Katalog

13 Eylul 1965 CUMHURÎTET SAHTFF BES SEÇİM MESELE MESELE İnönü: «Yeni bir diinya kurulur, ve Türkiye bu düayadaki yerini alır» dedikten sonra; hızını Kıbns buhranmın yarattığı uyanıştan alan diş siyaset tartışmaları günün konusu haline geldi. Part'ıler, siyaset tarihimizde ilk olarak dıs, politika sorunlarını derinliğine incclemeye, ortaya değişik görüşler koyınaya başladılar . " Eşit aniayış ve muamele görmedık,, Dış siyaset yeniden düzenlenmeli mi ? «Böyle bir sey bahis mevznu değil. Böyle bir meselemiz yok. Taahhütlerimlz var ve onlara bağbyız.» 1965 bütçesinin gorüşmelerinde CHP adına konuşan Nıhat Enm, partisinin Dıj Polıtücasuu şoyle özetliyor: «Askeri bakımdan fiili durumun Yunan idaresine daha elverişli olduğu dofrudur. Ama bu durum Türkiyeye ait bir hatadan dolayi değil, başlıcs mütteHklerin • derece derece • Yunanlılara miisait duyguları ile, yani Enosis' e ya taraftar, ya kayitsız olmalarından meydana geldi. Onlar Yunanistanın adayı silâhlandırmasına her halde kayıtsız kaldılar. Niçin böyle davramldığı araştırıldığında, en iyi niyetli müşahitlerin ve müttefiklerin dilinde bütün bunlara mazeret olarak, Kıbnslı Rumlarm ve Yunanistamn kendi lerini aldattıldan cevabı duyuluyor. Bu hallerin neticesi olarak, bugün Kıbrıs adası Yunanistamn fiilen işcali altına pirmiştir. ... 1964 yılı haziranında garanti anlaşmasını yıinitmek isteyen Türkiyeye Amerikanın engel olduğu Türk kamu oyunca artık biliniyor, aynı zamanda Yunanistamn bir tümen askeri ve bir kıs mını NATO dan aldığı silâhlarla Amerikanın ve NATO müttefikle rinin gözü önünde Kıbrısa götiir düğıi Türk halkının bilmediği bir sır decüdir. ... CHP nin dış politikasında ba tılı müttefiklerden ve NATO dan ayrılmak yoktur. Ama acı da olsa gerçekleri dostlanmızla serbestçe tartışmayı, düşündüklerimizi apaçık onlann yüzlerine söy lemeyi hak saymaktayız.» (Meclıstekl bütçe muzakereleri, 25 mayıs 1965) Î3 Eylül 1926 tarihli Cumhuriyet'ten •••* •••• CHP adına butçe gorilşmelerınde söz aian Hıfzı Oğuz Bekata ıse şunlan söylüyor: «Türkiye, devletlerarası münasebetlerde gos terdiği civanmerUiğin, fedakârlığın, yürekten dostluğun asil karşı lığını umdujhı eşit anlayış ve eşit muameleyi görmemiştir.» 3 Mayıs Ismet Inönü 9 mayıs 1965 te yaptıgı basm toplantısında partisinın NATO hakkındaki gdrüçünü ve Ürgüplü hükümetinin dış polıtıkası hakkındaki duşüncelerını açıklamıştır: «NVTO d» müttefikler arası me •elelerin de görüşüleceği gunlerde. dış politikamız üzerine muhalefet olarak bazı düşüncelerimzi açıklamayı faydalı görmektevim. Merakla ve fimitle beklemekte yiz ki, NATO, doğu kanadındaki derin buhranın halledilmesi için kendisine biitün olarak ve ciddi ödev düştüfünü takdir edecektir. llükümetin başlangıçta ve şlm diye kadar taahhüt ettiği ve tatbik ettiği prensiplerle tamamen muvazi yolda bulunduğumuz anUşılmıştır ümidindeyim. Taahhut lerimizin içindes Kıbns buhranından dolayi milletçe çektifimiz ıstırabın hükumet tarafmdan cid diyetle ele alınıp takip edildiğini görmekteyiz». İNÖNÜ, aynca 13 mayıs 