Katalog

YAŞAR KEMAL'in en son, en güzel eseri Y£R DEMİK CÖK6AKIR SANESER ROHANLAR ser.si 41. yıl sayı 14598 umhuriyel KURÜCUSU: VUMJS NADİ Telgraf ve mektup adresı: Cumhurıyet I.nanbul Posta Kuru=u: İstanbul Nc 246 Telefonlar: 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 Yaşımlinışı butun dunyada ytenkılar u\andıran b» esere 1964 Nobel ArtnâjŞam verünıış, ami yazar odulu kabul eünemiştır. Çeviren: Bcrtan Onaran, T.5 lira. \ * tVILLIAM FAULKNEK (Nobcl 1964)\ Pozartesi 22 Marî 1965 1949 Nobel, 1955 Pulıtzer Armağarüarını kazsnan iııüu yazarın en guzel rornanı. Çeviren: Murat Belgc. 7.5 lirs. DE YAVINEVI, VfL YYLT HA\. Clğaloğlu DÖŞEĞİMDE ÖLÜRKEN KJBRIS KONÜSÜ MECLİSTE Papandreu'nun ikili görüşmeyi reddetmesi Ankarada "teessüfe şayan,, bulundu :: !••• • •• * ::: . k tx ::: . . \/ ATİNAYA HOT/I ~ VERİYORUZ Yunan Kabinesi Kuıtıandanların da iştirak ettiği bir toplantı yaptı ANKARA, Cumhuriyet Bürosu ANKARA Cumhuriyet Bürosu endişelerimizi belirten bir nota öniinaüzdeki bir iki gfün içinde Yunanistana verilecektir. •••• •••• •••* • •an «••• • ••* Tarafsız kalmam meseleyi halletmez ğer 1959 ye geçtiğimiz zaman demokratik rejimin yerleşmesi için milletçe yeni imtihanlar gerektiği endişesi bende bulunmasaydı siyasi hayatımı nihayete erdirmek benim için en uygun karar olacaktı.» v. Konuşan : ECVET GÜRESIN •••• iiii E •nünün demokratik rejunde kişılığinden gelea ağırlıkla muvazeneyi bozduğu yaygın inanış ha« Jindedir. Doğrusunu söylemek gerekirse zamar» zaman İnönü, gerçeğini unutur, coğumuz ayn* kanıya saplanmz. Saplanırız ama, sonra da görüruz ki, toplumun hayatmdaki gerçekleri, çarkları tamamen tersine döndürerek, başka biçim» sokmak imkânsızdır. 50 yılı geçen pohtika yaşantısiyle Ismet Paşa, Türkiye için bir gerçek, ister seviniz, ister sevmeyiniz. Başvekil tsmet Paşa, Cumhurbaşkanı Ismet Paşa, muhalefet lideri tnönü ve nihayet 27 Mayıs sonrasında 1035 günlük iktidarın tnönüsü kendi kişiliği içinde bir gerçek. Ne, kimisinin dediği gibi kafdağrnın gerisindcki yedi kollu ej» der, ne de Türkiye için gökten zembille indiril» miş bir kişi. Türk ve Yunan deelegeleri Kıbrıs konusunun Birlesmis Milletlerde müzakeresinde: Yunan delegesini u yanında Kıbrısıa Dışişleri Bakanı bulunmaktadır. 2 aralık 1961 den 1965 bütçesinin ilk oylamasında düşüriilünceya kadar Türkiyenin kaderini elinde tutan v e şimdi ana muhalefetin başı İnönü, ken dısine sorduğum, •1950 de ya da daha önce neden tarafsızlığı secmediniz?» sorusuna karşı böyle cevap veriyordu. Bu soruyu neden sordum Ismet Paşaya, açıklıyayım: Gerek 1950 den önce, gerek sonra ve gereksa 27 Mayısı tâkip eden gunlerde, hatfâ bugün, Inri NEDEN ÇEKİLMEDİM? 1965 in bütçe muzakerelerinde İsmct Pasa «İnönüsuz bir hukümet» tema'siyle düşürüldü. 1950 den önce ve sonra ise «İnönüsüz demokratik rejim» sloganı o günlerin geçer akçasıydı. Bu arada istifa ederse eğer, Cumhurbaşkanlığında kalacağm dan büe bahsediliyordu. 