Katalog

16 Eylul 1964 CUMHURIYET EKONOMİ İPIIIIII Yorum Tokyo'daki toplantı DUnya Bankası (IBRD) ve Milletlerarası Para Fonu (IMF) yülık toplantılannın 19 uncusunu, bu yıl, Tokyoda yaptılar. Toplantı 7 Eylülde başladı ve 11 Eylülde sona erdi. Ügüi dev letlerin Maliye Bakanlan ve yiizden fazla Ulkenin guvernör lerl gerek milletlerarası para ve kredi alamzıda yapümakta olan işbirligi konusundaki görüşlerinl açıklama, gerekse bu günkü mllletlerarası para sisteminl tenkid etme imkanını buidular. Bu yılki toplantıda başlıca Uç konunun agıruk trarppttıgi görulmüstur: 1 Bugünkü milletlerarası para sisteml attın ve Arnerl kan dolan esasına göre düzeıüenîniştir. Milletlerarası 1$ hacml gittikçe artnmkta olan dünyamızda bu sistem yeterll satm alma gücü ihtiyacını karşüıyabilecek nltellkte midir? 3 Altın Ureten ülkelerin taleplerine ayarak bugün restnl fîyatı 35 dolar olan blr onsiuk altın fiyatının 42 dol&ra yükseltilmesl doğru mudur? 3 Fon, şimdiye kadald çalışmalan ile daha çok Batı Ulkelerlndekl ekonomik gelisme ve moneter denge porblemle rine ağırlık vermiş görülüyor. Acaba DUnya Bankası ya da fon veya bunlann diğer kunıluslan, aynı zamanda «Üçüncü DUnya» nıo hizmetlnde bulunduklanm göstermeleri gerekmez mi? Birinci konuda dunyanın «en zengin» on Ulkeslnin blr aray gelerek problemi daha önce lnceledlkleri bUinmektedir m Bu lnceleme ortaya Ud görüş çıkartryordu: (1) Para Fonu nun kaynaklannı °o 25 oranında arttırmak, (2) Amerikan ha/ zineslnln ellnden bugünkü tekel durumunu alarak, milletlerarası para polltikasını «on zenginler komitesl» ne 'vermek. Bu görüşler toplantıda esaslı blr şekilde çatışmışlardır. Genel olarak gelişmiş ülkelerin guvernörlerl enflâsyon üzerinde uzun uzadıya durmuşlar ve özellikle Almanlar İle Amertkaülar tasarrunann değerini tehlikeye sokabüecek olan «degişen ra yiçler» (fluctuating rates) konusundaki tekliflere şiddetle kar şı koymuşlardır. Basuıa geçen haberlerden anlaşıldığına göre Amerikan ekonomisinin halen içinde bulunduğu müsalt du rumu metheden gelişmiş ülkelerin çoğunluğu yenl satınalma gücü yaratılması, hattâ bugünkü sistemln bemen değiştirilme sinden yana olmadıklannı belirtmişlerdir. Altm fiyatlannın neden yükseltilmesi gerekügini savunur ken GUney Afnka Maliye Bakanının Amerikayı ve diğer en düstri ülkelerini şiddetle itham etiği görülmuştür Maliye Bakanının şu sözlert özellikie dikkatleri üzerinde toplamıştır « Fonun kaynaklannın kotalar yolnyla artttnlmasma karşt değiliz. Fakat bu gerçek hastalığın aspirinle tedavisi olacaktır. Bugun döviz olarak milletlerarası likidite yüksektir. Fakat altın için aynı şey söylenemez. Resmi altın paritesi arttınlmadığı takdirde serbest altın fiyatlannda artış beklemek torunludur.» Fiyat artışının kabul edilmemesi karşısında, altın ureten ülkelerin her yü tekrarladıklan iddianın bu yıl gerçekleşmesini beklemek gerekecek midir? Dış denge ve li ; kldite problemlerinin çağımızda aldığı yeni form ile Doğu ve : Batı bloklanmn dünya altın arz ve talebi üzerinde oynadık ; lan rollerin mahiyetine bakılırsa bu soruya olumlu bir cevap • vermek güçtür. j Gerek Fon ve gerekse Dünya Bankası ve ilgili kuruluşlan \ geri kalmış ülkelerden