Katalog

JM Şubat 1965 CUMHUHtYET lililillüliüiHI SARÎFE BEŞ If Muhalefetin birleşmesinin neclenleri ORHAN DURU HAFTAMN BİR KOALİSYON HÜKÜMETİ DÜSÜRÜLDÜ Geçen hafta gazetemızin parlâmento sayfasımn yayınlandığı cumartesi günü Mecliste 1965 yılı bütçesinin tümü üzerinde görüşmeler yapılıyordu. Herkes bütçenin tümü göriişüldükten sonra maddelere geçilecek zamanı bekliyordu. Daha önce CKMP Grupu toplanmış, bütçeye kırmızı oy vereceğini açıklamıstı En son olarak YTP Grupu da ıleyhte oy verme karan almıştı. Ducum, lükümet bakımindan oldukça kritık îörülüyordu. CHP nin ümidi sadece Dağımsızlarda ve riiğer parti gruplarının eksik sayıda Meclise gelmelerinde kalmıştı. Ancak muhalefet partilerinm :ıraları do'.uyordu. İnönü kabinesi için ıktidarda kalma umudu gittikçe azalıyordu. Öğleden sonraki oturumda Maliye Bakanı Ferit Melen uzun uzun yapılan lenkidlerı cevaplandırdı. Ondan sonra söz alan Basbakan Ismet İnönü, daha çok öğüdlerle ve YTP Genel Başkanı Ekrem AücarTa târizlerle dolu bir konuşma yaptı. İnönü. daha önceki koalisyon deneylerini anlatıyordu. Alican ile çalısılamazdı. Sonra bütçeyi bahane ederek hükümet düşürme çabalarını anlamıyprdu. «Niye 15 gün evvel. değildi, niye 15 gün sonra değildi.» Bütçeye bir kırmızı oy fazla çıkarsa istifa edecekti. tnönü. eski devlet adamlığı özelliğinden yararlanarak öğütler veriyordu. «Hükümet kurulursa Iiderler birbirlerinin balonunu söndürmeye çalısmamalılardı.» lnönü'nün konuşmasından sonra kürsüve çıkan Alican, lnönü'ye «zatı devletleriniz» diye sık sık seslenerek onun alışkanlıklarından bahseden, jestlerle dolu. sırf tnönü'nün kişiliğine dokunan bir konuşma yaptı İnönü kırk yıllık alışkanlıklarından kurtulamamıştı. Ikin :i koalisyonda hep kendisi işlerin iyi yürümesi için ufraşırken, İnönü «Bekle S'irürsün» felsefesi içinde büyük bir enffel olmuştu Toprak reformu konusuna gelince, bunu CHP bir oyun olarak getirmişti. Di*er partileri aydınlann gözünden düşürmek, muhalefet partilerini gerici giDi göstermek istiyordu. Oysa kendileri 3e «ilerici» idi Toprak reformu çıkarılacaktı. Sonra Ismet Paşa da bir «Ali:an» kompleksi vardı. Çünkü her ko•luşmasında Alican'ı hedef alıyordu. lsnet Paşa, ya da Alican'ın deyimiyle >zatı devletleri» artık dinlenmeliydi. Çok yorulmustu. Memleket ve Türkiyenin demokratik rejimi «Inönüsüz demokrasi dönemecini» dönmeliydi. Alican'ın konuşmasından sonra İnönü, • Hükümete sataşma olduğu» gerekçeliyle yeniden söz almak îstedi. Baskanlık mevkiinde olan Mekki keskin, pek ;ok kimse tarafmdan iyi karşılanmıyan bir hareketle lnönü'ye söz vermedi. Bir sataşma yoktu. Ivedilikle bunu oya da koydu ve Meclis înönü'ye ve Hükümete sataşma olmadığım kabul etti. Az t lonra bütçenin tümünden fasıllara gefilmesi açık oya kondu. Bütçeye verilen kırmızı oy sayısı 225 ti. Bütçe le OLAYI ... ve Sonrası Düne kadar zaman zaman koalisyon