Katalog

SAHİFK tlTt CUMHrRÎYET 29 Ağustos 1965 KARMA EKONOMİ BİR SİSTEMDİR Prof. Dr. Ahmet KIUÇBAY ürkivenin. hangi ikrisadi slstem çerçevesinde kalkmma hedeflerine ulaşabileceğı meselesi çunıuı konusu olmak vasfını kavbetmemiştir. Ekonnmık ve Sosval Etudler Konferans Hevetinin duzenlediei «Karma Ekonomi» seminerl dolayısıvle hıı konunun ozel hir ilgi kazanması da mumkundm. iktisadi sistem. iktisadi faalijetlerin mevdana (roldiği hır riuzendir Ihti.vaclaıın eiden\mesi icin gerekli mallann uretilmesi ve dasıtıiması şeklı cari sisteme gore değişir. Ferde, karar. tercih \e teşebbus serbestlığinin rerildiği. mulkivet hakkının tanıııdıeı sisteme kapitalist veva liberal sistem denilmcktedir. Bu sistem içinde kişiler ellerindeki ıırctım va«ıtalarını diledikleri gibi kullanmak. gelirlerini harcamak veya tajarruf etmek. dilekleri işe girip onun «ahibi olmak serbestliğine sahiptirler. Bojleee. karar terclh «erbestliğinin hulunduüu ve mulkivet hakkının kabul edildiği «istem Meral sistemdir dıvebiliriz Liberal veva Kapıtalist sistcm içinde fertler Bıtivaclarını gidermek Için serbestce tercihte bulunarak karar verirler ve seçim vaparlar Muhtaç «Idukları eeliri elde etmek için sahin oldukları firetme jrucınu va doğrudan dojrma kullanır veya kiralarlar. Pivasada teşekkül eden mal fiatlan yatırınılarııı \onunü tavinde haslıea gbsterge rnlunu ovnar. İîrctim kavnaklannın fiatı ise gelfrin bolunu;unde tavin eder. Sosvalist siMemde de ana gave fertlerin Ihtiyaclarını tatmin etmektir. Kapiîalist duzenden farkı istih*al vasıtalarımn (amanıımn dr\lpte ait olması. istihsiim devlet tarafmdan vanılrnası ve •jnevdana eelen mal \e hizmctlerın bolıısulmesinin yine mprkp/i otoritcnin kovacaeı nıensipler çerceVr«i icindc tahakkıık ettiı ılmesidir. Soru işarefieri OOGAN NADI • ••• • •>• Cevapsız sualler Çuvaldızı kendimize ... Garabistan Yazmak ve çizmek illeti Emirle olmazYaimz bize mahsus değil Kıran kırana T bu alanlarda değişmelere yo! »çabilır Bo\lece de\let tercih alanınm genişlemesi ozel alammn cesameti ^e faalivet kollan üzerindeki te^i ı do'avsi7 \e dola>lı olarak kendini gosterir. Bu ^ebcple de\letin iktisat politikası tedbirleri ile iktisadi ha>atın Rİdişine müdahalcve başladıeı »ımden itibaren «karma ekonomi» sistemi doğmuştur denılehüır Zıra. iki tereih alanı mevdana selnıiştir. Daha ileri ^iderek şovle di\ebiliriz Bir ekononıinin «karma» \a«fına sahıp olabilnıesi kin deUrte ait işlemlprin bulunma>ii kâfî \e zaruri dcgüdir. De\let millî ^ermayenin herhanei bir kısmına sahip olmadan kcndi tercihlerini topluma empoze ettiği takdirde orada karma diizen \ardır. Karma ekonomi iki tercih alanının bulunduğu. üretim ile dasntımın bu iki tercihin haedaştırıldığı yeni hir detifre alanda japıldığı bir sistcmdir. Karma ekononıinin elle tııtulur heli bir modcli >oktur. Cok «mda ^ari%antlan me\cuttur Adam Smith'ın dusıınduçu. dc»Iet mııdahalesınden tamanıen H7ak. pur kapitali7m pek kısa omıırlü olmuştur. Ferdî karar \e tprcihlcrin tamampn inkâr pdildisi aşirı sn«\ali?mp TitS ile I^O vıil.