Katalog

25 Ekim 1960 CUMHURİYET BEŞ 6 7 Eylul duruşmasında 15 şahit dün açıkça "Hâdiseler tertip eseridir,, dediler Baştarafı 1 incı sahifede kendisinin elinden geçtığinı söy reden biliyordunuz. Bana şu ee cih edınce t m r e a l p : yardım için elinden geleni esirge | mekle söze başladı. trene Dir saat gıbi bır vakit kal Taruk, vakı suai üzerine hâdiselillî Türk Talebe Birliği eski lüyor. Zorlunun (Bu hâdiseyi vabı verdiler, tek camı kırık ev «Muhakeme safahatinden öğren mediğini 4 eylül Londra mitingi I Cemal Sancak 6/7 Eylül hâdise mıştı. Başbakan ile Cumhurbaş ler hakkında şunlan söyledi : aşkanı Hüsamettın Canöztürk, donduralım. Kıbrıs meselesini ler romların evi olacaktı. Biz de diğimize göre telefon görüşmesi ne 6 bin Türkün katıldığını ve ] lerinin mürette polduğunu emin kanı yanyana oturdukları zaman * 6/7 Eylül hâdiseleri bir terVnadolu Ajansmdan Erdoğan iki sene sonraya atalım) mealin o izden yürüdük. değil şifreli telgrafmışji diye ce Mr. Eden'e bir muhtıra verildiği j bir kaynaktan öğrenerek rapor ben aradaki camı daima kapatır tip olduğu kanaati bende tebelJlus, bü Ajansa mensupken bi deki telgrafından haberi var >:nıvap verdi. Biz de o yüzden yürüduk. ni söylemistir. J ettiğini, bütün teşkilâtın müşaha dim. O gün de kapatmıştım. Ak lür etmiştir. Şöyle ki, o gece zaahare Brüksel'e basın ataşesi ta dır, dedi. Başkan Pencereleri ilk kıGökay da şu soruyu sordu: Şahit ertesi günü Londra'da ve | desinin bu merkezde bulunduğu saray'da aradaki cam vurularak bıta hiçbir hâdiseye müdahale etin edîlen Nail Mutlueil, Kıbrıs «Başvekille görüştüğümde bu bir rilen ve gerek îngilizlerin, gerek i nu, zâbıtanın hâdiseler karşısında Taksim'den gidilme emri verildi. memiş, müdahale, iş çığırından Kırea Evet vırdır. Bu tel ran kimdi bilıyor musun? Şahit D. P. Hlerden başka milli feîâket olur demişim. Ve Türkierin ve Rumlann iştirak et tamamen pasif kaldığını ve Millî Kısa yol bu değildi Taksim'deki çıktıktan sonra olmuştur. Hattâ 'ürktür Başkanı ve Beyrut Ba gral'ı okudum. khn olacak (gülüşmeler) nümayiş yapılması aleyhinde bu tiklen bir kokteylde bulunduğu Emni>»;in bir binasına bilmiye nümayiş çekirdeklerinin görülme zamanm Emniyet Müdürü Alâetın ataşesi Hiknet Bil. üç milli Celâl Altındağ Başkan Bu hususta başka lunmuşum. Gerçi bu benim için nu buna Zorlu'nun da katıldığını | rek saldıran çapulcuların tek bir si herhalde arzulamyordu Tak tin Eriş, Taksim'den aşağıya iner mniyet memuru. Nato'da Harisöyleyeceğin bir şey var mı? güzel birşey ama böyle bir ko söylpıriş, 5 eylülde Türkiyede bir ; memur tarafmdan defedilebildiği sim'den dönerek Kabataş'ta bek ken Yuva mağazası önünde nüma iye memurlarmdan Coşkun Kırdinleniyor liyen A'car motoriyle Haj'darpa yişçilerı görmüş, arabasmdan inŞahit Var. D JP. ilçe başkanı nuşma olmadı. Esasen iki kişi aa. Ama bunlardan bir çoğu varr.ring yapılması hususunda dü ni söylemiştir. şa'ya geçtik. Taksim'de Opera biurda yok. Başkan Diğer şahit Celâl nı içeri attık diye bizi ilk önce rasında konuşulanları nasıl du şünceler ileri atıldığını ve bunun Başkan Celâl Bayar bu işin nasının önünde bazı nümayişçile miş, fakat müdahale etmeden a5 inci subeye memur olarak al yabilir?» j acab^ Kıbrıs dâvası üzerine mürabasına binmiştir. Bu durum Altındağ'ı alın. Gemi kalkmadan tanıklar Dolkomünistler tarafından yapıldığı re rasladık. Garm içerisi de kötü Emrealp: «Bu koskoca bir ttş^ Şahit Celâl Altındağ yemin dılar sonra da yürütüp emekliye essir olup olmıyacağı hususunur, telkininde bulunmuş onlara yük kılıkh insanlaria dolmuştu. Tre karşısında nümayi^iler bile kealabahçe camii avlusunda toplaayırdılar. kılâtın istihbaratıdır» diye cevap disini alkışlamışlardır. Bunun bir ettikten sonra askeri hâkimlikteemmüi prtıldiğıni ilâve etmiştir lemek istemiş ne dersiniz? arak yoklama yapıldı. nin hareket saatine 2 dakika ka tertip olması gerekir. Çünkü bır Menüeres Müsaade ederse verdi ten emekli olduğunü, hâdiseler Bunun üzerine Başkan şahitten Milletlerarası Hür Hukuk CeŞahit 'Ertesi günü Vilâyete la Işletme Müdürü Rüştü Sarp zâbıtanın bu kadar büyük bir hâniz birşey soracağım. Şahıt hâdiHâdise akşamı Ethem Yetkineri niyeti temsilcisi Remon Nikole sırasında örfi İdarede hâkim seleri D. P. yaptı evvelden de his Taksimde gördüğunu ve kjndisi. şu suali .ormjştur: «Bu arada Fa dâvet edildim. Alâeddin Eriş, Men gelerek Menderes'in Londra'dan disede hiçbir şeye müdahale etmüşavir olarak vaziıe görrnüş sediyoıduk mânasma gelen ifae vapurda. Gemi yine oldukça deres, Savcı Hicabi