiz. GÜREL AÎLESİ Cumhuriyet 15227 HAŞİM GÜREL'in :::: Sonuç ütün bn açıklamalardan maksadımız Xurdamnzda Anayasanın eğemenli|inl sağlamak, idare olarak, kazat organ olarak tek ve toplum olarak Anayasa'ya saystlı olmayı teminden ibarettir. ilii IHI 1966 S'ia . •* I B SON ÇEKİLİŞE GİREBİLMEK İÇİN lifı, 1965 ve 1966 yıllannda bunun önemli ö'.çüde zayıflamasını takiben, yeniden uygulama alanına konmak istendiğı anlaşılmaktadır. dan 1967 ye devredilen I iktisadî şartlarm özel tüketim harcamalarında bir kısmayı gerektirdiğı ve gerek vasıtalı vergilere, gerek Iktısadi Devlet Teşekküllen mal fiyaüanna yapılacak zamlarm bu nıtelıkte bir etkı yaratacağı bir gerçektir. Ne var ki, bunun büyuk olçüde gelir seviyesi duşuk geniş halk kitleleri için söz konu«u olacağı da aynı olçüde bir gerçektir. Millî gelirin çok büyük bir oranını ele geçiren ve yüksek tüketim ve düşük yatı' rım eğilimi ile beliren yüksek gelirli toplum katlannın tüketim harcamalarını kısmakta bu zamların pek cüz'i bir rolü olabileceği açıktır. Hükümetin tercihleri, bu konuda da yapılan zamların niteliği yoliyle açıklanmış olmaktadır. TEŞEKKÜR Yüz felcine yakalanan 9 yaşındaki kızun Ezel Kösel'i devamh şekilde elinde mevcut imkân ve âletlerle tedavi ederek yeniden sağlıga kavuşturan Mersinin medarı ifüharı Fizik Mütehassısı tevekkürlerimi sunarım. Babası: Sabahattin KÖSEL Mersin Cumhuriyet 15223 YARIN Doç. Dr. Kenan BÜLUTOĞLU 1967 bütçesi ve getirdiği vergüer ¥ a z a n: Dr. Vahap Çahşkan'a ALBERT KAPLAN. . . . *..,,, ^ , • Mümessü .. VJ ^ •> A. L. STAMM AND CO. NEW YORK STOCK EXCHANGE Azası Konsültasyon için hizmetinizdedir. BÜYÜK EFES OTELİ 2930/12/1966 İZMİR AĞBA OTEL 31/Aralık/1966, l/Ocak/1967 ADANA B.VLİN OTELİ 2, 3, 4/Ocak/1967 ANKARA HİLTON OTELİ 5. 6, 7/Ocak/1967 İSTANBUL (Mr. Kaplan İngilizce görüşür). (Sümer Rek: 282/15213) S BU YILIN EN AZ MİLYON LİRALIK İKRAMİYE PLANININ SON ÇEKİLİŞİNDE 40 APARTMAN DAİRESl 5 adeti 0 0 . 0 0 0 kra 5adet 5 0.000l.ra AYRICA 3 3 3 0 AOET DE CEŞİTIİ PARA İKRAMİYELfRI 31 Aralık Cumartesı gunu oğleye kadar Bankamızda hesap açtıranlar. bu yılır» en az 6 MİLYON liralık ikramiye plânının son çekilişıne iştirak ederler. YftPI v e KREDİ BANKASI Daima en iyi hizmet \s^>s^js^^sy^^^ Reklâmcılık 5105/15225 Yenı Finansman Kaynakiarı Bununla beraber, iktisadî Devlet Teşekküllerinin fon yaratma gücünü artıracak, bütçe üzerindeki yükünü azaltacak zamları genel olarak olumlu karşılamak gerekir. Bunlann fon yaratma gücünün artması, yukarda belirttiğimiz gibi, Plân gereklerine de uygundur. Ne var kî, yapılİki yıl arasındaki cari harcamaması tasarîanan zamlarla beralardaki 1.243 milyon TL. artış'n ber, ekonomınin içinde bulundu548 milyon TL. sı. vani '.ek basına ğu sartlarda bir takım olumsuz V 45 i. Millî Savunma Bakanlığma etkilerin de ortaya çıkması uzak « aittir. Buna karşılık Millî Eğit'm bır ihümal değildir. Elektrik, Bakanlığı için bu artış 381 mil akaryakıt, taşkömürü gibi madyon, Sağlık ve Sosya! Yardım Badeler kısmen tüketim malları ol kanlığı için 144 milyon TL. kadarsa da daha çok sınaî mamul girdır; yani artjşın "•» 40 1 eğer ger dısi nitelipindedir ve biri veya çekten halkm çahşma yetenekleridığeri sınai imalâta muhakkak ni arttıncı bir yönde .apılırsa gırmektedir. Bu bakımdan, söz gelişme bakımından verimli sayakonusu maddelerin fıyatlarına bilecegimiz alanlaradır. Böylece, yapılan zamlar, yaygın bir şekilcari kamu hareamalanndaki *ü de sınaî mamul fiyatlarını veya 13.6 oranındaki artışm yarıdan fazimalât miktarını etkilemek eğililasının, çok büyük fcısmı Millî mindedir. Bir ker, yapılması ta Savunma Bakanlığı olmak üzere, farlanan bu zamlar kamu keverimli sayamıyacağımız alan\aıa simi ve