Katalog

tKÎ CTMIIURİTE1 30 Nisan 1964 IIIIIIIIIHIimilllilHHIJIJlL ıııı=ıııııııııııııiH(irııtjııunııııııırııiHiıruııuifmımııınıımmıtıım[iııııııııııııııııııı/i!iııııııııııı=ıııı Hukuk ve reform Yeryüzünde iosvalist devrımcilıfe inaamış çevreler, Brezılyadakl ıon buküroet darbesını, kendi inançlarımn doğruluğu ıçıtı bir yenı delil savdılar. Baskan Goulart'ın yenılgısıne taktıkları ısım : Bir havalın sonu!.. oldu. Ve dedıler kı : Gelenekçı kuvvetlerle \apilmak ıstenen reformlar ergeç fıvasko verecektir. Her çeııt yenılıie karşı dırenen gerıcı gucler sıvası ıktıdarda ortak olurlarsa, ılk tırsatta yapacakları ıs budur. Daha ıyımser olanlar, Brezıljadakı sağcı darbenın saltanatını uzun surdurenııveceğını snvlüyorlar. Butun bu fıkırlerın çatısması >enı dusuncflerııı kapılarını açıvor DUn>a bir lâboratuvar olmuştur. Bu liberatuvardakı çesıtli denemelerin aonuçlanııdan biıtun milletlcr lavdalanıyor, kendısı nesabına dertler çıkarıyor. A* gelısmıs ülkeler, \enı çağlara uymak ıçin gereklı reformların hangı sıyas» rejım ıle gerçekleıebileceglnı arastırmaktadırlar. Türkıye, bılındıgı glbı. tercihıni vapmış, 1961 Anayasasıyle çok partllı Batı usulu demokrasıvı seçmistlr ve bu dttıende reformların mumkun olacagı umudundadır. Gerçekte bu tereih jenı defildir. I94f> da gınsılrn denemenln tekrar edilmesınde kararlı olan Ismet Pasanın lıderlığıni yaptıgı bir Ikinci tecrubedır ıçınde bulunduğumuz durura Bu tecrübenın başarıva ulasmasını ısteraiyecek bir aklı başında vatandas sanmavız kı çıksın. Devrim hareketlerinın sertlıgınden ürkenler. aynı değışıklıklerı reforra adı altında ve daha yumusak metotlarla basarmavı tercıh ederler. Nitekim Ben Bella'nın toprak devrimı dıve gırigtigi ışi, blı toprak refonnu dlye adlandırıp, hukuk ve Anayasa saygııına öneelik tanıyarak yttrütmete çalışıyoruz. Sürütebilecek miylz? Iste burada ortaya baıı meseleler çıkıyor. Bir devrim, hnkukunu da beraber getirdıği için, her degisiklik arzusu karsısında kanun tnaddelerinın duvarlarını bulmaz. Biı o dnrumda degılız. Eski kananlann maddelerine dayanarak. venı bir toplnm diizenl ve öncelikie yenl bir toprak dBtenı yaratmak zorundayız. Fakat bu gibl durnralarda iş, hukukçuların fetvalanna ve tefslrlerine kalmaktadır. Nitekim toprak reformu slrodi bu çıkmaıın Içlndedir. Yanlıs anlasılmasın; nıyetımız bukukçulara \e hukukçnların kılı kırk varan muhafazacı, sekılci dusunfislerıne takılraak değıldir. Tersine, toprak reforrnn konusunda, bazı dcferlı bakuk adamlarımız olağanüstu bir davranısla reformn desteklıyeeek gerekçeleri bnlmakta bırbırleriyle yarra etraıslerdır. Ancak muessese olarak bnkuk. ağır ıslıven, venilıkUrı kaiav kolay haımedemiyen vapıya sahiptlr. Tıllar öneesiaden kalmış bir kanun maddesı, bir mahkeme karan, bir Içtihat baıan Işleri tepetaklak etroeye yeter de artar bilf Şımdı Turkıvede toprak reformu dâvası, kanunlann, kanun maddelennın ve hukukçuların elınde basketbol topnna donmfiştur. Tabiî her türlö venl1i|e karsı direnen ve Anadolunun oldugu gibl kalmaıında kendl çıkarına uvgunluk bulan afa takımı da elınden gelenı ardına kovmamaktadır. Anayasa, Medeni Kanun, Arazi Kanunu, Medenî Kanunun Tatbiki Hakkındakl Kanun, Tapn Kannnu, Tapu Kanunu tadilleri. kararlar, Içtlhatlar, tefsırler, komısyonlar, alt komısvonlar, ust komısyonlar, \an komisyonlar, dosya, tfosya üstüne dosya, evrak ustfine evrak arasında dolasıp duran günden güne sisip giden bu hikâvenın gereek bir reformla sonnçlanaeagını düsüntnek lvlmserli|i