kurulu «Üçüncü DUnya» ya daha çok : yardım edilmesı gerektiğinde btrleşmişlerdir. Yardun şartla ; nnın, alanlannın ve miktarlannın genışletümesine karar ve j rilirken Dünya Bankası Başkanı G. Woods"un konusması her ; türlü yoruma ihtiyaç hissettirmiyecek kadar açık ve «Üçüncü : DUnya» nın politik ve ekonomik yöneticilerine kesin bir ha j tırlatma mahiyetinde olmuştur. • Gelişmekte olan ülkeler : şunu iyice bilmelidirler td yeni yardım talepleri ancak eko • nomik gelişmeyi hızlandırmak için alacaklan köklü ve sa j mimi tedbirlere göre cevaplandmlacaktır. Köklü tedbirleri; : politik ve ekonomik lstikrar, tnali ve tanmsal reformlar, ge ; niş bir efitim prognunı ve özellikle verimli yatınmlan saf • lıyacak genel şartlann ve politikanın uygulanması seklinde : anlamak gerekir.» : Geri kalmış Ülkelerin bu yılkl Tokyo toplantısından alacakları büyük dersler vardır. Bunlardan birincisi ulusça sag lam bir kalkınma hedefine sarılmak zorunlugu ise ikincısl dış âlemle olan ilişkileri dengeye sokacak çabalarda gecik memektir. Biz de Turkıye olarak artık 1950 lerin dış yardım politikasuıın bir tarih olduğunu iyice anlamalıyız. : • : i • • Yabancı ütkelere isci ahtmıntn yurt içi tesirleri nelerdirl Tazan: Dr. Nuri KARACAN Yerli imalât yatırımı himaye edilecek On üç grup içinde sınıflandmlan makine ve cihazlann İthalâtı durdurulurken müteşebbislerin çeşitli sorulan olduğu anlaşılıyor AliABALl ANKARA Geçenlerde Sanayi Bakau Muammer Erten sanayicilerimizin bir süredenberi dört gözle bekledikleri bir karan açıklaru. Açıklamaya göre, yatınmlarda yerli imalâtunızın korunması önçörübnekt* idi. Bunun için de Odalar Birliği ve ilgili Bakanlık temsilcileri bazı maddelerin vurda ithallerinin yasaklamnasında mutabakata varmışlardL zeri taşıyıcılar Gerçekten ekonomik krizden en d. Santrifuj pompalar fazla müteessir olanlarm başuıda e. Moyo pompalar, el tuJumba» sanayiciler geliyordu. Banka krelan di lerinin dalgalanması ve imâl ef. Va kun pompalan, pistonln dilen mâmullerin satılamaması ba pompalar sı sanayicilerin temellerini sarsg. Brülörler mıştı. Himaye ve destek görmedih. Eksantrik ve flriksiyon pretği takdirde bazı firmalar kapılan ler (200 ton kapasiteye kanı kapamak mecburiyetinde kaladar) caklardı. i. Çamur, kum ve toprak değir13 kalemde sıralanan bu mallamenleri n n ithalinin yasaklanması halinj. Ağaç işleme makinalan de tkalite ve Icantite» ne olacaklc Transformatörler (25 kv geri tı? Vatandaş yerli malı kullanalim ve 2000 KVA takata kacaktı. Y» dişinden tırnagından art dar olanlar dahil, ölçü transtırdığı paralarla kurduğu yuva formatörleri hâriç) basma çökerse. aldığı mal daha 1. Plüverüzatörler yolda elinde kalırsa ne olacaktı. m. Basküller Elbette bu karardan yararlanarak kasalannı haksız bir şekilde doln. Vanalar duracak açıkgözler türeyecektL o. Asetilen kazanlan p. Tanm ftletlen ve traktfirTeri Bakan bu konuya daha sual sor. Metal işleme makineleri tor rulmadan geçü ve yerli mallanna. makkap, testere, freze tezmızın kontrolu için ayn bir gâhıi «Kontrol kurulu>nun teşkil edile s. El âletleri ceğinı belirtti 20 kisılik ve ekset Çay kıvırma makinalan riyetini yüksek ücretli yüksek mühendislerin teşkil