Katalog

SAHtFE DÖRT CUMHURİYET 13 ARALIK 1966 «Türkiye'yi istemiyenin Türkiyede yeri yoktur» •akit taraya avdet etmişlerdir. Bunt olayı Jl Bursa olayı 1 Şubaita olmuç ve softalar «Turkçe ezan istemeyiz, Turkçe kâmet verdirme25 Şubat Cumartesi gunü öğle yız» diye devletın resmi daırele den sonra Beyoğlunda heıkes orını basıp, yüksek memurlarını lağanustü bir havanın dolaştığıtehdıt etmeğe kalkısmıslardı. nı sezmeğe baslamıştı. Cadde VagonLı olayı, 25 Şubat 1S33 her gunkunden kalabalıktı ve Cumartesi gunü Istanbulda cegenç gruplar Galatasaray ıle Areyan etmiş ve bu defa yakısek ğa camn arasındaki bölgede top tahsıl gençliği: lanmağa başlamışlardı. Gençlerın, Kanzuk eczanesıne yakın Yaşasın Turkiye, yaşasın VagonLı Şuketını basacakları Turkçe, Turk topraklarında kulaktan kulağa fısıldanıyor ve Turkçe konuşmayı menedenleso\ientı Şırketın ıçıne kadar rın mevcudıyetine tahammul ulaşmı; bulunuyordu. Bu yuzedemeyız' dıye bağırmı^lardı. den, VagonLı memurlın, norBursa olayımn tepkısı, kısa mal çalışma saatinden hayli ev laman içınde ortava çıkıyor ve vel yapkalarım paltolanm alıp Ataturkun «tnkıiâplara sahıp bınayı terketmeğe başladuar. çıkmalısınız, mıllî benliğımzı Turkiyeye yeni atanan dırektor korumalısınız» tavsiyesinde buMosyo Jannoni ise (olayın yara lunduğu gençlik, bir yabancı tıcısı) herkesten önce binayı şırket mudürunün «Burada Türk terkedenlerdendı. çe konuşulmaz» ihtanndan koskoca bır olay yaratıyordu. ÜnıVagonLi'nin basılacağı soy versıteiı gençler, o Cumartesı lentısı sehırde sabahtan berı do gunu Beyoğlundan başlıyarak lasıyordu. O sabah Darulfunun butun VagonLi acentalannı do da (Üniversite) oğrencıler buJaşıyorlar ve cam çerçcve ne tun smıfları dolaşarak, oğleden varsa indinp «bu vâtanda Turk sonra Beyoğlunda toplanılmasıçe konuşmak menedilemez!» ıhnı, VagonLı'nin protesto edıletarını çok sert bir şekilde yaban ceğini arkadaşlarma yaymışlar; cıların yuzune çarpıyorlardı. bunu duyan muderris Tahır bey, Ve, Anadolu Ajansı, erlesi gu butun smıfları dolaşarak, boyle nun gazetelerinde şu küçük habır hareketın suç fayılacağını berı verıyordu: anlatmağa çalışmıştı. Fakat kim îstanbul 25 (A A) Reisise Tahir beyi dınlemek ntemecumhur Hazretleri bugün oğlemiştı. îki gun once, Cumhuriden sonra otomobılle Beyoğlun yette çıkan bir haber, Bursa ola da bir gezinti yapmışlar vc geç yından beri kaynayan gençliği VAGONLi HADiSESi BeyoğİH kaymyor talığına alt olan yerler tamamen satılmış olmasına bınaen Telefonla Galata acentasını bulmus ve orada bir yer olup olmadığını sormuştur. Tesadufen Müdür M. Jannonı" nin de grada hazır bulunduğu sırada yapılan bu muhavere ta biatıyla Turkçe cereyan etmıştir. M. Jannoni, telefon