kanadı olarak iktidar sürmüş, zaman zaman da rouhalefet sayılmış partiler bngün iktidar olmuş, dünün iklidarı CHP de muhalefet görevini almıştır. Millet Meclisinin bünyesi itibariyle de bugünkü görünüşü bn. Seçimlere pek az bir sfire kaldıgına çöre bn yapıdaki Meclisin seçim gününe kadar neler yapabileceği, daha doğrusu neler yapamıyacağı merak konusndor. Meclisin çalısması ve verimli olması, her şeyden önce, hükümet parlâmento ilişkilerinin sağlam olmasına bağlıdır. Hükümet düşünüp taşınıp konniarı, meselelerf Meclise getirecek, Meclis bnnlar üzerinde çalışıp bir sonuea varacak. Bu mekanizmamn işlemesi bir hükümet programına bir de süreye ihtiyaç gösterir. tyi kötii geride d5rt yılı kapsavan bir çalışm» süresi bırakıldı. Gene iyi kötü bir hükümet programı vardı ve bnnnn kapsadıfı birçok konolar bngfin ya kanunlaşarak yürürlüfce ırirmiş y» da kanunlaşmak üzere görüşülen meseleler arasında yer almıştır. Bnnlar arasında hatırı layılır ve memleketin birçok ihtiyaçlanna karşılık veren tasanlar bDlundogn da Inkâr olonamaz. Şimdl Meclls, şn noktadan ltibaren yenl seçim gününe kadar ortay» bir «jeyler çıkarabilmek için bn ana nnsorlardan mahrum bulanmaktadır. Bir defa önündek! süre kısadır. Çeşitli ençeller bir yana, bu süreye faydalı ve reforrn karakterli işler sığdırmak mümkün değildir. Saniyen yeni hükümet kurulması, proırramını okuması, giivpn oyu alması. yeni bütçeyi hazırlaması. bunun görüşülmtsi gibi gerekli hnsnslar Meclisin ileride sahip olabileceği sürenin çoğnnn kapsayacak işlemlerdir. Bu gerçekler gözönünde bnlundurulursa, Meclisin, seçim giinüne kadar nasıl bir çalışma hivası içinde olacaği kolaylıkla anlasılabilir. Issız koridorlarda seçim dedikodularına dalmıs politikacılar, Bütçe Komisyonunda sonu eelmez tatsız tartışmalar. çogunluk hulunamıyan oturumlar, partiler arası transfer için • oysa bunnn da pek önemi kalmadı 7a! • koridor kovalamaca ları Ve seçilme y» da «eçflememe hesaplan, kaygılan ile dnlu nvknsnz geceler . I I I I Daha bundan 15 gün kadar önce Mecliste, ktiçük partiler denilen muhalefet partileri, yani Yenl Tiirkiye Partisi, Millet Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi, Seçim Kanunlarını tadil eden tasan görüşülürken, iktidar partisi ile el ele vermiş ve Adalet Partisine, çoğu zaman liderlerinin ağzından, saldirmışlardı. Şimdi ise aym partiler el ele vermişler, hükümeti istifay» zorlamışlar ve yeni hükümeti kurma çabası işine girmişlerdl. Bu partileri böyle birleştiren sebepler ne olmuştu? Politika biraz da «insafsız bir iş» değil miydi? Hükümeti desteklemekte olan bağımsızların büyük çoğunluğunun bütçeye kırmızı oy vererek hükümeti düşürmeğe yardımcı olmalarındaki hikmet neydi? Geçen hafta içinde bu sorular birçok kafayı ıığ raştırmıştı. Ortada dolaşan büyük bir söyİenti, bu işte, bir yabancı devletin büyük elçiliğinin ve gene aynı devletin