Katalog

SAHİFE tKl t'UMHUKİVIİlT IIIMHIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIII II İ 1 = I I I I 1 I I 1 I I I I I I I I I I 1 I I I I I I I I I I l l l t l f I I I I I l I I I I I I I K I l l l I I I I I I f f l l l l l l l l l l l l l l l l l l f l l l l l l f f I t l I l l l l l l l l l l I I I I l 1 1 1 1 1 1 1 1 = 1 1 l i 16 Ocak 1965 Çapraz! Dış ticaret konnsonds ortaya atılan devletçilik tartışmaları •ürüyor. Türkiye yeryüzünde belki de biçbir ülkede bulunmıyan bir acayip çaprazın içinde çırpındığından, çoğunlukla fikirler aydınlanaraıyor. önce bıı çaprazı açıklamak gerek : Türkiye sanayiinin yfizde altmışı devlet elinde bnlunan bir filkedir. Bugün sosyalist saydığımız Isveçte sanayiin yüzde doksanı özel sektör elinde bulundnğuna göre, bizim memleketin halini ancak Doğu Blokundaki komüoist ülkelerle kıyaslıyabiliriz. Kıyaslıyabiliriz, ama gene Türkiyede dünyanın en garip olaylanndan birine raslıyabiliyoruz. Bizim memleketin parlâmentoınnda sosyalist, ya da devletçi bir parti yoktnr. Bir zamanların devletçi partisi C.H.P. bile son yirmi yıldaki tntnraiyle özel sektörcü bir parti olarak karşımıza çıkmıştır. Şimdi böyle bir parlâraentoyn arayıp bnlmak için Avrupayı geçmek gerek; meselâ Amerikada aynı dururnu görüyoruz. Orada da parlâmentoda devletçi ya da sosyalist bir parti temsilcileri yoktnr. tşte işin çok acayip ve çok garip yanı bu : Bizim sanayiin dokusu sosyalist blokun bir devleti gibi... Ama bizim parlâmentonnn dokusn, kapitalist blokun bir devleti gibi .. Böyle bir ncubenin bahranlar içinde çırpınmasından daha tabii ne olabilir ki? Biliyorsunuz 1933 Izmir Iktisat Kongresiyle Türkiyede özel teşebbüs ve liberal iktisat yöntemlerinde kalkınmaya geçilmişti. îşin fiyasko vermesiyle ve toplum yapısının zorlamasiyle 1930' larda devletçilik resmi tez olarak benimsenip Anayasaya da geçmiştir. Atatürkçülük ilkeleri arasında halkçılıkla devletçilik en Snde yerleri tutar. 1946 dan sonra dış etkilerle Türkiyeye gene bir soni aşı yapıldı. Ve özel teşebbüsle kalkınma yolnna geçildi. Tabancı sermaye propagandası dış yardımın da desteğiyle karIifindaki fikirleri sildi süpürdü. Ancak gene de dikkat ediniz : Demokrat Partinin özel teşebbüsçülüğündeki en hızlı devirlerde bile, devlet yatmmları, kalkınma dâvasında en büyük payı yüklenmiştir. özel yatırımlar devede kalak kalmıştır. Bnnun iizerine devlet eliyle özel şirket knrma işine hız verilmiştir. 49+51 = 100 şirketleri bn politikayı açıklar. Devlet ile özel teşebbüs temgilclsl gibi ortaya çıkan birtakım imtiyazlılar, ynkarıdaki yüzdeler içinde bir sirkel knrarlar. Devlet hazinesi kendisine düşen •ermaye payını taemen öder ve devlet bankaları şirkete kredi açarlar; yabancı bankalar da devlet kefaletiyle kredi açarlar. özel teşebbüs adına ortaya çıkan bazı imtiyazlılar isin başına geçerler. Ve sözüm ona bir özel teşebbüs kurulmuş olur. Bunun yanısıra parlâmento özel teşebbüsçü olduğundan, tapnsu devietin elinde bulunan bütün devlet fabrikalarının patronn özel teşebbüsçü demektir. Kendimize sık sık şu soruyu yöneltraek gerekir : Şu fabrika kimin elindeî Devietin! Devlet kimin elinde? Bugün siyasi iktidara sahip olaniann elinde! Şu pamnk fabrikasının, sn basma fabrikasının, iu çimento fabrikasının, şu kundura fabrikasının, şn kâşıt fabrikasının, su bankanın basındaki genel müdürü kim tâyin eder? Bu genel müdür o koltukta oturabilmek için hangi siyasi endiseleri taşımak zorundadır? Ama burün Türkiyede devietçilifin kötü olduğu söylenmekte... Elbette bu türlü devletçilik kötünün de kötüsüdür. Çünkü faşizmin bütün belirtilerini