çok layıflamıttır. Fakat daha kavbolmus degildir Kaybolmaıını da tstemevlı. Aneak akıl ve mantık hukukun kırtaıiyeciliğine botulmas bir reform hareketinın tutmıvacagını sÖTİOyor. Anadoluyu baştan başa sarmıs toprak ihtil&flannı reforman temel t»sı vapmak mı ıstıvoroı? Bir taria sınırı hıkâvesini arapsaeına dBndüren kanunlar vumagı ıçınde reformun gelismesini beklemek, gelmıvecek bır trenı bekleme salonunda gozleraekten farksııdır. | D Ü Ş Ü N C E L E R | Nurcuîuğun Kaynakiarı En\ er Paşanın Yazan: Bır ulkede dın muhafazakftrlıgı hurnyeîı varsa, onı gosteren bir rada ınsan dıledıvak'ava daha şahit ğı dıne bağlanabıoldum. Bır gun lır Ibadetını serselSmlık resmınde Beledne Meclısı sıhhı mua ene bestçe yapabılır Buna hıç bır kı dunya ıçın çalısmak ve kazanmak|yanıma geldı Bana karışamaz O'ada, «u veja bu tan alıkovu\orlardı Yaptığınız araelnat ıle hava%e tâbı ha!k ıle devam'\ temas halınde bulunan çeşıtlı hımet er dınn oğretıminı zorunlu kılmak Dıkkat edilecek nokta çudur tımı kurtardınız Slze minnettababından harc alınmasını kabu joluna 'apılamaz 5u veyt bu dl Ataturkten once gelen ıktıdanar rım, lâkln musaadenızle sıze bası etmıştır ibjlıvevım Uıtnornra ki ntn hukuk prensıaler»ne gore dev» bu dın ve serıat orgu'lerıne da\a Beledıje Gelırlerı Kanununun • et ışlen \urutulemez Yurttajlar, rarak iktıdarlannın kalımh ola dsırede, resmi makamda başı açık tatbıkını «ağlamak uzere a'.ıran kanun onunde, aın yuzunden ty bıleceğine mamrlardı îalahat ve oturuvormu«sanuz. Bu bir fürfl karara gore çeşıtlı hizmet erbabı rılıklara taoı tutulamaz kalkınmajı tasarlarken, devlet va dedıkodnya sebep oluyor, Bu ha4 sınıfa ayrılmıştır Bır ulked» dın hurrı>etıne gu\e'puına tnu = allat olan bu orgutu I reketi il*e »akıştıramıyomm. deBınncı sınıfta metrdotel »efgar nebılmek ıçın devletn hıç bır okjamav a ona hos go'unmeve ve dı.s son berber gatino, otel bır, dan dınle bağlanmıj arak tarafstz ka ta^ızier ve r me\e dıkkat ederler o gjnlenn buıuk dusunuru rah. sıng ve emült yerlerde ç»lısan ıp dınden avrılma«ı \anı laık ol dı Bj konuda taassap gostermeyı, ımetlı Zıva Gokalp bır şıırınde bıiumum sanatkirlar, han odabaşı ması gerektır çıkarlarına u\gun sa\arlardı şunları hajal edıyordu ları gomlekçıler ve evlerde tamı Batıda bu anlamdakı dın hurrı Bunlar bır çelı^me kı^kacının g | ^. c a n ııınde Tdrkçe |r u ] e rat vapanlar yetıne ve guvenlıgıne kavuşabıl arasında ca kalmışlardı Çunku, ezan oknnnr, tkınci sınıftı garson tezg&htar, mek içın, yuz bınlerce ınban kanı bır yandan hjlkın egıtilerek uyan kolacı, a?cı, hamurkar ve tercu dokulmuş, scnunda laıklık prensı dırılmaM ve bu >oldan toplumun Koylu anlar mânaıını namazdakı duanın man rehberler ıle barmenler, pinın <abul edilmesıj le, barışa ve kalkınması bahıs konusu edıliyor, Üçuncu sınıfta komi, famdo selamete ulaşıliııştır cte \andan halkı dunva faahvetın Bı r Slke kı mektrbınde Tfirkçe Kur'an okunur. îambr mürebbıye, sutnıne, tahm Bıze gelınce bızde de dın hurrı den alıko\up ote dun\ a ıçın şe\ kpekmezcı. bahçıv«n, hamal, kapıcı yetıne ve guvenlıgıne kavusmak lendıren serıat te;kılatına goz yu Kuçuk bu\uk herkes bılır buvısansorcu bıletçı ve kayıkçılar rugnnu Hudanın .olay olmamı^tır Uzun bır sure muluyordu Dörduncu grupta da tellik, a=çı ugraşılmıstır Neden boyle olrnujEv Türk oglu. i»te senın orasıdır III yamagı ve tablaklrlar ile je>>ar \atanın' Ataturk gerçekçıdır ve gerçeğı esnaf bulunmaktadır Çunku gerek Tanzımat oncesı gordukten sonra, ona