3950 1960 devresinde bu sözleri, o günün ileri gelenlerinden çok duymuşuzdur. Inönüyle Çankayadaki evinde konuşurken sözii özellikle bu konuya getirdim ve 1950 ye geçiş görüşmemizin büyük kısmmı kapsadı. Sorum §öyî« idi: «Sizin daima siyasi hayattan çekilmcniz, hiç değilse CHP den ayrılıp tarafsız kalmamz lstenmiştir. Meselâ 1950 den önce ve sonra aynı istefc ileri siirüldü. Hattâ tarafsız kaidığınız takdirdc yeniden Cumhurbaşkanı seçileceğinizdcn de bahscdildi. IJfil den sonra da bu hükme varanlar çok olmuştur. Nitekim gerek birinci koalisyon, gereksa ikinci koalisyonun kurulması sırasında. meselâ AP, meselâ YTP, tarafsız İnönünün başkanlığmda kıırulacak bir kabineyi öngördüklerini açıkça orta>a attılar. Daha cok demokratik rejimin mııvazeneli olması temeline dayanır gibi görünen bd fikrin siz genellikle karşısına geçtiniz. Sebebi ncdir bnnun?» inönü. baş tarafa aldığım geçmisüı şartrna bağh hüküm cümlesinden sonra devam etti; .. Fakat daha 954 ye gelmeden önce demokratik rejime geçmek için gösterdiğimia ciddi arzu ve kesin kararın lâyıkiyle anlaşılmadığı tecrübesuıi gecirmiştik. Simdi unutulmuştur. 1950 ye. iktidar ve muhalefet, husıtmet andı ile karşı karşıya bir mücadeledrn sonra geçmişlerdir. Seçimdeki şikâyetleri, idaredekî şikâyetleri. Meclisteki şikâyetleri brr• *a etmek için en radikal tedbirleri üst üs•rf te abp tamamlamaya çalışan bir iktidar şahısları ve meslekleriyle çok insafsız ithamlardan sonra değişmiştir. Ben bunlan ne zaman demokrasiye geçersek mutlaka karşımrza çıkacak hastahklar olarak kabul ediyordum v e ona göre sabn tahammülü daha önccden en geniş ölcfide göze almıştım. Ancak benim tahanunülümle işin bitmiyecejKni, ufukta göriinen ihthnallerin düzelmesi için daha çok hâdiselerin geçeceğini de tahmin ediyordum. İnkılâplann, CHP nin ve benim zornmla, yenl bir yola girmiş olan siyasi diizen istflcrar buluncaya kadar siyasi mücadelenin ve bn bâdiselerin içinde calışmanın vazifem oldoğa kanaarine varmıştım. Mizacım ve yetiîme tar« zım memleket icin bir vazife teveccüh ettiğinî görduğiim zaman, vazifenin kolaylık v e güçlük. parlaklık ve nankörlük vasıflanndaa hangisinin yakın olduğunu ölçmeğî düşünmemektir. Vazifeyi bütün riskleriyle,' fyl yürekle kabul etmeyi borç bilmişündir. Bn sebeple siyasi hayat içinde kaldım. Bana izzetü ikbalin her çeşidini Iâyık görmüş olan siyasi partinin dar zamanlarını beraber yaşayarafe onu memlekete daima hizraet edecek bir hayat sUndardı içinde bulundurmak için kndretimi sarfetmese çalıstım.» Dlay: Balkan cetesi • Kıbrıs konusuyla ilgili ola ile bir masaya rak Türk hüküraetinin kararlarını ve Kıbnsa son olaoturmak istemeyiz rak sokıılan silâhlara dair Sosyal Demokrat Partinm ilk genel konsresi, dun jsıpıiraışUr. Kongrede bır konuşma yapan GeneiBa? kan Sıtkı Ulay, Kıbrıs konusuna değınmış ve: «Biz bugün Yunanistauda Papandreu. Gri\as ve Makariostaıı muteşekkil bir Balkan cetesinin icraM sanat ettiklerinc inanıyoruz vc bu çeteyle