Katalog

SAHİFE DÖRT CTJMHURÎYET 30 Kasım 1966 GENEL MERKEZIN KARARI VE 25 Birkaç yerde ıgrarla Erkftnıharb Kolağası Mustafa Kemalden babsedildiğini duydum. Kim bu Mustafa Kemal? En yakın arkadaşlarımdan biri. Harbiye ve Erkânıhaı/<iye sınıflannı beraber okndnk. îleriyi gören seçkin ve mnktedir erkâmharblerimizden biri. Size, O'nun hakkında ne gibi şeyler söylediler? Rauf biraz düşündü. Cevap vennek istemedi. Israr ettim. dedi ki: Kendisini fazla beğenmiş diyorlar, mücadeleci imiş. An» ne olnraa olson, kendisinden bu derece bahsettiren adam, mu hakkak ki bir değerdir. Sizi Selânik'te daha yakın tanımış olsaydım, takdim etmenizi rica ederdim. Sınıf arkadaşım hakkındaki verdiğim bilgileri aiâka ile dinledi. Rauf'la kısa zamanda dost olduk. Bu dostlnk biçbir sarsıntı gostermeden ölünceye kadar devam etti. Aradan bir hayli zaman gecti. Ben Roma'da ataşemiliterdim. Bu sırada 31 Mart irtica hâdisesi olmnf, Selânik'ten tstanbul iızerine viirüyen Hareket Ordusu ihtilâli bastırmış, Sultan Hamit bal'edılmiş ve Sultan Re • şat, 5 inei Mehmet adiyle tahta rıkmıştı. Ranf'tan bir mektup aldım. Hareket Ordusu ile beraber tstanbnla gelen ve onun ilk devrede Kunnay Baçkanlığını yapan Mustafa Kemal ile nasıl tanıştığını yazıyordu. özet olarak diyordu ki: « Bakırköy telgrafhanesine gitmiştim. Telgra£ müdürünün koltuğnnda Mahmut Şevket Paşa oturuyordu. Etrafınds topçu fe • riki (Korgeneral) Hurşit ve Mirliva Bağdath Hasan Rıza Paşalar vartü. Karşısında ayakta Mahmut Şevket Paşanıa emirlerini not eden bir erkânıbarb Kolağası dnroyordn. Omnzunda pelerini, yorgun ve solgun siması,fakat pırıl pınl parlayan gözleriyle dikkat nazarımı çektl. Dışanya çıkınea sordnm. Mnstafa Kemal Bey olduğunu göylediler. Aynı gün Kaymakam Cemal (Paşa) Bey ikimizi birbirimize tanıçtırdı.» Harb Akademisinden çıktıktan sonra tstanbnla hiç gelmemiş • tim. Daha doğrusu gelmek im kânını bulamamıstım. Aile mubitine tekrar kavustum. Babam Harb Okulu nazın olmustn. Mnstafa Kemal, benimle babama bir sigara tabakan, annem Zekiye Hanıma da etrafı islemeli bir bas örtüsü göndermisti. Babam, bu hediyelerden çok memnnn ol • dn. Vefakâr çocuk. Bilemeuin, dedi, kendisini ne kadar göre • cegim geldi. HTflTURK larını o zaman daba iyi anladım (Paşa) Istanbuldan bir mektup ve tedbirlerimi de ona göre deryazarak, Mustafa Kemalden isbal aldım. yan bölgesine gitmesini rica etMustafa Kemal, sür'atle haremis, îstanbuldaki diger arkadaşkete geçti ve isyanı bastırdı. lann da aynı ricayı tekrarladıkDevlet otoritesini bâkim kıldı. lannı bildirmisti. Ayrıca genış ölçfide mühürlü, imzalı bir de Bana Trablus'tan Roma'ya yazdığı mektupta, işlerin düzeldiğiselâhiyetname gönderilmişti. ni, bir kaç gilne kadar MakeO tariblerde genel merUez topdonyaya dönecegini bildiriyorlantılan çogunlukla