edeceği bu 13 Diğerleri: kontrol kurulu bilhassa kaliteli a. Mobilya ve mefruşat ve sağlam mallann çıkantmasını b. Büro teçhizatı (büro makinahassasiyetle tâkip edecektir lan hâriç) c. Buz dolabı, elektrik süpürgeAynca, bu mallann ithalinin ya si, çamaşır makinalan, ütüıer, saklanması ile dış tediye açığımız dikiş makinalan, radyolar, pi biraz daha azalacak ve hükümet kaplar ve diğer ev eşyalan döviz tasarrufunda bulunacaktır. d. Mutfak makine teçhizat v« örneğin, 1963 yılmda, demir ve çe malzemeleri lik için 64,9 milyon dolâr, taşıtlar e. Akümülâtörler için 76.9 ve diğer çeşitli malzeme için 211.1 milyon dolârlık döviz f. Yeralh kablolan a KV. 4X1» harcanmıştı. Bunlann yasaklanma mm2 ye kadar) sı ile Maliyeciler dış tediye yönün g. Elektrik, telefon ve telgraf den biraz ferahlıyacaktardır. için izole edilmiş ve edilmemiş bakır teller, Yatınmiarda yerli yapılması h. Bonılar (çekme çelik boruesas alınacak tesis ve makine, cilar hsriç.) hazlar şu şekilde sıralanmıştır: 1 Binalar, hangarlar, barakalar, ve Yirmi aonandan kurulu •kontrol emsali ile bunlann her türlü ak Kurulu» güzel idi ama ya mal iyi çıkmazsa bunun Imalâtçı bakısam ve teçhizatı. 2 Demlr, çelik, alimünyum, çinko mmdan müeyyideleri ne olacakve benzeri metallerden yapılan tı? Ya ahcının «kalite riskb nasıl konstrükslyon ( inşaat) ve aksa karşılanacaktı? $imdilik bu toru lann cevaplan açık kalmış bumı (Çatılmış veya çatılmamış) lunmaktadır Aynca. yatınm ya3 Her türlü iskele, rıhtım, mendi pacak müteşebbislerin «kalite» rek ve dalga kıranlar. kadar «fiyat» konusu üzerinde de 4 Sâbit ve yüzer her türlü havuz hassasiyetle durmak istiyecekleri lar. tabiidir. 5 Gaz, sıvı ve katı maddelere ait depo, silo ve tanklar. 6 Demiryolu, Dekovil hattı (ray, travers, ve küçük bağlantı maizemesi dahii; vesair yol malzemesL 7 Her türlü köprüler ve teçhizatı. 8 Kanal, set, regülâtör ve su kuyulan tesisatı. S Çeşitli tesisler: a. Aydınlatma, alçak gerilim elektrik tesisleri, b. Isıtma tesisleri, c. Klima ve havalandırma tesisleri, d. Soğutma tesisleri e. Yangın ihbar, paratüner tesisleri 1 Sıhhi tesisat, kanalizasyon ve Kıbns Merkez Bankasının rapoyangın söndürme tesisatı g. Su hazırlama kuleleri ve ha runa göre silâhlı çatışmaların ilk üç ayında ekonomik durum durgun vuzlan luk geçirmiş ise de mütaakıp aylar1. Boru donatım ve tesisatı (40 da nispl bir düzelme olmuştur. Taatüden büyük basmçlı olannmsal üretim, madencilik ve her lar hâriç.) türlü inşaat gerilemiş, geçen yıla j . Kum ve çakıl eleme ve yıkanazaran ithalât %17 ve ihracat o,ol9 ma tesisleri nispetinde azalmıştır. k. Asansör ve elevatör tesisleri 1. Kumanda ve tevzi tablolan TAHRAN • ABADAN • MERStN m. Isı değiştirrae cihazlan PtPELAİNl DÖŞENECEK n. Bacalar Mersin tran ham petroüerini o. Cebri boruları ve denge baMersın rafinerısıne akıtmak üzecalan re bir Abadan Mersın PıpeLaip. Buhar kazanlan r. Otomatik, yan otomatik ve nın kurulmasına karar verilmıştir. manyetolu telefon santralleri Dunyanın en büyük Pıpelaini olması kararlaştınlan bu petrol bos. Mutfak ve çamasır tesisleri rulan sayesınde her yıl naklıye ve t. Havagazı fabrikalan işçılikten S00 milyon lira gıbi bü1* Taşıtlar ve