orada idiler. arandığını söyledi. Düşük Başba memesi bir tertibı gösteriyor. Söy nin Ankara pazarının önünde nü tin Ku.,tü Zcılu ne dedi?» :alabahk. Ait salonda Oktay olduğunü söyledi ve 67 eylul o dede bulundu, mademki hisse mayış yapanları tasvip ettiğini Şabit tîir şey söylediğini duy Köprülü de vardı. Köprülü bana | kan Londra ile görüştükten son üyeceklerim bundan ibarettir.» ngin'in kardeşi Dilek Engin laylarını uzun uzadıva izah et diyordu neden o gün adadan aşa bildiren tanığa bir avukat şunla rnadını, dedi ki: «Bu hâdise ne mânâ ifa ra ve tren tehirle Ankara'ya müBaşkan Sanıklardan söz ale Bayarm • kızı Nilüfer Gürsoy tikten sonra «Şuna sar.aat getir ğıya indi. Başkan Yüksek Soruşturma: de eder?» «Ben, «Bu millî bir ça teveccihen hareket etti. tzmit'te tnak istiyen var mı? rı sordu: nümayişin büyüdüğüne dair birdim ki, bu hâdiselerdc hükümeine göze çarpıyor. Saat 9 da Savcı Müsaade eılerseniz Eriş Tanığm söylediklerini » Hükümet böyle birşeyi ter dakı ifadenizde Zorlunun Tüı'Si leyan neticesidir» dedim, bana 'assıadaya geldik. Mahkeme sa tin teşviki olduğu aşikârdı. Fa beıı de bir sual sorayım. Ben de tiplemiş olsaydı bunu hangi teş yede dt bir mifing yapılmasının |cevaben: «Hayır dedi bu komü i çok telgraf aldık. Bunlardan bir dinledim. Böyle birşey varit deonu hemen doldu. Dinleyici çok. kat mürettep olduğu hakkında bir sual sorayım Menderese. Men kilâta yaptırabilirdi.» nistlerin işidir. Hükümetin kana j tanesi Rüştü Sarp imzalı olanını ğildir. Ben hiçbir zaman oradan j faydalı bulunacağını söylediğini | bizzat ben Bayar'a verdim. Bu akat intizam Tiükemmel. Saat el'.mızde bir delil yoktur.» dedi. deres neden o sırada tirenle Anatı ve emri böyledir.» telgrafta hâdiselerin büyüdüğü geçmedim, orada bulunmadım. Emrealp «Ifadelerimde hiç . ve ve bunu arzu ettiğini ifade etkaraya hareket ediyor. «Salonda .25. . Celâl Bayar ve Nedim ÖkMenderes Mürettep olmamişsıniz. Fakat bütün araştırmalarımıza ve şehrin 30 40 yerinde yangın Tanık Ben kendisini orada gülüşmeler son haddini bulmtış bir zaman tertipden bahsetme. ; Şahit Duymadım efendim. nen geldiler. Köpek dâvasında saydı önlenebilirdi şeklinde şa[ rağmen bu işte komünistlerin ro çıktığı bildiriliyordu. Bütün bu gördüm ve alkıslandığına şahit dim. O zaman esasen en ufak bir] 1 lu» Menderes sadece allın dişleri arılan karar kendilerine tefhinı hit bir ifade kullanıyor. Bütün I lü olduğu görülemedi ve bunu telgraflar almmasına rağmen ge oldum. kıvılcım bu r.eticeyi doğururdu. Avukat Karagil'in Millî Emmyet Reisliğine bildir ri dönülmemekte ısrar edilerek dilecek. bu söyledikleri kendi fikirleri görününceye kadar güldü. ilk nümayişlere müsaade edildık. Esasen bu işi komünistlere yola devam edildi. Nüvit Yetkin'in dir. Hiç bir şeye istinat etmiyor. Albay Çoker'in cezalandırılması diğini zannediyorum. Mecidiyejyüklemek gayreti o kadar ilerleKöpek dâvası j Başkan Bunları müdafaanız köyden bir kamyon kazma kürek şahitliği j mişti ki, Örfi İdare bile bir MilSapancada treni durdurtarak şahitliği isteniyor Bayar salona girerken kızı Ni' sırasında söylersinız. li amele getirildiğini gördüm. lî Emniyet memurunu komünist postahaneye gıttik. Fakat postaBu tanığın da ifadesi bitmişli. Daha sonra Denız Kuvvetleri üfer Gürsoy ayağa kalkmış ken| Menderes Emredersiniz efen « Netice olarak hükümet ta. Bu söz üzerine Savcı şahidin diye tevkif etmisti. hane kapalı olduğundan konuş | Bundan sonra Nüvit Yetkin'in şaFahrı Çoker ! rafmdan Usine el salhyordu. Sanıklar Ba dim. Yalııız bir şey arzetmek is Başhâkimi Albay hâdiseler dolayısiyle hakikati süylemediği için kanuni Bilâhare Menderes şahide şunu mak mümkün olamadı. Sapanca ] hadetine geçildi. Yetkin ifadesin[ tanık olarak dinlencli. Olaylar teessür gösterildiğini görmüşar ve Ökmen yerlerine otur1 tiyorunı. muamele yapılmasını istemiş fa ı sordurdu: «Neden polis hâdisenin tren istasyonuna gelen sifreler o ; de 13 Ocak 1956 tarihinde Meclis dan sonra «Tertipçıleı» olarak • tuktan sonra . Yargıçlar heyeti ! Başkan Diğer samklardan mahkemeye verilen komünıstier; mü' kat hâkimler heyeti buna lüzum I mürettep olduğunü biliyordu da kunduktan sonra dönmeye karar tahkikatı açılması için topladığı erini aldı. Bayar yine lâcivert konuşacak var mı. Siz yerinize ve Kıbııs Türktür" Cemiyeti men « Teessür duyulduğunu bili I görmemiştır. ! siz bilmiyordunnz?» | verdiler. Trende iki lokomotrf evrakları Büyük Millet Meclisinoturunuz. lbisesini giymişti. Bir yerde ça yorum. Bundan sonra Zorlu konuştu , Şahit Millî Emniyeti