taşır. Özel teşebbüsçü patronnnnn himayesiyle fabrlkaya gelen genel müdür, patrondan daha patron olnp işçiyi, memuru ezer. Çünkü o bir siyasi temsilci gjbidir. Bütün bu tersine mekanizmanın basma geçmis olan ve onu kendi çıkarlan yönünde kullananlar ise hem bu çesitten bir devletçiliçi yürütürler, hem de devletçiliğin kötü olduğunn söyler dnnırlar. Türkiyede halkçı fikirler derlenip toparlanıp snasi iktidarı etkiliyecek ölçüde parlâmentoya giremeden Türkiyede hem devlet fabrikalarında ve hem özel fabrikalardaki tek patronun özel teşebbüsçü olduğunu unutmıyalım. Türkiye yüzde altmış devlet mnayii ile yüzde yüz özel teşebbüsçü parlâmentosu arasındaki caprazı bozamadan rahat nefes alamıyaeaktır. I İNCELEMELER | Bir Yıldönümü FİILÎ ! YÜRDÜMÜZDll SERMÜYE ıooögrencı ŞİRKETLERİNİN DURUMU 9 işletmeler ve işletmeci Yazan: Kemal KARADENİZLİ Başbakanhk Yuksek Denetleme Uzmanı Ondokuzuncu asnn ikinci yarı | e kurulmuştur. sında, Batı memleketlerınde kunıl İsletme mesleğl Yüksek Tfearetmaya başlanan ve bugün sayıları linin bu ilim ve meslek yuvasınDünyada 200 ü mütecaviz bulunan dan yetişen, feyiz alan genç işletyüksek dereceli Ticaret Okullan mecinin mesleği. onun İs çalısma arasında, kuruluş tarihi itibariyle sahasıdır. Diğer bir ifade ile. işlet 4 üncü gelen İstanbul İktisadî ve m e cilik mesleği, her nevi İsletme Ticarî İlimler Akademisi eski is | e r j n kurulması. te^kilâtı. idaresl miyle Yüksek İktisat ve Ticaret v e o işletmenüı faaliyeti ile alâka Mektebi, 1883 tarihinde «Hamidiye |, diğer bütün işlerin yapılması, Ticaret Mektebi AIisi» ünvaniyle hakkıyle başarılması. işletmelerin yüksek bir ilim ve öğretim mües sevki idare sanat ve mesleğidir. sesesi halinde tesis olıınmuştur. İşte tktisadî ve Ticarî İlimler Bu müessese 16 ocak tarihi olan bu Akademileri iş hayatına isletme gün 82 yaşına basmış bulunmakta se\ki idarerisi olarak müteşebbis dır. ruhlu elemanlar verirler. Bilâhare Iİ44 de Izmirde. 1955 de Memleketimizde bu Akademiler Ankarada ve 1958 yılında da Eski büyük rağbet görürken meslek sa şehirde açılan Yüksek İktisat ve hasının mahiyeti, hakiki hüviyetl Ticaret Okullarının sayılan dörde ve onun bünyesi vazıhan ortaya yükselmis bulunmaktadır. S.SA959 knnmalı ve iyice anlaşılmalıdır. tarih ve 7334 savılı kanunla bu mü Surasını hiitiin bir inanç ve iman esseseler Iktisadi ve Ticarî İlimler la belirtebiliriz ki, her mesiekte Akademisi ismini aldılar. Kanun olduğu gibi, ekonomi ve ticaret daki vazifeleri: mesleği veya diğer bir tâbirle iş Öğrencilerini iktisadî, ticarî letmecilik mesleğinde memleketive mali sahalarda ilim ve tatbiki mizin şiddetle muhtaç olduğu bu bilgilerle mücehhez, millî gayele gayelere ve neticelere varabilmek re bağlı, seciyeli vatandaşlar yetiş bu sahada vazife alacakiarın iyi ve tirmek. tismelerine bağlıdır. Bunu temin Memleketin iktisadî kalkınma edecek ilim ve meslek yuvalarınsında hususi teşebbüsün gelişmesi, dan biri. en mühimi de Ticaret \iktisadî devlet teşekkülleri ve âm kademileridir. Bu itibarla Akademe hizmeti gören müesseseler için milerin bünyesiyle yakından alâka müthassıs lemanlar hazırlamak, dar olmak bir zarurettir. Hususi teşebbüse veya devleİ«te bu sebeple tktisadi ve Tira te bağlı işletmelerde âmme hizmeti ri İlimler Akademilerinin 1 f nl gören müesseselerde çalışanların ik versitelere Ticaret Fakültesi olatisadî, ticari v malî bilgilerini yük rak bağlanmasını. 