Katalog

İHTİLÂLLERİN KANUNU Yazan: Tanınmış Felsefe Doktoru AXDRE JOUSSAİN Çeviren: Prof. HAMDİ RAGIP ATADEMİR Beşeriyetin ve Milletlerin kaderine yon veren belli başlı ihtilâlleri, ihtüâllar asn XX nci asırda tarihi, felsefi, ekonomik, sosyolojik, ve psikolojik açılardan etrüd ederek herkesin anlıyabüeceği bir seviyede ve heyecanlı, sürükleyici olarak takdim etmiştir. FİATI: 7,50 TL. GENEL DAĞITIM: REKTUR. Nuruosmaniye caddesi No. 81. İSTANBUL umhuriyet 42. yıl sayı 14799 KURUCUST7 YÜNUS NADÎ Telgraf r e t n e k t u p a d r e s i : C u m h u r i y e t IstanbuJ Posta K u t u s u : î s t a a b u ] N o . 246 Telefonlar: 2 2 4 2 9 0 2 2 4 2 9 6 2 2 4 2 9 7 2 2 42 98 2 2 4 2 99 A N S İ K L O P E JjJÜK TÜRKÇE SÖZLÜK Kcmal DFMIRAY Rnşen Eski kclimeler açıklanmış İakat kullanılmaları önlemek için eskiiklerine Uaret olunmuştur. Eîanlamlı ve zıtanlamlı kelimelerden aç:klaıualaı sırasında faydalanılımîtır. Okul kit&plarında rastlanan terimlerin anlamı belirtiüniştir. Açıklamriarda a n dil kullamlmıştır. Nefis ciltli. çift sütunlu 590 ortaboy Eayfada 25.000 kelime ve deyim. 15 LİRA Salı 12 Ekim 1965 İNKILÂP ve AKA KİTABEVLERI İlâncılık: 8932 12330 pemitel Parti Methezinde Genel • • • » Neyin zaferi? u satırları yazdığımız rada kesin sonuçları nüz bilmiyoruz. Ama sin olarak şimdiden sıhekebildiğimiz bir gerçek var: A.P. seçimleri kazanmıştır, hem de tek başına hükiimet kuracak bir çojunlukla kazanmıştır. Artık Millet Meclisinde A.P. nin iki yüz elli temsilcisi mi olur, iki yüz elli dokuz mu, iki yüz altmış mı, ufak partiler grnp teşkil edecek sayıda milletvekili çıkarabüirler mi. yoksa bunlar iki büyük parti arasında silinir. erirler mi; bütiin bu sorular şimdilik tefemıatın tefcrruatı sayılmak gerekir. Kn iyimser, ya da adamına göre, rn kötümser tahminleri bile aşan günün gerçeği şudur: A.P. seçimleri büyük farkla kazanmıştır ve tek başına iktidara gelecektir. Yakın Beçmişimizdeki acı tecrübclere hakarak tek parti iktidannııı doğurabilecefi tehlikeleri onlcmek isti>"enler A.P. nin önüne bir kac büyük baraj kurmuşJardı. Nisbî sisteme dayanan yeni Seçim Kanunu, küçük partilere yaşayıp gelişme imkinı taıtıyerdu. Bu imfcandan var»rlaB8rak iki büyük partinin yanısıra seçimlere katılan dört ufak parti, Malk Partisi muhalefete geçtiği takdirdc A.P. yi tek başına iktidara gelmekten alıkoyabilecek sanılıyordu. Bu imkânı kuvvetlendirmek amacı ile sekiz on ay önce Seçim Kanununda bir değişiklik yapılmış. ulusal artıklar usulü bulunarak küçük partUerin daha da Rüçlenmesine yardım edilmck istenmişti. Bu koşuliar altında seçiralerc giren A.P., sırtında bir çuval yükle yarışa kalkmış bir atlete benTetilebilirdi. Fakat her şeye rağmen seçmen çoğunluğu bu partiyi tutmuş vc önündeki hütün enjtelleri yıkarak ona iktidar kapısını ardına kadar açmıştır. Simdi ne olacaktır? Aslına bakarsamz normal bir demokratik