uıaşmak ıçın Atatürv bj şn~den on \ıl sonra nın ve Tanzımstın, gerek Bırıncl jolunu kesenlerle uğrasnnaktan japtığı inkıliplarla Gokalp'ın haHarbiyenin 932 mezunları \e lkıncı Meçrutivetın kudret sa korkmat \ al ettığı şe>lerı bı!e çok gende toplanacak hıplerı iktıdarlannın «ureklı ol O, medeni Tirk de\letını kura bıraktı Harb Okulundan 1932 yılındı ması ıçın, dın hurrıyetını bır gos bılmek ıçın once mıllı bırlığı sağmezun olanlarla bu yıllarda me terıs halınde bırakmışlar, bunun lamanın gerrklı olduğuna ınanmıs zun olanlarla okuyup bılahare bas otesıne geçmek kudretını kazana tı Bundan oturu devletm dınle Bı* onın olumurden *onra r>e 7 ka mesleklere gırenler 6 mayısta, mamıslardır Dev letın Islim dını bağlı bulunmasına ve «eriatın hal yaptık Onu da kısaca gorelım Kadıkoy vapur ıskelesı ustundekı ıle bağlanmasında buvuk çıkarlalka uvgulanmasına karsı, hıç bır Çok partı'ı demokra*ık hayata g'rdıkten sonra 1 M 1950 sıvaset < 6 Muharıpler Lokalınde topla rı olduğundan, dıni hukuka ve duraksama\a kapılmadan hucuma <e polıtıka adamlarının dın hurnacaklardır Saat 18 ıle 24 ara bunun orgutlenne sırtlarını dava ı geçtı rıvetını ve Turk kalkınmaMnı A sında vapılacak toplantıya muha mışlardır Ataturk gelirıceye ka Çunku, serıat sunnî Turklerın gıbı anlamadıkları gorul riplerin ailelerı de katılabıleceklerdar, bu oylece gıtm.şt.r inançlanna uygun hukuk kaıdeleogretımıne muh dır n rine. davanmakta idı Bu ka.deler ,,erI ,erek o l d u g u m u 7 s u r u Toplantıvı organıte edenler, kavatanın kurtarılmasm |başka bır mezhebın inançlanna ı k o % l e r d e v e k a s a b a l a r d a h a t t a 5 e tılacak olanların 8 mayısa kadar Alevı Turklerıne de dev adı geçen lokale basvurarak isim dan sonra MıllI Mı«skın sınırları let kuvvetıyle uygulanıvordu Bu ve saıı bıldırmelennı ıstemekte ıçınde rreden bır Turk devletlnı goz zorlama Turk halkını ıkı cepheve hafız okullarınm uret lmeîine hjr kurmaja gırı^tı Ataturkun dın dırler t u r O, kendısınden once gelen ıkti ayınyordu Şerıatın, sunnt Türkbarajı 23 Nisan Çocuk darların yurüduklerı yoldan ayrı lerın ihtıyaçlarını da karşılıyacak bovlece zor'anmıjtır müsamcreleri larak, dın hurriyetı yolu lle top kuvvet ve kabılıyetı kalmamıstı 1950 1960 arasındaki sıysset ve 23 Nisan Çoeuk Bavrarnı dolajı lum kalkınmaMnı sağhyacak bır adam'arımızın vıcdan hur sıjle ılkokullarda musamereler hareketın twnınını hazırlamak ıs rıyetınt butun gereklerıyle uygurıyetı adı altında vıcdanlara taverilmeve baslanmıstır Dün ılk edi Bu vold» ılerlemek ıçin, yurt lamaktan ve bu çıkmaıdan kurtul hakkum edılmesine onem vermedefa Şışlı Dost ilkokulunda oğren a ve dunyada kazandıgı sanı, şe maktan başka çare yoktu. dehkler cıler tarafından 23 Nısanın ozellık refı ve her ?evı tehhkeye koy Gorulüyor kı, dın hurriyetının melerı liıklık barajinda açmıştır v e lennı belirten bır temsıl venlmı« maktan çekmmedı Bu hareket guvenlığının saglanması, Tur Koy ve kasabalarımızda cercı ho kiyenın kalkmmaM içın zaruri neydı' ^jların dın adamı kılığında halAtaturk, toplum kalkınmasının dı Devletln dmlere k.rsı taraf sız k ] d n j t f , , h y e , l n d e n u z t k t u t . alnız sermave ıle gerçekleşecegı kalması vanı lâık olması, Türkiye m < l l a n n g t t â b u f a a i i y e t e du«iıan ni kabul etmemıstir Toplum kal n' n bekası ıçın kesin sarttı vapmaları vıcdan hurriyetınin ta kınmasında, ınsan gücunun baha 1 9 2 < Anavasasının 2 nci madde b ] 1 b ^ ,By,ımıst,r )içılmez değerıne ınanmıştır. In