Katalog

SAHÎFE ÎKt CUMHURIYET 28 Mayıs 1965 •••••••••••a •••ma 1 Demokrasi ve iktisadi karar Doç. Dr. Gülten KAZGAN ir toplumda demokrasinin ne ölçüde gerçekleştiğinin en iyi göstergesi halkın ihtiyaçları, istekleri ve tercihlerinin ne ölçüde yöneticilere yansıyabildiği; yöneticilerce alınan bu kararlann ne ölçüde bunları karşılayabildiği; ve bu kararlann alınmasına halkın ne ölçüde iştlrak edebildiğidir. Bu anlayış, A. Lincoln'un demokrasiyi, «halkın, halk tarafından, balk için yönetimi» diye tanımlamasına tamamiyle uygundur. Toplum içinde «iktisadî» öğelerin önemi dolayıBİyle, demokrasinin gerçekleşme ölçüsü, belki de herşeyden önce, iktisadi kararlann niteliğinde aranılabilir. Türkiye Boiivya değildir! VE GETiRDiG j B iktisadi Plân'ın hazırlanmasına iştiraki gibi daha köklü bir demokrasinin yerleşmesi ise çok daha güçtür. Halkın iktisadi bağlılığı dolayısiyle bunu talep etmesi mümkün olmadığı gibi yaşıyan tarihsel toplumsal değerler de buna elvermemektedir. 27 MAYIS' NEDENLERI Suphi KARAMAN ÜRKhı'E'DE HÜRRhETLER MLCADELESİNİN K1SA TARİHt: Osmanlı Ulkesinde 19 uncu yüzyıhn başlarında, Padişah II. Mahmut zamanında, başlayan batıhlaşma belirtileri, toplumun alt ya pısından gelme bir istekle olmamıştır. Toplum bunyesi böyle bir zorunluğu duyabilecek nitelikte değüdi. Çevre ve dünya sorunları ile ha'.i temasta bulunan yöneticiler, batılılaşmayı devletin yaşatılabilmesinin tek çaresi olarak görebildıkleri içindır ki, batılılaşma isteği üsften gelmiştir. Tıpkı bunun gibi, toplumla devlet arasında ilk defa olarak 1839 da Gülhane Hattı Hümayunu ile kurulan siyasi ve hukuki haklar ve sorumluluklar dengesı de yöneülenlerin isteği ile olmamıs, yine Padisahm tebaasına bir lütfu ile meydana gelmistir. Bu sebep le 1839 da kazanılan haklar, yönetilenler ile yönetenler arasındaki bir mücadelenin sonucunda elde edilmiş değillerdir. Yönetenlerden bazı haklar istemek üzere toplum, henüz kendi öz varlığından li derler çıkarabilmek yeteneğinden ve düşün ortamından yoksundur. Ülkede matbaamn uygulanması ve basın hayatmın ba;laması iledir ki, düşün ortamı kurulacak ve toplumun bunalunını dile getirecek, mücadelesini yürütecek aydınlar kadrosu teşekkül edecektir. 1876 da birinei Meşrutiyetin elde edilmesi ve kanuni esasinin kabulü böyle hir ortamda. bu küçük aydınlar kadro Güney AmeriUa ülkeleri dillere destandır. Saray ihtilâlleri, ser • vet sefalet farkları. kompradorları, beynelmilel hovardaları, mizah Ş edebiyatına çeçmistir. Ünlü Baby Pignatsri'nin, Trujillo'nun, Ru • birosa'nın çapkınlık hikâyeleri gazetelerin sayfalarını doldurur. • Halkın setaletiyle. zensin azınlıçın arasındaki ucurumu sürdüren • düzen, parcalanmıs ve çoğunlukla satılmıs ordularla srüvenlik altı J na alınır. Güney Amerikadaki ordular içerdeki çeri düzeni de\am â ettirmek icin âdeta zabıta kuvvetidir. Cuntaların, darbelerin, iç • karça'salıkların nedenleri üstüne artık tartısmak bile versizdir. Sam • Amcanın çiftliçi gibi idare edilen bu zavallı ülkelerde çiftlik kâh S yalarının tepismesinden bir havır umulmaz. Ama halk nvanısı baş • lamıştır. Ve yenî bir mücadelenin atesi çönlünü sarmaktadır insan • ların «Kilise ordu komprador» üçlüsüne karsı açılan mücade • lenin talihsizliğini kimse inkâr edemez. Çünkü bu üçleme, bir de • dışandan Amerika Birlesik Devletlerinin desteçini görmektedir. • Simdı kaba ölçüleriyle özetlediğimiz ülkelerden çelen haberle • ri çazetelerde dikkatle