bir nıasaya oturup ko nuşma>ı da tasvip etmiyoruz, bunu roddediyoruz» demiştir. Ulay, parti politıkasım izah eden konusmasının bir yerınde şunları sdylemiştır: «Sunun. bunun iktisadi güç lerine karşılık. haysiyet kırıcı a\uç acmaiarın, hürriyetle rimizi kısıtlayıcı tâvizlerin, ycraltı ve >er ü^tü millî servctlcrimizin, petrol \e maden lerimizin ucuza peşkeş çekilmclcıinin karşısındayız.» Kongrede bır konuşma yapan Alâeddin Tiritoğlu ise Turkiye İşçi Par iısini ve sol aydınları tenkit ederek ozetle sunları söylemıstir: «Ulay. İşci Partisine işbirliği teklif etmiştir. Cesap vermemişlerdir. Çünkü art düşüncelidirler. Memlekette sol cere>anlar vardır. Sol cereyan içinde çok idealist arkadaşlar vardır. An cak bunlar hayatla ilgisini kesmiş. kitap içinde sabahtan akşama kadar konuşup durmaktadırlar.» Bu notada Kıbrısta yeniden Türk katlianu başladığı takdtrda huküraetin «En kesln meşru nüdafaa tedbirlertni alacağı \e bu tedbirlerin uygu lanmasmda Yuııanistanın dısarda bırakılraıyacağı» husu ' sunun belirtıleceğıne muhakkak gozü ile bakılmaktadır. Başbakan Suat HajTİ Ürgüplünün yaptığı Kıbrıs konusunda Yunanistanla «ikili gorüşnıe temennisinin» Papandreu tarafmdan reddedilisi M.T.T.B. Genel Merkezini basanlar idare âmirleriyle anlaşmaya vardıktan sonra, topluca binayı terkedip yürürlerken (soida), Bursa grupunu dışarı atmak için, Ankara siyasi çevrelerinde günün ytırüyüşe geçen Çengel taraftarlarından biri, polislerle münakaşa ederken (sağda). (Fotograflar: İbrahim KÖSEOGLU) konusu haline gelmiştir. Dışişleri Bakanhğına yakın çevreler, Papandreu'nun ikili görüşmeyi reddetmesini «teessüfe şayan» olarak karşıiamakta ve bundan böyle Türki yenin kararlaştırıldığı şekilde ' kendi başına mümkün olduğu oranda barışçı politikasına devam edeceğini belirtmektedirler Konıisyonda izahat Hukumet, bugün Mecliste, Dışişleri Karma Komisyonuna Kıbrıs po Ankara, (Cumhuriyet yerıne getiriimemesi Bo lıtıkası ve son gelişmeler hakkmda Bürosu) Hasta oldulukbaşı'yı haddinden faz Ankara (Cumhuriyet Bürosu) bılgi verecektir. Yarm ise Mecliste ğu iddiasiyle Başbakala «sinirlendirmiş» 7e Turkiyedeki butün mılli ve fedeizahat verilecektir. ıraı başkanlığuıda yapıBölükbaşı toplantıdan rasyon başkanları, TurkIs tcra ve Yunanlıların 6 ayhk mütareke lan parti liderleri topçıkarken, «tsterseniz isyonetim kurulu uyelerı, konfedetcklifi doğru değil lantısına katılmıyan M. tifa ederim» diyen Dorrasyon bolge temsılcıleri yaptıkla Öte yandan, dün Atma özel mu rı ortak toplantıdan sonra bir bilP. Genel Başkanı Osman'ın ardından «îstifa habırımızin iyı haber alan kaynak diri yayınlamıslar ve Zonguldak man Bolükbaşı'nm geet» diye bağırmıştır. lara atfen verdiği haberde «Başba olayları sırasmda ozel sektor top rek koalisyon kanadlaALÂEDDİN BİLGİ kan trgiiplü'nün Kıbrıs konusunda lantısına katılmayı tercih eden ÇaOteyandan son Grup rı, gerekse M.P. BakanYunan hükümetine 6 aylık bir mü lışma Bakanmın bu davranışını