rejimde bu sevinilecek bir durum sayılmalıdır. Bitip tükenmek bilmiyen parti çekişmeleri arasında, koridor dedikodulan ve koalisyon pazarlıklariyle boşu boşuna vakit öldürülecek yerde bir parti, tek başına iktidar yerine geçer, programını yürürlüğe kor, yapmak istediklerini dört yıl boyunca muhalefetin kontrolu altında, Anayasaya ve tenıel haklara saygılı olmak şartı ile, kimseden çekinmeksizin yapmaya çalışır. Devre sonunda da seçmenlerin karşısına. rakipleri ile eşit olarak besap vermeye çıkar. \raa ne yazık ki biz henüz normal bir demokratik düzene kavuştuğumuzu göğsümüzü gere gere iddia edebilecek bir durumda drğiliz. Beş yıl önce bir ihtilâl geçirdik, demokratik düzeni bo7an bir rejimi devirerek bir daha kimse bozmasın düşüncesiyle yeni bir düzen kurduk. Bir çoklarımızın gözünde A.P.. silâh gücü ile düşürülen eski devri temsil eder sörünmektedir. O devre özlem duyanların, işbaşına geldikten sonra öç alma hırsı ile içi yananlann bu parti saflarında ver aldıklarına da şüphe yoktur. A. P. yürürlükteki Seçim Kanununu bir daha değiştirmek ve diledisi anda seçimleri yenilemek imkânıııı buçün elinde tutmaktadır. Bıınu yaparsa vann Mecliste Anayasayı da istediği K'bi değiştirebilecek bir çoğunluğu elde etmesi pekâlâ mümkündür. () r&Bian Anayasanın muhalefete vc vatandaşlara saçladıjn güven şartları ortadan kalkar ve vurdumuz nasıl gelişeceği bilinmiyen bir karanlık de\Te vine sürüklenebilir. A.P. yöneticüerini bu vola zorlamak istiyen partizanlann parti saflarında bol bol yer aldığını düşünürken biz aldanmadığımm saDiyoruz. Bütün umudumuz, A.P. yönetiei kadrolarının yurt gerçeklerini iyi görmelerinde ve son seçim zaferi ile gözleri dönmiyerek davranışlarını parti çıkarlarına değil, Türkiye çıkarlarına göre ayarlıyabilmeleri ndedir. Bunu başarabilecekler mi? İşte Liderfer neticeleri nasıl izlediler ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Genel İdarc Kurtılu Başkanlık Divanı dün öğleden sonra topianarak iktidarda yürütülecek politikanın csaslannı tespite başlamıştır. Genel Başkan Süleyman Demirel'in başkanüğında Başkanlık Divanı üyeleri ile Aııkarada bulunan Genel İdare Kurnlu üyelerinin katıldığı bu toplantı bir saat kadar siirmüş ve genellikle seçim sonuçları, parlAnentonnıı açılması ve itidara gelindikten sonra iç vc dış meselelerde izlenecek politikanın ana hatlan gözdcn geçirilmiştir. Demirel: Zafer milletindir inönü: Demokrasinin gereği ANKAKA. (Cumhuriyet Bürosu) l p Genel Başkanı Süleyman Demirel, seçimlerle ilgili konuşmasuiı *** kesin sonuçlann alınmasından sonra yapacağını belirtmiş ve sunlan söylemiştir: « Bu zafer milletindir. Bundan sonra bir huzur ve hizmet devri başlıyacaktır. Ve. herkes memlekete hizmet etmenin, birbirine daha iyi muamele etmenin heyecanı içine girecektir.» Diğer taraftan. Bayan Demirel ^ de seçimlerin A.P lehine sonuclanmasından ötürü