okuvunuz. Meselâ birkaç sündür gazeteler • de Bolivvada olan bitenler vazılıvdı. Bolivyada kalav madenlerin • de çalısan işçilerin üstüne ordn birlikleri yürütülmüstür. Sıkıyöne 2 tim altında bulunan memlekette bir iç harb havası esmektedir. tş • cilerden ölenler yaralananlar vardır. Köprüler atılmjş, yollar tutul • oıuş ve çarpısmalar baslamıştır. J Bir hazin tesadüfle aynı günkü gazeteler Çan grevi yözönden S Türk isçilerinin karsısına da asker çıkarıldıeını yazıyorlardı. Ça • nakkale Seramik Fabrikasının hikâyesini biliyorsunuz. 16.5 milyon • tirayla kurulup dört yılda 38 milyon lira kârı iç pazan sömürerek • elde eden bu sirket, gene dört yılda işçilerine 6 milyon lirayı ancak • ödemistir. S Fakat meselenin bu yanı son geiismelerle ikinci plâna dSşflyor. j tktidar değisikliğinden beri tehlikeli bir eğilim ortaya çıkmıştır : ; Grevlere karsı asker kuvveti kullanmak. Kozlu olaylannda askerle • işçi karsı karsıva getirilmistir. Hüzün verici sonuçlarını gördüğfl S müz bu tecrübeye rağmen işçinin karsısına gene asker sürmek ne • demektir? • • Iktidarın Adalet Partisi kanadından bir gazetede olay hakkında 2 şu haberi okudnk : • 12 gün once Çanakkale Seramik Fabrikasında başlıyan grev J sinirli bir hava içinde devam etmektedir. Ankarada iznini geçiren i Çanakkale Valisi Sabri Sözen'in önceki gün Çan Kaymakamına te 2 lefonla verdıği direktifte, Seramik Fabrikasma mazot v e kömür so i kulmasının teminini istemiş ve gerekirse kuvvet kullanılmasını da • bıldirmistir. Emri Basbakanlıktan aldığını bildiren Valinin bu ha J reketini ısçiler protesto etmisler ve fabrikaya mazot sokulmaması 5 nı istemislerdir. Bunun üzerine Binbaşı Halit öcalan bir bölükten S fazla deniz eri ile birlikte grev mahalline gelmiş, müdahalede bu S lunulduğu takdirde ates açacağını söylemiştir. S Bu baberin topvekun vanlı? olmasını diliyoruz. Bakınıs ftı İşe S ki, Vali bey olav yerinde dejil, Ankarads izinli ve istirahatta iken S telefonla emir verivor ve askeri birlikleri isçiye karşı kullanmak S istivor. S Ama bakınız gene aynı gazeteye göre olay nasıl sonnçlanıyor : S Sendıkacılarla subaylar arasında. yapılan konuşmayı müta S akıp işçıler anlayış göstermişler ve kömür ve mazotun içeri girme • s ı n e müsaade etmi^lerdir Böylelikle isçiye ates açılması hakkında J emır aldıklarım söyliyen bırlik komutanı ve erler, işçilerin bu an J layı«ını, tertıpledıklerı bir geçıt resmiyle isçileri selâmlamışlardır 2 Ankarada izinli bulunup askerî birlikleri isciler üzerine yürüt S mek istiyen bir Vali bey düsününüz! Bir de isçilerle askerlerin ve • gubavlartn su olgun davranıslarına bakınız. • Türkiye, Boiivya değildir. Ve Türkiyenin Boiivya olmadığını S en başta bugünkü politikacıların öğrenmelerinde memleket besa • bına bfiyük fayda vardır. Türkiyede ordu Atatürk ordusndnr. Ve S asker, Üçüncü Selimden heri ileri davranıslann öncüsüdür. îsçi üs • tüne yürümek, geleneğine avkırı bir davrann olarak, askeri rahat • stz eder. Çalısma anlaşmazlıkları da süngüyle, knrsunla çözümle J nemeı. S Atatürkçfi orduyu isçiye karsı kallanmaga çalışmak düşüncesiz • ve tehlikeli bir efilimdir, Bilelim ki, isçiye grev yapraak hakkını J veren Anavasa, Türkiyede 27 Mayıs Devriminin eseridir. 