ırı ara^.nda Sn\ıet Rıi"a"da ra=tlanmıştır Bu sure irınde Rus^a•da millı istıhsalin tamamı de\let tarafmdan ^apılmış %e dağıtım \esika usulıı ile ba=arılmış(ır Bunun dısında huhın «konomilerde de\lct tcrcıhi ile fcrt tercilıi dcğispn nispetlerdp ktndini gostermiştir. Bu eıinun iktisadi gercekleri iki tprcih alanının hulundusunu Rostermektedir. İki tprcih alanı bir \akıa oldusuna gore >pr yuzıınde bııtun ekonomilerin dpjispn dprccelerle «karma »ckonomi» si«temine «ahin ol»lukları iddia edılcbilir Kapitalist ekonomilprdp dp^letin tercih alanı 11 uncu a^ırdakine nazaıan cok ecnislemi'itir. \sırı so^ali^t eKonomiler fprdi tprcih alanlarını hııvutme yolunda \e temayulundedirler. Cevapsız suaHer air «Zevk ânın mirsadı fbrettemaşasmdadır» derniş. Su seçim dncesinde, adaylar dısında; her halde, pek çok vatandaşlar hayli eğlenceli zamanlar geçirıvor Ş ten ortaya atılmış olduğu, ve o tarilıtenberi kullanıldığı, mevdana çık mıs. Turknemız, hakıkaten, yenıdcn kesfolunmava değer bir memlckpttir. Bir de 'Vmerika icin «garabetler dijarı» denir. Biz oravı çok tan col;ede hırakmışız da farkında değilız. 5(5 5^î Şfi YazmaK ve çizmek ületi lardır. Sağda solda. neler sovlenmıvor, neler . Bir meraklısı hepsini toplasa, mukemmel bir komedi çıkanr ortaya. • Meselâ, Alpaslan Turkeş \T mırde «Türkiye kendi imkânlarivle kallunır» demis. Peki, be birader, siz koskoca bir fhtilâl japtınız üstelık de bu ihtilâlin «kudrctli albavı» oldunuz, ne dıve, bu imkânlar elinize geçmişken, bovle bir rota tutmadınız? • Bir başkasının sözü: «Turkiyevi, artık, duraklama devresindeıı kurtarmalı.» Canım. bu Turkive. zınk dive durmadı ya Bunu sovlemek icin illâ seçimler mi lâzımdı? • Bir başkaı: «Halk Partisi komunisttir.» Anladık komünist. Ama alâminüt fotoğrafçıda resim çektirir çibi komünist olunmaz ki. Vaktiyle ne dive bizleri uyarmadınız? Velhasıl hep hövle. Dedığim çibi «Mırsadı ibrctten temaşa» etmek şartıyle çok eçlenceli. Hattâ bu bakımdan seçimler daha sık yapılsa, hiç de, fena olmıyacak gibi. u devlet raekanızmasının nasıl işledığıne bır bakın Allah aşkınıza: KuruçeşTiede bır ılkokul yapılmasına karar verılmış. 1 Istanbul MıJi Eğıtım Mudürlügu okulun yapılacağı yerı seçmış, ve 15 sınıflık bır bma ıçın Mudurluğunden proje tırıralı, bulmalı. ve kabilse, tidermeli. Hattâ, ondan sonra, bovle bır emir vermeve bile ldzum kalmaz. Yııksa, tıpkı şimdi Llaştırmada olduğu gibi, isler Bektaşinin mes. hur abdest^iz namazına doner Ha ni adam «ben kıldım oldu» demiş 3a. onun gibi. Ben emır verdım oldu. Hakikatte hiç bir sev olmaz, sadece, oldu gibi iförunur. *** Ş Yalnız bize mahsus degij p u sene, bızımkilerden bıraz ^ sonra, Fransada da Cumhurbaşkanı seçımı var Orada da har'l harıl De Gaulle'a karşı çiKabılecek kuvvette bır adav aranıvor Bır ara Marsılva Beledıje Reısı çıktıydı ama, partıleri etrafmda toplıyamadığı ıçın, olmadı Derken, geçen gun, kuçuk bır şehnn ortaokul muduru, pat d.>e atıldı meydana Bır bevanname ile Fransa Cumhurbaşkanlığına adavlığını koydu Seçılırse şu ışlen yapacakmış: 1 Butun dunyava tek bır lısan kabul ettırecek, 2 Nukleer süâhları ortadan kaldırtacak, 3 B'itün saicılar 40 yaşından aşagı olacak, 4 Tabıat kanununa donıılecek, vesaıre . B J haberı bıraz olsun, tesellı bulun dıye buraya aldım. Dempk, seçım sıral?rmda her verde tuhaf adamlar çıkıyormuş orta>a Esit şartlar Hudut çizgileri K arma rknnoıniM. ozel teşchhııslp kamu Iktisadî tesekkulleriııın eşit şartlara istih«al faalivetlne katıldıklan bir dıizen olarak tarif eden1er \e