1965 te CHP il merkeztode yaptıgı sohbet toplantısında «Tarafsız bir poütika ile Türkiye üçflncü blokıın lideri olabilir mi?» sorusunu fu şekılde cevaplandırmıştır: 'Bağımsıziık isteyenlerin harcadıgı boşgayret.., 8 mayıs 1965. Dışışleri Bakanlığının butçesı senatoda goruşulurken AP adına konuşan Fethı Tevetoğlu partisinin tutumunu şoyle açıklıyor: «Belirli çevrelerin Türkiyemizi bağımsız bir memleket haline getinnek hususunda barcadıkları boş gayretleri jerçek plân ve kasıtların neler oldufonu halkımız ve partilerimiz çok ivi anlamaktadır. AP olarak Türkiyenin NATO dan ayrılması yolundaki fikir ve propacandalara, kaynaği ve rengi ne olursa olsun karşıyız.» (Cumhunyet, 9 mayıs 1965) karşı hasmane bir görünüş takınmıştır.» 1965 bütçesi Uzerıne yapılan ilk genel goruşmede A.P. adına soz alan Ihsan Gürsan şöyle diyor. «Türk dış politikası ehliyetsiz, şahsiyetsiz ve âciz bir hüviyet içinde büyük Türk Devletinin kud retiyle mütenasip olmayan bir şe kilde sevk ve idare edilmektedir». (Bütçe göriışmelen 13 Şubat 19651. AP PROGRAMINDA « (.) Siya.si askeri kültürel, sosyal. manpvî ve iktisadi alanlar da, aynı hedetlerde anlaştığunız »e aynı kîymetleri paylaştığımız hür miUetler camiasıyla işbirliğini arttırma ve derinleştirmenin milli menfaatlerimiz bakımından hayati bir ihtiyaç olduğuna kaniyiz.» (85). «Avrupa Birliği. ortak pazar gi bi Batı dünyası ile bağlanmızı kuvretlendirecek, iktisadî kalkm mamıza yardımcı olacak ve Türki vevi Ratının hür ve müreffeh ül keleri arasına süratle yükseltecck azimli adımları NATO ve CENTO pibi hem savunma, hem <lc diçer s syal, iktisadî ve Iriiltürel hedeflere hizmet eden and laşmalara sadık kalmayı dış poli tikamızın hedefleri arasında sayarız.» (87). Kalkınma datıya baglı kaıarak gerçekleşır,, Mıl.i Savunma Bakanlığı butçesinın Meelıste goruşulmesınde partısı adına soz alarak konuşan Cevat Odyakmaz, 'CKMP) şımlan belırUyor' «NATO personehnin ve Amerikalı personelin Turkiyedeki davranışları bir an once kontrol altına alınmalıdır. Imtiyazlar ve an laşmalar gozden geçirilmelidit.•Bugün Türki\e, dış politikasım millî hedeflere gore yeniden tanzim zorunluğu ile karşı karşıya kalmıştır. Türkiye kendi milli menfaatlerini titizlikle mudafaa etmelidir. Türkiyenin Batı blokundan ajrılmıyncağını söylemek demek, mutlaka onlann menfaatlerine bağlanacağız, onlann menfaatlerini yuruteceğiz demek değildir. Bu asla olamaz. Turkivenin ne ebedi dostlan, ne de ebedi düşmanlan vardır. Tiirkiyenin ebedi menfaatleri vardır. Kıbrıs ko nusunda bize haklarımızı kullanmak hususunda nıani olan Ameri kanın, 300 Amerikalıyı korumak bahanesiyle, Dominik'in içişlerine mudahele ederek asker çıkarmasını, burada ibret olması bakımın dan arzediyorum.» ı25 mayıs 19€J, Bütçenin Mechste muzakeresi' CKMP nin yeni baskanı Turkeş ıse, dış politika goruşünü verdıği bir demeçte şöy.e belirtıyor: Dış politikada banşçıyız. Yalnız Türkiyenin menfaatine gore ayarlanan \e mütekabiliyet esasına da>anan bir politikadan yanayız. Sov\et Rusya ile dostluk kurulmasını, ik tisadi \e