27 Mayısın S kimin eseri oldugunu düsünürsek, orduyla isçiyi karsı karsıva ge i tirmenin anlamsızlığı kendiliğinden ortaya çıkacaktır. • Türkiyede Çelişme ncak demokrasinin özüyle Türkiye'deki uygulama arasındaki çelişme, hiç bir noktada, yöneticilerin aldıklan iktisadî kararlar ve özellikle Parlâmentodan çıkan veya çıkması miimkiin olmayan iktisadî kararlarda olduğu kadar Demokrasinin bu özüjle gerçekleşebilme olaaçık değildir. Halkın istekleri, tercihleri, ihtiyaçnağı bir taraftan toplumdaki «toplumsal değerler larının yöneticilere yansıyıp, bunları tatmin ede»istemi», bir taraftan da toplumun temel iktisadî cek şekilde halk için yönetimin gerçekleşmesini yapısına bağlıdır. Her iki öğe itibariyle buna uygun önliyen öğeleri, kanımızca, yine yukardaki noktaolmayan toplumlarda çok sayıda partiye dayanan larda toplamak mümkündür: Şöyle ki, toplumsal blr siyasi sistem ve scrbest scçim mekanizması budeğer sistemi halk yararma yönetme anlayışıyla lunsa dahi gerçek anlamiyle demokrasinin bulundnğu herhalde söylenemez. Yirmi yıllık bir de bağdaşmadığı gibi yöneticilerin kişisel veya zümre çıkarlarıyla halk çıkarlan da çok zaman catışmokrasi denemesî geçiren ve önünde yeni bir semaktadır. Sonuncu nokta, gerçekte, halkın yöneçim olan Türk toplumunda sadcce sekil değil fatime iştirak etmediği, temelde yatan sebepler dokat «asıl olan özü ile demokrasi» anlayışının yölayısiyle edemediğinin en açık göstergesidir. Yöneticilerce benimsenme vakti çoktan gelmiştir. netici kadroların çıkarlan halk çıkarlarıyla çatışdığı hallerde alınan veya alınmıyan kararlarla halk yaranna yönetimden uzaklaşılmaktadır. Nitekim, Türkiye'de yıllardır Toprak Reformu konu edildiürkiye Cumhuriyeti, 600 yıllık bir OrtaÇağ ği halde, gerçekte halk yaranna olabilecek bir Imparatorluğu'nun yıkıntısi üzerine kurultoprak reformu yapüamadığı gibl, etkileri böyle mustur. Bir «tabula rasa» üzerine kurulmabir reforma yaklaşabilecek bir Tarım Kazançladığına göre, toplumsal değerler itibariyle Impararı Vergisi veya Arazi Vergisi de yürürlüğe konutorluktan pek çok şey almıs olması da olağanlamamıştır. Vergi Reformu kalkınmamn yükünü dır. Bir Doğu tnplumunun bütün özelliklerini tahalkın refahını arttıracak bir şekilde dağıtmayı fiyan Osmanlı İmparatorluğunda halk «tab'a» yahedef tutacak yerde «en kolay yakalıyabildiğin ni, alınan kararlara tabidir. Bu anlayışla, Batının mükelleften vergiyi al» esasına dayanmıştır. «Devtoplumsal değer sistemindeki «citizen citoyen» veletçilik» yönetici kadrolarm çıkarları için işliyen ya «vatanda.ş» anlayışı arasındaki fark açıktır. bir mekanizma haline getirilmiş, halk için olmak Kaynağı Greko • Lâtin uygarlığı olan Batı uygarvasfını gittikçe yitirmiş, bir çeşit yozlaşmaya uğlığı, halkı, Antik Grek sitesinin yönetimine iştiramıştır. Son açıklamalarla Türk toplumunun rak eden kişileri belirten kavramlarla ifade ettiği menfaatleriyle bağdaşmadığı açıkça ortaya çıkan halde Doğu ııygarlığı halkı tabi saymaktadır. Niyabancı menfaatlerine karsı, yabancı menfaatlerini tekim, Türkiye Cumhuriyeti Tab'ası yerine Vasavunma yoluna giden bazı yöneticilerin tutumu tandaşı deyiminin pek jeni olarak kullanıldığı düise «halk yaranna yönetim» anlayışıyla ne ölçüde şünülürse, toplumda yaşıyan değerler sistcminin bağdasabflir? ne kadar derin kökleri olduğu daha iyi anlaşılır. Halkı tabi olmaktan çıkarıp. yöneıune iştirak Demokrasi Anglo Sakson anlamıvla bir oyuneden vatandaş durumuna getirecek şekilde topludur. Her oyun gibi de kendisine özgü bir takım mun temel iktısaüi yamsını değişterecek iktisakuralları vardır. Nasıl, «kaptıkaçtı» kurallarıyla dî kararlann alınmasını engelliyen sebeplerin