muha Türkçeyi istemiyenin veresi bıtince, dığer memurlara Fransızca olarak şu çırkın Türkiyede yeri yoktnr! sozlen soylemıştir: Ikı gun evvel VagonLı Şırke Bu memur boyle nece anıtının Beyoğlu acentahğmda mılnp duruyor, Türkçe mı? lî haysiyetımize bıhakkın tecaMemurlar bu terbıyesizce suale vainız: vuz telâkki edılebılecek teessü Evet! demekle mukabele et fe sayan bir hâdıse olmuştur. mışlerdir. Yataklı Vagonlar kumpanyaMudur efendi bu cevabı alınsının Beyoğlu Acentası Muduca Nacı beye hıtap ederek: ru olan ve mukemmel Turkçe o Burada resmi lısanın Frankuyup yazmakla beraber, yaşasızca olduğunu bilmıyor musudığı memlekete ve bu memleket nuz? Sıze kaç defa soylemeli? halkına tam bir hurmet besle Sıze sopa ıle mi hareket etmelı? dığı içın herkes tarafından sedıye bağırmıştır. \ılen Belçıkalı M. Boel bundan Mudürun bu çirkın harebırbuçuk ay evvel başka bir vaketınden muteessir olan Nacı zıfeye nakledılmis ve yerine M. bey. kendısıne kısaca: Jannoni ısminde bir zat tâyın Ben Turkum. Memlekotımedılmıştir... de '•esmi lisan Turkçedır. Hatta sız bıle Turkçe oğrenmelısıŞırketın Beyoğlu acer.UUğınnız! Cevabını vermıştır. da çalısan, vazıfeşmaslığı, naBu eevap Mudur efendıyi bus muskârhğı dort seneden berı butun hıddetlendırmı^tır. Evâmırleri tarafından daıma tak velâ kabahatsız memura on lıra dır edılen Nacı bey ısminde bır nakdı ceza vereceğıni gene aynı Turk memuruna evvelkı gun hakaret âmız tavırlarla bıldırsehrin maruf tuccarlarından bımıs, Kaci beyin: rısi müracaat ederek o günku Ankara tiremnde bır yatak ıste Nıye ceza verıliyor? Kabamıstır. Naci bey, Beyoğlu acen hatim nedır? Memleketımde coşkun hale getirmişti. 24 Şubat Cuma tarihli Cumhuriyetm ıkinci sahifesinde, heyecan uyandırmasmdan korkula rak verıldığı bellı olan haber aynen soyleydı. Türkçe konuşmak hakkımdır! Şeklındeki gayet muhık «ozlerıne karvı ceza nisbetini arttırmış ve nıha\et: Sızı on bes gün içın kovuyorura! dıye bağırmıstır. Naci bey de şapkasını alıp, bır tek soz bıle soylerneğe tenez^ul etmeden çıkıp gıtmıştır. Hâdıse, hazır buluoan dığer memurları da mıiteessir ettıği içın mudure gitmişler ve yaptığı hareketin doğru olmadığını, arkadaşları hakkmda venlen kararın geri alınmasmı *e BURSA OLAYI ve SONRASI menni etmişlerse de, «Idıklan kat'ı cevap şu olmu$tur: Ya ben gıdenm, yahut da ol Vak'a Yatakh Vagonlar Şirketının mumessılliğıne de ak»et mış, fakat, bu küstahlıkla alakadar olabılecek hıç bir hareket gdrulmemıştır.» Şımdı. şu paralellıği derhal batırlamak lâzımdır. 