Emııiye i bulunduğundan bir lokomotif hu de umumi heyete arzettiğini ve «Menderes konuşmakta israr suplarını yargılayan iki numara nura battığından bilhassa R İ O ve şahitten kendisinin bu hususta ti L'mumiye ile karıştırmamak | susi vagonu alarak İzrait'e dön ifadesinin teferruatınm lı Örfi îdare mahkemesinin başMeclis yakkabısı çamur içinde idi. Ök ettiği ve bu arada her zaman kanı olan Fahri Çoker Yüksek Menderes, tekrar sanık bir şey söyleyip söylemediğinin lâzımdır. Benim bu işten haber dü ve Izmit'ten araba ile lstan zabıtlarından öğrenilebileceğini, kullandığı (Çok muhterem Reis Adalet Divanı Başkanı Salim Baş , dar olmak için. methaldar olmam ] bul'a hareket etti. Yolda rasladınen'in üstünde ie duruşmaların sorulmasmı istedi. Fakat şahit kürsüsünde bir tertip eseri bulunduğunun kalâzını.. laşından beri ^'vciiği lâcivert elolun sorduğu: ğımız nümayişçilerden. bu terti çmılmaz bir hakikat olduğunü, Menderes tekrar sanık kürsü esasen buna cevap vermiş olduBundan sonra Alâettin Eriş şa bin tatbikçilerinin particiler ve Kıbrıs hâdisesinde lehimize bir ıısesi bulunuyordu < Sezme, duyuş, içeriye do süne gelerek «Bu tahminleri ne ğundarı sual sorulrr.asına ihtiyaç hitten şunu sordu: «Polis bu ha parti teşkilâtında aramak lâzım hava yaratmak için bu tertibe giğuş şeklinde bu hâdiselerin bir ye dayanıyor. Kime müsaade edil duyulmadı. Başkan Başol yoklamayı yapreketi bastırabilecek bir kuvvet geldiğine inandıın. tertip olduğuna dair bir kaıiaati miştir. Benim Bayarla görüştüğü ıktan sonra «Gereği düşünüldü, dildiğini ve ifadesinin bundan İbrahim Oğuz'un te miydi. kanaatiniz nedir?» niz var mı?» şeklindeki sorusuna mü kim duymuş? Tevkifbanelere Vilâyete geldik, Örfi İdare ilân ibaret olduğunü tekrar etti. Bun'üksek Soruşturma Kurulunun Şahit bu suale müspet cevap edilecekti. Fakat örfi idarenin na dan sonra Köprülü'nün avukatı «Yok..» diye cevap verdi. Orü 'sas 2 nunaralı Köpek dâvası şahitliği verdi. ldare Kumandanı Nurettin Ak ajan grinderip malumat toplayasıl ilân edileceği, ne şekilde bir bir sual sormak istediğini söyleİe Esas 1 numarslı Anayasayı cak kadar bu mesele ile ilgile. Bu sefer şahit ibrahim Oğuza Bugün heışey gösteriyor ki, sa tebliğ yazılacağı hükümet erkânoz'un Örfi İdare yargıç ve sav • hlâl dâvasının birleştirjlmesine nen ve bu işin içine bu derece sıra gelmişti. Bu zat 6/7 Kylül hâ nıklar kendi dertlerine düşmüş nı tarafından bilinmiyordu. Bu di. Kürsüye geldi. cılariyle yaptğı bir toplantıda: ; :arar verildi» dedi. vakıf bir adamın bunu da bilme diselerinde İstanbul Bölgesi Polis ler. kendi şahıslarını kurtarmağa nun üzerine Ankara'dan Ikinci Avukatın, Fuat Köprülü bvı «Meydanlarda salkım salkım in Bu suretle dosy;» müstakil olsi lâzımdır» dedi. | çalışıyorlar. Müşterek hareketten Dünya Harbi zamanında yazılmış tertipçiler içinde midir? sorusuBaşmüfettişliğinde imiş. sanların asılı olduğunü görmek | ıaktan çıkmış ve Anayasayı ihlâl Tanık «Kapalı bir odada yapıbir örfi idare emri getirilerek na : Şahit, Oktay Engin ile aynı a pek eser yok. istiyorum.» dediğini söyliyen Fah losyası içine girmiştir. Bu cümlan görüşmeleri bilmeye imkân partmanda oturduğunu beraber N. Yetkin «Bu tertipçilerin Ahmet Salih Korur tarafından Savcı aynı şahitten iki sual sori Çoker'e Başsavcı Egesel «Gö1 eden olarak karann Anayasayı tetkıkat neticesinde yeniden kaleme alır.dı. Benim yaptığım kay'ın Cumhurbaşkanıııa gönder yoktur.* diye cevap verdi. rakı bile içtiklerini, o sırada Ok rulmasını istedi : hlâl dâvasının neticelenmesinMenderes, Zorlu. Bayar ve GeBaşkan Pendikteki Edirneka tayın kendisine Selâniktcki bom«Aknoz Paşa 15 günde bir hâ bildiklerim bundan ibarettir. diği bir telefon yazısmda kendilen sonra ilân edileceği anlaşılsinin isminden de bahsedildiğirıi pıdaki şahıslar aynı anda elle. bayı kendisinin attığını bunu kah kimleri toplıyarak hâdiselerin Başkan Florya'dan Haydar dik'ten müteşekkil olduğunü öğnış oldu. , bildirdi. Ve bu mektubun okun^ rinde kazma küreklerle harejiete ramanca bir hâdise olarak telâk komünistlere yükletilmesini isti paşa'ya gitmek üzere hareketten rendim. Fakat Köprülü'ye ait emasını istedi. Gökay'm Bayar'a geçi^'orlar bu vasıtalan nereden ki ettiğini ve buna mukabil ken yormuş. bu doğru mudur? Bun sonra kısa yolu tercih etmeyip limde bir delil yok.» >7 Eylul olayları dâvası yazdığı ve «Ellerinizden cperim» buluyorlar? Köprülünün avukatı : disine hükümetçe ev, vesaire ve dan başka Milli Emniyetle emni Taksim yolu ile gidilmesi sizce cümlesiyle biten