özel araçlan a. Kamyonlar ve kamyonetler yük bir tasarruf sağlanmış olacak(Damperli ve dampersiz), trey tır. Amerikan kredisi ile yapılacak lenler, römorklar, (frigoratif olan bu büyük tesıslere 1 milyar olan ve olmayan kasalar) dolar sarfedilecektır. b. Otobüs, troleybüs ve minibüs RUSYADAN ÎAPILACAK ler. ÜHALÂT ARTTIRILDI c Station wagon ve paneller. ambulânslar, cenaze arabalan Ankara Ticaret Bakanlığı 9 d. Arazöz. yangın arabalan, tan Mart 1964 Türk • Sovyet Ticaret kerler ve çöp kamyonlan, e. Her türlü vagon ve vagonet Anlaşması protokolünde tesbıt edilen ıthal ve ıhraç mallan listele ler nnde bulunan bazı çeşitlerin mikf. Lokomotifler tarlannı arttırmıştır. Bunlar arag. Deniz taşıtlan sında Rusya'dan ithal edilecek sâf 11 inşaat Makinalan: a. Beton hazırlama ve karışttrma çinko ile alüminyum metalleri bulunmaktadır. makinalan b. Taş ve kömür kırma makinalan c. Briket makinalan YENİ YAYINLAR d. Keçi ayakları, lâstik tekerlekli silindirler. Devlet Plânlama Teşkilâtı uzman e. Yol silindirleri, greyderler f. Asfalt hazırlama tesisleri (fi lanndan Nejat Ölçen, «Türkiyede Piân Sonrası İktisadî Durffunluk nişer hâriç) ve Sebepleri» konulu bir inceleme 12 Maldna ve cihazlar: yaymlamıştır. 5 lira fîyatla satılan a. Vantilâtör ve aspiratörler bu ilgi çekici eser, Sakarya Cad. b. Kreyn, vinç, bucugat, palanSakarya Pasajı alt kat No. 24 Anga, macuna ve krikolar kara adresinden temin edilebilir. e. Konveyyörler, bantlar ve ben Okuyuculanmıza tavsiye ederiz. Giden isçtter Tflrkiyede iştiz durumda olanlar ise yurt içinde kalanlann refah durumlan düzetecektir. Giden işçiler vasıflı işçilerse, mevcttt sermayeden elde edilebilecek verim, bunlann grtmesiyl* fazlasr/U düşeeektlr. o o Eğer yabancı Ulkeler* ijçi akmı yurt içinde »ermaye birikimini «orütstınyorsa ekonomik bırakacaktır. Ynrt dışma ıriden işçilerin »ermaye birikimi üzerindeki tesirleri memlekette issiz olmadıklanna, madıklarma ve dışanda yaptıklan tasarruflann hacmine göre değisecektir. lerin yeri kısmen işsizlerle de doldurulsa, yine işçi başına sermayenin arttığım ve ücretlerin artması gerektiğini söyliyebiliriz. Türkiyede böyle bir ücret arbşı yoksa, ya tamamen yedek işsizlerden faydalanılmıştır, ya da ücretlerin yükselmesini önliyen müessesevi fimiller vardır. Fakat kesin olarak söylenebilecek şey yurtta işsizliğin azal dığı ve bunun bazı çalışanları bir yükten kurtardığıdır. VASIFLI tŞÇİLER Yabaneı ülkelere işçi akımının, yurtta kalan işçiler üzerindeki tesiri ineelenirken blr noktayı daha gözönüne almak gerekir. tşçiler iktisaden az gelişmiş ülkelerden gelişmiş ülkelere doğru akmaktadır, ve az gelişmiş ülkelerde kıt olan blr diğer Istihsal âmlll de vasıflı Işçidir. Eğer yabana ül kelere giden işçiler, jrenellikle, çalışan vasıflı işçilerse, mevcut sermayeden elde edl lebilecek verim, bunlann gitmesiyle fazlasiyle düşebilir. Bunlann yurtta kalması ha linde blle, sermayenin az gelişmiş ülkelerde ne kadar hoyrat kullanıldıin gözönüne alınırsa, vasıflı işçilerin yabaneı ülkelere gitmesiyle uğranılacak kayıp daha iyi anlaşılır. Cerçekte de, ba kayıp o kadar büyük olahillr. bnnlarm «dtmesiyle verim o kadar düşebilir ki. bu knv\>etin ynrt