ba«briç» oynamak mümkün değilse, Osmanlı değerfinda tarihten bize miras kalan bu değerler yatler sistemi ve Orta • Çağ toplumsal • iktisadî yapımaktadır. sıyla demokrasi oynamak da mümkün değildir. Eğer gerçekten bu oyun oynanmak isteniyorsa, yöneticiToplumsal değer sistemi yanında iktisadi yalcrin iyi «sportmen» olmalan gerekir: Kendi çıpı da «halkın yönetimi» anlamıvla demokrasinin karları ile bağdaşmasa, kendileri sonunda yenik yerleşmesini unlemektedir: Toplumsal ekonomik düşseler dahi. «halkın, halk yaranna yönetimi» yapıda köklü bir değişmeyle, özellikJe ağa şeyh anlamında demokrasi yerleşecek şekilde gerekli hâkimiyetinin süregeldiği bölgelerde kişilerin ikkararları almaktan kaçınmamalıdırlar. Bundan tisadî bağımMzlığı sağianmadıkça, demokrasinin farklı bir anlayıs içinde oynanan oyun ise demokbu yönüyle gerçekleşmiyeceği açıktır. Oy veren rasi değildir. kitlenin yansını teşkil eden kadınların ne iktisadî bakımdan nc de toplumsal değerler itibariyle Halk uyanmaktadır; ve Türkiye artık demokbağımsız olmadıkları da diğer bir gerçektir. rasiyi bu oyunun kurallan içinde oynamak zoruntiadır. Seçim hazırlıklannm başladığı bu günlerHalkın en yakın çevresinin yönetimine iştirade siyasî partilerin bu oyunun kuralları üzerinde ki işçilerin (abrikaların ve çalıştıkları diğer önemle durmalan gerekir. müesseselcrin yönetimine iştiraki, sendikaların A Î Tarihın Mırası T 1953: U Hayatın ucuzlatılması vaadi yerüıe, fiatlar 1950 seviyesine göre ür misli artmış bulunmaktadır. H Köyün kalkınması, köylünün 1958 den itibaren dış borçlar öderefahı vaadi yerine; köyun hayat nemez hale gelmiş, ve para değeritarzı değişmemiş, topraklar daha nin düşürülmesi zorunda kalınmıçverimsizleşmiş, mer"alar tukenmış. tır. Yabancı sermayeyi teşvik gayKöyde toprak ağası. kasabada eşraf retleri gösterilmiş, yeraltı seıretle kuvvetlenmiş, şehirde «her mahalrini harekete getirmek üzere yaban lede bir milyoner» sloganı ile vurcı sermayeye kapitüler haklar tanın pi'ncu zenginler türemış. mıştır. £ J Demokrasinin yerleştirilmesi Siyasî bakımdan vaadi yerine: demokrasinin koşulları olan söz ve düşün hürriyeü, badurum sın, üniversite muhtariyeti, hâkim teminatı kısıtlanmış veya yok edil yıhndan itibaren partizan miş, partizan bir idare kurulmuş, | idareye kayış baş'.adı. Geniş ölçüde memur ve hâ ("taliter rejime yönelüımiş. kimlerin yerleri değiştirildi. 1954 se ES Israfa dayanan ekonomik poçimlerinden sonra: basın hürriyetilıtıka yüzünden ekonomik ve mali nin daraltılması, Üniversite muhta bünye sarsılmış. Zenginler daha çok riyeünin zedelenmesi, hâkim temizenginleşmiş, fakirler daha çok fanatının kaldırılması yolunda kısıtla kirleşmiştir. yıcı kanunlar çıkarıldı. Millet Par1960 yılı başında tisine oy veren Kırşehir ili, kaza >a rı memleket ekonomisi için bir yuk teşkil etmişür. Bu şekilde yapılan yatırımlarm »onunda devletin mali düzeni sarsılmış, gelir kaynaklan dıkkate alınmadan harcanan bol paralar bütçelerin denkliğini bozmuştur. 