telefon yazısı yet işleri arasındaki farkın belir nümayişçilerin işe başlayıp başMenderes Hayır reis beye rilmesi vaadedildiğinı söyledi. Başkan «Sanık Ökmen'i çıka« O günlerde muhalefet olaokundu. Yazıda hâdiselerden fendi hazretleri. Anlanm şu olamadıklarını görmek için mi? ın. Bayar kalsın 67 Eylul sarak bunda bir komünist parmaBaşkan Bunları söylerken tilmesini riea ederim.» sonra alınan tedbirler anlatıhŞahit bunlara cevap vermiş ve Tulga Tahmin ediyorum e ğı olduğuna aranızda inanan miluklarını da getirin» diyerek 67 Ali L'lvi'nin iırc asmdan M. Ali i yor, Yusuf Ziya Öniş'in Sarıyer lur bu olur. Aniden bulunacak yanınızda başkaları var mıydı? Milli Emniyetin dış düşmanlarla, fendim. şeyler olmaz bunlar kazma kületvekilleri var mıydı?» îylul hâdiselerinin dı;ruşmasına Şahit Yoktu. deki tahripçileri bir komünist; Tekinalp sabotaj ve casusluk ve komünistKemal Hadımlı 3/4 eylüle eçmiştir. Aradan beş dakika Başkan Amma ilk ifadenizde likle uğraştığmı söylemiştir. Yetkin Hatırlamıyorum... Ha mahkumunun idare ettiği bildiri rek.. her yerde bulunur. bağlıyan gece Refik Tulga îzmir' tırlamıyorum... îeçtikten sonra bas'a r.üşük Men Bey hazretleri) cümlesinden bu' liyor ve Emniyet Müdürlüğün j 2 kişinin Ahmet Şenova ve diğer Orhan Eyüpoğlu in neresindeydi? leres olduğu halde sabıklar sa gün sarfınazar ettiği gözden kaç j den bu konuda alınan bilgiler Şenovanın olduğunü söylemişsiKemal Savcı Daha sonra Köprülü'nün avuka Başkan Nerede olursa olsun. ona getirilmişlerdir. Menderes mıyordu.» Müteakiben üçüncü sıralanıyordu. Fakat Gökayın ya niz. Yüksek Soruşturmada verdıdinleniyor tı nisan ayında Köprülü, KaraosDâvamızla ilgili değildir. dinleniyor ğiniz ifadede böyle demişsiniz. 'Ugün fümeye yakın renkte iki şahit Galip Aylav'ın dinlenmesi zıda bahsettiği Albayın Fahri Ço manoğlu ile seyahate çıktığını, Mütaakıben eski Trafik Şubesi ker olmadığı anlaşıldı. Başkanın lüğmeli bir elbise giymişti. Pö ne geçildi. Bu sırada Oktay söz istedi ve bu seyahat esnasında 6/7 Eylül Bu sefer gazeteci Kemal SavcıMüdürü Orhan Eyüboğlu dinlenhâdiselerine temas edilip edilmekare sulka bir kravât takmıstı. dedi ki: Galıp Aylav hâdiseler sırasın bir sorusu üzerine tanık: nın ifadesi almmaya başlandı. di. diğinin .tanıktan sorulmasmı iste«Efendim .••.ahıt yalan söylemekıfger sanıkların giyinişlerinde j d a £yüp Emniyet âmiri olduğu« Hiçbir zaman bu hâdiseyi Kemal Savcı malumatının daha Şahsi kanaat olarak olayların tedir. Aramızda gerginlik vardır. di. Nüvit Yetkin, seyahatte hâdi•ir değişiklik yoktu. Başkan, nu söyledi ve nâdiseleri anlata komünistlerin yaptığı kanaatinde nümayiş safhasına Istanbul va Bir ev meselesinden dolayı ara ziyade Oktay Engin hakkında olselere temas edildiğini, fakat uruş'Tiaya şahitlerin dinlenme rak mürettep olup olmadığı hu olmadık» dedi. duğunü, bu zatm hükümetten hilisi hariç olmak üzere diğer sa mız açıktır.» Köprülü'nün bu hâdiselerle alâmaye gördüğünü, kendisine ev iyle başlanacağını ilân etti. Bu susunda sarih bir malumata sa1 nıkların razı oldnğunu tahmin kası olmadığını söylediği ve terSıra Emrealp'de Başkan şahide: «Aranız açık verildiğini. Üniversite Kalemi varada Başsavcı Egesel söz ala hip bulunmadığını sözlerine ilâtibin nasıl yapıldığmı bilmediğini sıtasiyle zaman zaman çekler gön Izmir Emniyet Müdürü Nevzat ediyorum» diyen Eyüboğlu Etem mıydı?» diye sordu ak Coşkun Kırcanın bir acıkla . v e e t t j söylediğini belirtti. Bundan sonderildiŞini, memuriyetlere yerleş Emrealp ise o zaman Istanbul Yetkiner'in kendisine «Bir cam Şahit Hayır efendim. ıa yapacağını bu münasebetle } Dördüncü tanık yine emekli ra Menderes söz aldı. Bir tarafta tirildigini söylemiş. ancak OktaBaşmüfettişi kmlması için bu kadar şiddet ahitlerden önce Kırca'nm şahit emniyet ânirlerinden Sadık Ar Bölgesı Emniyet Menderes'in, diğer tarafta da göstermeyin» dediğini hâdise sıAziz Ogan dinleniyor ; yın bomba meselesi hakkında larak dinlenmesini istedi. Tek can'dı. Sadık Arcan «Hükümetin olduğunü belirttikten sonra: C.H.P. sözcüsü Nüvit Yetkin'in i kendisine bir itirafta bulunmadı« Hâdiselerin bir tertip oldu rasında temas ettiği vazifeli suf kabul edilerek Kırca dinlen, bu işi yaptığıııı işittik. Fakat Oktayın diğer bir suali üzerine ğını belirtmiştir. bulunması mahkeme salonunu ğunü kesiıı olarak söyliyemem. bayların kesin bir • direktif al. , \ bir anda Meclis salonuna döndür bunun delilleri yoktu.» dedi. A Fakat nümayişlerin bir direktit madıklarım ve ne yapacaklannı de şahit sanık hakkında teşkilâta Kemal