1 Şubatta Bursada, softalar «Turkçe eıan ıstemezuk!» dıye şehırde bir ıh tılal havası estırdıklerı zaman da durum ılgılılere aksetmıs, ta kat devrımcı beledıye rcısı ile valı. hayretler içınde, lehrı alt ust edenlerın serbest bırakıldık larını gormuşlerdır. Sulh Hâkımınin, Savcının ve MuitU efendının suçsuz gordüklerı ıtyancılar, ancak Ataturkun duruma elkoyması ıle adalet Urafından yakalanmışlar ve bırer ıkışer yıllık ağır cezalara çarptırılmışlardır. Bu misâl henuı ceza safhası bılinmemekle beraber ortadadır ve kamu oyun da derhâl, M. Jannom'nin davranısın:n cezasız kalmaması bilıncı uyanıvermıştır. Bu bılınç uyanmasında Atatürkün rolü de, olaydan sonra Beyoğlunda bir gezıye çıkmasmdan; Polis ve Adli makamların üniversiteli gençlere sert hareket etmemel» rınden bellidır. Çirfcin bir hadise YARIN «GENÇLİĞİN GALEYANI» GENÇLER VAGONLİ'NİN KAPILARINA HÜCUM EDERLERKEN Bııgünkü program İSTANBUL 06 25 06 3n 06 45 06 50 07 0(1 07 05 07 3ı) 07 45 07^0 07 55 08 00 08 2(1 08 40 09 nf) 09 10 09 3u 09.45 09 50 10.1,(1 10.15 10J5 10 40 11.00 11.05 11.S0 1210 12 15 12 VI 13 00 13 20 n 30 13 40 18 16 lb 16 17 17 17 19 19 19 2fl T0 15 35 55 03 20 3» 00 40 55 no Acılıs. Bunavdın Turkuler gecidı (1) Konusma »Kov avukatl» Turkuler eeçldi (2) Kove ahberler Turk halk muzıei Haberler v e hava durumu Istanbulda bueun Stüdyo G'den Kücuk ilânlar Hafıf muzık Operet m u z ı a P n a n o BOİoları Gunumuz Sorunlarımıs Sabah sarkıları E\dekı cocuklar icin TOtulc b « h c « t Cocuklar tratığe dlkkat S n r v e cocuk Muzik k u t u ı u I s havatında k a d ı n Turkuler eecıdı Arkası v a r m Kısa haberler Mıi7ik kusaeı Sabah konserl O î l e v e doferu Kucuk Uanlar Trkuler Beraber v e solo «». ^ Haberler. tıava durumu Studvo G(den Bır reklâm Şarkılar Acılıs. proeram Esitım radvosu Guzel dıllmız Atatiırk v e devnmlerlmiz Ara muzıei Cokcen Kavnatan orkeıtrası Erkekler fasıl toDİulufu Reklâm troarramiarı Haberler v e hava durumu S'udvo G'den Kucuk ilânlar Baalama takımından tür. kuler Plaklar arasında Radife Erten den »arkılar 24 saatın olavları Tanzımattan bu Tana Receo Birzıften sarkılar Kucuk ilânlar Bıtmez tııkenmez Anadolu Srx>r eazetesı Reklâm Droaramları Haberler v e hava durumu Radvo senfoni orkestrası Caedas muztk Gunun aberleri. Drozram Kaoanıs 123 4 567 89 NE OC OiSA S£N> GÖECUĞÜ ajin başlangıcınm ertesi gıinü len kısımlardan, (çıft soz). 3 Yanş atlannın böy789 bır edat. 8 I leleri makbuldur (karma söz), Cehennerr,de aeski Mısır tannlarından. 4 Bır Qüiui teşı kanşınp ta erkek adı. 5 Bır çeşıt av arazeledikleri sdycı, satılığa çıkanlmış mal (Osmanlenen kara suhca). 6 Bır çeşıt hayvan afzıratlı uşaklar nın yarısı. tersı Fransanm belli (çoğul). 9 bır çevresmde oturan halka veriÇol yolcularının len addır (söylendiğl gibi yazılgördükleri hamıştır). 