geceleri vadu. pılırdı. Fakat o gün günduz toplanmıslar, Mustafa Kemal ın Mustafa Kemal, 1909 ocak ayı Trablusa gitmesi karannı veriçinde Selânik'e döndü. Bundan mişlerdi. Demek ki. Talât'ın >azbabsederken der ki: Bu sıralarda ben, Roma ata • dığı mektuptan genel merkez u Derhal cemiyete uğradım. şemiliterligine tayin edildim. velerinin de baberi vardı. MusArkadaşlar toplantı balinde idiEnver (Paşa) Berline, Ali Fethi iafa Kemal, toplantılara başler. Heyetin yüzlerine baktım ve Paris'e, Binbası Hafız Hakkı kanlık eden Hacı Adil (Meşruiste geldim, dedim. Utanan bazı (Paşa) da Viyanava tayin oluntiyet devrinde valilik. nazırlık âzalar, başlarını ö'nlerine ındirmuslardı. ve Meb'uslar Meclisi Baskanlıdiler. ğı yapmıştır) Beyi bnldu. Bu Yeni görevime çitmeden önce tayininin nedenlerini sordu. Hatstanbuldan Selânik'e geldim. cı Adil Bey, böyle bir sorn bekIttihatçılann kalbnrüstü olanlalediği için bazırlıklı idi. Cemirı Istanbnla giderek Parlâmentoyetin Mustafa Kemale ıtimadı ya çirmislerdi ama, cemiyetin gevardı. Bu işin ancak onun taranel merkezi henüz Selânik savılıfından düzeltilebileceği kanaayordu. Ordnnun politika dısı kalmacı icin ısrarlanna devam tinde idi. Enver Mustafa Kemali kendiMustafa Kemal bir vapura ateden Mustafa Kemali Selânik'siine rakip olarak görür ve ona layarak Trablusgarb'a gitti. Tuten uzaklaştırmak için bahanekıskanırdı. Berline Atasemiliter gay Kumandanı tbrahim Paşayı ler aranıyordu. lstanbulda iken buldu. Kendisiyle beraber çalışolara kgiderken de, bunun için kulagıma g«lmisti. Enver, memasını istedi. Paşa, asker olduSelânikten uzaklastınlmasını ismuriyet maballine fitmeden evğunu ve politikaya karısamıyavel, Talât'a: temisti. Trablusgarb, Balkan ve cağı cevabını verdi. Birinci Dünya Savaslannda da Mustafa Kemali Selânikten Rahmetli Recep Pasanın konaavnı düsünce ile harekrt etmfcnzaklaştırmak lâzım. ğına yerleşen Mustafa Kemal, ti. Zaman zaman pervasız. fakat Demişti. Talât da aynı kanaatdurumu şöyle görmüştü: Birkaç haklı uyarmalarından âdeta ente olduğunn ifade etmisti. Bunderebeyi ve şeyb taraftarlarına dise duymnştu. Sonra onun parları Mustafa Kemal'e anlattım. dayanarak halka tahakküm edilamasını, kendi şöhretine fölee Biliyorum, dedi. Fakat nasıl yorlar, devlet memurlarını da bir plân hazırlıyacaklannı tab düşürür korkusu ile biç istemebu ışte kullanıjorlardı. Fakat mişti. tttihatçı liderler de Enveri Mesrutiyetin ilânından sonra desteklemişlerdi. Çanakkalede meşru olmıyan kazançlarının elyaptıgı birbirinden parlak saden gitmesinden endise ederek, vasları ister istemez halk ovuna yeni idareye karsı cepbe almıslardı. Arap aşiretlerini isyan etduvurmuş, fakat Mustafa Kematirmişler, yeni rejime taraftar olin adını vermeye eesaret edesılığı ıkı sozdur. 