bu sebeple deviet iktisadi l;letmecili£j ile snsvalizmi karıştıranlar coktur. Ferdi karar ve tercihlerin muessir olduğıı. fiat mckanİ7inasının. çalıştığı bu pivasada de\letm. O7el mııtcşebbislerle eşit «artlarla istıh"îale. katıldığı dıızene karma duzen demenıck eeıekır Boyle bir duzpnin kapitali«t dıızrnden tek farkı milli sermayedcn bîr Ikısmının dcvlet rlındr hulunmasıdır. Devletin pivasa fiatlarına goıe >atıunı ı t urctımdc bulundueu: kar ettığı fakat ba>ka bir mudahalede bulunmadığı bir duzcıı kaınıa bir dıızpıı dpîiMır. Fakat dc\let \ptgıleri arttırıp. bııtcede cari lıarcamaları kısarak >pııi >atırınılara RİItiRİ takdırde durum dpğişır. Burada Dr\Iet. sahip olduğu otoriteji kullanarak ferdi tercih yrrine kcndi trrcihini kısnıcn ikaıne ctmis \e mıllî gelırin e\\elkindpn daha buvuk bir kiMtıının ta^arrııf edilip >atırıma lonelmcsine ^esile olmuştur Bo>lecp orta>a iki karar \e tercih alanı cikrmş hulunnr: Fertlerin karar \e ferrihlerinl ka\ravan alan ile de\Ietin kaıar \e tprcıh alaııı. I)e\ Iptin karar \e tercihlerinin ntnııtcr hir rnııdalıalc ile empoze eHilme«i «adece ilk tesırlordcıı iharet kalnıaz. Verfriler arttırılıp rarî harcamalar kısıidığı zaman fcıtlerin elınde daha nı gplır kalır \e kamu lıı/mctlerinin artmasi ve firel yalırımlarının miktar ı e yonunü deiştirlr. Kamu hirmetleririn a?alması S ınıdi «karma ekonomıııin tutarlı ve kararlı bir slstem olup olmadığı meselesıne gelnıek gerekir. Karma duzende iki tercih alanı ve bir de iki terrihin karşılaştığı ve bazen çatıştığı hudut cızsileri vardır. Bu iki alaııııı nispi ccsametlcıi cari ekonnmik vp sosval felsefeve (röre değısir. tki alan arasmdaki ahpnk ve hududun berraklığı sivasî otoritelcrin iktisat. sosvolojik ve sivasi ilımlcr dalmdaki bilgi dcreccsiııe bağlıdır. Karma ekonomi «istemi iciııde plan iki alan ara«ınd.ıki ahensin lcknik «artlarını hazırlayacak ve ıklısadi tesiıhliği arttıracak hir âlettir. Modern iktisat teoıısı ve planlama teknikleri ile tercih ve kaıar birımini hir model içinde bağdaştırma volıında bir havli i'prlpmiştir. Karma ekonominin gecıci hır dıı/cıı olducu ve hu sistem olmadığı ve «onunda iki ucu teşkil eden sistcmlcrdcn birine inkılah edcceği iddiasına tporik destek buiunmaHIEI gibi jjerceklcrden ornck vermek de euçtur. De\lpt tercıhi tamampn sovut ve cokten inme hir ııpsnp desildir Bu tercihde vasıtalı olarak ferdi tprcih ve baskıların izini eormemek inıkâıısızdır. fıcrpk Batı rtemnkrasılprinrie ve Kerek Doeudakl sidış fert kirar vr tprcihlerinin devlct tprcihlerindp rn i\i bır sokılde aksettirecek metodların ve tpknığiıı bulunnıavı ve iktisadi verimlilığin arttınlmasıdır Bu cnn icin asıl dâvâ karma pknnomıniıı bir *istcm olnn nlmadığı meselesi deîildir. Da\a. demokrası \r in^a.ı hakları ile iktisadi vrrimlilıği i>l bağdaşacak dozu tajın edebılmektedir. Çuvaldızı kendimize.,. IÜRK KADINI VE SEÇIHIER ismet KUR B vıtlık hakkının kadının !