Katalog

SAHİFE tKÎ CüMHITRÎYET 29 Aralık 1964 Garibin konuşması da yok.... Bir elime düssen beşin sagına ıkı sıfır kovmadan kurtulamazsın diye yazıyormus jandarma karakol komutanı. Ben de haberi sizinle bırlıkte dunkü Cumhurn et'te okudum. Silvan'daki bir jandarma karakolu kumandanı Ankaradakı arkadasına mektup jazıyor : « Burada geçım şartları fena değıl Sankı orada ısıaf olmuşum Burada 125 kuruş sokmujor Sopa kuvvetlı burada Bir eh me duşsen beşm onune ıkı sıfır koymadan (yani bes juz lira) kurtulamazsın. Çok sertım. Oradaki gıbi sanma. Kurtlerı tır tır titretıyorum. ( ) Karakola 19 koy ve 9 muhtarlık baglı Çok hareketll. Bınden aşağı ış yok Dıjarbakırda bir arsa aldım Apartman yaptıracağım .> Şüphesiz bilenlerin pek i\• bildikleri gıbı bn meklubun sasırtıcı yanı voktur aslında Belki de sasırtıcı çörünen ı anı Doguda olup bitenlerin vazılı bır belge balinde ve bu kadar keskin bir üslüpla ortaya konmasıdır. Devlet hizmetinde bulunanlar veya devlet hızmctnıde bulunanların yakınında bnlonanlar, Doğuva giden de\let memurlarının müstemlekeve gıdercesıne çıttıklerıni bılırler. Anadoluda ıkı ayn toplam vardır. Birı devlet memurları toplunıudur. Memurlar kendi aralarında bulusur, kendı aralarında konusurlar. Tem ı ettikleri yerliler dzellikle esraftandır. Bunun dısında da bır halk vardır ki, devletle munasebetlerinı ancak esraf elıvle vurütraeğe alışmıstır. Sorarsanız : Ne yapalım bey, dıye bovun bukerler. 1946 dan sonra bir değisim olmus, bazı illerde esraf, memurun Onfine geçmiştir. Ankarayla doğmdan dognıva temas kurmasını bllen eşraf, bele ov dâvasının kendisine verdiğı gücle devlet mfmnrunu ezmıstir. Gittıkçe biti kanlanan ağalar kendi çevrelerınde âdeta mahallî vo'netım kurmuslardır. Devlet memurlariyle, fcaymakamlarla, bucak mudurlerivle kedinin fareyle oynadığı gibi oynamaga baslamıslardır. Bn durum hem halk önfinde devlet otoritesini sıfıra indirmis, hem de devlet hizmetlileri arasındaki çozüntuvu çölsuntuje göturen yolları açmıştır. Artık devlet hizmetlisi ağanın suyuna gıden, ama halkın belini buken adam rolünü busbutun benımsemek zorunda kalmaktadır. Çıinkü vasamak, çoluğunun çocuğunun geleceğinı sağlamak yoln ba tenhalardan geçmektedir. CahiIIik, ezılmislik, nmuisuzlnk halk dediğımiz fıkaranın kaderidir. Fakat Doğuda dil meselesini de ekleyin buna bir vatandas düsünün ki, okuması vok, yazması yok Haydi bnnlar olmasın diyelim, ama konuşması da yok. Kendı devletinin memuru ile tercuman vardımıvle konuşan vatandaş mı olurmus? Bız bunlara ister Kurtler dı.velım, ister dıllerini unutmuş Türkler, istersek daha hosumnza giden bir baska sıfat takalım, ama Doğudaki ba insanımızı jandarma sopasının ve ağa zulmünıin eline bırakıp da mı Doğn meselesini cözümliyeceğiz? tstanbnlda oturup Kürtçülükten yargılananları daha dâva bitmeden ve hfikfim verilmeden lânetlemek kolay bır vatanseverliktir. Peki karakola düstüğu zaman «besin dnünc iki sıfır koymadan» knrtulamıyan Dogulu adamın hali ne olacak?. Geçenlerde yapılan «Devlet mi, özel tesebbüs mü?» konulu bir açık otnrtımda ozel tesebbüs sanavi vatırımlarının vansından coğunun tstanbulda toplandığı, Doğuda ise ozel tesebbüs >atınmının hiç olduğu açıklandı. Simdı bız tstanbulda ozel tesebbüsçülük miı, devletçilik mı tartısması yapıyoruz. Doğudaki adam bir anlasaydı bunu, kahkahalarla gulerdi tartısmalarımıza Bırakın özel sermavevi, devlet memuru bile mecbnrî bızmetle oralara gıdivor. Gidınce de, vukarıda mektubunu okuduğumnz karakol kumandanı gibi gidıyor. Sonra da Doğadaki esklyanın neden yakalanamadığına havret ederiz. Snnu bılelim ki, bir devlet memurunun eskiyalık vaptıgı yerde eski>a vakalamak çok zordur. Çunku halk vardım eder ona Agaların değıl, ama halkın bizmetinde idare brgiıtünü Doğuda kurabildiğımiz gün Dognda ilk adım atılmıs olacaktır. Bundan sonra gclivor kı Doğunun kalkınması, Doğunun koşullanna gore olacaktır o Sehir T11IIIIIIIIIM1IIIIIIIIIIIIIIII ıııı=ıııııııııııııııııııııııııııııııııııifiıııımııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııiıııı bono düzenleyen 3 kişiyi yakaladı T Galata Bankaiar Caddesı Bankalar Handa, tıcarethanesı bulunan Gregor Sanovıç'ın ımzasını takht ederek 1791583 lira borçlandıran uç kısı, Malî pohs ekıp lerı tarafından jakalanmıştır Tevfık Yavuz Suleyman Uslu ve Ibrahım Sevınç bundan bır sure once tanzım ettikleri tıcarî bonolan tahsıle vermışlerdır Fa kat Gregoı, kendı vermedığı bır sene'tekı borcu reddetmıstır Madencı olan Tevfık ıle arkadasldrı. bunun uzerıne Gregorun mallarına ıhtıyatı hacız koydurmuslardır ri Malî Potis sahte | DÜŞÜNCELER 1 Hııkuk Konulan Demokraside Amerikan Türk çizgileri ve ç.kmazları FHAKSAİA1IİLİ" KİIİRELERİ Yazan: Mehmet Ali SEBÜK Curum ve cinayetler, her tarafta kım her sene garpta ziyaret etttartıvor. Yavınlanan krıminel ista ğim cezaevlerinde. infaz bu tarzda tistıkler bunu, açıkça gosterıyor. jurutulmekte ve islâh yolu uzeriHer millet, bu fırtmavı durdur ne çıkan suçlular, serbest bırakılmak icin, çabalıyor. Klâsık ceza maktadır. Lyon'da toplanan milletlerarası landırma mekanizmaları işliyor. konferansı da buvuk Fakat ceza mueyyideleri, eskisi gi kriminoloji bi tesirini gostermiyor ve kimseyi bir başan kazanmıştır. Bu konferansa Kamerun. Kongo. Kuba. Fas, de korkutmuyor. Demek ki. ceza kanunlarının ve Filipin, gibi genç ve yeni milletBrezilva, ceza muevyidelerinin bu iş için ve ler iştirak ettiği gibi, ter sayıldığı devirler. cok arkada Iran, Lubnan, Meksika, Peru \a Birleşik Amerika gibi eski millet kaldı. Simdi curumle mıicadele safhası ler de delegelerini gondermistir. Bu konferansta. kriminoloiinın ve curme karşı onlevici tedbirler mevkiî muhim devresi başlamıştır. Butun millet universiteierdeki ler, bu safhada bir varlık eöster bir ver işgâl etmiştir. Delegeler, mek için calışıyor. Bilhassa mil kriminolojinin. resmî bir kursu ha letlerarası kriminoloji kongreleri. linde. Hukuk Fakultelerindeki va curme karşı onlevici, muerime rine sahip çıkmasını istemişlerdir. karşı islâh edici bir miıcadelenin Fakat bu kursulere, krimınolojimetodlarını organize etmekte ve den anlamıvan oğretim uvelerinın bu sahada insanlığa venı ufuklar değıl, tecrubeli kriminoloji muteaçmaktadır. Nitekim şeçen ekim hassıslarının oturtulmasmı şart kos ayında Fransa, bovlc iki toplulu muslardır. Bu delegelere gore, bğğun cok hareketli faaliyetine sah retim uveleri. canlı hukuku bilene oldu. Bunlardan birisi. Tours mczler. Ve bu yuzden de. krimino şehrinde toplanan Fransız krimino loji ilmini, cemiyetin realitelerine loji kongresidir. Dığeri ise, Lvon uvgun bir şekilde tatbik edemezşehrinde faaliyet gosteren millet lcr. Bu itibarla oğrenciler, yaşayan lerarası kriminoloji konferansıdır haklki kriminoloji yerine, bir takım favdisız naznrijeler içinde bo Bu tarihlcrde Fransada olduğum ğulup kalırlar. Onun için krimino için, bir taraftan kriminoloii konglojinin Hukuk Fakultelerinde fayresinin, diğer yandan kriminoloji dalı bir tarzda okutulmasmı muda konferansının çal'şmalaıım gıınu faa ettiler. gunüne tâkip fırsatını buldum Garb universitelerinde, ceza hu2. Dünva Harbinden evvel Fran sa. hic şuphesiz ki, ceza hukuku kuku tedrisatı da, 11 asrın geri sahasmda soz sahibi idi. Profesor metodlanndan kurtanlmış ve pra Donnedieu de Vabres. R Garraud tik kurlara bıiyuk ehemmiyet veve Magnol gibi otoriteler, zengin rilmiştir. İçinde bulunduğumuz ha eserleriyle ona mustesna bir mcv vatın şartlanna u>gun bir tarzda ki hazırlamışlardı. Bu otoriteler ayarlanan bo oğretim sistemi, huden ilk ikisl, benim de hocam ol kuk profesorlerini tamamivle vazi mıtştu. Fakat Fransa kriminoloji feleriııe bağlamıştır. Bu defa Pasahasmda, ancak su son beş sene riste bulunduğum sırada, Hukuk içinde muspet bir faaliyet devresi Fakultesinde okuyan Turk ve Fran ne girebildi. Ve arka arkaya her sız oğrencilerle görüştüm. Bu pra sene bir kriminoloji kongresini ken tik korlar sayesinde canlı hukukdi tooraklannda organize