8 cDuşuk kalanlan, zorla vapurlara bindirememistf. lıtelı muharrır» anlamına ıkı soz. rek memleketten kovmuşlardı. 9 Eski devırlerde etrafına top Çanakkaleyi ve dolayısirle Belediye Reisi Hasune Paşa ile lanılıp yemek yenilen büyük batstanbulu kurtaran kumandan polis müdiirü de el altındau kır tepsiler (çoğul). Mustafa Kemaldir. bunlara yardım ediyorlardı. YUKARIDAN AŞAGlYA: Diyememisler. cekinmişlcrdl. Derebeyleri, Mustafa Kemalin 1 Kafasının üstünde hiç saç Enver bir gün dostlarına: Trablus'a gelmesini iyi karşılabulunmayana böyle denilir (ıkı madılar. Sehri basıp Mustafa soz). 2 Gezici insan toplulukYARIN Kemal'i yakalamaga ve bir valarından. 3 Tersi Asyada bir pura koyarak gerisin geriye Seçdldur, Fransada bir şehir. 4 31 M A R T lânik'e göndermeçe. eger bir siÇevrilince futbol karşılaşmalanlâblı çatışma olursa, öldürmeVAK'ASI nın sonucunun ğe karar verdiler. tahmini konusu Mustafa Kemal der kl: uzerıne kurul Arkadaşlarm beni ne İçin IKTİBAS VE mus oyun belı Trablusgarb'a göndermis oldukTERCCME EDtLMEZ rır, kaybolmuş SOLDAN SAGA: esya için gaze1 Bu âletin ibresi düşuk iatelere bu başlık yı göstermeğe başladımı fırt:na altında ılân veyakın dem<ktir. 2 Karnımızı rılir. 5 Bır doyurmaya yarayan, küçük bir ışi yapmakta oziyana girmemek için büyük bir kayba uğrayan adamdakı huy, Dünkfl Balmacanın zürü bulunan boyle belirtilir. 3 Tersi «guç hafledilmis stkll (iki söz). 6 ' İ S T A N B U L hizmet» anlamına iki «ozdür, e «Homuta» nınvdörtte ikist;vssna6 25 Açılı» 630 Türküler gecldl lektrik kuvveti ölçüsü. 4 Çev Iın sattığı Seyin ağırlığını anla17 50 Heklam proıtramları 19 00 6 45 Konusma 7.00 Koye haberler rilince «bir masraf hesabının d»Haberler 19.40 Studyo G'den mak için kullandığı. 7 Demır, 7 05 Sabah melodüeri 7.30 Ha 19 55 Küçük ilânlar 20.00 Şahin ğer toplamı» mânasına bir soz tam bu kıvama geldiği zaman berler 7 45 tstanbulda bujtun Gültekln'den türküler 20.15 Turk belirir, bir edatın kısaltılmışı. 5 dövülür, insan çabasiyle açılmış 7 50 Studyo G'den 7 55 Küçük besteciler! 20.35 Tülun Korman Engel, namazın kısımlarından. iu geçidi. 8 «Çok mükemmel llânlsr 8 00 Haffi mOzlk 8 20 dan sarktlar 20.55 24 saatin olay6 Bir hayvan, baskı altında dört köşe çekil» anlamına iki tstanbul'un sesl 8.40 Viyolonsel ları 21 00 Cajımızın halk sairlerl yaptırılan işlere böyle denilir. söz. 9 Güzel sanatlaj konusun•oloları 9.00 Sornnlanmız 9 15 21.15 KlSsik Türk muslkisi koro7 Tersi «hacamat yapan» kar da temel olarak tamnmıs bilim. Küçuk orkestra 9 30 Çocuk bah«u 21 40 Küçük flânlar 21 45 larak faaliyete başlayacaktı. Selânik'te tanıdıfım Ittibatçılann çoğunluğa milletvekili seçilmenin yolnnn bnlmuşlardı. Talât (Paşa) Edirneden, Rahmi ve Cavit (Izmir suikasdi olayında asılan Maliye Nazın Cavit) Selânik'ten, Mitbat Şükrü Serezden, Binbaşı Tahir Bursadan