Savcı bilâhare Hasan Başkan Kırcaya sanıklarla bir fâki konuştuğundan hiç bir sanık le başlamış olduğu söylemistir. müştü. Bu arada gülüşmeler ve çözüküyor bilmediklerini Namık Gedik'in bir rapor verdiğini Uçar'la tanışmış ve bu adamın da fısıltılar artmıştı. krabalığı olup olmadığını sor da kendisine sual sermadı. du» dedi. Başkan Başol tanığa vilâyette hâdiseyi bir millî gale Bu şahitten sonra gazeteci Aziz bombanın Yunanlılar tarafmdan İfadesinde gâ atılıp atılmadığmı uğunda «Fuat Köpriilünün daolaylardan sonra hapsedilen Kıb yan olarak gösterdiğini anlattı. Ogan çağırıldı bilmediğini, Menderes Şahit beyefendi, Birgit'in ifadesi ıadıyım efendim» diye cevap rıs Türktür Cemiyeti üyeleri ara Gökay o gece Eyüboğluna nasıl yet sarih ithamlarda bulunan bu hususta kendisine birşey söyhukukçudur, avukattır. Kendisi Hikmet Bil gelmediğinden Or sına sokulmuş Millî Emniyet bir emir verdiğinin sorulmasını Aziz Ogan dedi ki: erdi. liyemiyeceğini belirttiğini anlatMedlis konuşmalannı bir tarafa geçildi. ajansımn verdiği bilgüerin neler istedi. 6/7 Eylül hâdiseleri müret mıştır. Başkan Bu durumda kayın han Birgit'in ifadesine bıraksm, 6/7 Eylül hâdiselerinin teptir. Ve bu kanaatim kesindir. ederiniz hakkında şahitlik yap Birgit o zaman Kıbrıs Türk cemi olduğunü sordu. Emrealp ajanın Şahidin söylediğine göre, zamaŞahit de şöyle dedi: hukukî tarafını bir hukukçu olaBu hususta Inönü've de bir rapor nm Polis Müdürü Alâettin Eriş, Serbest gazeteci Aziz Ogan dünkü rak izah etsin ve bir tertip olduyeti idare heyeti âzası olduğunü Hikmet Bil ile Orhan Birgit'in lak istemezsiniz? «Gökay bans Parkotele hücum olaylarında Adnan vermiştim. Elde ettiğim bütün i hâdise günü «vvelâ Taksim'de bu Kırca Hayır. her şeyi oldu| ve 6 eylul günü bomba hâdisesi 6.7 Lylül ğunü hukuki delillerle anlatsm. celsede ifade verirken uyarak yapılacağını para fonu delegeleri bilgiler bu hâdiselerin başında ; hareketi gayet vakur bulduğunu üzerine bir deklarasyon hazırla Menderes'in talimatına u gibi anlatacağım. N. Yetkin Vaziyet Meclis bareket ettiklerini, fakat Mende nin yattığı otelin ne yapıp yapıp Bayar, Menderes ve Zorlu'nun bu ! ve gözyaşartıcı olduğunü kendisidıklannı ve ertesi gün tevkif eBayar Ben bir sual sorabi zabıtlanndan öğrenilebilir. Orada kurtarılması icap ettiğini söyleCoşkun Kırca'nm dilerek Harbiyeye götürüldükle res'in daha sonra kendilerini tut di. Silâh kullanabilir miyim di. lnnduklarını ve Nâmık Gedik'in ne söylemiş, fakat iş yağmacılığa lir miyim? Izmir'den Istanbul'a kiler de hukukidir. Onları ben rini, burada yapılan sorguları sı madığını, şayet mahkemeye çıkar ye sordum. Kullanabilirsin emri bu işin bir tatbikçisi olduğunü dönünce, bunları takbih etmiştir. gelişimiz hava muhalefeti' dola ayn ayrı hukukî delillere rapteşahitliği larsa her ikisinin de söyliyecekBaşkan: «Şahit Refik Tulga ge yısiyle Ankara'ya gidemeyişimiz derek tesbit ettim. Şimdi burada göstermektedir. rasında gayri muslimlerin evle leri olduğunü kendisine izhar et ni verdi. Coşkun Kırca verdiği ifadede rin daha evvelden nasıl tesbit tiğini bildirdi. O sırada bir ocak başkanı, D.P. tirildi, sanıkları tanıyıp tanıma den dolayı değil midir? hatırlıyamıyorum. Eriş de: Eyüboğlunun kendisi dığı soruldu.» dedikten sonra Tulga Hava ve püotlar gayet zaman Nato'da Delege bulun; edilip işaret konulduğu sorulduMenderes Vazgeçtim, vazgeç hakkında referans vermesini is ocak başkanı bana şunları söyle Tulga'ya : Daha sonra tanığın Yüksek Somükemmeldi. Bilhassa pilotlar tim.. uğunu ve bu mesele ile ilgili! ğunu, fakat kendisinin bu husus(Menderes gene gülmeye tiy'r «ıBenim müsamaha gösterdi. mişti: Bize tâlimat verildi. Tak 6/7 Eylül Hâdiselerinin mü çok ehliyetlidirler. Onun için her başladı ve bugün ikinci defa alşifrelerin bir luretleri ta bir şey bilrüediğini ve bu işa. ruşturma Kuruluna verdiği ifa ğim kanaatında mıdır» diye so I simde toplanılacak, nutuklar söy de okundu. İfadede maiyet polirettep olduğu iddia ediliyor. Bu türlü havada uçmak imkânı var tın dişleri görüldü.). in de Nato'ya bildirildiğini söy retleri Kfbrıs Türktür Cemiyetilenecek, sonra tstiklâl Cad'desine si Nuri Babanın o gece Mende i ruyordu. dı. hususta bildiklerinizi anlatın. ıerek bunlardan birisinde : nin koymadığım söyledi. Tanıkların dinlenmesi bitmişti. Eyüboğlu da tkendisine o za inilecek ve «Kahrolsun Y'unanisres'in Taksimde gördüğü topluBayar Istanbul'a mutlaka gingilizler nezdinde tezimizin ka tın>, diye bağırılacaktı. Fakat İfadesinin sonunda «Mürettep luğa bakıp