10 yıl içersinde bütçelerde meydana gelen açığın miktan 2 mil yar 140 milyonu bulmuştur. Devletin hazinesi tükenmiş, 118 ton altın rezervi 16 tona düşmüştür. Devlet hazinesinin Merkez Bankasına ve di ğer kurumlara borcu 1 milyar 350 milyohu bulmuş, dış borçlar, 12 milyar 200 milyonu aşmıştır. Enflâs yon başlamış, fiatlar artmış ve hayat pahalılığı meydana gelmistir. Tabii Senator hiyetlerle teçhiz olunması, Türkiyede her türlii siyasi hareketi \e fa aliyetlcri durdurma kararı da dahil olmak üzere lüzumlu göreceği bilcümle tcdbir ve kararları ittihaz et meye ve icabında Meclis dışında da faaliyetle bulunmaya vetkili kılın ması suretiyle Hükümetin ve T. B. M. M. nin üstünde bir baskı rejünınin kurulmasına doğru ilk adım atılmış oluyordu. Ne oldu, ne olmadı toplumun buna'ımı 27 Mayıs öncesinde basın. üniversite, muhalefet neyi istıyorlardı, neyi savunuyorlardı? Toplum sorunlarmın, 19501960 tablosundakı çöküntünun hangi yönüne değiniyorlardı? Gençlik olarak Beyazıt ve Kızılay Meydanlarında, kuşatılan üniversite binalarmda neyin savun masını yapıyorlardı? Hangi şarkılan söylüyorlardı?. Halk ve Ordu elele su tarafından yürütülen mücadelrnin sonucudur. Gerçek an4amda bu ilk hürriyet mücadelesl ile elde edilenler, kitle şuuru henüz teşekkül etmemiş toplum tarafından korunamadığı için kı<a bir sure sonra, yok edilmiştir. İlerleme ve devletin bekası, vatanın kurtanlması ask ve heyecan içersinde, gittikçe büyüyen aydınlar kadrosuna önderlik eden Jön Türk hareketinin yürüttüğü hürriyet mücadelesi çetin safhalardan geçtikten sonra 1908 de II. Mesrutiyeti elde etti. Artık mucadele bü yük ve mücadeleyi yürüten kadro geniştir. Yöneten elde edilenleri ge ri alamaz duruma düşürülmüştür. KIRA KAHUHU PROBIEHI Merih SEZEN Avukal e muzda biıyük merkezlerde yaşamak zorunluğunda olan vatandaşların çoğunlukla dar ve değismez gelirli olduklaruıı nazarı itibara almak lâzım gelecektir. Bugün yeni inşa edilen büıalarda akit serbestisine ön verildiğinden yapılan binalar 56 senede kiralariyle amorti edilmektedir. Böyle bir anlayış vatandaşlara gelirlerüıin yansını aşan kira bedellerinin odetilmesi pahasına kâr tomiıı etmeyi ön goren bir durumu ortaya çıkarmıştır. Sosyal bun\ede huzuru alt üst edecek olan bu anlayışa muhakkak bir son vermek gereklidir. Hâlen Mecliste bulunan Kira Kanunu tasarısında ele alınan ölcü, ekonomik bünyeye ve kamu >ararına uygun düşmektcdir. Bu tasarıda taraflarm Kira Kanunu tasarısı uzun bir sureden heri anlaşmaları halinde gayrimenkul kiralarınm serMecliste kalmış \e bu sebeplc Kira Kanununun kibest olarak tesbit edilmesi kabul edilmektedir. Bu ra bedeli ile ilgili boşluğu Temyiz Mahkemesinin hal konut kiralarınm genel olarak ve objektif bir lçtihadı birleştirme kararı uyarınca kapatılmaya şekilde takyid edilmesi olayım zaafa uğratmakta(alışılmaktadır. dır. (ktisaden zayıf bulunan kiracılar, gayrimenKira anlaşınasında taraflar. Uira bedeli üzerinde kul salıiplerinin arzularma uyma zorunluğunda kal anlaşmadıkları takdirdc malıkeıneye müracaat ile maktadırlar. Bu surctle gelirlerinin mühim bir kısbahis koııusu gayri mcnkulün durumuna göre kira nunı lıaksız yere gayrimenkul sahiplerine kaptırmiktarlarını tesbit ettirmek yoluna gitmektedirleı. ıııak durumuna düşmektedirlcr. Bir taraftan mahkemeler bu tesbit dâ\alarıyla doPek azınlıkta bulunan bazı kimseler, arzu etlup tasarken, diğer yönden varılan sonuçlar, kiratikleri gayrimenkulde oturabilmek için kendileların sınırlanmasıyla giıdülen amacın dışında kalrinden istenen kira bedelini ödeyecek durumda maktadır. Mahkemeler bu dâvalarda kira bedelleolabilirler. bu kimseler ana problemle ilgili kuralrinin tesbitin) bilirkisi adı altında bazı kişilere yap lann dışında kalan istisnaları teşkil etmektedirler. tırmaktadır. Oysa. bu bilirkişilcrin cliııde objektif Bu istisnalar için yukandan beri söylediğimiz mahfilçüler bulunmamaktadır. Her