ı,ı>alma sctııdıkUııni iııcclersek. bu hakkın bir hakıma tam bir • demır leblebi» oldusu kola^ca anlaşılır. Burada. hıınlardan .valnız hırini hatırlatacağım: Turk kadınnıııı buiuk hir kısmı. vıllar vılı kafesin ve pcccnin karaıılığında ya$amağa zorlanmıştı. Yeni Turk dp\|ptinin tpnıeline alın teri katmı kadınların kazaııdığı «cşitlik hakkı, bu. sadece analık gorpviııi vapmakta alan kadın sınıfını da nun ısığına cıkarıvordu.. Bu ışık tehlikeli olabilirdi, ama olmadı. Turk kadım. ana olduğu kadar mukemmel. «is kadını» da olahileceğini pek kısa bir zamanda i^patlavıverdi. Bojlece Turk kadını. guclü ellerivle «apanı. silâhı ve kalemi avnı rahatlıkla kullanabileceğini dünvava gbsterdi. Bu giin kadınlarımızın istevip de başaramadıklan iş yoktur.. Ejer mutlaka bir kıyaslama gerekirse, rahatça sovleyebiliriz ki. erkek nıeslekdaşlarından çok daha biıvük başan sağladıkiarı işlerin sayısı da havli kaharıktır. Hal böylevken. bir de 1934 den bu yana Bıi>uk Millet Meclisindeki kadın uyelerin sayısını Bu. vukarıva aldiğınuz snzler. hilindısi eiHi. Bozden eeçirirsek. kadın milletvekili sayıTürk kadını icin «adere Ataturk'ıın sovlcdiklerisının >ıldan yıla azalmakta olduğunu gbdir.. Zaman raman sovlemis olduklarından bazılarıırıız. Ko>de. erkek gııcünü icap ettiren ' rıdır. işleri bile yapmakta olan kadının sayısmTarih. Turk kadınınııı taa islanınettcn oııccki da azalma var mı? Havır.. Fabrikada, gece vardijTİzvıllardan basljvarak. ıistııne aldısı bııtun işvalarında bile ömur tüketen kadın sayısında bir lerde başarıva ulaşmıs olriııcıınu 7aman zaman azalma? Ne munasebet... İş havatına tajinle giren da cok zor \e onemli isîer nlmış olduğunu anlatır. kadın sayısında bir rksilmc gorulüyor mu? Asla... En cetin eunlcrden vıızunun akıvla çıkarak, Yani. toplum. kadının her işte çalışmasını fcabullAtaturk'e illıam kavııası olan jakın tarihimizin Ipnivor. desteklivor demektir. Ama kadının secimle kadını isc. bugıın parlamentova girecck >aşta o hir gorev alması gerektiği zaman bütun kafalarda lan kadınların anavıdır. bir soru işareti beliriyor. Neden?.. Kadın, meslek Işte bu anaıım kızlarından bir kısnıının kurhavatındaki basarısını bilfiil ispatlamış olduğuna dukları uç derneğin ııveleri vaklaşan secimlerle »ore. toplum hâlâ ona hakettiği sayçıyı gostereileill olarak bir hildiri hazirlnmış ve bunu parti nıivorsa. bunun nedenini toplumun bünyesinde aIbaşkanlarına gondernıislcr Gazetelerde gorduğuramak gerekir. Devrimleri ııılama ve benimseme muze Enre, bu bildiride şovle denilmekte: .Bırcok konusunda bihıik bir çoğunluğun ne miktar ya>a Avrupa nıcmleketlerinden daha evvel kadınlara kaldı^ını her gım, her vesileyle gormüyor muyuz sıvasî hak tammıs olan Vtatuık Trıkive"sinin Parzatpn'.. lamentosunda 15 milvon olan kadın nüfusumuzun Parti vdnetim kurulları. memleketin avdın kişibu kadar zavıf bir şckılde tcm^il edüme^i hazindir» Ve meıkez kont<Miianlarından daha cok savı lerinden secilıniş olsa gerektir. Kadın derııeklerinin hazırladıkları bildirivi parti başkanlarma gönda kadın adriv ffostcıılmcsi i«tennıcktedir. dermeleri bıındandır.. Parti ilcri gelenleri gayet Kanımi7ca hu hildiri vc hu bıldirınin Turk ivi bilirler ki. partiler. tutmak istedikleri, geneltnplumunun ifade vonunden taşıdığı anlam, ü^tunde Iikle avdın, ileri fikirli olduklan icin tutmak 10dikkatlc durulmaça değer hir niteliktedir. runda kaldıklan kişileri. merkez kontenjanından Bildiriyi okııyunca insan bir duraksıvor önıdav göstcrirler.. Bu çünkii oriam ıçinde kadın ate. «Neden parti kontenjanından'* Kadınlarımi7. davlar da ancak ileri gorüşlüler tarafmdan desparlamentova kcndi guclerivle girecek durumda