toplantısmdan sonra M. larmdan Zekâi Dorman tareke teklifinde bulunduğunu» bıl yermışlerdir. P. lı Turizm ve Tanıtile arasırun «İvi olmaCağaloğlundaki Milli Türk Tale fazla poJısın aidığı sıkı tertıbat, dırrniştir. Ancak bu haber, Ankara' ma Bakanı Zekâi Dordığı» söylenmektedir. Bıldıride ozelhkle şu hususlar be Bırhğı bınası, dun akşam Bur bu ıkı grupun çarpışmasından doda dun Dışişleri Bakanlığı yetkili' man da orta kulak UtiM. P. Genel Başkanı sa M. T. T. B. Genel kongresınden ğacak kanlı olaylaıa meydan verlerınce yalanlanmıştır. Haber ahn 'yer almaktadır: habından rahatsızlanBölükbaşı, Turizm ve donen ve Rasım Cınısh taraftan memiştir. Bina polıs kordonu aldığma gore, ne böyle bir teklif ya«Devlctin yönetiminden mış, hattâ ufak bır opeTanıtma Bakanı Zekâi tına alınmıştır. pılması için alınmış, ne de boyle sorumlu kişiler, önce mesele olan 140 kışılık bir oğrenci grupu rasyon geçirmiştir. DorDorman ile son M.P. Saat 16 da otobüslerle Bur bır teklif yapılmıstır. j e gereken önemi vermemis, tarafmdan basılarak. evraklara el man el'ân evinde yatGrup toplantısında «T. sadan tstanbula dö'nen ve daha sonra ise olayı s ok ters konulmuştur. Bu olayı duyan ve maktadır. Y'unan Savunma Bakanı R.T. için yeni bir yönet«yaptıkları kongrenin mesbir açıdan gdrerek, düşünül «Bursadakı kongrenın mesruluğuGrivas ile Kıbnsa gitti melik hazırlamnası» koGörüşmek istedifimiz rnlnfunu» iieri süren M. T. rnesi dahi imkânsız oian ted nu kabul etmıyen» M. T. T. B Atina, (AP) Yunan Savunma nusunda tartışnuştır. Dorman'ın hasta olduT. B. yeni Yonetim Kurulu birler almıslardır. Genel Başkanı Yuksel Çengel ile Bakanı Peter Garoufalias ile KıbDorman, Genel Başkağunu söyüyen yakını, üye ve taraftarları, önce Sav rıs millî rnuhafızları kumandaru Ge îsçi ve is meseleleri ile 150 kişi kadar taraftarı Genel mernının bu isteğini «Ana«îstifa ettiğine dair Pacılığa daha sonra da Emnikezi işgal edenleri dışarı atmak ineral George Grivas dün gece uilgili Çalısma Bakanı, olayyasa dışı» bulmuştur. şa bize bir şey söyleme yet Müdürlüğüne haber verçakla Kıbrısa gıtmişlerdir. (Arkası Sa. 7, Sü. 5 te) çm yuruyuşe geçmiş. fakat 200 den Ayrıca Bölükbaşı savaş di. Zaten bunlan konuşdikien sonra, BevazrUan bul Garoufalias ve Grivas, Başbakan , • •••MIIIIMIIIIIIItllllllllllMllllllllltllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIMflllllllIMIIIII açtığı TRT'nin, son birmaz, ben de aynı şeyledukları Haşim Karan adlı George Papandreou'nun hükümet kaç aylık konuşma ri şuradan buradan duy bir çilingirin yardımı ile, \e sılâhlı kuvvetlerin ıleri gelen libandlannı Bakandan isdum, başka gazeteciler kapıları açarak, Genel Merderlenyle yaptığı toplantısından temiş, bu isteğinin de de sordu» demiştir. kezi işgal etmislerdir. sonra Atinadan ayrılmışlardır. BılAncak, binayı 6,5 saat ışgaUen dirüdiğine göre bu toplantıda Turaltmda bulunduran Cmıslı taraftarkıye'nin bir istılâsı karşısında ahnlarını püskürtmek