iclnde ücretleri düşürme temaviüü İsci başına sermaye artışımn ücretleri yukseltme temayülünü aştıeı dbi. iş^izlerin miktanndaki azaliştan doean faydayı da aşahllir. Fakat bu, fazlasiyle istisnai bir durumdur. Simdi, üst paraçraftaki yareımızı. bu sonuca «röre düzeltip, vasıflı işçilerin gitmesi hallnde, yurtta kalan işçilerin durumunun ne derece düzeleceği, vasıflı işçilerin yurt dışına ıritmesinden doean kayıpla, işsizlerin azalmasından doğacak kazancm nispî önemlne baplıdır diyebiliriz. Vasıflı işçilerin gitmemesi halinde kaybın sıfır olduğu, ve sadece kazancm söz konusu olacağı tabiidir. SEBMAYE BIRİKbfl Acaba yabancı ülkelere işçi akımının Türkiyede sermaye birikimi üzerindeki tesirleri nelerdir Bu sorunun cevabı az gelişmiş bir ülke için üzellikle önem taşır, çünkü bu ülkelerin gelişmesi sermaye stokunun artmasiyle kabildir ve eğer yabancı ülkelere işçi akımı yurt içinde sermaye birikimini zorlaştmyorsa, zaten güç şartlar altında gerçekleştirilmiye çalışılan iktisadi geüşmeyi imkânsız hale sokabilir. Yabancı ülkelere işçi akımınm sermaye birikimi üzerindeki tesirini incelemek için. sermaye stokundaki artış lan (yaünmı) tâyin eden âmilleri bilmek, ve yabancı ülkelere işçi akımının bu âmilleri ne şekilde etkilediğini incelemek gerekir. Yatınm yapmak için tasarrufa ihtiyaç vardır: fakat genellikle tasarruf ve yatırımları yapan kimseler ayn kimseler dir ve tasarnıflaruı yatırıma dönüşmesi için, yatınmcıların yatınmdan, kendilerini yatınma sevkedecek kadar bir kâr elde edeceklerini ummalan gerekir. Tasarruflarda ve yatınm kararlanndaki bir ar tış sermaye birikiminin hızlanması demektir. Öyleyse yabancı ülkelere işçi akımınm sermaye birikimi üzerindeki tesirini incele mek için, bu akımın tasarruf hacmi ve ya tırım karan üzerindeki etkilerini inceleme miz gerekir. TASARRUFLABIN ETKİLENMESİ Önce tasarruf üzerindeki etkiyi inceüyelhn, ve ilk olarak, giden işçilerin işsizler olduğunu farzedelim. Bir ferdin tasarrufu, daha güt taaamf dununda Bundan önea bo •fitonlarda çıkaa Mr makalemizde yabana fllkelera Türk ijçi aknmnm ıcbeplerini ve smnlarmı göstermijtik. Bo makalede yabancı ülkelere Türk işçi aknnmm mohtemel sonnçlannı inceliyeeegiz. Türk feçllerinta yabana ülkelere akımı> m iyi mi, kötii mü karşılamalıyn? Bnna verilecek eevap, gidenler ve geri kalanlar için farklı olabilir. öyleyM ilk olarak Türk İKS akımınm gidenler için iyi mi, kötfl mü oldagn üzerinde duralıra. Borada şa çok kesin tercilı • tatmln knralmı verebiHriz: Bir teri eşlt fedakârlıkla !k) jıktan birini seçebllecek dnnımdaysa, ve bn ikl sıktan birini seçlyona, bn şıkkı teçtiği zaroan, diğer şıkkı •eçmek zonında kaldığı hale nazaran daha tnatludur. Aynı jekllde, blr khnse ynrt dısında belll saat çalışmakla elde edeceği Rellrl, yurt içinde aynı saat calısmakia elde ettiği gelire tercih ediyorsa, bn şıkkı seçmekle daha mntln olmaktadır. Bu sonuç biılm başlangıçtaki önermeleritnixe de uygrundur. Çünkü. bir işçi belli saat çalıjmakla yabana ülkede daha fazla gelir elde ediyorsa, bnnnnla daba fazla mal ve hizmet satm alabillr, daha fazla mal ve hlzmet istihlâk eden bir fert de daha fazla raut lu olnr. Demek ki yabana ülkelere çalısmaya