feklenecek durumdadırlar. değil midirleı?» dive düşunuvor.. Avıplıyor bu ... Evet. kanımızca. kadın derneklerinin bu hannnlan . Kadınlar'n secme ve scçilme hakkını lıilrlirH ve bu biidirinin Turk toplumunu Ifadc aldıkları tarihten hunca v:l sonra hovle bir bildiri. vonunden taşıdığı anlam. üstünde diklcatle durulbu gunkü Türk kadmının zaafını bildirir bir belge maja dpğer bir niteliktedir.. gibi gelivor insana Bir gazetedc. hildirivle avııı Yazımızı. jene Atatürk'ün bir söziiyle bajlagunde cıkan hır f'kranın va/,irına hak vcrcccâi gemak i'teriz: livor. Savın vazar. «hazırlopculıık dpvimini kıılEfendiler, mpmlekette cphil varsa umumîdir lanmıs. havanların bu tutumıı Mn Hem de (Tıırvalnız kadınlarımıza değil. erkeklerimize de şâmilkiye'de kadınlara sivasî eşitlik hir devrimcl llder dir.> 14) tarafından •verilmiştir) t'emiş (1). (21, (3>. (4) Atatürk'ün Söylev ve DemeçKadının «hasi hakları soz konusu olduğu raleri, Cilit H man bemen daima bu kelıme, bu •verılis» kelimesi u son «enelerin inkılâp havatınd.t, humınalı fedakarlıklarla mahnıul nuıodrlc hav.ıtıııda. mllleti olumden kurtararak halasa ve ıstiklale gotüren azam u faalivet havatmda her frrdi milletin mesaisi, gavreti, himmeti, fedakârlığı scbkeylemiştir. Bu mevanda en zivade tebcıl ile vad \e daima şukran ile tekrar edılmek lâzıın cclen bir himnıet vardır ki. o da Anadolu kadmının ibraz etmis olduğu çok ulvi. çok vuksek. çok kıvmetli fedakârlıktır. Dıınvanın hic hir verindc. hiç bir milletindc. Anadnlu koylıı kadınnıııı fevkinde kadın mesaisi zikretmek Imkânı vnktur. Ve dunyada hic hir milletin kadını Ben Anadolu kadınıııdan fazla çalıştım. mılletimi halasa ve zafcre goturmekte Anadnlu kadını kadar hinıınrt gosterdim» divemez.. Belki erkpklerimiz memlcketı istilâ eden dusmana karşı «ıınguleritle. dıışmanın sungulerine goguslerinı germekle, dıışman karsısında ishatı vucud ettiler. Fakat eıkeklerinıİ7İn teşkil ettiği ordunun havat menhalarını kadınlaumız işletmiştir. Memleketin eshahı mevcudıvetiııi hazıriavan kadınlanmır olnıus ve kpıdınlarımız olmaktadır. Kimse inkâr edemc7 ki. hu harpte ve ondan evvelki harplerde milletin kahılivcti havativesinl tutan hpp kadmlaııınızdır Cift sürpn, tarlavı eken. ormsndan oduıııı. kerestevi eetiren, mahsulâtı paznra göturen parava kalheden. aıle ocaklannın dııtnaııını tııtturcn hıitıın lıuıılarla heraber, sırtıvla. kasnısıvla. kuca?>ndaki ya\rusuvla, yağmıır demevip. sıcak demevip ccphenin muhimmatını ta>ı>an hep onlar. hep o ııhî. o fcdakâr, o ilâhi Anadnlu kadınlan olnıuştıır. Biaenalevh aepimiz bu hu.vıık nıhlu ve buvuk du.vgulu m>dınlarımızı sııkran ve minnetle ebcdiven tâziz ve takdis edelim • [O kullanılır O I M . Uatıırk'ıın vazımızın basıııa aldıgımız sozlerı, kadınlara hu hakkın «verilmiş» olınadığını: fakat kadınların canlan hahasına hu hak kı kopardıklarını gosternıez mi? Bir memleket kl ktırulusunun temclındp. erkeği kadar kadmının da alın teri vardır. clhcttc hu menıleketin insanları kndııı erkek farkı eozetilmeksizin esit haklara 'alııp olacaklardır. Yaııi, onre sunu kabul rtnıpk gcrekir ki, eşitlik hakkı. Turk kadınına «verılmıs» hir Ruzel sus eş\ası dcğildır.. Bu demir lehlebıvi Tuık kadım kendı alın tcrıvle «almıştır». Eşitlik E istemiş. 2 Bayındırlık MudurluğU proJeyı hazırlatmış, gondermış. 