2 İlmi ve >da seltici konularla ilgili Enstitüler ri muhtariyete kavuşturulmasını, ve Kurslar açmak yazı ile ve söz 3 Mezunları için mesleki hak ve le yayınlar yapmak. hukuklannın koruyucu müeyyide İktisadî ve Ticarî hayatıtı do lerin vazıuıı bir an evvel gerçekğurduğu problemler hakkında Mil leşmiş ve tatbik mevkiine konmuş lı Eğitim Bakanlığı vâsıtasiyle hü esas prensipler olarak görmek isti kümetce Istenen incelemeleri yapa yoruz. rak düşüncelerini bildirmek, şekBütün memleketlerin Ticaret tah linde tesbit edilmiştir. sili veren müesseselerinde bu pren Günden güne gelişen iktisadi ve sipler câridir. Tedrisat dinamiktir ticarî bünyemizde Ticaret Akademi ve ihtiyaçlara göre şekillendirilmis lerinin rolü çok mühimdir. Bu e tir. Mezunları meslek hayatlarınhemmiyet kendini günden güne da kendi sahalanndaki çalısma hak daha fazla ve daha bâriz bir şekil larının korunmuş olmasiyle, iş n de göstermektedir. Kurulan her çalısma hayatmda geniş imkânlanevi işletmelerimizin iyi, verimli ra mâlik bulunmaktadırlar. Nasıl ve rasyonel idaresi bu müssesenin bir hukukçu, bir hekim, bir mühen yetiştirdiği genç işletmeci lerin gay dis, bir dişçi ve bir eczacı için mes retli ve feragatlı çalışmalariyle ger leki haklarmın korunması bir vakıçekleşecktir. a ve hakikat olmuşsa, İşletmeci oİşletmecilik mesleği, iktisadi ve lanlar için de bu aynı şekilde bir ticarî faaliyet kaynağı olan ve işlet haktır ve korunması da o dercce me adı verilen iktisadî cüzütamın mukaddestir. Bu faaliyet sahasına bütün meseleleri ve faaliyet mevzu herkesin el atması maalesef bu lariyle işletmelerin kuruluş. orga meslek için ve dolayısiyle yine nizasyon. tedarik, istihsal. depola memleket ve millî ekonomi için fe ma, sürüm, reklâm, finansman, mu na neticeler tevlit etmektedir. Buhasebe. maliyet hesabı, isletme is nun canlı misâllerini ve acı sonuç yon. likidite, sağlamlaştırma, ran larını hepimiz görüyor ve biliyotabiite. idare tekniği, işçi ve ele ruz. Bu bakimdan lüzumlu ve mü man yetistirme meseleleriyle meş nasip esasların bir an evvel yara gul olan bütün bu konulara lâyı tıltılması yurdumuz için cidden kiyle âşina olup iş hayatmda teşeb çok faydalı olacaktır. büslere atılan çalışan kimselerin Akademilerin en eskisi olan ve mesleğidir. $2 nci yıhnı idrak eden İstanbul Misal olarak Amerlkadaki islet Yüksek Ticaret Okulunu onun eski me idaresi okulunu (Business Ad ve yeni mezunlannı, talebeleri ministration Schod) gosterebiliriz. böyle mutlu bir günde, Türkiye Bu oknllar pratik hayatta lüzum Yüksek Ticaretliler Birliği Baskanı lu olan yukardaki konular çerçeve olarak en derin heyecan ve sevgl sine giren bilgiler vermek gayesiy hislerimizle candan tebrik ederim. llllllllllllllll llllllllllllllll ,on yıllarda oYazan: ızel sektör çev relennde yeni bir slogan kul Baijbakanllk Yuksek Denetleme Kurulu Uzmanı Fen alanında kabiliyetli öğren lanılmaya başciler için açılan Ankara Fen Li landi. «Yurduy a y ı n l a n a n bu büânçoları tetkık sesine 196566 öğrenün yıh için muzda sermaye piyasası teşekparasız yatılı 100 öğrenci almaeden v e y a M a l i y e Dairelerındeki kül etmiyor, halk tasarruflarını caktır. d o s t l a n n d a n öğrenen kuçuk taşirketlere yatırmıyor, büyük serGiriş imtihanları ile ilgili ola sarruf sahipleri eîbette ki bu sirmaye şirketleri kurnlamıyor » rak Milli Eğitim Bakanlığınca İsketlere para y a t ı r m a k t a n kuşku şeklinde bazı yakınmalar. tanbul Millî Eğitim Müdürlüğüduyacak v e binbır g ü ç l ü k l e arGerçekten de böyledir. Halk ne gönderilen yazıda, imtihana tırdıkları paralarını «bankalarkıtleleri tüketimden artırdıkları girmek isteyen öğrencilerin okudan da ü r k t ü k l e r i için» ozel bir paralannı aksiyonlara yatırmıduklan okulun müdürlüğüne mü kasada muhafaza