için, saat 22 00 ması gereken savunma tedbirlerı de, Yuksel Çengel ve taraftarları goruşulmüştür. T.M.T.F.'nun onünde toplanarak, M. I Grivas'ın tehdidi T.T.B.'ye doğru yürüyüşe geçmiş j Ote yandan, Grivas, hareketınden lerdir. Bına içinde bulunanlar, Çenönce verdiği demeçte, «Tehlikenın gel taraftarlarınm yurüyuşunü duiçerden değil, dışardan geldiğinu yunca, konferans salonundaki sırasoyhyerek, «Bızim içm Kıbrıslı ları kırarak, tahtaları muhtemel Turkleri 24 saat içinde yok etmek Fehmi Uman Merzifondan bildiriyor çarpışma için bırer sopa gibi kulçok koîaydır,» demiştir. Yeni Çeltekte vukua gelen grizu kazasında işlanmaya hazırlamışlardır. çiler, kazanın ihmalden ileri geldiğini söylemektedırler. Kazadan evvelki vardiyada çalışan Huseyin Saat, 22.20 de, M.T.T.B. biArslan, «Ocakta direk dikerken yapmış oldnğnm nasına 100 metre kadar yakkazıda yanma olduğunu gördüm. Emniyet çavusuIaşan Çengel taraftarları, ağır hakaretlerle. binaya sal na tehlike olduğunu söyledim, çalışmayı bırakahm dırmak isterlerken, içerdeki dedim. Fakat çalıstırıldık. Yangından tdare daha ler de, ellerindeki sopa ve . evvel haberdar edilmisti. Bizden sonra giren vartahtalarla, «Hınzırlar".», «Sa diyada kaza oldu. Kabahat Idarenindir» demiştir. Ankara, (Cumhuriyet Bürosu) tılmışlar.',» diye bağırarak, Diğer isçi Htiseyin Karadayı ise şurları sdyleHazırlanmakta olan yeni butçe tadışarı fırlamaya çalışmışlar miştir: sarısma senatör ve milletvekıllerıdır. Iki talebe topluluğu kar 1 « Daha evvel yangın olduğo bildirilmiş olnin ödenek ve yolluk farkı için şısında, şaşkına dönen po mah ki, beni bacaya sokmavıp yangın olan yeri 35 milyon lira konulmuç bulunmak lis, bu arada içerdekleri dı kapatmamı söylediler. Ben de vardiyam bitinceye tadır. şarı bırakmamak, dışardaki kadar orayı kapatmaya çalıştım. Vardiyam bitinBilindiği gibi millöivekilIeri de binaya yaklaştırma ce orayı tamamen kapatamadıfımı bildirdim. YanIeri ve senatörlere bazı bimak suretiyle, kanlı bir arbe gın olan ocağı kapatmadan işçi sokulmaması Iâzımrinci derecede memnrların, deyi önlemişlerdir. dı. Kabahat Idareııindir.» yargiçların ve Danıştay üyeM.T.T.B. Genel Merkezini işgal Yardım ekipi olarak gelen E.K.İ. Dodurga îşletlerinin aldıklan 800 liraltk edenler, Eminönü Kaymakamı Namık Sezgin ve Emniyefc Birinci Şu mesi Ocak Emniyet Ârriri Remzi Yılmaz ise, grizutazminatın da verilrnesi yobe Müdürü ile, «Vali Ankaradan nun yangından meydana geldiğini, daha evvel tertiIunda Dilekçe Karma Komis dönüp bir karar verinceye kadar, bat alınsaydı kazaya mâni olunabileceğini, kazadan yonunnn raporu Scnatoda suların kaynadığmı, bunun hiç kimse içerı sokulmıyacaktır.» sonra ocağa girdiğini. kabnl edilmisti. Hükümet, şeklinde karşıhklı bır zabıt imza yanmadan olduğunu ifade etmiştir. raporun Mecliste de kabul Diğer taraftan ocaktan çıkarılan 33 cescdin künladıktan sonra, sopa ve tahtalan, edilerek yürürlüğe girmesi paltolarımn altmda gızlıyerek, top likleri