bilirkişi, kendi sübzurlan hesaba katmaksızm bir nispet dahilinde jektif anlayışına göre bir miktar tasarlayıp. bu mik olsa dahi serbestligi kabul etmek suretiyle Anayatarı kira bedeli Için uygun saymaktadır. Bu sebep sa yonünden tasarıda zaafa düşülmüştür. Objektif le, çeşitli kira bedelleri ortaya çıkmakta ve ölcükıstaslara göre, biıyük merkezlerde gayTİmenkul lüzlük yüzünden durum. bütün bütün karışmaktakiralarınm genel olarak kısıtlanması gereklidir. dır. Düşüncemize göre, gayrimenkul kiralarında esas olıü. amortisman hesaplarına göre ele alınKanaatimizce gerek mahkemelerce \e gerekse bimalıdır. Gayrimenkulün hakiki değeri, yonünden llrkişllerce anlaşılmayan taraf, kiralarm hangi esaamortisman hesabının 20 seneden başlıyarak 34 seBa göre sınırlanmak suretiyle tesbit edilmesi geneye varan bir süre üzerinden yapılması doğnı rektiği hususudur. olur. Bilirkişler rayiç bedelleri araştırmak yoluna Oysa, gunümüzde 5 ilâ 10 yılda amorti edil•apmaktadırlar. Bunun için de etraftan soruşturmalar yaparak aşağı yukarı bir bedcl bulmayı ön gör tnekte bulunan binaların inşası çoğalmaya başlamıştır. Kira kanunu tasansında takyid miktan, kamektedirler. Bu hal, bazı özel durumlar gereğince ba olarak 18 yıllık amortisman hesaplarına göre istisnal olarak verilmckte bulunan kiralan yaygın yapılmaktadır. Tasan, kanunlaşırsa elde edilecek bir hale getirmekten başka bir işe yaramamaktasonuç, yukandan beri izahına çalıştığımız amaca dır. aykırı düşecektir. Kamu yaranna yapılan kısıtlaTesbit dâvalarında varılan sonuç, Anayasamıza madan hakikaten toplumun faydalanması gerekir. f5re meydana getirilmesi gereken Kira Kanununun amaemı zedelemektedir. Teklifimize göre, yeni inşa edilmiş olan gayrlmenkuller de objektif kıymet üzerinden 1/240 oranında yıllık kiraların tesbiti mümkündür. Ömeğin, 50.9M liraya mal olan bir kat aylık 208 liraya kiraayrimenkul »ahiplerinin mülkiyet hakları uyaya verilebilecektir. Devlet, yeni inşa edilen gayrinnea gayrimenkulleri için diledikleri kirayı menkullerden ilk 10 yıl vergi almıyacaktır. 1» yıllstemeleri, bizi ilk bakışta hukuk prensipine ve dan sonra kademell cüz'i vergiler alınabilecektir. mülkiyet hakkı anlamuıa uygun kanısma vardırır. İnşası tarihinden itibaren 20 yıl geçen gayrimenMülkiyet hakkını Anayasamız açısmdan ele alakfll kira nispetleri 1/240 İle 1/369 arasmda her 5 cak olursak görürüz ki, bu hakkın kullanılmasmyılda bir kademe değiştirmek suretiyle tesbit edidan başkalannın zarar görmesi hali ve bilhassa toplebilir. 30 yılı asan gayrimenkullerin belli kıymetlum aleyhine sonuçlanacak uygulama sekli yasaklerinin 1/360 nlspetl devamlı kiralamaya esas olan lanmıstır. bedeli bulmaya yanyacaktır. Anayasamızın 36 ncı maddesi «Mülkiyet hakkıBinaların yenilenmesi halinde, yeniden kıymet Bin kullanılması toplum yaranna aykın olamaz» takdir edilmek suretiyle ve yenileme derecesine hükmünü taşunaktadır. Bu maddenin gerekçesinde gör 1/240 ile 1/360 arasmda tesbit edilecek kademülkiyet hakkımn hudutsuz bir hürriyet niteliğini meye göre, yeniden kira nispeti bulunabilecektir. tasımadığı, aksine mülkiyetin sosyal karaktere saMevcut binalar ve zemlnlerl mıntaka mıntaka hip blr hak olduğu ileri sürülmektedir. v* bina özelliklerlne göre kıymetlendlrilecek ve tnsanlann yaşıyabilmeleri için teneffüt edeinşa tarihlerine göre, yukarıda belirtilen nispetler bilmelerl ve belirli asgarî gıdalaruıı almalan sartdahilinde