etmeye la vakından temas imkânını bulduk muvaffak oldu. Yukarda belirtti lannı ve profesörlerin de gece gun ğim gibi, 5. kongreyi de Tours seh duz kendileriyle mesgul olduklarinde topladı. Bu kongreye, bir rını soylediler. Fransız kriminoloji kongresinde çok tanmmış hâkim, savcı. avııkat. adalet tabibi, hapishane Müdurıı. ve milletlerarası kriminoloji konadlî zâbıta elemanı. psikolog, sos feransında açıkça tebariiz ettlrilen yolog ve pedagok iştirak etti. Bun noktalardan birisi de şudun Kriml lar, Fransız kriminolojisinin eksik noloji. ancak bir ekip calısması ve kifayetsiz taraflannı ve aksa ile hakiki rolünü ifa edebilir. Su yan yerlerini, cesaretle ortaya koy halde o, çok cepheli ve muhtelıf mesleklere menup olanlann faali dular. Kongrede, cezanın şahsileştirilme si mevzııu ehemmiyetle ele alm ilımdir. Onu. bu ahenkll çalışma cemiyetin realitelerine tatbik dı. Filhakika cezanın şahsileştiril ile. mesi. suçlunun şahsivetini tanımak etmek gerekir. Bu bakımdan, bazı İa gerçekle$ir. Onun için garb mah muhitlerde moda olan salon krikemelerinde, surlalann şahsiyet rainolojisini bir tarafa bırakarak, pratik neticelerden faydalanmak etudleri. mecburidir. >olu tutulmalıdır. Yeni Fransız ceza usulu kanuGoruluyor ki. bu toplantılarda nu, bu mevzuda buvuk bir jenikararlar, butun dun.va Iik getirmiştir. Buna gore. sorgu verilen hâkimi, bizzat veya adlî zâbıta va milletlpri için direktif mahiyetinl sıtasivle sanığın maddî, ailevî ve haiz olacak bir değer taşımaktadır. sosyal durumlan uzerinde anket Bu muzakere ve kararlardan ders vapar. Bu yuzden sorgu hâkimi, almasını bilen milletlerin, cürum daima bir şahsiyet dosvasını hazır ve mucrime karşı olan mucadelevl kazanmak şansma mâlik olacaklalamakla mukelleftir. rı şuphesizdir. Fransada cinayet hâdiseleri, meş hut suçlar kanıınunun çerçevesi dışındadır. Onun için biıto cina } vet hâdiselerinin tahkikatı, sorgu t dan gecer. Bu bakımdan, sorguda • hazırlanan dosyalar, cinayet mah • Beni sonsuz kemelerine intikal eder. Ve ora İ ve dayanılmn? Iarda kesilen cezanın şahsileştiril : acılar lçlndp mesini sağlar. • bırakarak ebedlyen aramızYine Fransada 145$ sencsinde ce : dan ayrılan anza mevzuatmda yapılan bir tâdil • nem ile sanıkların medikopsikolojik mu X PAKİZE ayenesini şart koşmnstur. Bu hü } kum bilhassa cinavet sanıklarına t DEVELİnin \ mudafaa kapılannı ardına kadar ' vefatının 40 ınaçmıştır Kongrede bu mesele kocı srıinü olan nuşulurken, hapishanelerde de. me varın aziz ruhuna lthaf edllmek uzere ogle namazını mütedikopsikolojik muaveneler için akıp Şlşll Camil ŞerlJlnde kısdaireler kurulması istenmıştir. metll ehll Kur an ve MevllthanBu suretle infazdaki muşahedelardan Duahan Hacı Hsfız N" = lerle suçlunun daha ivi tanınması ret Yeşılçay. Hacı Haftz Alı mumkun olacağı ve netice itibaGulses Hafız Zekt Altm. Hacı riyle ceznnın otomatikman şahsiHafız Halll Ibrahim Canakkalelı leşeceği ileri surulmuştur Bu teHafız Fejzl Mısır Hafız Arl/ menni fiîlen tahakkuk ederse Fran Bahnvelt Hafız Eşref Akhlsarlı sa bu sahada ileri bir adım daha Hafız Ismail D nls tarafından armış olur. Zira. cezanın savesi okunank Mevlidl Serlfe akraba dosr ve arzıı eden din kardesle terbive ve islâhtır Infaz safhaı. r.mın teşrlflerini rica ederlm islâh edici bir mahivet gosterdiği Evladı anda. suçlunun hapıshanede daha IBRAHIM DEVELI fazla tutulması favda vernıez Onun cemivete ladesı çerekır \ıleCumhurıvet 15882 IIIIIIIIIMIIIIlll ııııııııı urkıye'yı Am e r ı k a' ja benzet mek, bırçok Turk aydınının ve polıkacısmın merak r Yazan: * ^ * * Prof. Bahri SAVCI sos\al ve sıyasal kanaat gruplarının dusuncelerıne sığmadığı ıçın, butun T u r k umanımıtesıne Pohs laboratuarında scnetler uzerındekı ımzaların tetkık edıl mesı ve Grpgor'a aıt olmadığının anlaşılmasından sonra uç sanık Adlıyeye verılmışler ve önceki gun tevkıf edılmışlerdır ları arasındadır Turkıye'yı Arnerıkancı hayat felsefesı, sıyasal duşur.ce bıçımı ıçmde ve davranış çızgısınde