ve di • ğerleri de suradan bnradan Meclise girmişlerdi. Ahmet Rıza Beyin Meclisi Meb'nsan Reisi ilacağı söyleniyordu. min edemiyorum. Selânik'te kaldıfım birkaç gün içinde hep Mustafa Kemal ile beraberdim. Viyana yoliyle Roma'ya şit tim. Büyükelçi Ibrabim Hakkı (bilâbare Sadrazam olan Hakkı Paşa) Beydi. lyi bir tahsil görmüştü. Kültürlü bir zattı. O da bu göreve benden bir kaç hafta önce tayin edilmişti. Derhal ital>ancaya çalısmaŞa basladım. Lise tahsilimi Fransız okulunda >ap tıÇım ve iyi fransı/ca da bildi sim için pek muşkıilâta uğramadım. Kısa zamanda yabancı meslekdaşlarımla dostluklar kurdum. 1908 yılı sonlarına doğru Mustafa Kemalden bir mektup aldım. Genel merkezin kendisini vazife ile Trablusgarb'a göndermek istediğini yazıyor, tafsilât veriyordu. Demek, lttihatçı liderler, nihayet geçiei de olsa, Onu Selânikten uzaklaştırmak çaresini bulmuşlardı. Enver ağır basmıştı. Sonradan, bu beklenmeyen Trablusgarb seyabatinin hikâyesini Mustafa Kemalden dinlemiştim. Trablusgarb Vali ve Kuman danı Recep Paşa, Harbiye Nazın olarak tstanbula gelmiş, ancak birkaç gün bu makamda bulunduktan sonra 16 ağustos 1908 de kalb sektesinden birdenbire ölmüştü. Reccp Pasanın bos bıraktıgı Trablusgarbda ayaklanmalar olduğu söyleniyordu. Talât M. KEMAL TRABLUSGARB'DA Enver, Muslafa Kemal'i kıskanırdı Mustafa Kemal'i Selânikten uzaklaştırmak istryoriar tstanbulda bir süre iziııli kaldım. Büyiik faaliyet göze çarpıyordu. Yakında Parlâmento açı RAUF ORBAY HAREKET ORDUSU SAFLARINDA Bond MODESTY BLAISE ıssız VOLLABA NBONLMZI SÖNDU£DU{ .1 2 3 4 5 6 8 9 123456789 Garth 1 RAKAMLI BULMACA SUNUZ... TİFW»4V, ASISMMM çesi 9.45 Çocuk Ansiklopedist 9 50 Kardeş okullar 10 00 Müzflc Inıtu™ 10.15 Ev kadım 11e roportaj 10^5 Ev k a d ı n m m Türk mıiziginden istekleri 10 40 Arkası yarın 1100 K ı n haberler 1105 Sabah konseri 11 45 Çigan melodlleri 12.00 Orhan Avjar orkestrası 12.10 Küçuk ilinlar 12 15 Türküler 12 30 Beraber »ar kılar 13.00 Haberler 13.20 Stüdyo G'den 13 30 Bir reklâm 13 40 Mefharet Yıldırımdan «arkıUr 14 00 Kapanıs. 15 55 Açıhs 16 00 Mikrofonda gençlık 17.00 Necdet Koyutürk orkestrası 17.20 Yurdun sesi Sevdiklerinizle beraber 22 00 Reklân programları 22 45 Haber. ler 23.00 Radvo oda orkestrası 23 20 Oda mııziğl 24 00 Kapanıs. tSTAKBUL t t RADTOSU 18 55 Açılıs 17C0 Sl7m !çm 17.30 Kücük konser 18 00 tyl aksamlar l g j o Senfonik müzik 19.00 Çesltll melodüer 1950 Aksam konseri 20.15 Gençlerle beraber 21 00 Opera dünyasi 21.45 Haflf müzik 22 00 Gece konseri 23JM Caz müziği 23.30 Çesttli müzik 24 00 Diskotekten seçmeler 00 30 Hafif müzik 1.00 KapaBis. A N K AR A 8 25 Açıhş 6 30 Günaydın 7 00 Koye haberler 7 05 Kemal Öncan'dan îarkılar 7.30 Haberler 7 45 Sabah müziğl 8 00 Ankarada bugiin 8.05 Her telden 8 40 Kucük ilânlar 8 45 Ahmet