son derece memnun olduğunu bildirmiş ve «Memleket için hayırlı olsun» deraiştir. Liderlerin seçim sonuçları üzerindeki görüş/eri Başkanlık Divanı Genel İdare Kurulu Başkanhk Divanı dün öğleden sonraya ka \ dar parti teşkilâtından Genel Merkeze intikal eden seçim sonuçla \ rım dikkatli bir incelemeden geçirdikten sonra AP nin tek başına ' iktidara gelecek kadar kuvvetli bir çoğunluğu saflamış olduğunu : tespit etmiştir. Böylece durum anlaşıldıktan sonra AP nin «İkti : dar hazırlığına girişmesinin yerinde oldugu>ı görüşüne vanlmıştır. ; Meclis açıhnca ; Yüksek Seçim Kurulunca kesin seçim sonuçlarının açıklanma '• smdan üç gün sonra Millet Meclisinin toplanması gerekmektedir. • Yüksek Seçim Kurulu. sonuçları yann açıklayabilirse bu takdirde î Meclisin cumartesi günü toplannıası gerekecektir. Mecliste çoğunluğu sağlamış olması bakımından AP nin bu defa açüacak olan \ Mecliste önemli görevlere sahip çıkması gerekeceğinden Genel tda f re Kurulu öncelikle Meclisin acılması ve orada izlenecek olan ha '', reketi de gözden geçirmiş bulunmaktadır. \ İnönü Ankara (Cumhuriyet Bürosu) C.H.P. Lideri İnönü. dün Parti Genel Merkezinde basın mensuplarına bir demeç vererek. «C.H. P. olarak bünyemizde. prensiplerimiîde hiç bir sarsıntı yoktur. SaRİam. sarsılmaz haldeyiz. Bu kararla. memlpbet siyasi havatındaki büyük rolümüzü ifaya dev«m edeceğiz» demıştır. İnönü demecinde şunlan söylemiştir: Yeni Başbakan i Yüksek Seçim Kıırulunca seçim sonuçlannın açıklanmasını ta • kiben Başbakan Ürgtiplü'nün de görevinden ayrılnıası gerekmektedir. Bu sebeple kesin sonuçların ilârundan sonra Başbakanlık görevinin Cumhurbaşkanı tarafından AP Genel Başkanına verilmesi : beklenmektedir. Dünkii tQpiauü.da bu konuda gözden geçirilmiş ve Cun> : hurbaşkanlığınca Demirel'e Başbakanlığın verilmesinden sonra derhai hükümet kurma hazırhğına girişilmesi kararlaştırümıştır. Seçimi kaybeden tanınmış politikacılar 64 ilde kesin sonuç alındı Parti merkezinde Sonnç belli olduktan sonra Deınirel'i tebrike celenlerden biri AF. liderinin elini öperken evi tebrike gelenlerle doldu taştı Ankara, (Cumhuriyet Bürosu) AP Genel Başkanı Süleyman Demirel, önceki geceden partisinin başansı hakkmda ilk haberleri işitmişti ama. kendisine asıl haberler sabahleyin geldi. Sabah erkenden kalkan Demirel, kahvaltıya oturduğu zaman kendisini tebrik etmek için gelenlerin hücumuna uğradı. Bunlar içinde kimler yoktu ki, parti ileri gelenleri, partililer. Demirel'in yakınları. tanıdıklan... Son derece neşeli olan Demir el. gelen ziyaretçiler dolayısiyle doğru dürüst kahvaltı bile yapamadı. Bu arada baa ziyaretçileri kahvaltı masasına onırttu. Ve on larla kahvaltısını paylaştı Bu arada yurdun her vamndan tebrik telşrraflan geliyordu. Bir grup AP li Demirelin üç katlı evinin dışında kendisine ?ev gi gösterisinde bulunuyorjardı. De mirel bunlara mukabele