7 tnsan vücudünün et OunkO bmlmacaniD yallerden, n o ve sınır kısmından meydana ge lı»Iledilmis şekU ta. 211 15 20 40 20 55 2100 2120 21 35 21 40 21 50 22 20 22 45 23 00 2310 23 55 24 00 a. \2 SOLDAN SAĞA: X 1 Elıne her ne geçerse agzına atrp midesıne goçüren (kaıK ma söz). 2 Avrupa gıiney Rusyasmdaki akar sulardan, üzerinde bahis tutuşulan tavuk kemiği. 3 Yırmincl yuzyılın başında iyi şarkılar yapmış bir bestecımiz, B doğum uzmanı. 4 Palyaçolann n B sırk meydanında attıkları (çoğul). 5 Kahraman Mehmetçik3 ler, birını övme hareket i (Osmanlıca). 6 Kanser başlangıçlannda bazan bu olay belırır, ıdamDÜNKÜ BULMACANIN larda kullanılan vasıtalardan. 7 îdare bolumlerimizden, bır erHALLEDİLMİŞ ŞEKLİ kek adı 8 Fazla azıtrnış delilerın bnune konulan kelıme, kış NAS1L HALLEDİLECEK? Tukandaki rakamlı bulmacada sabahçesı. 9 «Sıy»h renkteki ba dece 6 tane anahtar (ipucu) ve 6 tane sonuç vardır. Boş olan 12 şa gıyıien kenarsız şapka» karşıkarenin içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplığı ıkı soz. laına, çarpma. çıkartma, bölme ijaretlerine dikkat ederek soldan YUKARD4N AŞAĞIYA: sağa ve \ukandan aşağıya bulmacada gösterilen sonuçları bulunnz. 1 Avrupa devletlerinden bıri. 2 Kasım ayından sonra gelen Biraz vaktinizi alır ama, bo; vaktinizi hoşça geçirmis olursunur §•••««• B B an Q • a B fl B a BB 3 H B B fl ± B B Bfl B n B•B D s s Bfl, 8 VVilliam FAULKNER Kondüktör: «Yo, yo!» diye atıldı. «Hıç de öyle bir şey söylemedim. Inmenizi istemem. Bıraz kendınizi toparlayın, öteki yolcuları rahatsız etmeyin, ben yalnız bunu istıyorum sızden » Oturan adam paldır küldür bir, yanına dondu, Assubay Lowe ılgili bakışlarla karşılaştı. Yaphank: «Hayır» dedi, «hayır. Yurdun kurtancılarına trenınde konukse^rlik gosterrnedın. Almanyada bundan daha ıyi karşılarlardı bızı, Texas'ta bıle.» Lowe'a dondü: «Arkadaşlar, gelın bu adamın trenınden önümüzdeki istasyonda inelım. Hey, General'» Kondüktör gene: «Hey Tannm'n dedi. «Bir daha banş olursa bilmem derrurj'ollar, ne yapar! Savaş kotü bir şey saruyordum ben ama, hey Tanrım'» Yaphank: «Hadı yallah!» dedi ona. «Yallah! Bizım için durdurtmazsın besbelh; atlamak zorunda kalacağız sanırım. Minnettarlık! Ner'de kaldı minnettarlık, askerciklerin uımesi için kapıları bile açmıyorlar' Ne demektir bu, biliyorum ben. Askercıklerı trenlere dolduracaklar, Buyuk Okyanusa dökecekler. Onlan beslemek ten kurtnlacaklar artık. Askercıkler ha? Bana bunu yapamazsın, Woodrow!» «Hey, ne yapıyorsun'» Adam oralı bile olmadı Pencereyi açmış, arkadaşmın dizlert uzerindekı o ucuz cins kâğıt bavulu çekiyordu. Lowe'la kondüktörün daha ellerini kaldırmalanna kalmadan, bavulu pencereden dısarı fırlatmıştı bile «Hepiniz dışan, arkadaşlar!» O sırüsüdam sarboş arkadaşı, yeri