kademelendirilecektir. trr. Su, ekmek, tuz v.s. gibi hayatî ihtiyaç elemanAn yasamızın ön gördüğü şekilde mülkiyet hak lannın temininden başka, insanlann günde belirli kınm kamu yaranna kısıtlanması olayı, toplumublr süre, kapalı bir yerde dinienme ve uyuma ihtimuzda kira bedelleıinin şehirlerde ortalama geliryaçlan vardır. lerin 1/4 i l i 1/T nispetlerini aşmaması ile bir mâni kazanur. Kira Kanunu tasansının bir an evvel iz bu kısımda kesin, matematik ölçüler ve kati kanunlaşman v» yukandan beri söylediğimiı serakamlardan ziyade, objektif ölçülere varabilkilde kamu yaranna olmak üzere kira problemtnin mek bakımından genel sınırlardai bahsetmek blr lh«yac hBİİnl almıştır. Irtiyoruz. Hemen sunu sojler.ek isteriz ki. yurdusayılı kanuııun 2 ı t 3 uııcu maddeleri Anayasa İMahkeınesiııce kaldırılıııca, kanuııun kira bedeline değinen kiMiıı boMukta kalnııstır. Ana.va<>a Mahkenıesince bu maddeler yüriırlükten kaldırılırkcn konut kiralarınm teshiti meselcM taraflarm seıoest iradelerine terkedilmis değildir. Aksine. nu'tnlckctııııizin ekonomik ve sosyal durumu goz öıuındc bulundurulmak suretiyle yasanıa orşanııua belli kriterler teslfl edilerek konut sahipleriyle kiracıların menfaat durumlarınııı ayarlanması telkiıı edilmiş u sonuç olarak kiralan n sunrlanması ola>ı kabul edilmiştir. pılarak cezalandırıldı. Radyodan muhalefetın faydalanması imkânı kaldırılarak radyo partizan hale g e tirildi. «Görülen lüzum üzerineformülünün işletılmesi suretiyle haksız emeklilik işlemleri ve memur tâyinleriyle idarenin tar&fsızh ğı etkilendi. Bütün bunların netice sınde DP içersinde de kıpırdanışlar başladı. Kamu oyunda gittikçe yayılan suistimaller dolayısiyle, parti içersinde bir kısım idealistler ispat hakkı kanununun çıkarılmasını istediler. Bu hareket, idealistlerin par tiden atılmasına yol açtı. Bu suret le meydana gelen yeni bir muhale fetle Hürriyet Partisi kuruUlu. 1957 seçimlerinden hemen önce, çıkarılan bir yeni seçim kanunu ile mu YARIN Emperyalizm'e karşı halefet partileri arasındaki işbirlihürriyet mücadelesi ği önlendi, istenmiyen kişilerin seSOSYAL çime sokulmaması sağlandı. Toplan 19191923 dönemmde Türk toplutı ve gösteri yüruyüşleri kanunu çı munu yine bir hürriyet mücadelesi karılarak, hürriyetler geniş ölçüde j1 içersinde buluruz. Bu defa yürütü kısıtlandı. Hükümet taıafından malen çetin hürriyet mücadelesi, emli imkânların ve ilân kaynaklarıperyahzme karşıdır. Mılleti ve hurnın baskı aracı olarak kullanılmaııyetıni boğmak isteyen yabancılası sonunda •beslerae basın» meydara karşıdır. Hürriyet mücadelesi, na geürildi. Gazetelere çeşitli yolbağımsızhk savaşı şeklinde yürülarla baskılar artınldı. Gazeteciler tülmektedir. lç ve dış düşmanlarla hapsedıldi. T.B.M.M. nde parti gusavaşılmaktadır. Bağımsızlık elde rupu hâkimiyeti sağlandı. edılir, Cumhuriyet ile birlikte hürriyet elde edılir. Yarım yüzyıldan atan cepheleri kurulması ve va beri hürriyet mücadelesine karşı ko tan cephesi yayınları ile toplum yan temel kurumlar yıkılıp atıhr. huzursuz bir hale getırildi. Mec Artık büyük devrım hamlelerinin lıs içı ve dışı siyasi parti faaliyetle yürütüldüğü rahat bir döneme giri kısıtlandı. Neşir yasakları ile hür rilmiştir. Batı uygarlığı ve kal riyet buhranı büsbütün şiddetlenkınma yönünde yürütülen Kemâdlrildi. Ve nihayet 18. nisan. 