edeceklerdir. yor, sirketlerın faaliyetlerine karacaat etmeleri gerektiği bildiril Bu anlattıklarımız sadece anomiştir. tılmtyor. Hattâ devietin giriştiğı nim v e Ltd. şirketlere ait rakamOku'lar bu müracaatları en geç kârlı yatınmların tahvılleri bile lar olup. komandit, kollektif v e 28 ocak güniine kadar Millî Eğihalka satılamadığmdan bankalatim Müdürlüğüne aksettirmiş ola kooperatif şirketleri d e kapsara mecburi olarak satıhyor ve caklardır. sonra bu muvazaah satışlar rad yan g e n i s b i r grup içinde bu muAhnacak öğrenciler, resmi ve kayeseleri yapacak olursak ş o y l e yolarla ilân edilerek «halkın eanözel ortaokullarla bunlara denk bir n e t i c e y e v a r m a k t a y ı z : dan ilgisine teşekkür» edıliyor. meslek okullan mezunlan arasm Y u r d u m u z d a 1962 y ı l ı n d a kâr Bu neden böyledir? Halk serdan test usulü ile seçilecektir. gosteren 2.692 şırketin M a l i y e y e • maye şırketlerine neden ilgi gosbildirdikleri n e t gelirler toplamı termiyor. Bunun sebebi bilgisizCoğrafya öğrencileri dernck lik midir? Yoksa guvensizük mi 1 m i l y a r 323 m i l y o n lira o l u p bu şirketler içinde çok b ü y ü k serkurdular dir? Bu yazımızda resmi istatism a y e l i 323 şirketin n e t gelirleri Yeni kurulmuş olan t. Ü. Edebitık rakamlarına dayanarak bu toplamı 1 m i l y a r 100 m i l y o n lira l yat Fakültesi Coğrafya Talebe Cemi "onuyu incelemeye çalısaca*ız : dır. Yani 2.692 şirket içinden sayetinin ilk kongresi, önümüzdeki sa Q Scrmaye sirketlerinin sayıdece 323 şirket bir m i l y a r liralı günü saat 13 te M.T.T.B. salonunları ve sermaye durumları : nın ü s t u n d e kâr sağladığı halde da toplanacaktır. Kongrede. dernek Devlet tstatistık Enstitusü yageri kalan 2.369 şirket 223 m i l y o n kuruculannın çeşitli memleket soyınlarına göre yurdumuzda anorunları hakkında hazırladıklan ilgi lira kâr e d e b i l m e k t e d i r l e r . nim ve limited şirketlerin sayıla çekici bir rapor da müzakere ediîe Bu durum gö'stermektedir ki, riyle sermaye durumları aşağıda cektir. yurdumuzda s e r m a y e şirketleri gosterilmiştir : Kömürden zehirlenince Ycniden kurulan mangala düşiip vandı Safî sermaye sirketler Eski sirketlerKaraköy meydanındaki kulübede Sermavesi artısı Savısı den sermavesi Tıllar ekmek satan 31 yaşmdaki Aziz Am1.000 TL. 1.000 TL. artanlar bar, önceki gece mangal kömüründen zehirlenmiş ve mangalın üzeri554 .R17 263 296^34 1.959 405 ne düşmek suretiyle yanmıştır. Boğaz 955.758 136 809970 320 1960 kesen Caddesi 120 sayıh ekmek fırı309.686 99 Î06.235 170 1961 nının bayiliğini yapan Aziz Ambarm 395.467 84 127.034 206 1962 cesedi morga kaldırılmıştır. aluıacak f Hilmi ÖZGEN b e y a n n a m e s i ven l e n v e yukarıdaki cetvelimızde o şekilde gösterilen 1960 y ı h kazançları diğer Dkiş kursunu bitiren köylü kadmlara diploma vcrildi Kadın Haklarını Koruma Derneği Kadıköy şubesi tarafından Kadıköye bağlı Küçükbakkal köyünde açılan biçkidikiş kursunu bitirenlere diplomaları verilmiştir. Ayrıca. köy okulundaki öğrencilere ders araçları i!e giyim eşyası dağıtan dernek, kö ye bir doktor götürerek hastaları muayene ettirmiş. kendilerine bedava ilâç vermiştir. Sıcaklık artacak MEVLIT DAROŞŞAFAKA CEMIYETINDEN Darüjjafakanın kuruculariyle bu hayjr müessesemize t e b*rru ve yardımlarda bulunan ve fiilen hizmetleri sebkedenlerden âhirete intikal edenlerin ruhlarını tâziz için 17 ocak M65 pazar günü akşamı, FATİH CAMİİ ŞERİFİNDE Teravih namazından sonra; Mevlithan Zeki Altın, Kâni Karaca, Raif Bahriyeli, İsmail Kut; Duahan Ercüment Demirel ile Çarşılı Hafız Hüseyin Tolan İlâhi grupu tarafından Kur'anı Kerim ve Mevlidi Nebevi kıraat olunacaktır. Darüşşafaka mensuplariyle bu dinî merasimde bulunmak isteyen zevatın bilgilerine sunulur. Cumhuriyet 684 Erzurum. Hakkâri, Mus. Tunce r II, Van. Diyarbakır, Mardin, Siirt. Urfa, lllerimiz ve çevTeleri çok bulutlu ve zaman zaman hafif kar ya gışlı. diğer bölgeler parçalı bulutlu geçecek. rüzgâr, Kazey ve Doğu yönlerden hafif esecek, hava sıcaklıkları Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde biraz artacak, diğer bölgelerde önemli değişiklik olmayacaktır. 