3 Fakat, arada, Eğıtım Müdurluğu o arsadan, ve 15 sınıftan vazgeçmış, yeni bır arsa ıçın, ou sefer 10 sınıflık, yenı bır proje ıs temış. 4 Bajmdırlık Mudurluğu. bu jenı yerı, muhtelıl bakımlardan, okul vapımına musaıt gormemış, bır raporla durumu Eğıtım Mu durluğure bıldırmış 5 Yenı arsa mezarlık \amn da olduğu ıçın ı>e Hıfzıssıhha ve Mezarlıklar Mudurlukleri de ka*** rı^mış onlar da okul ınsası ale\ hmcie bu'.unduklannı raporlarla A vustralvalı bır alım. uzun ujazmışlar 7iın tetkıklerdeu «onra, şu ne6 Tabü bu patırtı arasında ticeve varraış: «Kaatiller kurbanaşbakanla Rusyaya gıdıp dr> Iraar Mudurluğu de var O da a larıııı cumartesı ak^anı saat 18 ile nen Cıhat Baban dostumuza levhte. pa/ar sahahı saat arasında olsormuşlar Ruslar bızi kafese ko7 Şımaı, Mılll Eğıtım, butun dürmevı tercih etmektedirler.» yabılır m ı ' bunlara ra§:ııen, ınşaatın oradn Bolkı Avustralvada övledir. AO da buvuk bui"uk, daha dofruyapılmasında ısrar etmektedır su, şışman şışman cevap vermış: Son vazıvet bu. Butun bu kır ta<=:\eouığ:n ne kadar sureeeğını bıİTiıyorum ama, ışın pratık tarafırıa gıdılseidi, hiç şuptıesız. Ku ruçeşme ılkokulu, şmıdıje kadar kımbılır Xaç tane mezun vermiş olacaktı' *** ma. Melbourniu âlımın ortaya ko>duğu sonuç, zaunetmem ki, topvekun dunvava uygun olsun. Türkiyenin Rusyaya, veya, AmsMeselâ, bizdekilere bakalım. rıkaya yonelmjş bır politıkası Muhareklerin hepsi, kendine göyoktur. Kendi menlaatlerinın po^ olduğu için (tabü *elitıkası vardır re hir «esref gun» ve hir «eşref nator, vjhut. kontenjan senasaat» kullanıvor. Ne cumaları, ne Hah şoyle. Gerçl, Pransızların toru gibi. huna da. Anavasa Ba pazarları, ne salılan, ne persem((Lapalıs hakikatı» dedıklen, makanı divebilirız) l lastırnıa Balumu ılâm (bılınenı tekrarlabolerı. ne aksam ^aatleri, ne »akanlığına getirilen Savın Kâzım rnak) kabılınden, ve yalnız Turbah saatlerı hattâ ne de sebeplelurdakul makamına oturur oturkıve ıçın değil, butun dunya memri var. UviIUrına estiğı gibi, rastmaz, ilk i; olarak «vapurların. leketleri tçın muteber bır lâkırdı gele, haklıvorlar. ama, yıne de soylenmesmde fayda Keşke Avustralvalı âlımin kavar. rarı, bizim memleket için de. doğru olsavdı. Hiç olmazsa cinayetBen, oldum olasıva, kendısıyle muamelede bulunduğnmuz şu velprin işleneceçi zamanı bilir, o >a bu memlekete karşı, ne aşırı gıin ve saatlerde odalarunıza kahayranlığı, ne aşırı duşraanlığı anpanıp, belki, paçamızı kurtarırlamam Eğer memleket menfaatdık. len zarara uğruyorsa, kabahati Ama, nerede o gunler! yabancılarda degil, bir takım katrenlerin, uçakların, bundan böynurjarı çıkaranlarımızda, bır ta le. rolar yapmamaları» emrini kım mukaveleleri ım?alı>anlanmız verdi. da, bır takım ırrtıyazları tanıyanEmrin verıldıği gnndenberi de. larımızaa, vanı kendi devletimızile artık hcp alıstığımız gccıkmeler, NECDET SARAÇ de aramalıyız Çunku bu an'.aş bermutat, dcvam edip gidiyor. Elmaların hiç bırı, bize, top tufek Nışanlandılar bette nvle olacaktı. zcrınla vaptırılmış değıldır 2K < 1&S5 î KARS1YAKA. Çunku. bir çiçekle bahar gelmıAdam bınne gıdıp n c a edıjor veccği gibi, bir emirle de işler du«Ne olur bana bın lıra ver, sana zelmez. Bunlann sebeplerini arasCumhurjıet 102SS uç gun sonra bın beş yuz lıra ve reyım» dıyor. Parayı