tırmalar gibi, ağır ağır dofruldu. «Hey! Benim bavulumdu o attığın'» «E, sen de bizlen atlayacak değıl mısin? Hepsini dışan atacağız, yavaşlayınca biz de atlıyacağız » öteki: «Ama, llk önce sen nenlmkinl attın» dedi. «E, attım ya Senl zahmetten kurtardırn. anlıyor musun? Hadl. 3 ANKARA > 25 6 06.30 fı7 00 07 05 07 10 07 45 D8 fıO 08 05 »40 08 4°; 19 09 0f2lı JROtı 08 05 08 40 0S4î 09 00 09 20 09 35 09 40 10 00 10 15 10 35 10 55 11.15 11 30 12 00 12 :5 12 25 12 30 13 00 13 20 13 10 14 00 14 15 14 35 14 55 15 00 15 15 15 35 15 55 1610 16 ?0 16 40 16 55 17 00 17 30 17 50 19 00 19 40 19 45 20 00 2f! 05 20 30 21 00 21 05 2135 22 05 22 25 22 30 22 45 21 < W 21İ1 24 ir\ Acılıs. Tjroeram Gunaydın Ko\e haberler Ahmet Melık ten sarkılar Haberler \ e hava durumu Sabah müziâi Ankars da bueun Her telden Kucuk ilânlar Alı\e Akkılıc'tan turkuler GLnıiTiaz Sorunlarımız Saban konserı Ankarada bueun Her telden Kucuk ılânlar Mlve A k k ı l ı c t a n türkuler Gunümuz Sorunlarımız Sabah konseri Kısa haberler v e kucuk ilânlar Arkası varın Eğıtım radvosu (U ToDİum v e ulke Guzel dilimiz Atafurk v e devrirnlerimiz Melodıden m e l o d h e Cocuk bahcesi Balete caerı Ogle muziîl K ı b n s saati Kucuk ilânlar Şarkılar Haberler hava durumu Plaklar arasında Reklâmlar Cocuk bahcesi Sarkılar Bugun icin sectiklerimlı Kısa H. v e kuçük ilinlar EJıtım Radvosu (II) Guzel dılımiz Atatu»k v e devrimlerimlx Turkuler Hafıf muzik Turhan TODerden sarkılar Bır bando calıvor Kısa aberler v e K. llanlar Ince Saz Kov odasl Reklâmlar Haberler v e h a v a durumu Kucuk ilânlar Turkuler Uvırudan önce Dinlevicl istekleri Klâsık Türk muziM tODİulueu Olaylar v e K İlânlar Tivatro Okulu Kucük k o n » r TBM M saaü Hafrf n u z i k Turkuler Haberler v e hava durumu Her hnfta bir vorumeu Gece varısma doîru P r o e r a n ve kanımts konu veresim: AYHAN BAŞOĞLU )[\l\[ K||LE »CIZIL vcuue Acwvti/H NEMİN CYJÜ B4KLTT hadi, tizulme; lstersen sen de benımkini atarsın, sonra Pershing de bur'da, arairal de hepimizinki ni bırer bırer böyle dışan atar. Senin bir bavulun var, değil mi?» diye sordu kondüktöre. «Al senin kını, çabuk, çok uzun yol yurümek zorunda kalmıyalımj) «Bana bakın, askerler» dedi kondüktör. Assubay Lowe da, Elba'yı düşunerekten, çdreklenen barsaklarını, ıçuıdeki alkol ateşınl dılşünerekten, adamın şapkasını fırdolayı çevnren sırmaya baktı. New York yayılmış, yuzel glbi geçip gittı. Buffalo yakındı, güneşin batması da. «Bana bakın, askerler» dedi gene kondüktör. «Fransada oğlum var. Altıncı Denız Fılosıında. Annesi Ekimdenberı haber alamadı. Siz cocuklar için her şeyi yaparım ben, ama, n'olur, iyi davranın.» « Hayır» dedi adam. «Sen bize konukseverlik