2.215.728 1.101 Yekun ukarıdaki cetvelde çörüldü«ü Batı Avrupa memleketlerınde olüzere 1959 • 1962 yılları ara duğu gibi kuçuk ünıteler halinsında yeniden 1.101 şirket kn de kuruldukları zaman dovurucu rularak sermaye miktarı 2 mil kârlar sağhyamamakta olup eVonomik kalkınma örneğı olarak yar 215 milyon lira arttıçı halde kabul ettığimız Amerika Bırle^ık bu şirketlerin Maliyeye bildirdik Devletlerindeki şirketlere benleri net gelirleri sabit kalmıs ve zemek yolundadırlar. Yani serhattâ 1962 yılında daha da azalmaye sirketleri muavyen ellerde Sirketlerin Maliyeye bildirtüröstlesme istikametinde çelismıştır. mekte olup küçük sirketlere yadikleri net gelirler : sama hakkı tanınmamaktadır. Yine resmi istatistık kayıtların Bn da küçük tasarruf sahipleridan çıkarılıp aşağıdaki cetvelde ni ürkütücü bir durnm yaratmakgösterdiğimız anonim ve Ltd. ta olnp ekserisi aile şirketi haşirketlerin son dört yıl içındekı linde çalışan büyük firmaların net gelirleri şoyledir : I Anonim Şirketler : Go>terilen Kiâr gost»ren Gösterilen net Zarar gostezararlar. T. gelir toplamı ren şiHW4Tıl şirket savısı 1.000 TL. 1.000 TL. sayısı Y yıllara nazaran çok farklı bir üstünlük gostermekte olup 1960 yıh 27 Mayıs olaylarının cereyan ettiğı en kararsız ve en huzursuz bir yıl olduğu halde ticari kazanç ların en yüksek gostenldiği mutlu bir yıl olarak Malive tarihimize geçecektır. Örneğin ,bu yıl içinde 594 anonim şirket 835 milyon lira kâr çösterdifi halde yeni seçimlerin yapılıp parlâmenter düzenin tekrar kuruldugu 1961 yılında şirket lerin kârları birdenbire eski seviyesine düşüvermiştir. Keza zarar gosteren şirketlerin zararlan toplamı o yıl içinde 110 milyon liraya düştüğü halde parlâmento düzeninin avdetiyle birlıkte zarar eden şirketlerin zararları toplamı da ° oO artarak /l O 238 milyon liraya yükselmiştir. tleride Maliye tarihimizi ve büt çe gelirlerini inceliyecek olan ekonomi uzmanlarını çok şaşırtacak durumdaki bu neticelerde acaba Yassıada muhakemelerinin etkisi var mıdır? Büyük şirketle rin sayın ortaklan Yassıadada hesabı görülen birtakım karanhk işlerin ürküntüsüyle kâr etmedikleri halde kâr mı gösterdiler veya aynı hesapların kendile rine de sorulabileceğinden endi'e ederek hesaplarını düzgün mü •"Mular?.. ugün artık gizlenemiyecek bir gerçektir ki, ikinci koalisyon hükümetince ilk servet beyannamelerinin geri verilmesinden ve büyük reform demeçleriyle Meclise getirilen yeni vergi kanunlarının kabulünden sonra sayın is adamlarımızın eski alıskanhkları veniden baslamıs ve ?e!ir verçisi tahsilâtı O.E.C.D. raporunda isaret edildiçi gibi milli gelirin artısı oranında bir ilerleme gösterememistir. Butçe konusmalarının cereyan ettigi su günlerde bu konuların savın milletvekillerince dile getirilmesini istemek ve yurdumuzda sermave piyasasımn te^ekkül etmeyişinin gerçek sebeplerini ortava sermelerini beklemek bilmem hakkımız değil mi? B OCAK 16 V 3 RAMAZAN 13 tkındl O > I tmsak 6 V. E. 7.21( 2 24( 14.52 17.06 18.43 2 16 7.19! 