hafif Bu sırada bazı avukatlar, müdaTulga'nın ifadesi bir tebessüm man hürmet ederdim bir müsa. deceğiz diye söyledim mi? ıılü için israrla durmaktayız. olduğunü bilmiyoru.n. Yalnız yağma mevzuu düşünülmemişti. faa şahitlerinin isimlerini havi ve mânalı bir jestle güldüğünii maha gösterdiğine kâni değilim» Tulga Vakanın yakından şapililerc gerekli emirlerin veril Aknoz Paşa hiç bir yerden emir kendisine anlattığım, Zorlu'nıın Bu nasıl oldu, bilemiyorum. listeleri Başkanhk Divanına verMenderes, Bayar a hidiyim. Edindiğim kanaate göre esi lâzı.Ti geldiğine kaniinı» almadığıni söylemişti. Fakat sık Londradan Bayarla yaptıuı bir Diğer taraftan bir polis memudiler ve bazı hususlardaki vesika ealinelpki şifrenin bu hâdise sık Ankaraya giderek hâkimler telefon görüşmesinde nümayiş sabık dedi ru da ismini bildiğim yaşlı bir tertip olduğu ve mürettiplerinin ların celbedilmesini istediler. Rum kadınına şunları söylemis hükümet kademesinde bulunane ilgili ' olduğunü ifade ettikten le yaptığı toplantılarda Ankara hususunda telkinde bulunduğu:i* Menderes yerinden fırlıyarak : Savcı, bunlar hakkında âmme detir: «Telâşlanmayınız madam ca lar olduğu kanaatindeyim. Şimdi inra emirlerin kime verilebile dan bizim idamımızı istedikleri1 nu duyduğunu anlatıyor, Millî « Sabık (Gülüşmeler; çünkü lilleri tamamlandıktan sonra bir na kıyılmıyacak. kan dökülmiye bunu misallerle arzedeyim. Ben j Celâl Bayar'ı gösteriyor) • i üzerinde geniş izahat ver j n i hâkimlere telkin ettiğini. yi Emniyet raporlarına göre Bayarğ hava karara varılmasmı talep etti. Baş o zaman sabık Cumhurbaşkanıcek.» Bundan sonra vak'adan 10 nın Başyaveriydim. 3 eylül tari muhalefetini anlatmak iş ve neticede emirlerin ancak n e hâkimlerden öğrendik. Şunu la Menderes'in bir nümayiş yaistiyor. kanlık Divanı bu konu üzerinde karar almak üzere müzakereye gün kadar evvel Vilâyette Men hinde sabahleyin acele olarak be Tanık bu mevzuda kotıuşsun.» eylul hâdiselerinin hazırtayı da söylemek isterim ki Hikmet pılmasına karar verdiklerini faderes, Gökay ve Erkoğlu bulun ni çağırdığını söylediler. Yanına | Başkan Tanık zaten bujjo çekildi. 23 dakika süren müzakelarma verilebileceği neticesini Çolak isminde *îir polis santral kat Gökay'm karara muhalif olsonra salona dönen dnğu bir sırada Vali Gökay, Men gıttim. Öğleden sonra uçakla îz nuda konuşuyor. Lutfen yerinize relerden karmıştı. Bu sırada Fatin Rüş memuru yağma ve yangın hariç duğunü bildiriyordu. Yüksek Adalet Divanı kararmı 8 derese havadan bir şeyler sezdi mir'e gidiyoruz, dedi. Izmir'den oturun. Zorlu daimi surette tebessüm her şeye 'müsaade edildiği emri j Bİrgİt t e k r a r d i n l e n i y o r • ğini bunun vâhinı neticeleri olaca yeni gelmiştik ve tzmir'de iiyordu. Şahidin ifadesinden ni o zaman aldığını ifade etmiş10 Menderes Muhterem beyefen madde halinde bildirdi. Divan üBunun üzerine Orhan Birgit ğını sezdiğini; Menderes de ceva gün kalarak orada tetkiklerde di. Bir sualim var. Vali beyin ver yeleri içerde müzakere halinde nıa ilk olarak Zorlu söz aldı. ti Bu sorustiırma kurulu dosyatekrar çağırıldı. Heyecanlanan ben Gökay'a çök telâşçı olduğunü bulundu ve ıstirahat etti. Bu âni diği malumata ilâveten ben de iken Avukat Talât Asal, müvekZorlu Bahsolunan şifre An larmda da vardır.» dedi. Birgit şöyle dedi: belirttiğini, Erkoğlu'nun ise nü gidişin sebebi ne olabilirdi. Orta birşey söyliyeceğim. Bunların kili Menderes ile bir görüşme ıraya çekilmiştir. Bu şifrede Orhan Birgit'e vaki sual üzeri« Böyle birşey olmamıştır. j mayiş lehinde konuştuğunu bili da hiçbir sebep yoktu. Bir askerî i tertip olduğunü iddia ediyorlar. yapmak istedi ise de nöbetçiler ıdiseler izhar ediliyordu. Ken ne Kıbrıs Türktür Cemiyetinin Bendeniz 1946 dan beri D. P. nin ( uçakla îstanbul'dan aynlarak Bunu nereden öğrenmişler, nere buna engel oldular. yorum. si biraz daha bu meslekte kalj kuruluşu anlattırıldı ve bu ara karşısındayım. C.H.P. liyim. Son Başkan Gazeteci olduğunuza 16.45 te îzmir'e vardık. İzmir Ha den biliyorlar?.. Başkan Basol tarafından okuıs olsaydı son tfümlenin Anka da Orhan Birgit Menderes'ten defa tahkikat komisyonuna celTulga Ben bütün hepsini nan kararda, 1) Listede mevcut göre Inönüye neden rapor vermek va Alanında Vali. Parti Başkanı, da bulunan büyükelçiler nez cemiyetin randevu istediğini mi: bedildim. Menderes'in zulmüne Devlet Vekili Osman KQ)ani, Sağ izah ettim. Misaller verdim. lüzumunu hissettiniz. olup dinlenmiyen tanıkların dinnde faalivet mânasma geldiği ting için müsaade istemedikleri uğramış bir adamım. MendeHadımlı Ben İzmir'den Celâl lenmesi, 2) tddia makamının taŞahit Şerafettin Ülken ile lık Bakanı Behçet Uz ve bir süres bana böyle birşey söylemiş ( anlıyacak kıvama herhalde ni söyledi. rü partili bizi karşıladı. O gece ve bana nümayiş yapmak için tel Izmir Emııiyet Müdürü Nevzat tnöniryü ziyaret etmiştik; Inönü Izmir'de geçirildi ve muhtelif i Bayar'ın hareketini izah edeyim. lebi üzerine Ethem Menderes'in lirdi. Sıra Canoğlu'da kinde bulunmuş olsaydı hiç şüpbilgim hakkında bir rapor istemiş yerlerde partililer ve bakaniar I O zaman hava fena idi. Şimşek tanık olarak dinlenmesi. 