ettikten «onra makam arabasına binerek Başbakanîığa gitti ve seçim kampanyasınm kızıştığı günlerden bu yana bıraktığj Başbakan Yarciırr.cılığı işteri ile bir süre meşgu! o! ciu. Bu arada Başbakan Suat Hay ri Ürgüplü ile bir süre görüştü. AP Genel Başkanı. arabası ile yoüardan geçerken kendisini tanıyan ve alkışlayanlara selâın verdi, Ve oğleden sonra AP Genel Merkezinde yakın nıesai arkadaş '.an ile birükte, bir Genel Idare Kurulıı Başkanlık Divanı toplantısı yaptı. Bu top'antı ile Demii'f?!. Türkiyenin idsresini aîacnk bir sorumluluğa bir adım daha yak'aşmış oluyordu. Güç işîer bekliyorrlu Denıireü. Önünde Meclisin açılması. yeni hükümetin kurulması gibi konuhır duruvordıı. ^ Demirel'in ^ "*• • "' ••'*' ORDC. GİRESl'N VE SİNOPTA DURUM KESlNLEŞMEDt. 121 MÎLLETVEKİLLİGİ MİLLİ BAKİYEYE KALD1 Dün bazı çevrelerde Genel İdare Kurulunca Bakanlıklar konusunda da blr öngörüşme cereyan ettiği sayi olmuşsa da AP yetkilileri kabine üyeleri konusunun şimdiki halde pek erken sayılacağını ifade etmişlerdir. B. M . Meclisinde AP199, CHP99, MP7, TIP2, YTP3 sandalyayı şimdiden kazanmış durumda ayın Okuyurularımız aşağıdaki listede dün gece ga zetemizin baskıya veriliş saatine kadar tesbit edilebilen kesin seçim sonuçlarını bularaklardır. Görüldüğü üzerc bu listede MB riimuzuyla ifadc edilen Milli Bakiye oyları hüyük yekun tutmaktadır. Mil li Bakiye oyları Türkiye capıııda tasnife tâbi tutulacağı için ilerde yanılmalara meydan vermemek bakımından bu ovlar seçim sayısına çok yakın olsalar da partilerin milletvekili toplamına ithal edilmcmişler, ayrı mütalâa olunrauşlardır. Urqüplu çekiiecek Dün Çankaya köşküne giderek Cumhurbaşkanı ile bir süre görüşen Başbakan Suat Hayri Ürgüplü'nün bu ziyaret sırasında Curahurbaşkanma kesin seçim sonuçları açıklandıktan sonra istifa edeceğinl bildirdiği öğrenilmiştir. , (Arkası Sa. î. Sü. 3 de) S «Bujrün parti merkezine rek arkadaşlarla ufak bir toplantı yaptık ve durumu çözden geçirdik. Hepimiz raziyeti, demokratik rejirain tabii icabı ebrüyor, sükünetle ve vazife hissi ile karşıhyoruz. Bötün parti için vazife hissi şu şekilde tezahür etmektedir: Çetin bir seçim mücadelesi yapümıştır. Demokratik re jimde bunlar nlağan şeylerdir. Seçim sonuçlanmıştır. Kesin sonuçlar gelmektedir. Şimdiden bel li olan şudur ki, A.P. valnız başına iktidara gelecektir. Simdi C.H.P. nin temennisi, seçim mücadelesinin, sükun ile bitmesi ve seçim sonucu iktidara gelecek partinin memlekete tam bir sükun içinde yeni iktidarı kurmasıdır. Meclis teşekkül edin (Arkası Sa. '. Sii. 1 de) Cemal Madanoğiu (Bağ.) !