odeme za manı peldıgınde de «Vay namussuz herıf, üç gun ıçın beş yuz lıra faız aldı» dıye basıvor feryadı Her model Bazı arkadaşlarımızm yazılan, insana, böyle bir acayıp durumu hatırlatıyor. Kıran kırana öncckı euıı gazetelerde su haber vavınlandı : « PetıolIs Sendıkasırın 13 e>lulde Batman Rafınerismde yapacağı gıevle ılgılı olarak Sendıka Başkanı Zıva Hepbır dun gre de kJİlai Imai uzere Batman'a 400 bın ara gondermıştır • Batman'da petrol isçılerı greve hazırianıvorlar; Petrolls \e dolawsıvle Turkts de bn şrevı desteklemeve kararlı gorunuvorlar TurUıvede petrol ba^ımsızlığı volunda bır bu?ük mucadclevc girısılmistır. Bu mucadelevı surdüren devlet kurnmn, Türkıye Petrolleri Anonım Ortaklıeı (TPAO) ve onun yanında Petrol Olifi'dir. îçerden ve dı^ardan turlii baltalama hareketlerine ragmen TPAO çetın bir savası bilerek vurutmektedir. Yabancı petrol knmpanvaları casusluk vaptırmakta, mılli petrol dâvasının karsısına satılık politikacılar çıkarmakta, ama hiıbıri para etmemektedir. Türkıvedeki üç petrol rafınerısınden bırıdır Batman Orada yasıvan iscilerimi7in bu \a7imi7i dıkkatle okumalannı isteriz. Çunkıi petrol gibi bir mıllı dâvada. bır havat meselesinde iscılerimızın sığ ucrrt çekısmelerı ıtınde kalmavıp, memleketin butünunü goren bır fforus duze\ıne kjv usmalarını dılıvoruz. Hatırlanmalıdır ki. bu memlekette altmıs kurusluk zam için grev v apmak ıstiven. ama kursunUnan. ama ölduriılen isçilerimız vardır. Bu memlekette altmi'i kurusluk zam ıçın grev vapan maden ısçilerinin davranı^ını; Komünist tahrıkıdır dive lânetlıven sendıka yönetıcilerı de vardır. Butüıı bu oiavlırı eözden hiç uzak tutmadan Batman'daki milli petrol rafınerismde tertıplenecek grevı desteklıyen Petrolîs Sendıkası Baskanı 7ı>3 Hepbıre hazı sorular voneltmek istıvoruz. S«avın Zıva Hepbır. Turk Millî Talebe Federasyonnnun tertıpIedısi ve bızım de hulunduğumuz bir açık otnrumda avnen şöyle konnsmustu : Yobancı petıol <:ırketlerının ışçı ucret! = rı ulusal petrol endu«trı«'ne oranla dusuKfur Gerçekten bunlar ı=çıyı makıne gıbı ele almaktadırlar l^ç'nm aıle'i, so«ya'. ıhtıyaçları, vabancı şırketler ıç'n SO7 konu'iu deg.ldır. Eı.nlar hiçbır sosval v ardımı kabul etmempktedırler Haıbukı >er'ı petrol endustrısı ı<îçının ucretı yanında «o«\al yardım'.arı da arlavışla karşılamaktadır Bu sebeple yerlı p°trol endü=trı=ınde ısçı ücretleri «O'V'al yardımların da eklenme sıjie, vabancı «ırketlerın üst'ine çıkmaktadır Bu da, vabancı sırketlerın valnız dogal kanaklarımi7i değil, a\ m zamanda in>;ar emeğını de «cmurrr.ek rmacmı gu'tuklerının açık delılıdır. Yabancı petrol «ırketleri. çalı^anlann i=le*menın ıçinde bır ınsan olarak, o ısietmevı vuruten ve çah**ıran bır organ olarak hıçbi' soz hakkına sahıp olma=ını istememektedırler. Yanı ısçıler ve «endıkalar ı = erlerınde o i'verınde uvgulanacak çahştırma metotları >v î'cının ı«e alınması ve çıkarılması s n ı isçı ıçın son derece hayati ve finem'ı konularda tek ba"=larıra soz sahıbi olmak ı«tejındedırler Yerli petrol endustrısı ıse çalısanların da bırer ınsan olarak çalıştıkları ısvernın duzenlı ça'ısması hakkında soz sahıbi olmasını kabul etmıslerdır Ücretler hakkmda 517e bırkaç mısal vermek isterım. Yabarcı petrol şırketlerındekı asgari ucretlerı e'e alalım Bunlar baslıca vabancı petrol sırketlerınde gunde 17 18 lıra cıvanndadır. Halbukı TPAO psgari ucret «o<:\al •'ard'mla bırhkte. 