9.47 12 00 5.34 1.37 12 29 İlâncüık: 4547/698 499.337 540 817.941 585 835.128 594 1961 641.526 1962 618 II Liraited Şirketler : r 1959 924 138.643 279.276 1960 1 3 1 . 1 302.419 1961 1 3 7 . 4 262.256 1962 1 4 0 . 4 Yukarıdaki cetvele tekrar gciz atıhnca, anlaşılacağı gibi. anonim ve Ltd. şirketlerin sermayeleri son dört yıl içinde iki milyar lıra arttığı halde bu şirketlerin net gelirleri anonim şirketlerde •o28 oranında, Ltd. şirketlerde •o 0 oranında bir artış göstermış /9 tir. Bnna mukabil larar gosteren şirketlerin zararlan toplamı daha büyük bir hızla yükselerek 1959 yılında 220 anonim şirketin 39 milyon liradan ibaret olan zararlan dört yıl sonra 6 kat fazlasiyle 238 milyon liraya çıkmıştır. Keza Ltd. şirketlerin zararlan da Oo67 oranında artarak 37 milyon liradan 56 milyon liraya yük selmiştir. n neticeler gSstermektedir ki, anonim şirketlerin kârları 4 yıl içinde ancak '/»& oranında yükseldigi halde zarar gös teren şirketlerin lararlan toplamı *ı500 artmıstır. Gazetelerde 1959 220 312 314 32* 589 740 793 747 38.932 114.862 110.972 Z38.184 J7J220 36.115 49.210 B arasına katılamıvan küçük paraIar ekonomik faaliyet dışında kal maktadırlar. Butün bu etkenler sermaye pıyasasının gelişmesini önleyici olumsuz faktörler olup özellikle buyük zararlar gosteren şirketlerin son yıllardaki durumları tasarruf sahiplerini bu işlerden ürküten kötü örnekler olarak sürup gitmektedir. Veyahut da şirketlerin Maliveve bildirdikleri bu zararlı bilânçolar hakiki duruma nymamakta olup ekserisi aile şirketi mahiyetinde olan bn knrumların sayın ortaklan aralannda anlaşarak hileli bilânçolar düzenlemekte ve memlekette sermaye piyasasını ürkütme pabasına az vergi ödemeye devam etmektedirler. g) 1960 yılında kazanç artışlan : Bu inancımızı güclendiren bir gerçeği belirtmeden geçemiyeceğiz. Şöyle ki : 1961 yıh martında gelir vergisi Tefrikası 35 20 Ocak 15 Şubat 1965 tarihleri arasında Hamburg, Bremen, Rotterdam, Anvers ve Londradan Türkiyeye yük alacaktır. M/S «BODRUM» » SÛRAT KENTOYUNCULARl Reklâmcılık 116/693 * İNTİ2AM BANKALAR CADDESİ, BOZKURTHAN KAT 5 GALATA TEtEFON 44 2 A 6 3 49 5 4 7 0 TEtGRAF: KOÇTUĞ İSTANBUl Cumhuriyet'e mektuplar KITAP İSTÎYORLAR. Köyümüzde düzenlediğimiz bir açik orurumla kitaplık knr mak için karar aldık. Köy kah vesini kitaplık haline getirdik. Köyümüz dağ köyü oldu ğundan geçun sıkıntısmdan ta şın gurbete çıkanların sayısı kabarıktır. Dolayısiyle gurbet görmüş köy halkı çok uyanık tir. Zira geçen yıl okulu da kendileri yapmışlardır. Şimdi) e kadar birçok yayın evlerinln ve aydmlarımızın yardımlarını gördük. Kitaplığımızda 500 cilt eser vardır. Gerek gazetenizce, ?erek okur lannıza duyurarak calışmala rımızı kamçılıyacağınızdan emin olarak sağlıcaklar diler yardımlannızı bekleriz. Kitaplık Kurma Derneği Altuntaş köyü Köse Nahiyesi Kelkit • Gümüşhane Sanyerde sabahlara kadar devam eden tombaîa partileri Ramazan münasebetiyle bazı kah ^ vehane ve kulüp lokallerinde tom ^P w bala oynatıldığı görülmektedir. . . . . B l » 1 Sarıyerde bu salguı halinde olup Uİ3Slirilld DdK3nll£l her yıl ramazan ayında tekrarlan * maktadır. Bu ramazanda, Sarıyer L,, |.