an gucunu kullanarak Turk kal Yağışh ve rüzgârlı kınmasının sağlanabıleceginı sez mıstır 26 ncı maddesındekı Bu mek, resima m a>mak h ukadının lda n er t b ! r rn vuk Mıllet Meclisinın çer'i hukum k e k >'e' ç' de mıştır. geçecek leri uygulayacağını belirten hu jaşaması ve gıyınmesı kâfırhk sa Gormuştur kı, Turkıyede insan Marmara, Ege \e Batı Akde kumler, bu yuzden sılınm.ftir Dev v ı ' m ı ? v « u t e l k > n •dllmı.tlr niz bSlgeleri az bulutlu, Eskişe gucunu ujuşturan, bu gucun du let Uıktir hükmu bu yuzden ko Ataturk bu davranışları, halkın vıcdanına dını korku ıle tahakkum C.H.P. nin hır çevreleri parçalı bulutlu, dı yarlığım vok eden, onu kullanıl v . r , . . v , ı , T , n v,, n n l , etmek saymıs ve asla buna mu £er bBlgeler çok bulutlu. jag maz bır duruma sokanlar vardır t«..r, gucune davanar.k. Turk uı A t t l l l > f B,...,^^ ^,..,«...1, T.L. k.l Ataturkten noncekılenn bu V konu s.. ' .„,„ . ÇAĞRISI. ~ ~ mur \e yer yer kar serpintili çe ns.n gosterdıkleri d.r k.falılık ve " d e •«»•«'*»« 1«6 dan sonra dl 1 hur çeeektir. Hava sıcaklıkları Ege, hos gorunme arzuları, " 7 ™ * " " y e ' ' Ataturk lbl d Batı Akdenlz ve Marmara bol.. >.lmalar.m s.gl.m.k f . ? « » ' Atatur,. aykın W an7 haziranda yapılacak Cumhıtnvet Senetee* flg;trnıarıa4& ^ kurtarmak » C HJ». îstanbul adaylanm tesbıt etmek uzere Tlçe Yoklama Ku J mek gerekıyordu Turk gucune bu med, MUH bırl.k ulkusu ugrunda . E s e f l ? ! 0 V İ " U k l ' , Ataturkun Günrvdoju Anadolu bölgelerınnılîan 3 mayıs 964 pazar gunu saat 10 da toplanacaktır de biraz azalacak, diger bolge buvuk zararı verenler kımlerdı» ard.nd.n devr.mlere gıris d e v " n d ' " m ' l e r e 8 ' r l ' e m e , d İ | 1 , V e ! Bunlar serıat denılen dın hukulerde onemlı de|ısıkhk oltnava Bu Kurullara • va korkularak gırıldlğı ıftıraları ku ve dın ışlenne bakan sanklı caktır. IV [yayılmıstır Ataturkun dın duşman Dçe Kongre delegelerı, C H P lı muh'arlar, e«kı Hçe Base cubbelı hocalardı Kasaba ve SEHRİMtZDE Bır noktanın gozden kajmaması lıjı yaptıgı one surulmuştür ve karüarı, bir evvelki İdare Kurulu üyelerı ve denetçısı, ıl kongre Sehrımızde bugun hava parçalı kovlerdekı cerre çıkan gerıcıler gerekır Ataturkun kısa bır sure bovlece bugunlere gelınmıştır delegeleri, İlçe Kadın ve Gençlık Kolu, Danısma Kurulu Bız şımdı Gökalp ın hayal ettıbulutlu geçecek ruzgarlar Kuze\ dı Bunlann orgutlerıydı Baskan ve uyelerı, Partılı Genel Meclıs uyelerı katılaeaktır Bunlar muslumanlan ote dun ıçınde toplumu ılerletmek atılımla gı gunlerde gıbıyız önce Gokalpyönlerden orta kuvvette esecektır n, , tarıhî . bı , . , . , . Gunun en \uk<=ek sıcaklıâı \î, en . ann ,odullerı ıle uyuşturarak zı nuçları değlldı Bundan dolayıdır in hayallerınden başlıyacağız ve façelerl tarafmdan dâvetiyeleri gondenlmekle beraber Yok, . ı , , hınlenm kara ınanlarla orerek, , . , , . . . . .... , rtımık h rterecp olaraktır lama Kurulu üyelennın pazar gununden once llçe Başkanlıkkı dev et tırafından tıtizlikle ko ardından Ataturkun dın hurrr etl tnnması gerekırdı Bu atıhmlara anlayısını yeniden canlandıracagız lanna basvurarak toplantı yerierını oğrenmelen ve yoklamalara NtSAN Î0 ZtLHtCCE 17 gırısmesmden on yıl onceki top Devletın resmen mucadeleye ve katılmalan rioa olunur. lum havatımızın ve kudret sahıp n 'den başlamasında gecıktık YaElhamra •4 lerının ne durumda olrluğunun P'lacak mucadele yetmıjecektır â a ÎSTANBUL eskı tstanbul Beledıye Baskanla Bunun vanında. butun ırfan u v a •> rından