glden işçilerin dnrnmnnun, yvrtta kalma lan haline nazaran daha iyi oldugmnn söyUyebiliriz. İÇ TESİRLER Acaba yabancı ülkelere işçi akımınm yurt içi tesirleri nelerdir? Bu tesiri de ikiye ayırabiliriz, ve önce bu işçi akımınm yurt içinde kalan emek üzerindeki tesirlerini, sonra da yurt içinde sermaye birikimi üzerindeki tesirlerini inceliyebiliriz. Yukanda yabancı ülkelere işçi akımının Türkiyede kalan işçi miktannı azaltacağuu, sermaye sâbit kaldığına göre, bunun, işçi başına sermaye miktannı, işçinin verimini ve ücretini yükselteceğini söylemiftik. Bu sonuç gidenlerin çalışan işçiler olduğu faraziyesine dayanır. Yine bir yerde işsiz başma düşen sermaye miktarınm sıfır olduğu farzedilebilir demiştik. Şimdi bu Ud yargıyı birleştirebiliriz. Eger giden işçiler Türkiyede işsiz durumda olanlarsa, bunlann gitmesiyle yurt içinde işçi başına sermaye miktarı değişmez, çünkü bunlann gitmesly Ie bir mftfar sermaye boş kalmaz. Bu halde, işçi başına sermaye değişmediğine göre, yurtta kalan işçilerin ücretlerinde bir değişme beklenmemelidir. Fakat bu işçilerin refah] bir başka bakımdan düzelebilir. Yurt içinde çalışmakta olan işçiler, yurt dışına giden bazı işçileri, akrabası v.s. olduğu için, beslemek durumundaysalar, bun lar gittikten sonra işçinin geüri daha az fert arasında bölünür ve işçinin refahı artabilir. Eğer yabancı ülkelere gidenler, işsizler. ve kısmen, çalışmakta olanlar ise, geriye kalan işçilerin dummu, hem işçi ba şına sermaye ve ücret arttığı, hem de bakmak zonında kaldığı işsizler azaldığı için düzelir. Eğer yurt dışına giden işçilerin hepsi çalışan işçilerse, yukanda söylediğimiz gibi, işçi başına sermaye ve ücret yük selir ve jrurtta kalan işçilerin durumu, sade bu tesir yüzünden düzelir. Kabataslak bir gözlemle, Türkiyeden yabancı ülkelere giden işçilerden bir kısmınm işsiz, bir kısmının ise gitmeden önce bir işte çalıştığını söyliyebiliriz. Türkiyede işçilerin büyük bir yüzdesi sendikalara mensup olmadığına. ve sendikalann verdikleri işsizlik prim leri de yetersiz olduğuna göre, giden işsiz lerin yakmlanna yük olduklannı ve gitmeîeriyle geride kalanlann rahatladığım söyliyebiliriz. Çalıştıklan işi bırakıp giden gelirtnin istlhlake harcanmryan knmıdır; toplumun tasamıfiı« btitün fertierin tasar* ruflarmnt topUmıdır. tşsizlerin ynrt dı«> na gitmesiyle istflısal ve hbnnetler (tepUtm gelir) azalmaa, çünku bunlar istfhsale kahlmamaktaydılaR fakat toplam tstfhlâk azalır, çünkü bu İşsizler yurt Içhtde istihsalde bulunmasalar da, yaşamak Içte mal ve hizmet tüketmekteydiler. Toplam felirle toplam İstihlâk arasmdaU fark toplam tasan^ıf olduğuna, ve işsizlerla gjtmestyte toplam İstihlâk acaldıima löre, bımlana gitmesiyle toplam tasarruf artnrif demektir. Demek kl işsiılerin gitmesiyle toplam tasarruf artır. Yurt lcmde toplam tasarmfa artıran blr tesir de, ba işçilerin yart dışrada> kazandıklan gelirden aytrdıklan tasar mflan Türkiyeye göndermelerinden (veya bu fankânm tanınnadığı hallerde kaçırmalanndan) veya sermaye malı halmde yurda sokmalanndan dofar. tşsizlerin yurt dışuıda çalısmasmdan doğan tasarrufu «rtıncı bu iki tesir, gizll İşsizlerin çalışmak amacıyla yabancı ülkelere titmeleri