tutmak da bırçok Amerıka'lının ozel gorusudur. Bu merak ve goruse gore her ıki ulkede kışıje onem veren \e onu esas alan bır demoKrasıdır ve ovle olmalıdır. Her ıkısı de mılll hayatlarında sıyası ıktısadî sosyal ınşaalarını o>le kurmaktadır ve oyle kurmalıdır Gerçekten, mumkun olan olçu de yapılabılecek bır demokrası teorısı açısından baktığımız zaman, demokrası konusunda Türk ve Amerikan goruş \e davranışında bırleşık çızgıler goruruz. Bunlar, hıç olmazsa, bır şeKİi demokrası teorısının ana çızgılenndekı bırleşıklen teşkıl eder Ama sadece buna kanmıyalun. Demokrasiyi, hurriyet idesinin bütun şumulıi ile ve ça^daş sosyal muhtevası ile ele aldığunız zaman; Amerikan dcmokrasisinde ve ondan daha çeşitli ve kesif ihtiyaçlar içinde bulunan Turk demokrasisinde bazı çıkmazlar gormek zorunda kalırız. Ayrıca, bu çıkmazların Turklye şartları içinde devamınm, Turkıye'yı işler bır şekli demokrasıden bıle yoksun kılma tehlıkesını getırdığıni de gormek zorunda kalırız Onun ıçın, Turk aydımna ve politikacısına duşen; bir şekli demokrası teorisinde her iki memleket içın birleşık olan noktalan geliştirerek aşıp, kendi sosyal ve ekonomik şartlanmızdan doğan bır muhteva demokrasisinı ve onun işleme şartlannı aramaktır. Bızı bu yargıva goturen şu tahlildır: I ir Şekli Demokrasi TeorUi Açısından Amerika ve Turkıje'deki Birleşık Noktalar: Bır şeklî demokrası açısından bak'ıgımız zaman her ıki demokrasının şu unsurlara dayandığ'nı goruruz Mahallî Belediyelere 1.305.000 lira yardım yapıldı Vılâyet 1964 yılı ıçınde 11 mahallî Beledıyeye 1 milyon 305 bın Ura yardımda bulunmuştur. Yardım ya pılan Beledıyeler şunlardır: Sağmalcılar, Tuzla, Kuçukkoy, Kâğıthane, Çatalca, Buyukçekmece, Kartal, Pen dık, Kuçukyalı, Maltepe, Sılıvn Yardımlar, Beledıyeler tarafından yol, meydan tanzımlerı ıle ıstımlâkler ve dığer beledıye hızmetlen ıçın sarfedılmıştır. Yardımlara gelecek yıl da devam edılecektır Bakırköyde elektrik havaî hattı hizmete girdi Bakırkoy ve cıvan ıle gecekondu bolgelerının elektrik ıhtıyacınm karşılanması ıçın İ E T T. tarafından ya pılan Velıefendı Beşyol arasındakı 35 bın voltluk ha\aı hat. hizmete gırmıştır. Bu suretle bolgedekı voltaj duşukluğu de onlenmış olmaktadır. I E T T vonetıcılerı vuksek gerıIım dolayısıyle havaı hat \e dıreklerıne yaklasmanm tehlıkelı oldugu nu belırterek bu bolgedekı vatandaş lann dıkkatını çekmektedır B Beyazıt Devlet Kütüphanesi genisletilivor istımUk edıleıek Mktırılacak olan Hurrıvet Mejdanındakı Dışçı Okulunun bır kısım arsası Devlet Kutup hanebine verıleeektır. Bu suretle Ifs82 de kurulmuş olan ve çok sıkısık şartlarda çahşan Be>azıt Devlet Kutuphanesının genışleülmesi mumkün olacaktır Kutuphanede memleket ıçı jayınlar lam olarak tâkıp edılmekte ve avrıca yabancı basınla da ılgılenılmektedır O Eşıtçı Seçim ve Sıvasî Temsıl: Her ıkı ulkede devlet me kanızması, ıktıdarı, her hal ve kârda genel devrı eşıtçı seçımden çıkan bır sıyasl temsıl esasına dayanır. Amenka, kolonı lık zamanında vâlı ıradesi şahsl ıktıdarından Turkıje, Osmanlı Halıfe Sultan tdaresi zamanında bu ıradenın mutlakıyetinden, sonraki cağlarda da bazı siyasl olıgarşılerın şahsl ıktıdarlarından kurtulup halka dayalı iktıdara gıtmenın yolunu demokrasi teorısınin bu eşıtçı oy vetıresıne uymakta bulmuştur Siyasî Hürriyetlerin Mahfuz Tutulması: Her ıki ulkede eşıtçi oy'un ışlemesı yoluyla bır sıyasl temsıle varmak ıçın siyasî hurriyetler muhafaza edılmıştır ve ışletılmıştır Sağnak yağışh O geçecek Uteme Yeri: BATEŞ Bayilik Teşkilâtı ÎSTANBUL Bu^un Ege ve Marmara bolselerı çok bulııtlu, sağanak ve zaman zaman gok gurultulu sağanak Çoğunluk Kararının Konvağışlı, Orta Anadolunun Batı ke O trolu: Fakat, bu çoğunluk karasimleri ile Batı Akdeniz Batı Karının da, turlu hukukl ve sıyasl radeniz bolgelerı parçalı çok bııyollarla kontrol altına alınması lutlu, ara sıra sağanak yağışlı, diğer bolgeler az bulutlu geçecckgerekmıştır. Yurütmenin yargı tir Hava sıcaklıklan Ege ve Mar