>ekip lnal ( Î T P ) İstanbul: AP 16, CHP 9, TİP 2. MP 1. MB 3 İnönü dün sabah Bankaya gîderken gazetecilerle konuşuyor İNÖNÜ YARIŞIN KftTBI HflBERlNİ DUN SABAH ALD1 Çetin ÖZBAYRAK ANKARA, yarışın kaybı haberini. tnönü kesin olarak dün sabah erken saatlercie aldı. Eima. tartılmış kızarmış ekmek yemek gibi aIışkanlıkiannı bırhiri ardına sıraladı ve saat 10.20 de özel otosuna bindi. Evin kapısında yağmur ahında bek'.eşen gazeteoüere serinkanb ve neşeli görünmek için gayret sarfeden İnönü. doğruca Ulustaki Osmanlı Bankasma gitti ve Banka Müdürünün odasında 700 liralık bir çek yazıp karşıhğını aldı. İnönü'nün bankaya girişi ile işler kesiliverdi. Genç güzel kızlardan hıtun da, yaşlı erkeklere kadar herkes tnönü' yü selâmladı. İnönü burada paltosunu tutan bir odacıya da 5 lira babşiş verdi. CHP Genel Merkezine İsmet inönü dalgın bir tavırla girdi, ağır ağır merdivenleri çıktı ve koridorda kendisini karşıhyan Suphi Baykam ile Kâmuran Evliyaoğluna ilk sözü, «kesin sonuç alındı mı?» oldu, verilen cevap olumsuzdu. İnönü, Satır, Baykam, diğer parti yetkilileri ile yaptığı toplanttda seçimlerin gidişi ve seçim olayları konusunda teknik bilgi aldı. Sonra da gazetecileri odasır.a toplıyarak bir demeç verdi. Gazetecilerle konuşmasını bitiren CHP lideri, herkestcn önce odasından aynldı. Kemal Satır'ın koluna girdi ve aralarında şöyle bir konuşma geçti. Satır Paşam öğleden sonra gelmeyin, dinlenin. înönü Çıkmıjacağım, evde oturacağım. Satır Ben size, arzularsanız akşamüstü uğrarım. İnönü Beklerim. Şatır Kaçta geleyim Paşam? İnönü 6 da. 7de. Satır Bir işe gitmiyecek misiniz? İnönü Çıkmıyacafım Kemal. Satır Aksarna görüşürüz Paşam, Sadettin Bilgiç, Aydın Yal çm. Ali Fuat Başgil, Ferruh Bozbeyli, Tekin Erer, İsmail Hakkı Tekinel, Muhittin Güven, Osman "Özer, Nuri Eroğan, Ali Esat Birol, Orhan Seylettin Orhon, Kaya Özdetnir, Mehmet Yardımcı, Osman Nuri Dlusoy. Nurettin Bulak, Mustafa Ertuğrul (APi: Fuat Sirmen, İlhami Sancar. Orhan Erkanlı, Sup hi Baykam, Orhan Eyüboğlu. Reşit Ülker, Selim Sarper. Coşkun Kırca, Orhan Birgit (CHP); Mehmet Ali Aybar. Çetin Altan (TİP); Hüseyin Ataman (MP). «22.743 331.306 1X4.978 49.323 31,284 9.222 5.878 8.456 SEÇİME İŞTİRAK ORANI «/o 70'i AŞIYOR Gürsel, parti liderleri ile göriişecek DİGER İLLER DE ALINAN SONUÇLAR TINCİ SAYFADA İki Bulgar daha Türkiye'ye sığındı Bir süre önce, limanımızdan ayıılan Bulgar bandıralı «Nessebar. gemisinden iki iltica daha olmuştur. Hürriyeti seçen Nikola Vasilef Yoncef ile Radiyon Noyandenof Koşkof, geminin hareketinden önc«, tstanbulda ismi ilgililerce a(Arkası Sa. 1, SU. 2 de) (ünün sorunu! NADİR NADİ Ankara, (Cumhuriyet Bürosu) Cumhurbaşkanı Cemâl Gürsel düıi sehir içinde dolaşmaları sırasında basın mensuplanyla görüşmüş ve parti Hderleriyle ortak bir top lantı yapmayı düşündüğünü bildırmiştir. Gürsel, 'Siyasi parti (Arkssı Sa. 7, Sü. 6 de) T ürkiyedeki yabancı muhabirler, genel seçimleri Adalet Partisinin ' kazanmasım normal, fakat sağladığı çoğunluğun oramnın bir sürpriz olduğunu bildirmişlerdir. Amerikan UPI Ajansınm Türkiye Bürosu, gönderdiği telgraflarda sonucu, «Menderes hayaletinin zaferi» olarak yorumlarruştır. UPIa