kulturel münasebetlerin geliştirilmesini ujgun buluyoruz. Ancak Türkiyenin kalkınmasuıuı büyük olçude Batı dunjasına bağ lı kalarak gerçckleştirileceğine ina nıyoruz. Teknlk ve iktisadî yardım ve emniyetimiz bakımından Batı dünyası ile dostâne miinase betlerimizin devamı, bizim için za rurettir.» •••• ••*• ••• • •••• Roma, 11 (a.a.) Bu sabah Gıovannı adında 18 yaşında bır tas yontucu, Portazıa meyda • nında Başvekıl M. Mussolınınin bındığı otomobıle bır bomba atraıştır. Bomba, otomobılın camına rastlıyarak şıddetle \ere dusmuş ve kaldırımda ınfılâk etmiştir. Yoldan geçenlerden dort k< ı yaralanmıs ve hastaha ı= neye kald'rılmışlardır Otorr.ob'l suratle yoluna revam et mıstır Suıkastçı Gıovannı derhal tevkıf edılmıştır. Suikast teşebbusunden sonra M. Mussolını. Kıgı sarayı bal • konundan halka hıtaben bır nutuk ırad etmış ve demiştır Romalılar, sıyah gomleklıler, bu balkondan benı uçuncu defa selâmlıyan (son defa, son defa, sedalan) kuvveth sadalar da emmyet ve ıtımadınızın tamamiyeUnı ve evamını, temadıi ?adakat (devam eden bağlılık ve merbudiyetınızi hissedıvorum Italyan kavmı gibı bır mıllet, her turlu vekayi ve hâdisatı muhtemıleye karşı Mnirlerıne tamamen hâkım olraıvabilir. Su ıkastler, birbırıni kovahyor (Darağacı seslerı). Buna kendi namıma «hayır» diyorum Zıra, hakıkaten tehlıke ıçinde yasamayı severim. (Hayır, hayır sen bızzat mılletsin sesleri). M Mussolını, siddetli alkışlar arasinda nutkunu bitirdikten sonra mızıka vatani havalar çalrraya başlamıs ve meydanı dolduran buyuk kalabalık da • ğılmıştır. bir suikast! yeni Mnssolini böy'e bır zata mâlıkıyetini muazzam bır şeref telâkkı etmeli ve kendısını bahtı\ar savmalıdır«. "Yunanistan hasmane davranıyor,,. AP Genel Başkanı S. Demlrel ıse, meclısın aynı otunımunda şunlan sdylemiştir: «Kıbrısta Rumlar olanca gayretleriyle Türk lerin elindeU bölgeleri kendi tesirleri altına aokmak için çalışmaktadırlar. Türk cemaatinin bütün haklarıru elimizdeki her imkânla koruyacağız. Bu mesele her şeyden önce bir TürkYunan meselesidir. Geçen hükumetin meclisten aldığı yetkinin devam ettiği kanaatindeyiz. Atinadaki topiantUarı yakından takip edijoruz. Yunanistan hiıkü meti bolgede barışı korumak lü zumunu unutmus ve Türkiyeye Lotüs meselesi aniaşmalar Butçe görüşmelerinde MP adına konuşan Ahmet Bilgin, şdyle diyor: İkili anlaşmalar ve ittifaklar yeniden gözden gecirilmelidir. Amerikanm ve NATO üikelertaln Kıbrıs konusundaki tutumu bizi dilhun etmiştir.<Bütçe goruşmeleri, 25 mayıs • Ilf •••• gözden geçirılmei„ I »::: :::: :::: uzi ;;;: jjjj İj:j ••;; PARTİ PROGRAMLARINDAN T l P Halkımızm >uz>ıllardır suregelen yoksulluğu. ancak emekçi lıalkımmn iktidara gelerek gerekli kökl reformlan gerçekleştirmesı suuucunda oıtadau kalkacaktır. Bunun için, butun emekcilerin \e emekten yaııa olanların hızla teşkilâttanarak bağunsız bir siyasi kuv\cı haline gelmeleri şarttır (.)» (m. 1) Y T p«Vataııdaşııı serbest düşunce ve hareketlerine imkân ve * * • r f n denıokratik hajat tarzını. insanlık şerefini koru>an \e \atandaşın refah VP saadctinin başarılı bir şekilde tahakkuk ettiren bir duzeiı olarak l.abul edivoruz <•!