denetıne, yasamanın Anayasa marada değışmi^ecek, diğer bolçe Mahkemesi denetıne, bütun sıyasi lerde tedricen artmasına devam ıktıdann devri seçımlerle halk edecek. ruzgârlar genel olarak Gu denetıne tâbı olması gıbı. ney \onlerden orta kuvvette, Ege Bız, bır demokrası teorisinde, ve Marmara bolgelerınde ise zabu dort unsuru şart olarak goru man zaman kuvvetli olarak esecek yoruz Bır demokrasıden soz açatir. bılmek ıçın, eşıtçı seçımın, sı>asi hurrıyetlerın var olması, yuruyecek kararın, çoğunluk kararı ol ARALIK 29 ŞABAN 25 ması, ve nıhayet, bu çoğunluk kararının alınması ve yurutulmesının de kontrol edılmesı gerekır 7 23 12 16 14 36 16 48 18 271 5 34 Çoğunluk Karararının Hâkim Olması: Bu suretle vanlmış bulunan temsıl sıstemınde işlerin yurumesı ıçın gereken karar, ço*unluğun kararıdır Cumhurıyet 15883 2 36 7 28 9 48 12 00 1 39 12 ">6 Turk ^e Amerikan devlet sıstemlerı, teorının bu dort unsurunu ıhtıva ettığmden, ayrı devlet yapılarına rağmen, demokraside •birleşmışlerdır. II sığmadığı bahanesıyle, reddedılemokrasının Hurrıyet Idemeye değer sayılıyor Bu reddesının Bır Esası Ile Çağdaş dıs de demokrası ıçı bır davra Muhtevası Açısından Her Ikı n'ş olarak gosterüıyor. Bu ise, llkedeki Noksan ve Çıkmazlar: demokrasımızın muhtaç oldugu Fakat, demokrasının hurrıvet kendını arama hurrıyetını sınırlııdesındekı bır esası ve çagdaş yarak, sonunda, demokrasımızın muhtevasını teşkıl eden sos>al gelişmesine engel olujor mahıyetını ele aldıfımız zaman, © \merikan ve Turk Demokgbruruz kı, Amenkan ve Turk rasilerindeki Çıkmaz: Amenkalı i Demokrasısmde bır noksan ve göruşte, demokrasının çağdaş muh çıkmaz da vardır So>le kı tevası açısından bır çıkmaz da ı O Amerikan ve Turk Demokvar rasilerindeki Noksan : Hurriyetın Demokrasının çagdaş muhtevabeşığl, demokrasının koruganı sası, sınırı, derecesı, şumulıi ulyılan Amenka'nın hurrıyet ve dekelere gore değışken olmakla bemokrası muesseselerınde noksanraber az çok, fakat tamamıyle lar gormek, bu demokrasmm bır demokratık yollarla bır devlet çıkmazından soz açmak Amerika mulkıyetı teşkıl edıp, bunu da, hlara ve bırçoklarına ganp ve yan gene demokratık yollarla kullanalış gelebılır Bız, ortada bır garıpralc yapılan devlet teşebbuslerı lık bulunmasına rağmen, bir yanyolu ıle sosyal adaleti ve toplumlışlığın olmadığmı sanıyoruz. sal guvenlığı tam verıci bır sosyal Ama ıtıraf da etmemiz gerekir kı, demokrası>e doğru genislemekteboyle bır noksana rağmen, Amendır. kalılar, yukanda gösterdığımız Amerikan demokrasisinde ise dort unsuru ıle siyasî demokrasilerınl ışletmektedırler. Onun, sos devlet mulkijeti, devlet teşebbusii soz konusu edilmeden, sadeyal adalet ve toplumsal güvenlık ce, devlete iktisadi ve sosyal alan konularındakı noksanmı, bır cıdda bazı sorumluluklar yukliyerek di noksan da saymamaktadırlar. ve devlet otoritesini sadece bazı Fakat biz, konuyu teorık yonden tedbirler alanında kullanarak, işledığımız zaman şunlan gormesosyal adaleti sağlama yolu uymezlık edemlyeceğımızl bıldırmek. gulanmaktadır. Amerikalı goruş, zorundayız bu yol ıle, her aıleye bir mesken. A Amerikan Demokrasisinde her ev başına otomobll ve teleHurriyet Idesi, Pluralist muhvızyon saglama amacını gerçektevasından yoksıın kalmıştır. Yâleştırmek ıstemektedır. Amerika, ni Amerikan demokrasısi, birbırikendi kapıtalızmını, sosyal makne pek zıt fikirlerın bır arada satlara uydurarak, bunu gerçekdaha doğrusu, toplumca genel leştırebılır d e . Fakat, Amenkalı olarak kabul edilmiş bazı gen«"l goruş, kapıtalızmını sosyal makfikirlere zıt fikirlerin otekilerle satlara ne kadar uydurmaya uğbirlikte bulunmasını kabul etraşırsa uğraşsın, çağımızın sosyal mez. Orada, hürrıyet ıdesı, unasorunları, devletın dışardan yuknım bır cemaat telâkkısı uzerıne leneceğı sorumluluk ve dışardan dayanır. Amenkan toplumunda, kullanacağı otorıte ile çozülemlunanım olarak kabul edılen bazı jecek bır >oğunluk, genışlık, demoral ve spntuel degerler vardır rınlık kazanmada, Amenka'nın kı, bunlar, herşeye üstundur Fıgosterdığı gayret temposundan ıhyatta işleyen demokrası e*kâ!