halmde de gecerlidlr. Gizll İşsizler. az gellsmiş ülkelerde, istihsate hlç blr şey katmadığı halde. veriro hesaplarmm yokluğu rflninden, Istihsale blr şey katmadıktan tes» bit edllemediği İçin. calıstmlan ve belll bir ücret (veya tnaas) alan khnselerdir. Bunlann da yabaneı ülkelerde ealısmaya baslama<ıiyle toolatn ıreltr azalmaz. toplam istihlâk azalır, toplam tasarruf artar: bu işçilerin yurda ifönderdikleri tasamıfla toplam tasarruf daha da artar. Eğer gidenler gitmeden önce çalışan işçilerse, bunlar ya gelirleri kadar istihlâk etmekteydiler; ya da gelirinden az istihlâk etmekteydiler. yâni tasarruf etmekteydiler. Eğer giden işçiler hiç tasarruf etmiyorsa, bunlann sadece yurt dışına gitmeleri hiç bir tasarruf kaybı veya kazancı doğurmaz, fakat bunlar yurt dışında kazandıklan gelirlerinin bir kısmını yurda yollarlarsa top lam tasamıf yine artar. Eğer yurt dısında çalışmaya gidenler, bir işte çalışıp gelirlerinin bir kısmını tasarruf ederlerse, bunlann yurt dışına çıkmalan, toplam tasarrufta bir azalışa yol açar; bunlann toplam ta samıfu arttırmalan için, yurt dışında ettikleri tasarrufun, yurtta kalsalardı edecekleri tasarruftan daha büyük bir kısmını yurda göndermeleri gerekir. Görüldüğü gi bi, işsizlerin grbnesi toplam tasarrufu mut> lak şekilde arttırdığı halde, çalışan yüksek gelirü işçüere doğru gidildikçe, toplam tasarrufun artması bazı şartlann ger çeklesmesine bağlıdır. öyleyse, tasarrufu arttırma bakımmdan, işsizlerin gitmesi. çalışan işçilere nazaran daha uygundur diyebiliriz. Yine yukarıdaki açıklamalanmn; işçilerimizin hangi Ülkelere gitmesinln, ve gtttlkleri ülkelerde hangi işlerde çalışmalannın Türkiyede tasarrufu en fazla arttıracağını açıklamakta yarduncı olabilir. Gelir arttıkça. gelirin tasarruf edilen kısmı da artar; yine işçilerimiz ne kadar fazla tasar nıf ederse. yurda gönderdikleri tasarraf da o kadar fazla olur. Öyleyse işçilerimis ne kadar fazla gelir elde edebileeeklerl bir ülkeye giderlerse o kadar tazla tasarruf edeblllrler, tasarnıflannın o kadar büyük kısmmı yurda gönderebilirler. En yük sek gelirler (ücretler) İşçi başına sermaye nin en yüksek olduğu ülkelerde bulunduğuna göre, işçilerimizin bu ülkelere gitme leri, bu ülkelerde de en yüksek gelirli işlere girmeleri Türkiyede tasarrufu en fazla artmıştrr. Yabancı ülkelere işçi aknnmm yatınm kararlan üzerindeki tesirlerini gelecek yazıda araştıraeağız. PAZARDA DURUM lopıan Eşya Pazarında h iıacmi mevsimlik şarîların da iiıııil oldugn gerileme içinde Toptan Eşya Pıyasasında genel iş hacmi; Istanbul Toptancı Tüccarlar Derneği'nın hazırladığı Temmuz 1964 ayı Raporuna göre ve bir evvelkı yıla nazaran bütun pıyasalarda hıç bir ılerleme kaydedilmediğı gıbı, bazılannda ° o 90 na varan gerilemeler / kaydedılmıştır. 1 ş H a c m i Hazirana göre 1963 fin aynı Temmuz 64 de ayına göre + ° o 10 / Aym + «o 5 Aynı 1320 3040 50 2025 1015 Aynı •/. 20 Aynı Aynı °,o 5560 »i 1015 Aynı •'. 