rahmetlı Cemıl Topuzlu' ••"""*' Ataturkun anladıgı dın TIYATROSU ,nun 80 Mİlık hâtıralarım. adl. kı ""rrıjetı ıçınde şevklendırmemız V , 4 5 8 12 1) 116 02 904 10 48 3 01 ıtabından okuvalım gerekecektır Evet mucadeleje ye E 9 n i Ofi 6 51 ?0C 14 l> Cumhurıyet 4691 | «Gülbane parkını açtıgımız giin, n 'den başlamak zorundayız Hem d e b u t u n | kadın. erkek birllkte parkı dolashızımızla ımaları, çek müteaasıp olan Envej' Pasanın hoşuna gitmedi. Ertesı lirun sıddetlı bir teıkere ile kadın lann parka gtrmesini yasak etmeSOHTORIK AİLESİMN BUYÜĞÜ mı bana bıldirdı. Bunun ftterine Fatma Sohtonk'ın eşı, Ab Sohtorık'ın sevgılı babası, Naime Sohtonk'ın kavınpeden, NukEnver Pasa ıle rörüsmek Szere 6 Ma>ıs Çarşamba matıneden Gülçln ın doguhet Çuıngıroğlu, Sevıns Inoau, Sevü, Semıh ve Selun Sohtonk'ın ve Uğur Çıhngıroğlu'nun deHarbıve Nezaretıne gittim. Cemal kmunu akrah» ve dostlaıtıbaren sezonun delen Mete aılesiıun enistelen Rıze eşraiından Pasa vanında oturnvordu. Bn ar" nna müjdelerlcr Ortakov Şlfav Yurdu / zusu no vapamıvacagımı kendısıne A R M A T Ö R sox OYU>OI bıldırdıtn Derhal Cemal Paşa sö1644 964 (\ 964 Y a 1n ı z ze karıstı ONIKİ gun ıçın Mademkı Cemıl Pasa kadın Cumhurtyet 4S68 Hakkın rahmetıne kavuşmuştur. Cenazesı 30 nisan perşembe gunu (Bugun) oğle namazını müların da hava almasını düstinüvor. onlar ıçın ayn bır gün tivın edı taakıp Fatıh Canuı Şenfmden kaldtrüarak Eyup SulUndakı ebedi ıstirahatgâhına tevdı edıleniz. tleride erkek ve kadının becekür Mevlâ rahmet eyl«sm. SOHTORIK AILESI raber parka sokmavı temın ederız, ACI BIR KAYIP Reklâmcılık 1500*6»4 dedi. Cumhurıyet 4690 25 4 »64 CumsıiMl günü î« Cesitli hizmet erbabından harç alınacak Atatürk ve din hürriyeti î L Prof. Reşat Kaynar Nelerie uğraşıyorlordı ? Tahir ALANGU Kâtıp Çelebıye göre, «af ve aptal jaradılışlılar, onlar gıbi sobret buluruz ümıdi Ile dâvava >apıştıla.r. Kürsulerde bırbırlerıne tas atıp dıl ıle aavasırken isı zorbalıga dbktuler Çalısma konuları gorunüste sun lar idi: 1 Es\a ve dunjanın gerçek ılennden bahseden aklı oı 1 1 ler ve matematıkle ugra=ılma sının vasak edılmesı, 2 Guzel sesle Kur an ılahı gıbı şevlerın okunma^ı ve mu=ıkı ıle meş gul olmak 3 Dervışlerın devran raks torenlerı, 4 Tutun ve kahvenın >asaklanması 5 Mezarhkların zıvaret edılmesı 6 Pevgamber asrından sonra gelen butun adetlerın, bırden faz !a mırare ıpek kumaş kaşık gıbı sev lerın mekruh sayılması 7 Dının gereklerını ve şerıatın emırlerını u\gulamak ve va^aklamakta herkesın her jer de harekete geçmege vetkılı bulunması 8 Hızır halâ yaşı>omu, yaşamıjor mu', 9 Fıravun Tarırı\a ıman etmıs mıdır'' 10 Hazretı Pejgamber ıle sahabelerın adlarından sonra «Sal.ı A14 Alevhı ve Sellera» mı, yoksa «Radı Allahu anh» mı deme lazımdır' 11 Peygamberın ana \f babası Musluman mı, voksa kafır mı «avılırlar' Aralarında sureklı azgın tartışmalara konu olan baslıca 16 meselenin hepsini «Mızanul hak» tan burava nakledemedık. Ama bu kadarı da sevive ve zıh nıvetlerınin mahivetını aydınlatmava vetmektedır. Kâtıp Çelebı, «Sıvası Etendı» ıle «Kadızade» vi avnı sırava kovup her ıkısını de «Padısaba «.atmakla dünvadan kâm almıs* srklınde, bu meselede taraf tutmadışını gostermek ıstemekte ise de, aslında bu onun çekıngenhtinin, yıUınhgının ifade sidir. Her iki dın adamı blrbırıne karşı degıl. dinın emirlerıni anlamada derece farklan ıle bırbirlerinden avnlıyorlardı. Hattâ. bazı hususlarda Sivası Etendı, şerlate daba bağlı goriınmektedir. Kadızadenln