Sezgin'den türküler 9 00 Sorunlanmız 9 20 Sabah konseri 9 35 Kısa haberler 9.40 Arkası yarın 10 00 Eğitim radyosu 10 55 Melodiden melodlye 11.15 Çocuk bahçesi 11 30 Konser taatl 12 00 Jandarma Genel Komutanlığı hafif müzik orkestrası 12.15 Kıbrıa saati 12.25 Küçük ilinlar 12 30 Şarkılar 13.00 Haberler 13 20 Plâklar arasında 13 30 Reklâmlar 14.00 Çocuk bahçesi 14 15 Mustafa Geceyatmazdan türküler 14 30 Ziya Taskent'ten sarkılar 14.50 Haflf müzik 14.55 Kisa haberler 15.00 Eğitlm radyosu 15.55 Hafif müzik 16.00 Mıkrofonda gençlik 16.55 Kısa haberler 17.00 Yurttan sesler 17 30 Needet Tokatlıoğlu'dan «arkılar 17.50 Reklâmlar 19 00 Haberler 19.40 Küçük ilânlar 19.45 Ülkö Yürükoğlu'dan turkuler 20.00 Uykudan önce 20 05 Nevin DemirdBven'den şarkılar 20 25 Küçük konıer 2100 24 saatin olaylan 21.05 Dünya klâsikleri 21.35 Klisik Turk müziği erkekler toplulugu 22.05 T.B.M.M. saati 22.25 Haflf müzik 22.30 Hacer Buluş/tan türküler 22.45 Haberler 23.00 Konser salonundan 2315 Gece y ı r ı s ı n a doğru 24.00 Kapa Oflnrt M i m r m ı t <aiı«4iıtmı> • * »» NASIL HALLEDtLECEK? Tukandakl rakamlı bulmacada sadee* S tane anahtar (ipucu) ve C tane sonuç vardır. Bos olan 12 karento içine 1 den 9 a kadar uygun birer rakam koyarak ve toplama, çarpma. çıkartma, bölme Isaretlerine dikkat ederek soldan sağa ve yukarıdan aşağıya bulmacada gösterilen sonuçlan bulunuz. Biraz vaktinizi alu amma bo« vaktinizi hosça geçirmis olursunuz. nıs. konu veresim: AYHAN BAŞOĞLU KIZIL KULE Ehil Kurşun Kaynakçıları Aranıyor Tesislerimizde çahştırılacak tecrübeli Kurşunu Kurşuna kaynak yapanlara ihtiyaç vardır. İsteklılerin bonservisleriyle birlikte şahsen veya yazıb olarak Tesis Müdürlüğümüze müracaat etmeleri riea olunur. Etibank P. K. 27 Bandırma (Basın 23822/13963) ANKARA tL RAOYOSIJ 16.55 A ç ı h s 17.00 Sevilen melodiler 17.30 Bir konçerto 18 00 Haflf melodüer 18.30 Oda tnuzigı 1930 Gunun melodileri 20 00 Aksam konseri 21.00 Son haftalarn getirdiği 22.00 Gece konseri 22 30 İtalyadan muzik 23 00 Dunyanın dort bucağından 23 30 Gece yarısına doğru 24.00 Gece ve müzik 1.00 Kapanıs. 88 Gelecek yüın harmanı da bitiyordu. Bağ lşl bu yazı zehir etmlşti. Gelecek yılın harmanı nasıl geçecekti bakalrm... «Simdi dinle bakalım Tozate muhtan! tlçede açık artırmayı yaptık. Talip çıkan olmadı. Siz de gelmediniz. Demek ki bu işten yana doğruldu. vazgeçiyorsunuz. Şimdi bağlara Kır Abbas yine Üçüncü sigaHazine vaziyet edecektir. Bozu rası yakmış, öksürüyordu. mu yapacak, kendi payını alacak, Battal, hiç birine uzun boylu sizinkini de sîze ayıracaktır. Gö açıklama yapmadan üyelerini türüp üzümlert Ankara hallnde topladı. Malmüdürünün ardından satarız. İki, üç kamyon bu işi gö gittüer. rür. Ama daha buna vakit var Müdür bağlan dolaşıyordu. «Yasanıyorum. O vakte kadar