3) tzBaşkan Başka söz istiyecek Emrealp tanık kürsüsünde I ler çakıyordu... he ti ben de verdim. Birgitten sonra şahit olarak o • yok bunu söylerdim. Ben Men ır mı? la toplantı yapıldı. Kati olarak \ Başkan Bunlar Celâl Bayar' mir'den Orhan Rahrhi Gökçe'nin deres'in insanhk dışı bir hareke i cevabını verdi. t&nık olarak çağırılıp dir.lenmeBunun üzerine Menderes şahit bu toplantılarda ben bulunmaHemen Menderes ycrinden fır zamanın Adalar Emniyet Amiri. { m müdafaasına taalluk eder. SiKöprülününün avukatı Hikmet ten bazı sualler sorulmasmı iste dım. Fakat bilhassa partililerle zi ne alâkadar eder. Tanığa baş si. 4) Tanık Orhan Birgit'in iîadı ve dedi ki «Şahit ifadesinde Ahmet Hamdi Canoğlu dinlendi. tine maşa olacak bir adam değidesinde ismi geçen Hikmet Çoyakın temasmın ne olduğunü me ka sual soracak var mı? Igraflardan iıealen bahsetmiş Canoğlu'nun verdiği ifade salon lim. Menderes böyle işlerde her Tuncer müvekkili hakkında mes di ve dedi ki: lak'ın tanık olarak dinlenmesi, «Gökay, Erkoğlu ve ben Vilâyet rak ediyor ve şüphe ediyordum. gülüşmelere halde bizi değil, Topkapı olayla muatı olup olmadığını sordu. •. Bunun için bu telgrafların j da zaman zaman rında kullandıfı adamlarım kul5) Tanık Aziz Ozan'm ifadesinde Ankara'da kimse kalmamıştı. Bate konuşurken kim duymuş?» Nâbi Up geliyor Eyüboğlu Bilemem. dedi. tirilip tetkikini rica ederim. \ sebep oldu ve bu gülüşmelere; lanırdı.» ismi geçen Maria Patyos ile KıŞahit Ismail Akyelik duy kanların yarısı Cumhurbaşkanı Menderes'in avukatı Talât Asal Başkan Telgrafların getiril Başyargıç e Menderes de iştirak Başka sual soracak olmadığmBu ifade üzerine Menderes'in eski 6. cı Şube Müdürünün hâ muş. Esasen Gökayla gâyet iyi ile îzmir'de, yarısı da Başbakan dan şahit Nabi Up'un ifadesine lıçali D.P. Ocak Baskanmm celesi için teşebbüse geçilecektir. etti. Ve Menderes o kadar güldü bedilerek dinlenmesi, 61 Coşkun Şahit ayrıca 67 eylul hâdisele ki uzun zanandan beri gözükmi i avukatı Talât Asal oturduğu diselerin seyri hakkında bir kro konuşurum. Bana demişti ki: la Istanbul'da temerküz etmişti. müracaat edildi. Nabi Up hâdise Kırca'nm ifadesinde ismi gecen yerden «Olmaz» diye bağınnca noloji tutup tutmadığını sordu. «Bir cinayet işlediler şimdi bu tzmir'den Ankara'ya dönülecek nin mürettep ve tertipçilerini bil ıden sonra toplanan D. P. gru yen altm dişleri meydana çıktı.l Başkan Başol: Turan Güneş'in tanık olarak din. Tanık Ben tutmadım fakat nun altından kalkmak istiyorlar. ti. Her nedense bundan cayıldı. mediğini. bu hususta hiçbir malu lenmesı, 7) Müdafilerin celbini ında Zorlu'nun Turan Güneş Canoğlu ifadesinde Adalardaki : «Bu şahadet karşısında MendeEmniyet Müdür Muavini tutmuş tçlerinden ayrıhrsam mürettep Kadifekale'de otururken Adana matı olmadığını, yalnız hâdise ge istedikleri tanıkların dinlenip hâ'diseleri anlattı ve D. P. Ocak | arkadaşlanna «bu hâdise üzeres sabrediyoı;, siz müdahale edi diye cevap verdi. Saat 13.30 da dosyalarla mürettep mahkemeler vapurunun limandan hareketi cesi Namık Gedik'in Fahrettin ıde ne duruyorsunuz. Bizim başkanı Tevfik'in bu hâdiseleri yorsunuz» dedi. görüldü. Düşük Cumhurbaşkanı Kerim'in odasına gelerek, Fahret dinlenmemesine âmme delilleri oturuma tekrar başlanmak üzere le beni mahkum ettirebilirler. On bu hâdiseler Londra'da çok | yaptığını söyledi ve şöyle devam Söz alan Menderes şunları söy ara verildi. Sanıklar çıçkarken nun için evvelâ vermiş olduğum, vapuru durdurup Istanbul'a git tin Kerîm'in: «Bu bir komünist toplandıktan sonra karar verili olmuştur.» şeklinde bir söz j e t t i : mek niyetinde olduğunü söyledi. tertibidir» demesine karşı, sert mesi, 8) Oktay Engin ve Hasan ledi: oturduğu yerden istifayı geri aldınıj» ylediğini hatırlatmıştır. Tek1 «Bunun üzerine ben Tevfik'i Ve böylece vapurla Istanbul'a bir ifade ile: «Millî galeyandır, Uçar'a ait mektuplann Dışişleri « Şahit mUtaalâsında maiyet Bayarm kızı Bu söz üzerine Fahrettin Kerim geldik. Rıhtımda başta Menderes millî galeyandır beyefendi» dedi Bakanlığı vasıtasiyle bilâhare iar söz âlan Fatin Rüştü, «Böyle j ç e r j a idım. (Gülüşmeler) Başka polisi Nuri'nin o gece Taksimden babasma el salladı fakat Bayar ayağa kalkarak hiç de aralarmda olmak üzere bütün bakanlar bi ğini duyduğunu söylemiştir. Ta de edilmek üzere celbedilmesi r söz söylediğimi hatırlamıyo | jjj r Demokrat ileri şeleni, ismini geoerken benim müdahalede bu bunu da görmedi. böyle bir konuşma geçmediğini, zi karşıladılar. 