1960 da ' list devrimlerle Türk toplumunun Meclis Tahkikat Komisyonunun ku ! çağ değiştirme dönemi, Atatürk'ün rulması, bardağı taşıran damla ol j ölümüne, İkinci Cihan Savaşına ka du. ' dar devam eder. «Muhalefetin ve bir kısım basının gayrimeşru ve kanun dışı faaliyettemel müesseseleri kulerini» tesbit etmek üzere kurulan rulmadan çok partill hatahkikat komisyonunun; «Adlî mer yatla girişilen demokracilerden bir karar istihsaline lüzum si döneminde, toplum olarak daha olmaksızuı dahili nizamnamenin 16. geniş bir sivasi mücadele içersine bâbında yer almı; olan bütün selâ i girilmiştir. Gerçekte toplumun liyasi ve hukuki, ekonomik bunalımları vardır. Demokrasiye geciş dönemi olarak 19451950 seneleri arasında başlıcası D.P. muhalefeti tara fından >Tİrütülen siyasi mücadele içersinde geniş yeri hürriyetler mücadelesi teşkil etmektedir. Bununla beraber, DP nin siyasi mücadelede kullandığı başlıca dört slogan junlardı: Halk olarak, toplum olarak yaşan tımızda ekonomik koşulların ağırlığını duyuyorduk, ekonomik ve sos yal eşitsizliği, dengesizliği görebili yorduk. Ama sadece ve sadece hür' riyet' isriyorduk, zedeleAen siyasi ve hukuki hakların onarılmasmı is tiyorduk. Üniversite muhtariyeti is tiyorduk. hâkim teminatı istiyorduk. Basın. üniversite, muhalefet olarak bütün aydınlar da hürriyet istiyordu. Siyasi ve hukuki hakların onarılmasını ve daha iyilerini is tiyordu. lşte, 1960 yıh başında toplumun bunalımı. Siyasi ve hukuki alanda hürriyetler mücadelesi yapılıyor. Sosyal ve ekonomik koşulların farkında bile değilız. Toplumdaki düzensizliğin alt yapısında neler var. farkında değıliz. SÜREYYA Tesisleri Işletmesi BUGÜNDEN itibaren 28 ve 29 Mayıs hasılâb PLAJ hizmetinizde. Millet Yapar yaranna Donanma Cemiyetine bırakıUcaktır. Süreyya Plâj Maltep» Tel: 53 40 58 İlâncüık: 6912,6005 ORTAM V MERSIN SÜBES1 1 Haziranda Hizmete Gîriyor RETMENLER BANKASI Cumhuriyet 6001 Anayasa ve kiralar Q Demokrasinin yerleştirileceğı. vatandaşlar arasında eşitsizliğin gıderileceğı, hürriyetlere saygı gös•erileceği. Q Din hürriyetine kavuşulacağı. Dinsizlikten ahlâkm bozulmuş ol duğu, cemiyetin çökünrüye doğru gıtmeye başladığı. H Hayat pahalılığı. Parti sözcü leri toplum önünde hayatın pahalı olduğu, toplumun ve kendilerinin sıkıntıda oldukları, ceplerinde iki buçuk lira olduğu, 4050 kuruşluk sigarayı iktidara gelirlerse 5 kuru=a indirecekleri. Q Köyün kalkınması, köylünün ıefahı. 402 KULLANİŞL1 EŞSİZ BİR FIRINLI OCAK Bft efîfz #trmh gaz ocağr daha çabuk, daha lyt pişinr. Çoh feolianışlı ve ekonomtktiıt. 60tan ve hava gazi ne çalışır. Tamamîyie emayefîcfi^ Pastanmaz, kolay femlzlenir. Bol *e ucuz yedek parçalan dalma mevcuttur. YemekleH srcak muhafaza etmek tçte raflı alt cekmece va 19501960 dönemi büânçosu j Ta^a* yecnekter (çto temlztik t a v a y vardır... B ıu..::u:u:::u:ı BU DEVRENİN EKONOMİK VE MALÎ BİLÂNÇOSU ŞÖYLEDÎR: Limanlar, barajlar, fabrikalar gi bi cesur ve fakat plânsız yatırımlar yapılmaktadır. Yatırımlarm karakteri daha çok sosyal yatırımlar 'Strüktür yatırımlarl »eklindedir. Ekonomik (Prodüktive) yatırımlpra az önem verilmiştir. llim ve tekniğin icap ettirdiği esaslar dikkâte alınmadan, pl&nsız, prograınsız yapıl mış tesislerin büyük bir kısmı i«e hattft bunlardan hazü* | VetüV'402 Ocağını atart yeni evlilere cazCp hedryeler veribnekîedir. Tafsilat satıcılarda PYREX CAMLI VE TERMOSTATH TİPLERİ VARDIR EmayeUş Toptan Satış Müdörlöğö: Tahtakaie Cad. No. 13 Tel: 22 03 52 / 22 66 90 Bakım Tamir S«rvisî: Aksaray, Namık KemalC. Kasım Bostan S. No. 18 T*l: 21 2908 ilâncüık.: 657U/6ÜÜ7