Hazi hu ne çok kaplumbağa var burane bağlan emniyete almak ister. larda, ne çok, ne çok!..» diye söyKanunların verdiğl yetkiye daya leniyordu. narak Tozak köyiinü yedi emin Talvann altma oturup tutanağı tâyin ettik. Üyelerinl topla, tna tuttular. halline gidellm, teslim tesellüm Mühürlerl bastılar. işini yapalım. Efendtaı biz Tozak Malmüdtirünün gelip gitmesinhalkmı severlz. Ama görevlmlzi den sonra herkes bağlara gidip daha çok severlz. Bu stlre içinde birer sepet üzüm almağa basladı. bağlardan siz gorumlusunuz. Ta Üzümler iyice bal'anmıstı. Dolamam mı Tozak Muhtan?» na dolana güz geliyordv Herkes Battal silMndi: getirdiği Uzümleri sofraya döküp «Tamam... tamam Omar beyim'» yivordu. dedi. «Kanun önünde boynumuz Battal, «aşşa tükürsen sakal, kıldan ince.» yukan tükürsen bıyık!» diyor, kimseye kanşamıyordu. «Herke«Haydl madem gidelim.» Kalktı, çantasım aldı, Alime'ye sin kendi bağı, kendi üzümü. badoğru bir daha baktı, kimseye na ne?» diyordu. bir şey demeden yürüdü. Har Kır Abbas, ne gelirken, ne giman yerinden çıktı. Purluktan derken, ne bağda, ne köyde, kaplumbağalar fakir bavkurt kimseyle konuşmuyordu Sadece torunuyla, torunu Yeserl'e bıdırdaşıyordu. Köye girince o bıdırtıyı da kesiyordu. «Yavu Abbas emmi, kör ölür payam gözlü olur, asmalar ne kuvvetü, ne üzüm var bu yıl!» deseler, şöyle bir bakıyor, bir dalıyor, «Masalımız bitmiştiiir...» deyip kesiyordu. «Yavu Abbas emmi. bağlarda n« çok kaplumbağa *ar...» Biraz düşünüyor, gözleri blrden parlıyor: «Onlann da masalı bitmiştirj» diyordu. «Yavu Abbas emmi, biz kazdik, biz diktik, hökümet de cabadan bağ sahabı oldu. sörüyor musun şu feleeğin işini?» Küçük gözlerin! kırpıyor, kırmızı sakallannı elliyor: «Nefret oldum! Onun da masalı bitecektir...» diyordu. Hepsi bu kadardı. Baska sözü yoktu. Harmanlann isi bitmlsti. Bütün yerler yurtlar süpOrtnmflstO. Bekçinin, çobanın. muhtarın, ber ber Sefer'm «hak»lan verümişti. Kuşun kurdun hak'ı da damlann basma saçılmıştı, Birden Kır Abbas değişti. Bir sabah erkenden, çok erkenden, daha gün doğmadan kalktı. Torunu Yeşer'i alıp sokağa çıktı. Defneğini taşlara vura vura evleri dolaştı Kadm erkek kimi gördüyse kapılara sesleyip bir şeyler konustu. «Elinizi çabuk tutun, çabuk tutun!» diyordu evden eve geçerken. «Dün erkendi. yann geç. Bu gece tam tamam. Elinizi çabuk tutun. Bu gece ay da aydmlık!» Uykulu gözlerini oğa oğa, tonınu Yeşer de eşabuk şabuk! Yaym geç!» diyordu. Kır Abbas köyü bir başmdan bir başına dolaşüktan sonra evt ne geldi. Karısına: «Cennet!» Otluna: «Yusuf!» Gelinine: «Senem!» Torunlarına: «Haydar! Patma!..» dedi. «Yanıma gelin. Çabuk yanıma gelin » Yeşer de «Şabuk!» dedi. Geldiler. «Aksama kadar bekmez tavasını, kazanlan. şıralığı, yuyun paklayın. Köfe, sepet, ne varsa çıkarın. Çabuk...» «Şabuk...» f Arkası