Savcıhkça tesbit edilmiştir. Diğer cesetlerin BU tŞTE BİR KOMİNİST PARMAĞI VAR... ihtimalini düsiinerek tasarıçıkarılması, yanma sebebiyle §imdilık unkânsız göluca, dışarı çıkmışlardır. ya ek yapmıştır. • ••tlllItllllllllllIIIMIIIHIIIUflllllHIIIIIHIIIIIIimiMIHimMmilMIIIMIIlllll rulmektedir. Türklşe bağlı teşekküller Kozlu olayını incelediler binasmı işgal etti TRT, Bölökbaşı ile MTTB Bursa Grupu Turizm Bakanmın arasını açtı dün gece Birlik Çıkması muhtemel büyük bir orbedeye polis mâni oldu Maliye Bakanı Gürsanın demeci «Yeni bütçenin karakteri eskisinin aynidir» Ankara. ICumhurı^et Bürosu) Yeni bütçenin, CHP hukümetının butçesine nazaran daha yüksek olduğtma daır dün verdigimiz haber içm Maliye Bakanı İhsan Gürsan «Total rakamı bilmiyorum. Kesin sonuç yarın (bugün) belli olacaktu> demiştir. (Arkası Sa. 7, Sü. i te) DERT NEDİR? BİR DAKIKA Tın tın ötüyor * İşçiler İşletmeyi dün de sııçladı înönünün cevabmda, konuyu bir başka açıdan belki, kendi devresinde ve kendi isteğiyle getirilmiş demokratik rejimin yerleştirilnıesl açısından ele almanın izahı vardı. Ancak b u izahatın biraz daha deşilmesi gerekiyordu bana göre. Sordum: • Ismet Paşa eğer çckilseydi, daima alal danışılır fakat dokunulrnaz bir kişi olarak daha fazla faydalı olacaktı yargısma varanlar o gün de bugün de çoğunluktadır. Bu yargıya ne dersiniz?» İnönü anlaşılan yukarıdaki cevabını zaten böyîe bir soruyla devam etürmek istiyor, daha doğrusu böyle bir soruyu bekliyordu; nitekim devam ediverdi; « Kaldı ki. hâdiseler ispat etmiştir M, siyasi hayattan cekilsem de mâruz olduğum sicemler ve iftiralardan gene geçecektim v e CHP, gene aynı ithamlara uğrayacaktı. Uzun Iâfın kısası esas dert bir noktada toplanıyor; Demokrasiye alışmak icin iktidara gelenin bir gün o iktidardan gideceğini diliyle ikrar ve halleriyle imân etmesi gerekir. Biz hem iman. hem de ikrar etmişizdir. Herkes bu geleneğe kendini alıştınrsa mesele kalSöz buraya gelince yeni bir soruyu sormaktan kendimi alamadım: « Siz 1950 scçimlerinden önce iktidan kaybedeceğinizi tahmin etmis miyJüıiz?. Ilim işidir, kolay kolay akıl crmez ama, Rus kozmonotlarının, yukarılara kadar çıkıp, boşlukta dolaşmalarını anla mak bütün bütün zor. Deger miydi bunca zahme • te, eziyete, mesakkate, boslukta yürüraek? Bizirn buralar bosluk dolu. Vergi geliriyle masraf gideri boşlnğu, memleket realiteleriyle parti programiarı boşlufu, schirli ile köylü bosluçu, milletçe gelirle vatandasa düser hoşluğu, koalisyonca hükümetle parti parti Bakan arası hoşlueu, apartmanla gecekondu bosluğn... bülâsa, bosluk mn, Talebe ile okul, hasta ile yatak, gelen turistin getirdiği ile giden tnristin götürdüğü boşInk. Her türlüsü var burada. Dedim va, değer miydi, kılometre kiloraetre yükseklere tırmanmaya? Bir parça, bizden yana, tesrif edip dolassaydı • Ur... D. X. Millefvekili zammı için büfçeye 35 milyon lira kondu YARIN: •••• •••• •••• «••• 1950 de seçimi kaybetmeyi hesaplıyordum.