**lîe«lı« kamaıı BOZKIRDAKI ÇEKIRDEK Bozkırdaki Çekirdek 103 Yazan: KEMAL TAHİR Bozkırdaki Çekirdek 105 Avcılar Lokalinde tombala sabah IIU flalII5CJ C 104 Bozkırdaki Çekirdek Halim Bey. kısa kısa gülüp sesindeki acılıgı lyimserlikle değiştirdi : Anladınız mı Cemâl!.. Biz gerçek enstitücüler için, bu eğitmen kursları, bn enstitüler neden ekmek parasından da, adam yetiştirmek kasıntınndan da başka bir şeydir? Kursta çoğunlukla asker çavusları vardı. Ben orada, o zamana kadar çok iyi tanıdığımı sandığım Anadolu insanını yeniden tanıdım. Tanıdıkça da yitirdigim umudu buldum yeniden .. Hem de eskisi gibi, gelişigüzel, hakkedilmemiş, uydurma umut değil .. Ahnteriyle kazanılmış, bitmez tükenmez, yüceltici, gerçek umut... öyle Aristo gibi köle ruhlu kaltabanın iki •ümlesiyle tuz buz olacak, nânemolla nmnt değil, •apına kadar erkek umut! Cip sarsıla çalkana gidiyor, gökle yerin kavuştuğu çizgiye kadar, gözalabildiğine uzanan, kimi yeşermiş, kimi yeni sürülmüs tarlalar, dünyayı, y»mah ama, sökülüp yırtılmaz sağlam bir örtüyle örtüyordu. Gözün zor kavradıfı bu nçsuz bucaksız genişlikte, ta uzakta, bir köylü, tek başına çift sürmekteydi. O kadar küçük görünüyordu ki, çift sürmenin ne olduğu bilinmese ne yaptıgını kestirmek imkânsızdı. Halim Akın parmagını heyecanla uzattı : Şuna bakın!.. Demin sürüde gördüğümüz sıska hayvanlardan ikisini kosmuş kara sapana .. çıkmış ortaya Toprakla giirese girmiş. . Yifit isterim, arkadaslar, zöze aldıfını, göze alacak yttrek isterim . Size korkunç gelmiyor mn, bu uçsuz bucaksız çorakta, bu tek adam? Acıma bilmez toprağı yırtacak .. Yetersiz yiyeceginden ayırdığı ekini atacak üstüne, hiçbir güven aramadan . Sonra aylarca havaları kollıyarak bekliyeeek yarı aç .. Üstu altı. dört yanı toprak bir kovnfnn içinde .. Neyi? Topragın bire üç vermesini... Ne diyor Mehmet Akif? «Bire beş aldıgı gün köylü emin ol kudurur Har vnrur bitmiyecekmiş gibi harman savnrnr.» Bire üç almak... Sonr», çülmeyi, tfirkü çağırmayı nnntmamıs olmak Osmanlının bnna nlçin «idraksiz» dediğini çıkaramadıra bir türlü... Kapı kullnğunu, kendisi gibi beceremediğinden besbelli! Köle mi? Haltetmissin bay Aristo .. Sadece, lâf etti diye, Sokratese, baldıran içiren Atina sitesinin sefil vatandaşları hür de, Anadoln insanı köle? Dış gorünüşlerinin hantallığı bizi aldatmasın, Cemâl oğlum, güclerini ayarlıyamaz oluşları da aldatmasın bizi... Ruhları hürdür, ayıcıklarımızın, hamdolsun! Bu topraklarda derebeyli|i bu hürlük barındırmamıştır. Anadoln insanının gerçekten ne kadar hür oldugunu, biz aydınlardan çok, onun içinde yetişmiş ağalar bilir. Evet, aktif bir hürlük değildir bu, pasiftir. Gerçekten işe y v raması için, üstünde bilimle işlemek ister. Çünkü, açıktan açığa b u kaldınp birlesip, bir amaca yönelerek çarpışa çarpışa elde edilmiş, yasalan kitaplarda yazılı hürlüklere benzemez. Biraı düşündü, sevgiyle gülümsedi : Hürlüğünün hlç asınmayan iki ana dayanajh vardır : Çile çekme güeü... Azla yetinebilme alışkanlığı... Bu iki zenginliğini Triçbir kumarcı, hiçbir oynnda kaybedemez, Geleceğimizin umudu bn iki zençinliğe baflıdır. Cemâl oğlum, bunlardan başka her sey palavradır, bu toprakta . Halim Akın nzaklara bakarak sustu. Cigara verip ateş tutan Şefik Erteme, biraz ntangac, biraı yorgun gülümsedi : Yıldönümü söylevlerlne ml benzedi?.. özür dilerlm! Çoktanberi ml buralardasın? Yok... Yeni geldlm. Kalacak mısın epi? tşi bilir. Şefik Ertem, yan gözle Cemâle baktı: Esdüdücü olup çıktın Halim Akın, boşladın iyiee egitimcili£i... Halim Akın'ın gözlerinden bir an, can sıkıntısına benzer bir donukluk geçtl. Sonra gnvenle gülümsedi : Eğitimci saymıyor musun, esdüdücüleri? Bilirsin ya, eskidenberi, geçici şeylerle kökIn isleri biribirine karıstırmayı sevmcm. Enstitüler GEÇtCt SEY mi sence, bugün bile .. Evet! Bugün bile Ondördüncü Enstitüyü knrdugumuz halde mi? Evet! Kaç kislsiniz Bakanlıkta, sis daha lmana gelmiyenler? Beni baskalarına benzetme! tstanbul erkek öğretmenden bildijin, 305 Mehmet Şefiğim ben... Pek degişmedim. Kimsenin düşüncesini, iyice 51çiip biçmeden, ne iterim, ne de