Kitıp Çelebıve ıkı devre hocahk ettığı, kendısının Fatıh raedreseleri çevresinde dolaştıgi, usul uzere okumadığı içın zaman zaman müderrisler tara • fından ıtelendıgını bıldığımızden bu meselede taraf tatmaı gorunmesının dıger nedenlerını anlıvabılıvoruz. Fatıh rncdreselerı çevresinde zaman uman ders vermesıne goz vumuluvor, arada sırada tartaklanıyordu Daha ozgiır bır davranı^a sahıp olsavdı, elbette Sıvası Efendı nin larafını tutması gerekırdı. Aslında. Kâtip Çelebı, saman zamaD tenkıdiçj, dflfuneeve ya na^makla beraber, bastan sona hep Aristo bılim ve felsefesine baflı kalraıs, bir konuşmasında «her kesrete eânıbi vabdetten dühul», vanı ber çoklnfa birlık yolundan nttfuz ettifıni sovle mıstır kı, bu onun dedüksivon usulunu kullandığmı, tnedrese dusuncesinı asamadı&ını ortava kovuvor Onun durumunu, çe kingenligi ve korkaklığını Adnan Adıvar, «Osmanlılarda llırn» kitabında soylece belırtıvor: « Tumuşak sekâsı. sırası gelince ölçülere d5nmesı savesinde bır felikete uÇramamıstıra. Bıze kalırsa. ona medresevı asan devrımcı bır bılim adamı dıvemesek bıle. venllite vat. km tevhıtten zevk alan bır bılim adamı dıvebilıriz. Sık sık hurafelere ve efsaııelere saplanması, elını eteğını çekıp bir koseve sınmesı sa vesınde avakta durahilmıs, ama sureklı bır seriat baskısı altın da vasamıstır. «Mızanulhak» da anlattıfı ttıere omrünun son günlerınde ruvasında Hazretı Pergamberı gonıp onun kendıslne akli bılımlrr vamnda şer'î bilimler ve Pevgamberm adı ıle mesgal olmasını emretmesı, raüspet bılımler ıle sert bilimler arasında nasıl bocaladıtının bir başka ıfadesıdır. Dördüncü Murad, saltanatının baslangıeında zorbaların haklarından gelmek amaeıvle kahvehaneler ve tiitün ıçılen verlerı bastırıp halkı baskıva alırken Padisahı ifrata sevkeden ve binlerce zavallının ölfimune sebep olma bahasına Padısaha hulul eden «Kadızade» ve onun adamları ıdıler. Halk bu vuzden sazlanıyor, sairler, tahrıklerin kaynagını bildıklerınden (ni) ı C. H. P. V E F A T l 1 1 I L Uç Kişiye Bir Yatak SON 6 GUN HÜSEYİN AVNİ SOHTORIK Zehir Hofiye Kadızadelilerin tesiri CUMHUKlYrrta refrikan 43 Melih Cevdet ANDAY 126 AYLÂKLAR AYLÂKLAR 127 128 AYLÂKLAR Temene içmene bak oglvm, dedl ona, nasıl olsa jıkılacak bn konak btr gun. On» hlç şüphen olmasın! Lemtn hanıro kııgın kııgın baktı Şükrü'ye, bir şey demedi. Homurdanarak yerinden kalkrp dışan eıktı, vatmağa gitti. Gece yanma gelen koeaat, on» «yazuk b«Idu: eksadı kansının saçlannı, yanaklanndan öptü onu. Kadın onvn ellerinl avnçlan ıçine aldı : Seni eUi yıl onceki gibl tevlyomm kocam, dedi. Bir ş«ye ünileceksin diye odüm kopuyor. Ne yaman bir erkeksin sen! Biz ikimiı dnrdvkea panik olmas bn evde. Çünkü yasana terblyesl ahnısıı biz. Şlmdikiler ya para eanh, va korkak, ya kalbsiz Şükru doğrn s5vledi, ama o yütden de rahatım kaçtı blraı, «T»yamadım. *Bn konsk Tikılacak bir çttn» dedi. Dinsiz de ondan gBrebiliyor llerde olaeaklan. Korktnm bn akaam biras tmanımı santı benim, yalı kazıgi. Davat bey : Ben Tinn Tnnanistan'a bir mektvp yazayım, dedi. Bakalım orslarda bir sevler kalmış mı? îstersen senliıle bir Akdenıı yalealn| n vapanı. Çoktandır Avrupa'dan fıstüne bir sey almadın Sonra da istersen Monaoo'da bıraz ovnarız. Ah sen vanımda oinnca nasıl da kavbederim ben!