20 •'• 30 "ı, 2030 •'• 30 « • 1520 • ' Aynı «o 30 Aynı » o 30 / «.'o 10 U 2025 •« 1520 / % 1015 » o 2030 / Vt 2^30 »M 1520 <!'o 50 % 3040 »A 90 V» 7075 % 2025 % 4050 % 2530 Aynı % 1012 Aynı % 5055 Aynı % 3540 <V* 4550 GERİ P i y a s a 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Pamuk Iplıği Yün Iplıği Pamuklu Mensucat Yünlü Mensucat Ipeklı Mensucat Tuhafiye Trikotaj Tuhafiye Hırdavatı D e n ve Kösele Çıkolata. şekerleme Plâstik Eşya Kırtasıye Züccacıye DemırHırdavatı Inşaat Demirı Kereste Boru Çivi Sıhhl Tesisat Kalay Kanaviçe çuval Elektrik Maizemesi Yağlı Boya KALMIŞ ÜLKELERDE R0.B. İHRACAT E NDEKSLERİ ı t (19SO=1OO) HACIM ENDEKSI + + 87.7İJ DE«ER ENDEKSI 19S1İ1952T1953419544195541958419574195819591960I1961^Î962 Diğer taraftan, Derneğin Raporunda Ekonomik durumun tahlili ile ilgili olarak şu hususlar belirtilmektedir: 1 Memleketimizde son bes yıl zarfında piyasaya para » m öneeki mevcuda nazaran • 68 nisbetinde arttırılmış, fakat bn • mSddet içinde para ve kredi sahalarındaki sıkıntılar giderilmiş degildir. 2 Dış Finansman umulan rakamlann çok altında, Vergi gelirleri düşük ve bugüne kadarki yatınmlar istihsali arttırmaktan çok uzak kalmıştır. Yâni, Objektif iktisadl şartlann, buhrandan kurtulmağa elverişli olduğuna dair ortada bir belirti yoktur. 3 ö z e l sektör'de v e kâr maksadı ffiderek hareket edenlerde, itimat fikrini yerleştirecek psikolojik şartlar dogmanuftır. Tâni müteşebbisler istihsallerini ç o | a l t m a k ntretiyle kazançlannı da arttıracaklanna halen kanaat getirmemektedirler. 4 Pıyasanın borç ve alacak münasebetlerini tanzım eden mevzuat henüz çıkmamış ve Bankalann piyasaya arzedecekleri kredının sağlam esaslara göre dağıtılmalarına dair prensipler hazırlanmamıştır. 5 Kalkınma Yatınmlannın Karşıhklan, tthalâtm kısılmssı ve Vatandaşa yeni yeni vergi mnkellefiyetleri yfiklemek snretiyle tetnine çalışılmakta, istihsali arttırmak ve dolayısile iBrac»tı teşvik edecek metodlar henflı ortaya konmamif bolunmaktadır. DIŞ TICARET HADLER1 î960t19614i9624 KQynok:O.E.C.D Her yıl aynı miktar döviz geliri elde etmek için daha çok mal ihracı gerekiyor Oerl fcalmı* ülkelerin kallnnmaiannın flnansmanı İçin lhrscat» ne kadar önem Termeleri gerektlglnl gösteren tlplk eraflMerden lklalzıl yukanda ofcuyueulanmızın dlkiatlne sunuyonu Geri tMmıç ülielertn thıacatını mlfetar ve deger olarak »eren btrtncl graflfete dış âleme eatılan mailann mlktannda uasü blr hızlı artış olduğu görülmektedlr. Buna Sarşılılt dışanya aatılan bu mallann toplam deSerl ter» yönlü blr tkışla ısnrlı olarak aşagıya Inmektedlr. Bu grafltin ortaya koydugru a.nlam çudur: Her yü aynı mlktarda dövla gellri elde edebümek için gittikçe daha çok mal IHTBO etmek gerekiyor. Dlger blr deylmle, gelenekse) tanmsal thraç mallannın dünya pazarlanndafcl değerl her yıl dOşmektedlr. Bu sonuç iktnd graflgl teşkil eden dış tlearet badlerlndekl deglşmelerde de açıkça teklt olunmaktadır. Oerl kalmış ülkelerin Itha) ettlklen mal ve hlzmetlerln flyatlan, thraç et«6lerinden daha musalt blr şekUde gellştlgl İçin dış ticaret hadlerl endekalnln öıelUkle 1S54 nlından sonra taosamen aleyhe döndüjü görülraeitcdir. HAFTALIK ALTIN FİYATLARI CUMHURİYET : REŞAT : KÜLÇB : Eylul 7 1963 1964 92 50 1963 1964 143. 1963 1964 13.60 Eylul 8 92 40 143. 13.60 Bylul 9 91.20 92.35 132.50 143 50 13.60 13.65 Eylul 10 90.70 92.15 132. 143.50 13.60 13.60 Bylul 11 9140 92.50 133. 145.13.70 13.68