parasının ve çıkarlarının rol oynadığı yolundaydı. İşin arkasında yabancı petrol şirketlerinin, Sovyetler Birliği ile Türkiye'nin ya kınlaşmasından huylanan bir büyük devletin parmağı olduğu söy!e nlyordu. Milll Birlik Grupundan Mucip Ataklı dayanamayıp bir demeç veriyor ve büyükelçiliklerin yaptıklan temasları yeriyordu. Gençlik bildiriler yayınlıyor ve muhalefet partilerini «emperyalizmin oyunlarma düşmekle» suçluyordu. Buna karşı AP ve öteki küçük muhalefet partileri çevresinden, bu propagandaların «çok aşağılık olduğu, partilerin böyle oyunlara girmeyecek kadar vatansever olduklan, Hükümetin elinde bir delil varsa açıklaması gerektiği» söyleniyor ve bildiriler yayınlıyan Üniversite gençliğinden «kendini bilmezler, bunların haddini bildirmeli» şeklinde söz açılıyordu. Ne olursa olsun, hangi kaynaktan olursa olsun, bir «duman» tüttürülmüştü. AP'nin «aşınlar kanadında» biJe. bu söylentilere inananlar bulunuyordu. BAŞKA NEDENLER? Ama başka nedenler de aranıak gerekiyordu. Ve başka nedenler muhalefet partileri yetkililerini din lemekle kolayca bulunabilirdi. Baş bakan îsznet înönti UçUncil kabineyi kurarken Türkiye'de ilk defa bir azınlılc hükümeti denemesine girîşmişti. Yeni Türkiye Partisi ve C.K. M.P. bazı buhranlar sırasında bu yeni denemenin hükümetine destekler yolda oy vermişti ama bundan sonra Hükümet kendilerini unutmuştu. Oysa, böyle bir denemeye giren bir Hükümetin sık sık, kendisini destekliyebilecefi umulan partilerle görüşmelerde bulunması gerekmez miydi? İnönü hükümeti ise bunu hiç yapmamıştı. Kimseve fildırmamış ve bir azınlık hükümeti olduğunu unutur gibi davranmıştı. Sonra Inönu, Kabınesinde değişiklik yaparken YTP den Mahmut Vuralı alarak hem YTP yi, hem de «Bağımsızları» küstürmüştü. Öte yandan AP nin yeni Genel Başkanı Süleyman Demirerin, davranışlan ve ortaya yaydıfı düşünceler vardı. Bunlar küçük partilere çekici geliyordu. AJTII düşünceler seçim endişesinde olan bağımsızlara da çekici geliyordu. Yeni Türkiye Partisi, geçen bütçeye lehte oy vermişti. Çünkü hazırlanmasında sorumlulugu vardı. Kıbrıs buhranı sırasında Hükümeti destekler şekilde oy vermişti. çünkü bir memleket dftvası bahis konusu idi. Ama YTP artık kendisini özgür sayıyordu. Yeni bütçede hiçbir sorumluluklan yoktu. öyley se «kırmızı oy» vererek Hükümeti zorlamakta bir sakınca yoktu Öte yandan Adalet Partisi israrla hükümetin Uir azmlık hükümeti oldu ğunu, CHP Mecliste 190 milletvekili ile hükümet kurdugu halde, kendilerinin niçin turamıyacaklarını soruyordu: Ayrıca ortaya başka bir tez atılıyordu. CHP nin bugünkü hükümeti iş başında iken seçimlere gidilemezdi. Seçimlerde güvenlik olmazdı. CHP hükümeti seçimlerde iktidan almak için elinden geieni yapacaktı. Köylere su getirileeekti, bütün yaz boyunca köy yolları yapılacaktı. Seçimler tehlikedeydi. Öyleyse devirmek gerekiyordu. Böylece ve bu