ı daha hızlı gıtmektedır 13u hızlıde bu degerleri kabul etmek ve lığa eşıt bır sosyal adalet gerçekbu değerlerle uyuşmavan telâkkıleştırme hızına, nazari olarak bır lerı reddetmek zorundadır Denoktada bıtecek olan «devletın dımokrasıyı ışleten dort unsur, bu şardan sorumluluk yüklenip, otomoral ve spntuel değerlerm teşritesini dışardan kulanarak bulakıl ettığı unanım Amenkan cemacağı dışardan tedbirler» ıle varıat ı telakkısıne dayanmalıdır. Bu lamıyaçağı, gene nazari bır gertelâkkıye yabancı bır ıde, bır davçek olarak gozukuyor O halde, ranış, bır inanış, hurnyet içınde çağdaş Amenkan demokrasısi, sayılamaz, Çoğunluğun karan havoğunluğu, genışlığı, dennhği Lr.e gelme faalıyetme gınşemez; gıttikçe artan sosyal sorunlann eşıtçı seçım vetıresı mekanızması hızını, olçu ve ımkânları nıhayet ıçınde tercıh edılecek bır unsur bır noktada bıtecek olan dışarhaline gırernez Bir kelime ile, dan tedbırlerle karşılama gıbi bır cemaat dışı kalır. çıkmazla karşılaşmak istıdadındadır. Bu durum ise, genel hürnyet teorısı açısından hurrıyet ıdesmm ürklyeve gelince: Bu konuda ar temel nitelığı olan pluralızme aytık bır ıstıdattan değıl, kesın kırıdır bır durumdan soz açmak gereVakıa, genel hurnyet teorisinde kır Turkıye, çağlar ilerleyıp sosde bazı moral ve spritüel değeryal adalet ve toplumsal guvenlik lerden doğan bir birleşik inanca taleplerinin simdikinden pek fazyer vardır. Fakat, birleşik inania olacağı bir devrede değil, bucın bütun toplumda bir resmî çunku devrede bile, Amerikalı unanimite halinde kendini empogoruşe sadık kalarak bir miktar ze ederek, kendisine zıt fikirleri devlet mulkiyet ve teşebbüsünü kapı dışarı supürmesi yoktur. demokratik şekillerle kurma ve Bovle bir tutum ve telâkki tarzı, ısletme volunu bır kenara bırahurriyet idesinin pluralist muhtekıp, dışardan tedbırlerle sosya) vasına aykırıdır. sorunlarını mes'ut bir sekilde çoBu bakımdan, Amenkan dezemiyecek durumdartır Turkıye, mokrasısı, hurrıyet idesinin pludaha şımdıden, Amerıkalı goruralızm nitelığı karşısında bır nokşun yânı dev'et teşebbusune ıl sana maruzdur tıfatı bırakıp de\letın dışardan B Bu Noksanın Turk Demoktedbırleri yolu ıle sosyal adaleti rasisinde Tecellisi: Bu noksan, ve toplumsal kalkınmayı ve gü Turkıve'ye gelince, hürriyetin ve venlığı sağlamayı arayan gonldemokrasinin gelişmesine engel şun getıreceğı bu yetersızlık hâle gelıyor. Çunki, pluralist olçıkmazı ıçındedır Turkıve pluramıvan bir hürrivet ve demokrasi list hurnjet telâkkısı ıle devlet anlayısının da makbul sayılab'leteşebbuslerı telâkkısı üzennde \ ceği fikrini Turkıve'ye getirmiş merıkan çı^gısını aşma zorundabulunujor. Turkıye'ae «Amenka' dır da bıle hurrıyet idesinin bazı yonlerı, bazı fıkırlerı, bazı davranış ları ve ınançları, unanımıteve sığ madığı ıçın reddedılebıldığıne go re, bızde oncelıkle reddedılebıhr» fıkrının vayılmasına sebep oluyor O zaman da Anajasalarımızın bıle ! gelmes'nı emrettıgı pek gsnel ve mâsum sosjal muhtevalı fıkırler, sosval muhtevalı hurnjet ıdesı, sosyal muhteva'ı ınanıs %e davranışlar, sırf siyasî vapıya hâkım D MEVLİT T Cumhuriyet'e Öğretmenin çitesi nMajıs 1964 tarihinde asker olan oğıetmenlerİ7 Okuma Yazıııa Okuiunda vazife gormoruz. Aslî maasımK vırmı H,\vlı [azla ucıetle elektriğı suvu ^amosu olmavan bir e\de maddî \e manevı ımkansızlıkl ıı ıçınde kıvranır her birimiz Cıınku; çerıve kalaıı oıra ıle vivecek mı alalını givecek mı alaltm vakarak mı alalım voksa diğer sosval ihtıvaclarımızı mı kaısıla%alım? Bu sovlediklerimiz zaruri ihtivac Heçil ınidiı? Bir oğretmenin değeri maddivatla nlrulehilir mı? Ayrıca 26 lemmu? 1%3 JarilıinHe Mirıırlıığe çiıen 291 savılı kanunun ııv?u! ınınasma daır talımatın fe) bendi gereğince dort avl'k tı»mel ı c il'tısas oJitimirKİen sotı,a gerı kalaıı viıını a\lık oğıclnıenlik hizme' surel«>ıı ıcınde maas \e ozluk haklaımı kendı SIH'IIIPM ıcıntlp Millî E^itim Bakaıılıiı butcesinden alma\n d("\.