6 eylül günü öğ nığm bu konuşmasından sonra hususlan yer almakta idi. m. Meydana aelen bu hâdisej hatırlamıvorum telefon etti. Ve lunmadığım kendisine söylediğiHem avukat ancak Aziz'e «Bir kurban arıyor le yemeğini Abdullah Efendi Lo Menderes söz aldı: rden sonra Kıbrıs dâvasını za niye içeoi aldm. senin için fena ni bildirdi. Biz Reisicumburun aOturum saat 17.55 te tatil edillar ben olmak niyetinde değilim» kantasmda yedik. Şaat 1.30 radhem şahit flatmamak başlıca vazifemiz olur. dedi. Ben de Tevfik'i ihbar rabasiyle gittiğimize göre maiyet '• Durusmaya bugün saat 9.30 Menderes Dahiliye Vekilinin di. memurunun yanımızda olmasına delerinde Anadolu Ajansından dediğini söylemistir. edenin Şakir isminde DemokraBundan sonra şahitlik sırası îsimkân yoktur^ Muzaffer Ersü rahmetli aranarak io akşamki sözlerini bilmiyorum. dan itibaren devam edilecektir. Aziz Ogan gene ifadesinde şaErtuğrul Akça (Zorlunun avu tin gözü bir adam olduğunü elintanbul Barosu avukatlarından Yüksek Adalet Divanının Başkan Arka arabada ola] Kıbrıs asıllı Nevzat Karagile gel hit Nevzat Karagil'in kendisine bomba hâdisesi bildirildi. Muzaf 1, Ve bilmeme de imkân yok. Hangi tı) Şahide bir sual soraca de delillerin de bulundu|unu söy heyecanla, neye istinaden söyle3 numaralı tebliği maz mı diye sorunca Menderes: ] Zorlunun Londrada Istanbulda fer Ersü sabık Başbakandan bazı diği de malum değildir efendim m. O zaman bütün telgrafların ı e t jim. Bunun üzerine bana ikinYüksek Adalet Divanının 3 nu«Arka arabadan benim güldü1 mişti. Dikkate değer bir nokta bir miting yapılması gerektiğini emirler alanak telefonla Anadolu ci olarak telefon eden demokrat ğümü nereden görmüş» şeklinde i bu zat aynı zamanda Oktay EnAiansma bildirdi. Abdullah Efen Onun için benim bu hususta söy maralı tebliği şudur : kendisine söylediğini belirtmistir. diden sonra Zeytinburnu soğuk liyecek başka bır şeyim yok. o başka hiziptendir onun için ih cevap verdi. ginin de avukatı idi. KOTA No.: 163, 171 «Ayhan Aydan'ın doğurmuş olbar etmiş, dedi. Ben de hizip miŞahit evvelâ Kıbrıs dâvasının Cemal Sancak ifade hava depoları gezildi. Burada da Celâl Bayar: «Akşamın o saduğu gayrımeşru çocuğunu öldürZabıta müdahale zip dinlemem zaten sizin hizip atlerinde Taksim civarında tira 1 bir kronolojisini yapmak istemiş, partili ve bakanlar beraberdi me suçundan sanık Dr. Fahri Averiyor Akşam 7 ye kadar Köşkte kalınalerinizin sayısını artık tutamaz fik müşkilâtı ve kalabalık her zâ fakat Başkanın buna lüzum göretmedi tabey ile kendisini bu suçu işlerak toplantı yapıldı. Bundan sonolduk (Gülüşmeler artıyor) de man vardır. Biz o topluluğu nor memesi üzerine kendisinin Kıbrıs Bundan sonra şahit eski Emnij Nabi Up'un baska bir şey bil meye azmettirmekten sanık düdim. Daha sonra Pendikten mo mal kalabalık zannetmiş olabili Kültür Cemiyetinin Eeisi sıfatiy yet Başmüşaviri Cemal Sancak ra araba ile Ankaraya gitmek I mediği belli olduğundan öbür'ta şük Başvekil Adnan Menderes'in üzere Haydarpaşa'ya müteveccile 25 ağustosta Loıjdraya gittiğini ifade vermeye başladı. Ve kulaansı alanlara elverişli şeraitle törlerle geçip Rnmlann evleri riz.» diye savunma yaptı. •nığın ifadesine seçıldi. Şemsi Ü Yüksek Adalet Divanında 31 Eni harap edenleri hnldum. OnZorlu «Şahit Bayarla telefon orada açılmış olan Kıbrıs Konfe ğı ağır işiten bu şahit 6 7 Eylül hen hareket ettik. Şoföre de hız 1 lengin Emniyet Müfettişliğinde kim 1960 pazartesi günü saat 9.30 MUTEMETLİK yapılır. lı sürmesini söyledim. Çünkü lara ilk sualim şu oldu. Siz Pen muhaveresi yaptığımı kendisi mi ransına iştirak ettiğini Kıbrıs sıralarında Istanbulda Milli Emni Telefon: 44 »4 13 44 74 50 \ muavin bulunuvordu. 6/7 Eylül dan itibaren duruşmasına başlaPosta Kutusu: 337 Beyoğlu ı diklisiniz. Kumların evlerini ne duymuş?» şeklinde bir sual tev Türklerinin yaptıkları mitinge yet Başmüfettişi oldujunu söyleOlaylarında da aynı vazifedeydi. nacaktır.» Elektrik Malzemesi