gostermedim, biz de iniyoruz. Ne vakit duruyor tren? Yoksa atlayacak mıyız?» « Yok, yok, oturun. cocuklar. Oturun, uslu durun, sıze kimse ka rışmaz Inecek falan değilsıniz > Kondüktör sıraların arasındaki yoldan kı\Tila kıvnla geçip gitti. Yerdeki sarhoş gene o yırtıkpırtık yaprak cigarasım çıkardı. « Bavulumu dışan attın» dedi gene. Yaphank Assubay Lowe'un kolunu tutru. « Bana bak. Ifrit olmaz mı in san? Tann biliyor ya, hayata adun atması için herıfe yardım ediyorum, buna karşılık ne görüyorum? Sıkâyet üstüne şıkâyet» Gene arkadaşma döndü. «A, evet, bavulunu attım. Ne yapaydım ya? Buffalo'ya gelene kadar bekleydim de taşıtmaya bir çeyrek mi vereydim?» « Ama, sen benim bavulu dıga n attm » « Evet, attım. Ne yapacaksm?» Öteki, pençelerine dayanarak pen cereye tutunarak doğruldu, sonra Lowe'un ayaklarmın üzerine devrüdi. Arkadafi: «Allah aşkına. önüne bak'» dedi. onu yerine itti. Adam. yayvan javıan «Hadi or dan'» dıve homuıdandı. Hıng?» Otekı, yeniden doğrulrnaya çalışırken: «Hadı or'dan, dedım» diye açıkladı. Ayağa kalktı. yalpalaya yalpala ya, açık pencereye çarpa çarpa, sü rüne sürüne başını dışan uzattı. Assubay Lowe onu gdmleğinın kısacık eteğınden yakaladı. « Hey, hey, gel buraya, gersem! N'apıyorsun!» Yaphank: «A, yapar yapar» diy« atıldı. «Istıyorsa bırak atlasın. Bul falo'ya gitmez, işte o kadar.» « Ölür, yahu'» Kondüktör paldür kuldiir kosa koşa geldi. « Hey, Tanrım!» dedi gene. Lowe'un omzu üzerinden abandı. adamı bacağından yakaladı. Adam, başı, gövdesi pencereden dışarıda, çuval gıbı gevşek gevşek, lopör 15pür bir sarsıldı. Yaphank Lowe'u ıttı Konduktorun elinı pençesını aç mağa çalıştı ötekinin bacağından. • Bırakın ne yapacaksa yapsın. Atlamaz bence » « Ama, boyle bir tehlikeyi gSze alamam, canım. Hadi, hadi, askerl Çek şnnu içeri'» Lowe vazgeçtı. « Öf, bırak gitsin be'» dedi. Öteki de: <Elbette, bırakın atlasın» dıye düzeltti. «Goımek isterdim doğrusu, değil mi ki kendısi giriştı bu işe. Doğrusunu istersenız, bizlen uyuşacak delikanlılardan değil o. Kurtulmuş oluruz.» Sonra, adamın loplop vücudunu iteleyerek: «Gelin dısan kaymasına yardım edelım» dedi. Kendıni öldürecek olanm şapkası başmdan fırladı. Adam da, rüz» gârdan akh başına gelmiş olacak ki, kendini içeri çekmek için çaba lanmaya başladı. Vazgeçmişti. Arkadaşı, tatlı dille, östeledi: « Hadı, hadi. Tabansızlanma. Hadi, atla, atla!> Adam, boş ruzgâra doğru: «Yardım edin!» diye haykırdı. Kondüktör de «Yardım edin!» diye haykırdı onunla bırlikte. Telâşlanan iki yolcuyla hadem» geldi yardıma. Yaphank'ı alaşağı e*tiler, korkudan şaşkma dönmüş olan adamı içeri çektıler. Kondük tör pencereyi hızla kapattı. Sonra o iki yolcuya dondu: (Uevanu rar)