« Kadın gözva$lannı silerek : Canırn kocacıgim benım, dcdı. VI Ertesi gun Şukrıı Muammer'ı bır \ana çektı kenderun ^dana volu üzerlnde bır traflk kazasına kurbaT gldere^ bizlen eonsuz acılara garkedcn degerll meslekdaşımız Karabük Demlr ÇeHk Işletroelerl Maklne Muhendlslerlnden aıleai efradın» va yakınlarma t»zlyetlerlmlzl sunar Tanndan aabır ve başMglıgı dllertı KARABÜK AĞIR SANAYt MÜEENDİSLER: DERISEĞÎ MAHMUT AKDENİZ in Kızi bngün arıyacak mısın" drdı. öteki, içtigi içkinin etkiıiyle gece uyumms ve blraı »akinlesmiifti, ama gene kızgın knjın : Beni dalşrava retirdin, diye rfylendi. AyU'yı göreeefımi neden haber vennedin Snceden? Hem sen benim ona Ssık •ldufmmu ntrden bnty«rson? *nneannen ^Syledi. Inandtn demek ona? O ffln bana da Aylfnın Iftfını ettığın zaman anlamıstım. Karar rerdim evlendirmcye «lzi. Sana ne olnyor? ÇBpçatanhk Bir de iyl kndır Aylâ, gelsin o da buraya Fena mı* Ne kendini begenmiş herifsın be! Merden bılıvorsun AyWnın buraya geleceğinı"» Sevgi ile raptım yolunu, atesi attım onun içlne Simdi tutnsmustnr kalbl. SeviyoTS»n»« blrbirinizı sız. Sevmek dediğin bu kadar olnr gereekte. Evlenir, nefret edersiniz birbirini»den. olnr bıter Git ara onu bngttn. Seni tersler gıbı konustuvsa aldırma, siniri boraldn •nun, bılivorum. Daha ividır bSvle olması. B«ğenivormns seni demek A Muammer'ın içindekl o omutsnzluk bırdenbırp daiılıverdi Avlâ Üniverslte'de olaeakmıs o eün. kalktı dogru Cniversite"ye gitti. Karsıiastıklannda kızçın eıizel, ın ç5zleri gene derinlere dalmı»tı Mırıltı eıbı bir ikı söz kanustuktan sonra, vanvana vuruverek bahçeve çıktılar ASacların allmdakl sıralardan bırine oturdnlar Sık agaçiardan suzulen parlak tunes ısıîı >er \er \ollara cımenlenn ustune duşınor, »ıcaçı unutturan tatlı bır hava \ap raklarla «yn«yorda. Bafka «ıralarda, tek baslarına otarmmş kltap okuyanlar oldnfu gibi, çiftler de \ardı. Bnnlardan kimı burunbnruna konosaysr, klml de dargın dargin ozaklara bakıvordu. O gttn belki sınavlar basanh g«Ç»iyeeek ama asklar çıçeklenecek gönuller taskınlıktan bosalaeak, eller birlesecekti. Pflrüılerin, anlasmaılıkların kolayea çSıülecegi, dartıniann bansacağı, nmutsnzların nmutlarla doIacagı bir eundu bu Mnammer'le Avlâ da, ıstfl b« mutlulak dalgalan ortasındaydılar. Kıra bilir, onlann içlnden tasan sevinç taskınlığı mı çevreJerini bn anlamlarla dolduruvord» yoksa" Sarrki dıinva, onlann ıçlen gıbı sabırsızlıkla kıvranıvor. daha hızlı dönüvor, gıdeceğı ve re daha çabnk gitmek ıstivordn Askın doğusundakı o bilinmez gızler. bnvruklannı vurut müsler, zamanı kuçumsemisler, afır gelisme •asasını venmisler, bfltfln tslerin basına geçip oturmnslardı. Artık her seve sevgi, barıs, ıvilik eçemen oluvordn. Muammer, mınldanır gıbı : Benimle evlenir misin? dedi. Kız : Buradan gıdelım, yuruyelım, dıve cevap verdı ona. Kalktılar, nereve çıdeceklerinı bılmeden, telısıguzel bır vana do|ru yurudüler. Tramvavlara, dolmuslara, vapurlara bındıler, bır verlerde dnramıvorlardı Benim annem de vok babam da, dıvordu Avtâ Tevzemın vanında hflvudum ben Bır de ablam \ar evli. Seni tamvıncava kadar ev (Arkası v>r) Halkı men'eylemeden sana ne gırer ne çıkar7 Vaızâ, yoksa dubhen ıle kıvame*. mı kopar"" diye taslamılar yaııvorlardı. \ ma Padışah, bır yandan Sivası Efendının ote vandan Kadızadenın sırlını oksuyor, «dm ve devlet maslahatına varar» dıve, blrbırleriyle dâvâlasıp azıştıran bu ki partıyı kapıda tutuvor, arılannda den;e kurup kullanmara çalışıvordu. Dbrdün«ü Muradın halka hâkım olm:, ıktıdarı etkılıven kuvvetlerı dengede tutma volundakı bu sov çabalarını eskı kavnakla» yeten dlçâde >ansımış bultyonız. Şevh Mehmet Nazmî'nın «Hedıyetul ıhvan. adındaki «Menakıp» kitabında (Üniversık Kıtaplıgı yazmaian. 