gerekçelerden hareket eden muhalefet partileri bir araya geldiler ve hükümeti devirdiler. Meclis lçindeki bir annlıkla hllkUmet kurmanın ilk oabası demokrasi tarihimizde son bulmus oldu. Ekrem Alican Mekki Keskin hınde verılen oylar ise sadece 197 yi buluyordu. CHP bütün ekipiyle Mecliste hazır bulunmuştu Geri kalan altı oy bağımsızlardan geliyordu. Böylece, AP Kurultayından iyi «oy hesabı» yaptığı bilinen AP Genel Başkanı Süleyman Demirel'in «hesabını yine iyi tuttuğu» ortaya çıkıyordu. Az sonra Ismet İnönü. hükümetin istifasını bildirdi. Ayrıca Alican'a, bir süre önce veremediği cevabı verdi. 'ı ımıı. K O R İ D O R i.ı ııı Fikret OTYAM | S Ş Ş ~ ;» ~ S Sadaret hastaiık dinlemez Geçen hafta içinde Mecliste ?u hikâye ağızdan ağıza dolaşıyor ve • Bakanhk arslanı» yüreklerinde yatanlara ithaf ediliyordu: • Çok eskiden bir vezir, köşkünde hasta yatağında ölüra halinde yatıyordu. Herkes kendisinden ümidi kesmişti. Yaşlı vezirin artık kurtulmasına imkân yoktu. Günlerden bir gün tozlara batmış bir atlı, dört nala köşke doğru geldi. Köşk halkı. atlıyı avluya almak istemediler. Ama atlı «Çok önemli bir haber getiriyoriım. Mutlaka vezir hazretlerini görmeliyim» diye atıyla avluya rîaldı. Uşakların «Aman ölüm halinde» demesine aldırmadan, odaya girdi ve ağır hasta yatan vezirin bafucuna geldi. Şunları söyledi : «Size ladaret mühürünu getirdim.» Vezirin gözleri birden açıidı. Mührü alarak üç defa öpüp başına koydu. Ondan sonra yatağından dogrularak yorganı sırtına aldı ve köşk halkının haj'ret dolu bakışları arasında atlının arkasma binerek «Sadaret mevkiine» doğru yola çıktı. SUAT HAYRİ ÜRGÜPLÜ Bağımsız Kayseri senatörü Snat Hayri Crgiipln, Cumhurbaşkanı tarafmdan yeni kabineyi kurmak için görevlendirilince, geçen hafta içinde Türkiyenin • önemli ve adı en çok edilen devlet n tdamlarından birisi haline geldi. Cnnv harbaşkanı Gürsel'in bağımsız bir Basbakan adayı isteği böylece ve Suat Hayri ürgüplü adı çevresinde gerçeklestirilmis oluyordu. Ürgüplü. partiler kendi adı üzerinde anlastıktan sonra kendisiyle konuşan gazetecilere «çok ciddî olarak» düşünmesi gerektiğini söylüyordu. «Bayram rapacak bir dnrum yoktn. Teklif alırsa ıstihareye yatması gerekiyorda.» Ger(ekten Ürgüplü teklifi aldıktan sonra öir geceyi nykusnz geçirmiş, ertesi gün tıütün sornmlDİakla çalısmalarına ve ternaslanna başlamıstı. Ürgiiplü'nün karfısında kabineyi knrmak, partiler ara•ında bir koalisyon protokoln hazırlacnak, hükfimet programını hazırlamak ve kabnl edilmiyen bütçeyle ortaya çıksoak zorlnkların giderilmesi gibi çetin meseleler dikiliyorda. Ürgüplö, çeşitli zamanlarda Bakanlık sommlnlnfnnn Uzerine almış. yurd dışında nznn zaman Türkiycyi temsil etmiş, Cnmhnriyet Senatosn Başkanlıgı yapmış bir insan olarak, yeni Başbakan olarak siyasî çevrelerde uygnn karfilanıyordn. F. K. G. nın kerameti = YTP li senatör Hasan Kangal, 3 bir arkadaşı ile konuşuyordu. O 5 ?