ım 'rip<ekl"rdıı > denilmektedir Acaba bu kanunıı vetkîsi? kımseler mi onavladı? Havır YetUililerimiz onavladı Ovle ise vctkililerimuin kabul etti?i bu kanun \ine \etkilılenmız tarafından hıce sayıldığı hakikat \e rok acı bir gercektir. Duyurmak isti>oruz yetkilılenmize Bİ7 öğretmen leri bu hakka sahıp kılıp da: maddî ve mane\î ımUânsı/hklar ıcınde kıv randırmak ister mısıni7'' Fakat bi? Okuma Va/nıa Okulu oğretmenl<*ri haklaı ınuzın iade edileceğıne ınanıvoruz. Sa}gılarımla.» Mevlut İlhan Ok. Yaz. Ok 2. Bİ Oğretmeni Bornova Izmir CUMHURtYKT'in Tefrikası \Bixe gelen \sumf geçer BOZKIRDAKİ ÇEKİRDEK Bozkırdaki Çekirdek Ağanın !> Baktım cırak paketleri aldı gidıvor, iş işten geçti. Ben ağlamava başladım. Ağladığımı gorunce şaştı. «Ulan rezıl. ben ağlıvacajıma Bu nevin nesi?» diye kızdı. Sana ceza mı venlıvor, kız gibi mal veriliyor. hem de eskisi gibi değil. juzde yirmibeşle verilijor!» dedı. «Ko\e gidince komşulara soyle istıjen gelsin, dılediği kadar alsın, ben scverim sizin Sirıni > dedi. «Peşınatsız, diveceksın, eski hesapların silinmesıne hıç bakmıvor bu ktz Hacı Emmim, dıyeceksüı» dedi. «Yakuı kojlere tclal cağırt, onlar da gelsin» dedı. «Hacı divor kı demelı Bu Ilgaz toprağımn namussuz adamı beni bu tavda hiç bulamaz ebedı, dıjor demeli » «Bunları dınlerken. fukara Hacı Emmimin aklını sıcrattıgından hiç şuphem kalmadı Can korkusuvia ben beni bir sılkeledim! Bir vaııdan da jureğime bir acıma vurdu ki, telli kurşun değse o>le vanmaz! Kime acıyorsun? Hacıya mı' İji bildin Çopur Ağa, Hacı Emmime acıdım. Sen sevmezsin, «Domuzdnr» dersın, Kotuluk guke çekilse, yeterince yeniden bulur buluşturur, Osmanlı mulkune serpeler» dersin Yalan m ı ' Yalan olmasa da Hemseıı bulunmu; Hemşeri? Bu bizim Hacı Zekerja'' Iki metelik icin oz babasmı keser mi kesmez mi, senin Hacı Emmin? Bilmem Sen bilmez.sin ama, ben bılırım. keser Hemi keser, hemi de, Alahtan kurban sevabı umar! Bana oraları karanlık Benim bıldiğim, hcmşcri, hemşerisini tutacak amansız >erde... Fazladan, Hacı Emmim, toprağımızuı birinciye gelen zengini ve de birinciye gelen so>lu kışisi Bunların elinde, Sultan Mahmud'un Hariciye Tuccarı fermanı vardır ki, Beyinı, adaın boyundadır. Dilerse gemi donatır da, firenk içine salar. Sen bizden iyisini bilirsın, fermanlı Hariciye Tucçan olmıyan muslumana, gemi donatıp firenk içine salmak yoktur. Odun kayığı, ko Yazan: KEMAL TAHİR 49 50 Bo/kırdaki Çekirdek Bozkırdaki Çekirdek 51 mur ka.Mğı işletebilirse işletir. Ayrıca. benim Hacı Emmimin, her tezgâhta, ince mekikleri gidip gelir ki, şeytanın aklı ermez. Orman Iarda kesimleri, tren vollarmda keseneleri işler. Sav ki hukumet gibi para basar, bizim Hacı Emmimız Peki. ne demiştir atalartmız? «Zenginden hiç zarar gelmez» demiştir. Hacı Emmim olmasa, biz buçun, kbvlunun gaz yağını ala mı bilirdik"' Sevabma mı alıvor oğlum?. Bizim yalancı mazbatamızla parası olmıyan fıkaranın gazını ambarma atıvor hukumet fivatından, sonra harman odemesı satıyor on katına Olsun Hacı Emmim, «Ben karışmam» dedi mi. memur takımı bile, şu kadar parayı nereden «dercedecek de hııkumetın verdıği oteberiyi alabilecek'. Bunlar hep iyiliktir bilene Evet, benim vureğimi acıma kapladı. «Aklını sıcratmış ya neden> divorum. Sonra donuyorum, «Dur topal oğlum, sen bu Hacı Emminin gunahını almaktasm Bunda delirme belirtisi yok Hani gözlerini kan bıirumemiş, hânı. elinde ayağmda titreme, ağzmda kopuk Delirdi de. neden salyası siımuğu birblrine karışmadı? Gorunuşu neden adama benzemekte''. divorum. Apansız aklım başıma geldi, «Hay anan ole topal pezevenk» dedim. «Ulan, deli doktoru mu kesildin? Davran savuş da deliden tatlı canını kurtar» dedim. Tam dukkândan hoplayıp savuşacağun irkilip tuttum ben beni Çunku deliye uğradın mı, hoplayıp savuşmak olmaz. Yoluyla vordamıyla çıkacaksın! «Sağol! Senin dediğin doğru. diye etekliyeceksüı! Delije surat asmak yoktur. Kendini zorlayıp sıntacaksın! Eteklemcnin