kabullenirim! SefikçiSim. ögretmen okullarınız köylere SJretmen yetistirdi de, ESDÜDÜ belâsım keyfimizden mi karsınıza çıkardık? Kestirmeden gitmek IOrunda degil miyiz? Ben çoktandır bn «kestirme» söznnden soJudum Halimcim, iyice usandım. Çünkü, bizde kestirmeden gidis, her zaman «istim arkadan gelsin» alıklıgına dayatılmıstır. öyledir dive, yavas gltmeyl mi savunacafı», tınçır mınçır?.. Yok! Kendimizl aldatmıvacafız. Hızlanmakla kartarmavı birbirine karıstırmıyacaSız! (Arka»ı »ar) 1 I lara kadar oynanmakta ve fakir vatandaşların sömürülmesine se | bep olmaktadır. Tombala lokallerde eğlence olmaktan çıkmı? ve Sıtkı Sipahioğlu yazıyor: cemiyette üye olmayanların iştiÇok temiz bir sicil ile uzun serak ettirildiği büyük kumar par nelerdir demiryollannda çalışmak tileri halini almıştır. tayım. Hareket Müfettişliği göreSanyerde Avcılar lokalüıde kar vimi de 10 senedir başarı ile yap telenin tanesi 25» kuruşUn satıl maktayım. Mevruata riayeti reh makta ve 4045 karteleden 100112,5 ber edindiğim için de İsletme MU lira toplanmaktadır. Her çekilişte dürlerinden sayın Tacettin Deniz 8 kartele parası tombalayı oyna tarafından (Kitabîdir) denilerek il tan lokal sahibine kalmakta, geri tifat gördüm. kalan miktar da ikramiye olarak Beş senedir çalışmakta olduğum dağıtılmaktadır. Tombala çekme akşamın 19.30 dan sabahın 5 lne Sirkecide. Kollektif çahşma siste (sahura) kadar devam etmekte ve mi tesis ederek, bir makine tasar 60 ile 70 defa tekrarlanmaktadır. rufu ve buluşlanmla, Feribotun Bundan da anlaşılıyor kl her ge çayrisafi 30 bin ton hamuleyi Hay ce binlerce lira ortada dönmektc darpaşadan taşıması önlenmiştir. ve fakat sonunda ba para lokal sa Aynca, gayrunenkul kiraları, amhibinin ceblne glrmcktedlr. Her barlarda elektrik, tartasiye ve tasarrufu çekilişte kahveclye kalan 20 11 mavaddi müstehlike milyon ranın 60 çeklliş (Normali, gece suretiyle yekünu yanm ikiden sonra kartelenin tanesi, 510 lirayı aşan gelirleri tecrübeleri liraya çıkmakta ve dolayısiyle me müsteniden temin etmiş buçektiren daha fazla kazanmakta lunmaktayım. Hepsinin teklif evdırj üzerinden bir günlük topla rakı müsbitesi mahfuzdur. Bumı 1200 lira, aylık toplamı da luş ve tasarruflarımıb TCDD. Per 36.000 lira gibi hayll kabank bir sonel tâlimatına göre takdir ve yekun tutmaktadır. taltifimizi icabettirirken, âmirle Ramazan münasebetiyle düzen rine karşı felip tnevzuata riayet lenen tombala partilerinden kaza etmiyen bir şahsın iltizam ve ya nılan binlerce lirayı cebine indi kınının da idarede yüksek mevki renlerden resmi daireler kazanç sahibi olması hasebivle, bendeniz karşıhğı vergi olarak ne almak mağdur edilerek naklediliyorum tadırlar Kanunen yasak olan bir ve bu suretle suçlu olanlara bu oyundan gelir talep edilemiyece hal biraz daha cüret veriyor ğine göre adlî ve idari mercilerin Haksız çıktığım takdirde, bu nıa duruma derhal müdahale etmeleri ruzatım emekliliğimi talep diüzerlerine düşen vazifeleri arasın lekçem olarak muamele görmek sartiyle keyfiyetin âcilen tahki dadır. kini arz ediyonun. tbrahim Balcı koymalıdır liefllCİI Niğde çimento fabrikasu (Yatan Cephesi) oldu Niğde'den adını açıklamıyan bir okurumuz yazıyor: «Sehrimizde açılan Çimento Fab rikası. (Vatan Cephesi) ocağı şeklini almıştır. Fabrikaya müracaat edenlerin, hanşi part've mensup olduklan, ağız aranarak snrıılmflk ta. CHP li olduğu teshit edilenler ise sokulmnmaktadır. Kendilerini \P li çöstererek giren işcilerin sayısı da bir hayli yüksektir. Gecenlerde Niğde'ye çelen hükümetin yetkili uzuvlarına da aynı durum u anlattık. Takat işi örthas mı ettiler, bilemiyoruz.»