ırada yanlarından Fahrettin Ke 3 rim Gökay geçti. Kangal «Hoca ^ mııı kerameti müsellem» diye söy lendi. Arkadaşı sordu : «Niye?» «Nive olacak. Demokrat Parti ramanında tstanbnl Valisi oldu. Demokrat Parti düştü. Yeni Türkiye • Partisinin Genel Sekreteri oldn. TTP koalisyondan düştü. CHP ye geçti. CHP de iktidardan düstü.» ^ E ^ = S B ~ Kemol Aydor TÎIIIIIIUIIIItllinilllllllllllMIIIIIIIIIIIUIIIIIIIDDIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIr: Meclis : 191 Senato : 46 Toplam : 237 Moclfı : 22 Senato : 9 Toplam : 31 Meclis : 1 9 Senato : 4 Toplam : 23 S.D.P. Meclis" j 13 Meclıı : Mecliı : 30 Senato : 4 Senato : 1 Senato : 40 Toplam : 1 7 Toplam : 1 Toplam : 60 • ••••••••••••••timillilMMIUIIIMİIIII = Not Şerafettin Konuray CKMP den ayrdarak CHP ye girdi. Ba guns.z Cevdet Perin AP ye girdi. Kral Faruk'un en ktiçülc lcızı in= fADiA BABAS1M DiNLEMMEREK SEVDiGi ADAMLA LJ/LEMDi Paris (Özel) Eski Mısır Kırah Faruk'un en küçük kızı Fatma, geçen hafta, ortadan kayboldu ve babasımn bütün çabalarıua rağmen, nihayet bir kaç gün önce sevdiği gençle evlendl... A»k uğruna her şeyi göze »lan prenses 21 yasında. Sevgilisi Pierre Orloff'»» 26 yaşında bir jeoloğ. Yaşlarından ve aşklanndan başka her «ey ayırıyor onlan... Fadia, zengin, «sil, Müslüman. Pierre Orloff fakir bir halk çocuğu, üstelik hıristiyan. Fakat aşkın söz anladığı ne vakit görülmüş ki... Gençler iki yıla yakmdır «evijiyorlarmıs da kimseler bilmiyormus. Fadia Rusça dersi almak için bir pansiyona gider gelirmis. Orloff da pansiyon sahibinin oğlu. Daha ilk gün birbirlerine vurulurlar. önceleri Lozan dolaylanndaki ormanlarda at gezintilerine çıktıklan görülür. Sonra gizli gizli gezmeler başlar. Ama genç adam Fadiaya aşkını ilk açtığı gün bunun bir yasak ask olduğunu da »öyler. «Beni unut, Fadia, der, ben buradan uzaklara, Afrika çöllerine gideceğim. Sen asilsin, ben halktanım, sen zenginsin, ben fakir, dinlerimiz ayrı. Döndüğüm vakit senin için artık hâtıradan baçka bir şer olmıyacağım.» En ytkın arkadaşlarının anlattığına göre, yirmincl yüzyılda İSTANBUL BANKASI İLK ÇEKİLİŞ: 7 MAYIS Son Para Vatırma Tarihi: 20 Şubat1965 1 Kişiye 50.000 Lira 624 kişiye muhtelif para ikramiyelerl Yenl senenin ilk çekilişinde bütün müşterilerimize bol şans dileriz. [İSTANBUL BANKASI İlâncüık: 4972/2064 BelPet (İstanbul Belediyesi Petrol Ofisi) Akaryakıt ve Müştakları Ticareti Limited Şirketinden: 1 Şirketimiıe ait olup Kireçburnu Kefeliköy caddesindeH Akaryakıt Satış ve Servla İsftaayonumuzuB Işletilmesi kapah zarfla teklif alınmam curetiyle ihal* edilecektir. 2 Bu ihaleye ah sartname ve işletmecilik sözleşmesi Şirkerimizin istanbul, Harbiye, Cumhuriyet Caddeal No: 209 Emek îş Hanı kat 7 dekj merkezjaden onbeşer lira mukabilinde tatil günü hariç her gün «aat 912 ve 13.3017.30 (eumartesi 913) arasmda temin edilebilir. t İhaleye iştirak edeceklerin teklif mektuplannı en geç 25/2/1965 persembe günO saat 17,30 a kadar Şirket Müdürlüğüne teslim etmi» olmalan şarttrr Postada vâki gecikmeler nazan itibare ahnmıyacaktTr. 