de, sırıtmanın da hiç arasını kesmeden, kıçını duvara surerekten çıkıp savuşacaksm! Dediğim gibi, etekliyerekten, sırıtaraktajı, •sağol» diyerekten sıyrüıp canımı dışarı attun. Topal muhtar elini iki kere başına vurdu: Bundan sonrası beyim, bizim bu Ilgazımıza bir karışıklık duştıi ki, tarihler yazmamıştır. Bidm buranın es nafı, aslında Hacı Zekerva Emmimi sevmez ama eskinin lonca toresince, izine basarak vurumeden de edemez Bu meselede de ovle oldu. Butun esnaf bulaştı, tanıdığını bildiğıni pazı gucuyle dukkânma cekip veresive mal dağıtmava Onceleri, bu iş pek açığa vurulmadı Herkes, alacağına sağlamlan seçti ama az vakitte borclarına sağlam alıcılar tukenince, az biraz sağlamlarına da verir oldu. Derken. Bevira, Hacı Emmimin oğulları meseleyi du>up Ankaradan, tstanbuldan vetiştiler «Dur aman» dedilerse de soz dinletemediler. Hacı Emmim kukredi ki, dağlara çıkmasma çok bi şev kalmadı. «Mal benim değil mi karışmayın» dive bağırıvor. Oğulları, •Aman, doktordan deli raporu uvduralım, aman vargıçtan bunama kaıarı çıkaralım» di>e dolanıyorlar. Sonra nasıl duzeldi bu i ş ' Ankaradaki casusuna mı soruldu? Yok beyim!.. İşler bu sulardavken, Cinci Nezir alçağı çıktı ortaya Cennet kıışuna fal baktıran Algozumciı Resim çeker, muska satar bir namussuz ki gormeyince ne desem boş Demin pazarda gordum. Gordunse nasıl bir besmelesiz olduğunu ossaat bilmışızdir. Evet, bu Cinci, cincilikten, bakıcılıktan, az biraz da hırsızlıktan, en çoğu bir deli kızın ırzına geçmekten Çankırı mahpusunda yatmaktaydı. Meğer gununu tüketmiş, kara yılanın deliğinden uğraması gibi, çıkıp gelmiş bakraış ki Hacı Emmim, mal dağıtmakta, Cinci de kuyruğa girerim sanmış Gunun birinde, Hacı Emmim, veresiyeye mal ölçerken, biri dikiliyor karşısma zırpadak. eline davranıyor. Hacı Emmim bakıjor ki, bildiği Cinci Nezir «Nereden çıktın ulan Cinci Nezir. Çankrrmm koca reisi sallandıramadı mıydı seni> diye soruyor. Cincidir, «asamadı >a Savende asamadı» diyor. Hacı Emmi! Eee Peki?» diyor. Cıncı sıntıyor da «Pekisi (Arkası var) V ıze ilçesınde ıkı tane ogrencı yurdu vardır. Birisi dort sene önce, ikıncısi ise 1%4 • 1985 ders yılında \ ıze Ortaokulunda vazıfeli iki öğretmen tarafından açılmıstır. Bu öğretmenler kendilerı veva adamları vasıtasıyle kovlerde «Bızım yurda gelenler sınıf geçeceklerdır» propagandasını vaptırmıslar ve yurtlarına fzmıt, Sarav, Muratlı, Uzunköpru ve Vize'nin kovlerınden bırçok öğrencı kavdolmustur. Bugun senelik taksıtler 1050 I. ıken vurtlarında 34 öfrencı, diğer vurtta senelik taksıt 750 L. olduğu halde 26 öğrencı vardır. Yurda ortak öfretmenlerden biri de vurttan kazandığı kâfı çelmiyormus gibi bir de kırtasıve dükkânı açmıştır. Bu dnrum dılekçe ile Milli Eğıtim Bakanlıgına aksettirilmis ve Millî Efitim Bakanlıgı dnrumu okul müdürunden sormustur. Okul Mudürü de hakikatlerin aydınlanması için Bakanlık müfettisi istediği halde Millî Eğitim Bakanlıgı hâlâ müfettiş gondermemıstir. Acaba öğretmenler ticaret yapabılirler mı? Ortak bir yurt açıp bize gelenler sınıf geçecek propagandasını yapabilirler mı? Bu soruların Oknl Müdürünun müfcttis ıstedigi halde müfettiş gSndermiven Millî Egitim Bakanliğınm cevaplandırması lâzımdır. Dnrnmnn bövle oldağnnn Vıze ve butün cıvar bilmektedir Acaba Milli Etitim Bakanlıfı öğrenmek istemez mi? Yeşilevîerıleki rîinılevıı evi riiı\ı\ıır. Adana'da oturan C.Y. yazıvor: «Geçenlerde gazetenızde, Yeşilevler semtınde çalısan bır randevuevınden bahsetmiştım. Acaba bir favdası olur mo diye kontrol ettim. Evet, faydası oldu.. Hem öyle bir faydası olduki, firar eden Belediye Baskanını bn evde aradıklan halde polısler burasını kapatmadan gıttiler!.. Randevuevı rahatlıkla ıslıyor. Arada sırada. sebrın tanınmıs kımselerı de burava gelıvor. A ma Emnıvet Mudurldğunün vetkılı uzuvları, seslerıni çıkarmı vor.. Belkı onlar da znarete gı divorlardır..» dıvorıaraır..» < • •••<••• «•«««•• •••«««• •»• «•««««• ««««a •«««•«• ««••• •««»" «•••• ««««•«• ••••»«• "•""»*