• (m. 1) Amirai tamamoto dıyor k» Ankarada bulunan Japon Amıralı Yamamoto, Ankara muhabırımıze şu beyanatta bulunmuştur« Bız askerlenn, duşmanı kahreden büyük şahsiyetler» karşı olmez sevgi ve aşkımız vardır. Türkün Gazısi de bu memleketi ihya ve mılleti canlandırmıştır. Gazi, çok büyuk bır şahsıyettir. Türk milleti. «LotüsBozkurt» mesele«ınden dolayı tevkıf olunan Lotüs gemısınm uçuncu kaptam M Jean Demons'un kefaletle tahlıyesi ıçın Ağır Ceza mahkemesıne verilen ıstıda dun mahkeme heyeti tarafından beş saat muddetle müzakere edılmış v« kaptanın 6000 lıra kefaletle tahliyesine karar verılmı>tir. Karar, Tevkifhane Mudujlüğüna bildinlmiş olup tefalet muamelesi ikmal edıldıkten sonra kaptan serbest hırakılacaktır. GOOD/YEAR Siz de LİRA İLE bu yepyeni lastiğe sahip olabilirsiniz Siz de böyle kilçük bir masraf karşılığı her memlekette araba sürme zevk ve emniyetine önem veren kimselerin arasına katılabilir, Goodyear G8 tipi bu lastiğe sahip olabilirsiniz. MP programmda dış pohtikayla ilgıli olarak su gdruş belirtilmek tedir: «Birleşmiş Milletler Ana>asasına ve milletlerarası taahhütlerimire sâdık kalarak milletlcrin hu kuk eşitliğine ve milletlerarası daranışma ve Ijbirliğine candan taraftarı. Bu esaslardan aynlmaksızın tarihimize ve jeopolitik durumumuT:) lâyık ve şahsiyetll bir dıj politika gutmeye kararlıyu (.)» Tt'RK SOVYET İLİŞKİLERİ MP Türk Sovyet munasebetlerı konusunda çekımser kalan ve bu yakmlaşmaya karşı olan bir pohtıka izlemıstır. Bu konuda Bolukbaşının sozleri: •Hükümetio, Türk Sovyet munase betlerini geliştirme mevzuundaki davranışları, maalesef çeşitli ybnlcrden hatalı olmuştur. 25 seneden beri mâncn alâkamızı kestiğımiz Sovyet Rus>a ile yeni bir munasebet devri açmayı duşunen hukümetin, bu mesclede muhalefetle istişarede bulunmadan hare kete geçmesi ve işe kültur anlaş ması ile başlaması, ne basiretle, ne de demokratik esaslarla bağda şahilir.» 'MP nin Kasımpaşa top'.antısı, 11 ocak 19«v Sanay Nefise Encümeni toplandı Sanayu Nefise (Guzel Sanatlar) Encümeni dun Maarıf Vekili Necatı Beytn rıvasetinde toplanmıştır. Encumen Damad Ferıdin Baltalımanındakı yalısmın Darülelhan'a (Konservatuvara) tahsisine ve Ankarada da bir Güzel Sanatlar mekte binin açılmasına karar vermış tır. '••>••••••••••»•••*•>•••*<•*«•••••••••••••••• • • • • • • •• • • • • • •• • • • • • • • ••••••«••••••«*••••••* ••«• •••'.••1 Dev Amerika ile ittifak eden Türki\eııin bu alışverişte zararlı çıkacağını kestirmek icin kâhin olnıak gerekmez. Türkiye lşçi Partisi egemenlik haklarımızla bağ daşmavan bu antlaşmalar, hükum lcıinden Devletler Hukukuna uy gun şekilde Türkiyenin bir an bn ce kurtulmasmı ister.» Kıbrıs davası M. A. Aybar, TÎP'in Kıbrıs konusundaki görüşünü şöyle açıklıjor: • AP çoğunluğundaki hükumetin Kıbrıs dâvasınm aleyhimızde gelışmesıne sanki razı olmuş, kadere boyun eğmış gıbi bır halı var. Dâvanın çözümünü hâlâ emperyalist ku\Tetlerden, yâni Amenkadan ve îngıltereden bekhyor. Onlann çıkan da Enosis'den yana ol duğu ıçın Kıbrıs meselesi Türkiyenin ve Kıbnslı Türklerin aleyhınde gelişıyor.