4 Şirket ihaleji dilediğine vermekte ve ihaleyi yapıp yapmamakta serbesttir(Basın 2193/2040) Fadia söz verlr Soldan sağa: Gelinin annesi eski Kıraliçe Feride Fadia; Orloff ve damadın annesi •tııiHiııııniır.ıiHii ^ 1 Prenses Fabia nikâh töreninden sonra beyazRus esi Pierre Orlof Ue bertber tam bir Romeo Juliet askı bu. ner. Kız bunun üstüne babasiyle Fadia, unutmak nerede: bile mücadeleyi göze alır. Ve ni Pierre, der, ıeai bekliyecehayet iş sevdiği adamla kaçmaya ğim. Btr yıl, on yıl, kaç yıl olurkadar vanr. sa olsun. Seni bekliyeceğim. Bir O tıra Faruk Lozanda bir kligün döneceksin, seninle evlenecenikte zayıflık kürü yapmaktadır. gim. Dönmezsen mezar olacak beGörenler anlatıyorlar oiayı, tıpkı nim gelin odam. filim gibi. Eski Kıral bir penceKısacası, romıntik askın ta re önünde havuç suyu içerken... kendisi. Kızı girer içeri. Rengi »ap»andır Pierre dediği gibi Afrikaya giheyecandan. der. Fadia gece «abahlara kadar Size itaat edemiyeceğim ona mektuplar yazar. Yirmi ay Titreytn bir tesle: »onra genç adam dayanamaz, dö İ LÂ N Odanuza İktisat Fakültesi veya İktisadî Ticarî Üimler Akademisi mezunu. İngilizce büir bir umumî kâtip yardımcısı ahnscaktır. tsteklilerin şahsen müıacaatlan rica olunur llllliaıilıi.liıillülllllll.tılliiiiMliiıllUlılUliUillliilllllllllllllülllllllilllüllllllUünıll! lil! I 1 B = = lzr.il Ticaret ve Sanayi Odassndan: | | j 1 Mobil 1Adres d eği şik Nğl M o b i l O il Tü r k A . Işletme MüdürlOğü (Baş möhendislik. îdarî Işler, Mubayaat Tesisler Md.) Cumhuriyet Caddesi 279 281 P. K. 660 (eskisi gibi) Yeni Telefon Numaralan 47 1 080 < D ö r l Hat) (Basn 2191 1*41/203») Baba, der, evlenmek için müsaadenizi ricaya geldim. Faruk faşkın aorar: Ne... Kiminle?. Genç kız bir çırpıda söyler kim olduğunu. Eski Kıral eileden çıkar, bağınr: Asla, anlıyor musun asla.. Fakat kız cesaretini kaybetmez: Baba, lizi kıracağımı biliyorum ama yazık ki itaat edemiyeceğim tize. Ve, gözlerinde yaslar, klinikten çıkar, gider. Gidi» o gidiş... Gözleri yaşh, fakat karan karardır: Dönmiyecektir askından. Ama sonunda Fadla'nın dediği olur, g«a«l«r rrl*nirl*r TEKLİF İSTEME İLÂNI Çamur Deği rmen Plâkası Satın Alınacaktır Sivas fabrikamız ihtiyacı için 3470 adet çamur degirmen plâkası kapah teklif almak suretiyle satm alınacaktır. Buna ait dosya MUessesemiz AL/I servisinde görülebülr. Kapalı teklifin üzerine 16311/Siv. yazılarak en geç K6/2/ 1965 tarihine kadar MUessesemiz veya tstanbul Şubemizdeki ahm tekllf kutusuna atılması lâzımdır. Teklifler arasından ihtiyacımızla «artlanmıaı en uygun olanı terclh edilecektir. 8ÜMERBANK M.IM VE SATIM MÜESSESESI (Basın: 19«7 30056) fi