4216, varak U9a122 2), Sıvası Efenlının menakıbınden bahsederktn anlattıkları arasında Doıduncu Muradın bu denge poltikasını gosteren bır hıkâyeye rastladık «Sultan Murad Han, Sıvası Efendıve tsyanın tesbıbı (Tanrının adın ııkrederek ıbadet) kâl ıle mıdır, hâl ıle mıdır (soz ıle mı voksa durus ve davranıs la mı°) diye sorarlar. Kâl ıledır, bızım dervıslerımızden ısıdtnler vardır, dıje cevap verır Sonra Kadızadevı dâvet edıp Kadıoilu, Sıvasî'ye esyanın tesbıhmden sual ettım. «Kâl ıledır ve dervı^ltrımızden ışıden vardır» dedi. öyle mıdır" dedıkte Havır Fadısahım, Hak tualâ, Kuranı Kerımde «Butun varlıklar Tanrılanna tesbıh ederler, lâkın sızler onlann tesbtblenni anlamazsınıı» bavurmuş ıken, vanı «butün esya tesbihtedir lâkin sız tesbıhlerını anlamaasız ve ışitmeısıı» deju nas soylemiıken, Sıvası LJendinin «anlarıs ve ışıdıri*. demesı Kur'anı ınkârdır ve kufurdür, devu cevap verır Sıva11 Efendıyı dâvet edup. Kadıoğlt senın hakkında «Kur'anı ınkâr evledı, kafır oldn» diyor, ten ne derıın? dedikte Padısahım, bu herıf cihıl, Kur'anı azımüssanın tefsinnden gâf.l ınatçı bır kımsedır. Her ne kadar vanlışını çıkarsam kabul etmese gerektır. Şeyhulıslâmı ve Kadıaskerlerı dâvet buvurun. Huıurlarında murafaa olalım. Der. ŞevhttHslâm ve Kadıaskerler dâvet olunup macera naklolunaukta beyhâlıslâm Yabva tfepdi. Pa4işahu>, kadmd» Etendı e»l* ki. Mtflen çare» beklıye: Sarav hoeası ımamını» Samı Husevın Efendı bır fâzıl kımsedir. Hakem olsun, aralarındakı dSvayı hallevlesın Husevın Efendı dâvet edılıp padısah tarafından hakem tâvln edilınce Sıvası Efendıve: tddıanız nedur° dedıkte Esvanın tesbıhi hâl ile midır, kâl ıle mı*ir, dlye sordular. Tesbihleri kâl ıledır, kesf sahıplerı ısidırler dedık. der Kadızadeve dönerek: Su ne denuz? Dedıkte bu davranıp: Hak taali Kur'anda «Esvanın tesbıhını sız ısıtmezsınız» der iken bnnlann «ısidirir» demesi Kur'anı muhalıf ve inkârdır kuffltdur, derüz. drvıetk Sıiası Efendı: M»lum »ldn kı, Kur'an'ın tefsinnden bıhaber ımısvın 7ıra senın 7ikrettıeın âveti ke rımede hıtap kefercvedır, b'ie deiıldır. Yaı» cumlrnın ısıılıp anlamadığından bsuılann ısı dlp »nlamamaları laıım c l mez Mantıkta okumadın mı?.. «Cumlenuz •nlamaz, bazınızın anlavup ışıdır» demektır Husevın Efendı padısaha do ner Padısahım Sıvası Efendı alım fâzıl v« her sozlcrı haktır devücek sevhulıslâm ve Va dıaskerler de tasdık ederler Sultan Murad Hadıoglu, vıne mı, vıne mı feçahât* dıve tekdi' edınce Sıvasi F fendının teklıfı ve pıılısahın «oru ıle baskasını tekfırdc vanıldığı ıçın Kadızade.e hemen orada imân tazeletırler » Yarın Bır ba«ka hıkave vt riTakârlık. Cumhuıivet PROF. NtMBUS'UN MACERALARI: i ECVET GÜRESİN * EROL DALLI * Genel Yaym Müdürü ANKARA BÜROSÜ : Atatürk Bulvan Yenet Ap Sayısı 25 Kuruş Türkıje Llra Kr Senellk « avlık 3 aylık 1 Harlcl Llr» Kr 150 00 80 00 44 00 Tdeton . 12 »6 44. 12 09 SS, * 12 09 20 17 57 35 Yazı Islerlnl flllen ldare eden Sotnmlu Müdür 75 00 40 00 22 00 VOĞV tLLERl BÜROSlj : Paşa Mahaltesi ŞefUMgeçldl Sokajı No. 5 Dıvarbakır Telefon 1061 Gaıttemlıe gfinderılen yazılar konulsun, konulmaaın iade edllmeı • tlinlardan meaullvft k«bul olunm». Abertp ve Han l«ltrl Içln zarhn ustüne «Abone» vryn «îlân Servt><İ3 kaydının konması lazımdlr KüeOksaat Meydsm ridlrnp Hanı ADANA Telefon 4550 CUMHURIYET Matb:lacılık ve * Gazetectllk T A 5. Caialoglu Bu ffazetc. BASIN AHLAK Y\. Ealkevl Sokak No . 3941 SASINA uymayı taahhüt etmı= lr Basaa ve layan tLLEll BÜROSL :