> (Çankaya İlçe kongresi, 30 ma19fii « NATO CENTO lürkiyeye zarar vermişıir » TlP'ın programmda parünin dış pohtıka göruşü şu şekilde açıklan msktadır: Türkiye lşçi Partisi, Kurtuluş Savaşı Turkıyesine yaraşır, kıs kançhkla bağunsız, emperyalizme ve somurgecıliğe karşı, Bırleşmış Milletler ılkelerıne bağlı, banşçı bir dış politika izler. f > Sömürge halklarmm, bağımlı milletlerin millî kurtuluş hareketlerini banşçı yoldan bütün gü cüyle destekler. İlk Kurtuluş Savaşını yapmış bir millet olarak Türkiyenin, Kurtuluş Savaşı yapan milletler ve halklarla dayanışma halınde bulunması gereklidir. (TÎP) Barışı tehdit eden ve bir nükleer savaş tehlikesı yaratan askeri blokların ve yabancı ülkelerdeki üslerin tasfiyesi için hiç bir gayreti esirgemez. Her halde Türkiyenin şimdiden bu amaca yö neLmesini ve kişiüği olan bağım•ız banşçı bir dış politika izleme«ini zonınlu gSrur.» (Programın 12. Bölümü) " Türke sadece kendisi dosttur,, YTP Genel Başkanı, E. Alıcan 25 nısan 1965 te A A. na bır demeç vererek dış politika görüşünü şoy le açıklamıştır: Türke, sadece O'nun kuvveti dosttur. Bundan böyle, Iç ve dış politikamızı bu gerçeğe göre duzenlemek zorunda olduğumuza bilmemiz lâzımdır. Ben bu anlayış içinde, Lozan And laşmalannın ve diğer ikili anlaşmalann yeniden gözden gecirilme sinde, her hangi bir sakıncs görmemekteyim.» YTP PROGRAMINDA • . Batı uygarlığmın müşterek mirası olan hür cemiyet düzeni, müesseseleri ve kıymetleriniıı elbirliğiyle korunması için, siyasi, asker!, kültürel, içtimai ve iktisadi sahalarda en geniş işbirliği yapmanm millî menfaatlerimizin başmda geldiğine kaniiz. Sulhun korunması, milletlerara sı alanda gerginliğin azaltılması, kademeli ye kontrollü bir şekilde silâhsızlanmanm tahakkuk ettiril mesi için bütün sulnsever milletler le elbirliği edllmesi taraftarıyız. CMadde 53) •Yakın komşulanmızca ve hürriyetlerine yeni kavuşan genç mil letlerle sıkı bağlar kurarak, milletlerarası sulh ve anlayışa yardım, başlıca gayelerfanizden biridir. Birleşmiş Milletler Anayasası na sâdık kalarak, savunma hedefine mâtuf bölge anlaşmalarına taraftanz.» fMadde 5 " 4» 1 cTenel m«7u> anlamır.a iki soz 2 «Taştan kurulmuş eski savunma yerimn gerisınin taraanııyle aksl yone bakan kısmı» mânasına iki soz. 3 Kolkola dünyaya gelmıj çîft çocuklar (çofu!). 4 Çıvı, «bırbırmın benzeri âza» karşılığı Ikl soz. 5 Çok doğurup yaşlanmış dişl, yabancı. 6 Hata yapma dalgıntığına duşen. 7 Komşu bir devletm adının yarısı, bır soru edatı, bır çoz rengi. 8 Esas yurt (karma soz). 9 clUve olunacak parçayı bulmaya çalıs1» anlamına ıkı sozlu bır errur, genış v« dumduz açık arszı •Jl'KHRIDAN AŞAĞIY*: 1 Yılın onuncu kısmı fkanıa soz). 2 Çekınerek 3 Isjrra!h\e mezhebının bugunku temsılcısmm vaktiyle vetat etmıs olan babası (ıkı soz), b'r zaman parçösının tersı. 