özel kesim dahil olmak oldugu söylenebilir. üzere hemen bütün sanavi işletmelerinin maliyet giderlerini on artışlarla, Mılli Savunma yükselteceği için, mevcut likidiBakanlığı bdeneği 3.926 milte darhğını artıracaktır. îmalâj'on TL. j"a ve tüm bütçe gitın aksamaması için, maliyet giderlerinin V 21 ine yükselmiş; ge» derlerindeki bu artış dolayısiyle lişmemiş bir ülke için, gerçekten banka sistemi üzerinde büyük ! «fantastik» sayılabilecek bir orana bir tazyik olması ve kredi musvarmıştır. Gelişme bakımından «kı luklarının önunde sonunda açılsır» olan bir alana bütçenin bu rnası kaçınılmaz gözükmektedir. denli yüksek bir oranı ayrıldığınMaliyet giderleri yükselirken ida, kamu yatırmüarını arttırmanın malâtın azalmaması ancak fıyatve ekonomiyi enflâsyonist etkilerlarm da yükseldiği bir halde den kurtarmanın güçlüğüne şajmümkun olabilir. Bu bakımdan, mamak gerekir. Türkiyenin fiyat sınaî imalâtm azalmaması girdi istikran içinde gelişmesi, bu derfiyatlarındaki artışın, talebin yali ağır bir savunma yükü ile üafpısında bağh olarak mamul fidaşamaz. Şurası da bir gerçekcır yatlanna da aksetmesiyle gerki, gelişmemiş bir ülke gelişmesıçeklesir. Mamul fivatlan, sözkoni süratlendiremediği sürece, b:r nusu girdilerin maliyet giderletakım toplumsal çalkantılara maonemı ve her biri ruz kalma eğilimindedir. Dış teh rı ıçir.deki için talebin yapısına bağlı olalikeye karşı savunma giderleri artrak artması beklenir. tınldıkça, istikrarîı gelişmenin teh likeye gireceği ve iç tehlikenin «v\ ınaî mamul fiyatlanndaki bu nı ölçüde büyüyeceği de gözden artış iki bakımdan, kendisiuzaklaştırılamıyacak bir diğer gerni takiben diğer mal fiyatlaçektir. Yatınm harcamaları artısırına da intikal cdebilir. Bir kenın iki yıl arasmda sadece 256 re, geçim giderlerine giren kömilyon TL.. yani Millî Savunma Ba mür. elektrik, eiyim esyası gibi kanhğı ödenefindeki artışın varimaddelerin fivatı arttıjında husından da az bir tutarda olmasıra nun toplu sözleşmeler yapıhrdayanarak, birbiriyle çelışen iri ken ücret artısları ıçın bir zegaye arasmda, hükümetin belırri min teşkil etmesi olağandır. Ücbir tercih yaptığı, ve kamunun kal retler arttığında ise yukarda kokınma için yüklenmesi gerekeıi nu ettiğimiz mekanizma tekrar sorumluluktan çok Millî Savunma işlemeğe başlayacaktır. Ikinci ogibi klâsik devlet görevlerini belarak, para arzı genişlemeksizin nimsemek eğiluninde o'duğu söysınaî mallar ve diğer kömür, elenebilir. Kanımi7ca, bütçe giderlektrik gibi tüketim mallannın leri tahlilinden çıkanlabilecek öfiyatları yükseldiğinde, talebin nemli bir sonuç da budur. elâstik olmaması dolayısiyle tüketim harcamalannın daha büyük bir kısmının bunlar tarafından massedilmesi diğer malların talebini düsürecektir. Bu kesimlerdeki müteşebbislerin de talep azalışını bertaraf etmek gayesivle. hükumet üzerıne baskı yapmaları ve bu tazyik altında paütçe tasarısı, vasıtalı vergira arzının genişlemesi beklenler niteliğinde vergilere yemedik sonuç değildir. ni zamlar getirmesi; bütçeye yeni (elir kaynaklannı çay, siNihayet, sözkonusu zamlar ma •••••• Her türlü konforu naiz, r»hat odalan Modern restoran, muntazam servis, nefis menüleri Süheyl Denizci Orkestrası Beynelmilel atraksiyonlan Gecelerinize Tenk orijinal pavyonu verecsk •••••• • Tabi! sıcak sulu, kapalı yüz me bavuzu Spor meraklılarınm deki tenis kordları emrinhizmetleriyle, yepyeni bir otel Ve modern otelciliğin bütün Rezervasyon Bursa: 6316 3450 llâncılık: 7772 • ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• TAKLİTLERİNDEN SAKININIZ^ s MAARIF DUVAR SAATLİ TAKVİMİ CIKT İSTANBUL MAARİF Cağaloğlu Yokuşu TOPTAN Şatış Yeri: KİTAPHANESİ B DİKK'At ŞUBEMİZ YOKTUR îlâncılık 7758/15200