göre, Türkiye sağa doğru «kesin bir dönüş» yapmış ve geleneksel olarak antikomünist Türk köylüsü, Moskova ile flörtleşme politıkasını desteklemediğini ifade etmiştir. Sonuçlar aynca. halkın 27 Mayıs ih^^ tilâline sahip çıkan CHP. yi tas^^ vip etmediğinin delilidir. A.P. ise okuyuculanna Demirel'i «Amerikan yetiştirmesi bir mühendis» şeklinde tanımlamıştır. Gene bir Amerikan ajansı olan A.P., sonuçları, «NATO ve Amerikan aleyhtan Marksist T.İ.P. için ağır bir yenilgi» olarak vasıflandırmıştır. AJ*. Türkiye Bürosunun gönderdiği telgraflarda, A dalet Partisinin kampanyada anAnkara. (Cumhuriyet Bürosu) tikomünizmi bendisine bayrak AP nin iktidara gelmesi şeklinde yaptığını, C.H.P. yi komünizme sonuçlanan 10 Ekim seçünlerine meyletm'ekle, T.İ.P. ı de bünyesikatı'ma oranınm yüzde 7075 olne komünistlerin sızmasına müduğu tahmin edilraektedir. Bu saade etmekle suçladığmı bildiroran 1964 Senato Seçimlerıne kamiştir. A.P. Ajansı ayrıca. C.H. tılma oranmdan bir miktar yükP. nin mutlak ekserıyeti elde etsek olmakla beraber, daha önceki mek değilse bile, bir takım küseçimlere göre düşüktür. çük partilerle koalisyona gitmek Dün alman sonuçlardan ve İssuretiyle iktidara gelmeyi umlanbul ili ile bir kaç başka ilin makta olduğunu bildirmiştir. seçim sonuçları kaülmadan J'apıFransız AFP ajansı da. sonuçlan hesaplardan arüaşıldığına göları «Adalet Partisinin spektaküre, seçimlerde 7 milyondan fazla ler zaferi, CJî.P. nin hezimeti» seçraen oy kullanmıştır. Türkiyeolarak aksettirmiştir. AFP telgraf deki seçmen sayısı ise 13 milyon larında başan kazanması beklen 649 bindir. diği halde fazla varlık gösteremiGene dün alınan sonuçlardan yen T.İ.P. in C H P . den bir kaç anlaşıldığına göre, AP lehine oymületvekilliği aldığını bildirmışlannı kullanan seçmenlerin sayıtir. AFP ye göre, Türkiyede koa?ı 4 milyonu aşmaktadır. Buna lisyon hükümetlerinın devam ekarşı CHP 2 milyondan biraz fazdeceği amulduğu halde Adalet la oy alabilmiştir. AP nin aldıPartisi tek başına hükümet kurağı bu oy sayısı hemen hemen DP bilecek bir çoğunluk temin edenin 1950 yılmda aldığı oy sayısına bilmiştir. AFP aynca Türkiyede yaklaşmaktadır. 1961 yıiında AP. küçük partilerin kavhnimaya yüz 3.5 milyon oy almış. bu sayı 1963 tuttuğu sonucuca da varmaktayılındaki il genel meclisi seçimdır. lerinde 4 milyonu biraz ((TOrkiye sağa dogru kesin bir dönüş yaptı» <>\ DIS BASINDA Cihat Baban (CHP) Ahmct Tabtakılıç Raif Aybar (YTP) Seçimi kaybeden Alican Mıllî Bakiyeden istifade etmiyecek Ankara lCumhuriyet Bürosuı Seçilmediğini öğrenen Ekrem Alican, bu devre Meclisc girmemek kararında olduğunu söytemiştir. Alican. ayrıca. milli hakiye sisteminden da faydalaıınııvacağuıı bildirmiştir. Milletvekili seçilmeyen diğer li der Alpaslan Türkeşin ise milli ba kiye sisteminden yararlanarak, Parlâmentoya gelme kararında ol» duğu söylenmektedir.