4 Bır emir, >aş]andikça guzelleşen ağaç s Para ile satın alınmış esır duru 2345678» mundakı uşak, 1g «Duzineden ;kı ekâik sayıda mobılya ve benzerı» mânasına ıkı soz. 7 Ter sı ımahEul» demektır, darası cı Dnnku oulmifranın hnlledilmu <«.RII karılmış durumda 8 Bır emır, ttalyanın bir kısım toprakları bununla kaplıdır. 9 (Batı Anadolu halkından valıdeı mânasına iki IOZ. 111 1 2 3 4 5 6 8 9 SOLDAN SAĞA: 123456789 1 •J |n ' LF NASIL Mİ 9 Çok basit: Ne marka olursa olsun aşınan araba lastiğinizi Goodyear'de kaplatmakla... Yeni lastık ımalâtında olduğu gibi, rakipsiz kaplama tesisleri ile de müşterilerine daima en mükemmel malı veren Goodyear, G 8 kalıpları getirterek şimdi her marka araba lastiğ'ni G8 tipinde kaplamaktadır. Yalnız Goodyear'in sağladığı bu imkândan faydalanarak eski lastiğinizi G 8 tipinde kaplatınız ve küçük bir ücret mukabili Goodyear G8'ın bütün üstün vasıflarını taşıyan yepyeni bir lastiğe sahip olunuz. TUrk Malı G8 binek lastlği Ozel sırf yapısı ve yuvarlak omuz sayesinda yfraf »mniyetl, anl frende kat'i nelice. teniz ve rahat suruf. uzum ömur, nndımanb hizm«4. Millî menfaatler korunmalı M. A. Aybar, t mayıs 196S te yaptığı kooDjmada junlan nylüyor: «18 yıldır izlenen ve bizi adım adım Amerikanın bir uydusu haline getiren tiviz karşılığı yardun koparma politikası kesinlikle reddedilmelidir. Bizim dış politikamız AntiEmperyalist, yalnız millî menfaatlerimizi gözonunde tutan ve insanlığın gelişmesi ve ilerlemesi doğrultusnnda. banşçı blr politika olacaktır. Savunma gücfimiizü artıracağı ekonomik kalkınmamızı hızlandıracağı gerekçesi ile Imzalanan CENTO İttifak Andlaşmalarının ve Amerika ile imzalannuı ikili antlaşmalann, egemenlik haklanmızm çiğnenmesine ve Türkiyenin Amerikan Emperyalizrainin Herl karakoln haline gelmesine yol açtığı bug&n artık herkesçe bilinmektedir. Özelllkle Amerika ile imzalanmı? ikili antlaşmalar, egemen \arlıklar arasinda her iki tarafa ejit hak ve borçlar yüklcyen belgeler değildir. Yargı hakkımızdan fedakârlık kabul eden biziz; güm ruk muafiyeti tanıyan biziz; Ame rikan üslerine ülke dı;ı imtiyazlan tanımak zorunda kalan gene biziz ve 21 Himenimizi NATO emrine veren de blziz. Bnnun baş^ tttcM G8 tipi kaplama şimdilik şu ebatlarda yapılmaktadır: 640/13, 640/15, 670/15, 750/14, 800/14 Diğer bütün ebatlarda Goodyear'in zengin ve popüler desenteri ile binek lastiği kaplamasına i ayrıca devam Yazılı Goodyear G8 ebatlannda kaplama fiatlan 100 ilâ 140 Ura arasmda değiştnekfadir. Butün bayilerde tek fıat Bayiden itibaren ücretsiz nakUyat Goodyear kauçuğu ile garantili kaplama Süratli teslimat SONDÜZELTME: Dün çıkan yazımızın arabaşlıklannda bir hata olmuş, TÎP ve YTP nin başlıklan yanlış yerlere konmuştur. Aslı şöyledir: TİP : «Pıs ticaretin devictin elinde olması gerek.» YTP: «Dış ticaret suni tahditIrrinden kurtanlmalı.» ÖzUr diler, düzeltiriz.) ) Briyantin ve kremleri »İ Necipbey Bayiinizi görünüz GOOD/YEAR Üâncılık: 8536/10879 >•«•••••* 2 Adef Santrifüj Tulnmba Alınacak Son teklıf tarıhi 24/9/19«5 dir. Şartnamesi Malzem» dürluğu veznesinden temin eaılebilir. c Goodyeor Lastikjamir ve. DENİZCİJK BANKASI T.A.O. • (Basın 16772/10898)