23 20 lıradır. Petrol Ofı^ınde 25 41 lıradır Öte yandan vabancı petrol «ırketleri ıstıhdarr e'tıklerı yabanc lara a ı n sevıvedeki bır vatandasımıza oranla 45 mıslı fazla urr^t odcmekte vabancı muriurlere her ay odenen para ı=e bir ucret desıl «ervet halını almaktadır • Bövle sovlemis Savın 7iva Hepbır Sımdi de Batman'daki grevi dcteklivor. \e 4f)0 hin lira vollnvor. YuUarıdaki sozlerle bu davranıs arasında bır çelisme vardır. Ru çelisme prk havra vorulacak sıbi değildır. t v stclık T P \ O vukarıdakı ucrctlere sımdıden 3 lıra 26 kurns eklempje hazır nklıuuııu so\ lompktedır. Pekı Dnha da nıcin erev? Konınu. durumıın avdııılanması icin ele aldık. Petrolls ve Turklş vöneticılerınden bızi avdınlatmalarını dılıvoruz. B mecmuası Hayal Emirle olmaz TARİH MECMUASI O. Sayı yarın çılcıyor 6u sayıda: • • • • • Kara Mustafa Paşa'nınidamı İnsanoğlu fezada Uygur Türkleri'nde orkestra Bumedyen'in bilinmeyen taraflan Topkapı resim galerisi L • Niğbolu zaferi Ayrıca • Esir pazarı /? • Sultan Aziz'in Mâbeyn Başkâtibi Âtıf Bey'in Hatıraları • Barbaros Hayreddin Paşa'nın Haiıraları • XVHI. asrın Sonunda Osmanlı Devleti UNİVERSAL *** Garabistan | | ikâye meşhurdur: Teni tiyin * " olunan bir başhekun hastanesine gitmiş. Şöyle bir dolaşırken, bakmı? ki, bahçede bir bankonun ve Jecp 'ler 100 SAYFA 250 KURUŞ Reklâmcüık 3324'102,:>9 Pick up'lar için ORIJINAL YEDEK PARCALAR ve Telefon Numarası Değişikliği THE SHELL COMPANY OF TURKEY ' i başında bir adam bekliyor. Ne diye orada beklediğinl merak etmis. Bekliyenin naberi yok. «Bana emir verdiler, burad» nöbet tutuvonım» demiş. Neyse, başhekim sormuş soruşturmuş, sonunda anlaşılmış ki, o banko kırk sene evrel boyahlmış, üzerine kimse oturmasın diye bir Verdi Ticaret Limited Şirketi nöbetçi dikmisler başka bir emir verilmeıliiîı için de, o zamandanCumhuriyet Cad. Pegasus Evi Harbiye.İstanbul beri her Allahın günü nöbet bekletirlermiş. Tel: 48 2213 Telgr. Verdil Ankarada Devlet Plâulama Teşkilâtının bir komisyonu, şunu buııu tetkik ederken. miithiş bir sey kesfetrr.is. Meğer. hepimizin baş derdı olan, ikametsâh ilmühabeİlâncılık: 8145/10260 ri. iyi hal kâğıdı gibi belgelerden ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• hiç birinin, biç bir kanunda veri vokmus. Bnnlar biri tarafından (kimbilir kim?) bir zamanlar (kimbilir ne kadar zaman evvel?) KOMPLE MOTORLARIMIZ GELMİŞTİR LİMİTED KİYEVİ MADDELER MÜDÜRLÜĞÜNÜN (Gümüşsuyu) TELEFON NUMARASI 1. 9. 1965 TARİHİNDEN İTİBAREN AŞAĞIDAKİ ŞEKÎLDE DEĞİŞTİRİLMİŞTİR. 44 7590 Ilgüilerin Bilgilerine (BEŞHAT) Arzolunnr. Cumhurıyet 10252 j TELEFON DEGİŞİKLİGJ Vıldız Berberinden Ve ayrılan { • 5 HARUN ÇAM Koll. Şti. Zirai vc Sınai Makinalar İmalât İthalât ve Ihracat AHMET HRİSTO MANİKÜRCÜ FOFO Yenışark beıberinde çalışmaktadır. Kuçukparmakkapı No. 4/1 Bevoğlu. Fabrika : Yazıhane: 21 50 17 21 27 76 49 08 50 Cumhurıyet ^ 10253 1 LA N İsfanbul İl Seçim Kurulu Başkanlığından: Gazeteci, yazar, SİXA\ SADİ SUKAN, 10/Ekim/1965 giınü yapıUcak mılletvekilliği seçımıne İstanbuldan Bağımeız olarak adayhğmı koymuşrur. İlân olunur. (Basm 16012/10286) İÜrpİ Cufflhuriyet 102M •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••M