Katalog

ALTT 2? SııVınt • • • • • • • • • • ••••••••»•••»••••••»•• • • • » • • • • • » • » » 4 » 4 » . 4 RESİMLİ ROMANIMIZ Bir Doktorun Macerası Yazan: SOUBİRAN î DOĞU • •••••• Yazan: TÜRKİSTANLILARIN j Godfrey Lias ••••»••»••». 2 Resimli Romanımız Vazaa: GEORGJE SIMENON ıs Yatağı şız/N YAL | KOMÜNİSTLERLE MÜCADELESİ Bu yazı serisinin Türkiyede neşir hakkı yalnız Cumhuriyet'e aiddir B'R Ş'Şf ŞAHAPJĞıL^f,p 1 Çeviren: MAZHAR KUKT I Komünistlere karşı ilk biiyiik isyan Türkistan göçmenlerinin anlat canlı hayvan almaktadır. tıkları muhteüf hatıra ve hâdiseler Kaçırılan fırsat den öğrendiğimize göre, bu Türk Doğu Türkistan. ahalısi bakımınkavimlerinin komünizme ve umu dan, tamamile bir Türk ilidir. 1948 miyetle bütün yabancı hakimiyet de Çin hükumet: tsrafmdan yapıt'KOt NtMBLS'UN MACEK ve istibdadına karşı mücadeleleri lan sayını netice?inde bıle bu haçok eskidir. kikat kabul edilmektedir Verilen Bu millî savaşın en aşağı yarım rakamların Çiniiler lehine değıştiasra yakuı bir mazisi vardır. Bu rilmiş olmasına rağmen. bu raporarada, yabancı boyunduruğuna da Dogu Türkistanın nüfusu yü2karşı ilk ayaklananlar Altay ve Ti de 40 Türki (Türkistanlı), yüzde yen Şan sıra dağları arasında otu 25 Kazak (1). yüzde 9 da Çinli oran Türklerdir. (Tiyen Şan dağla larak gösterilmektedir. Geri kalan1 Çiftliğin bu tavanı alçak. ağır ve renksiz odasınrının en yüsek tepesi ı<Tanğrı Han». ları da Kırgız v.s. gibi. gene Türk 4a ne kadar nefret ve nedamet duyduğamu daha iyi hisl adını taşıyor; Çinlilerin bu dağîs ırkına mensub kavimler teşkil etsediyorum. Emirberim bir hapisane gsrdiyanı gibi gündef ra verdikjeri «Tiyen Şarn» adı o ke mektedir üç defa yemeklerimi getirmektedir. Fakat iştiham yoK |,., limeden gelmiş olabilir.) Bu rakamlardan anlaşıldığına göOnlara el dahi sürmüyorum. Dört gündür kimsenin yüzüÇinlinler, Doğu Türkistanı işgal re Türkîlerle Kazaklar birleşmiş nu görmüş değilim. Dört gündür nakil enırimi beklemekteve hududları içine ithal ettikten olsalardı Çin onlarla kolay kolay yim. Bu emir gelir gelmez reviri terkedip tabur ilk yardım^! J sonra orasını bir eyalet haline ge başa çıkamazdı ve Dnşu Türkistan eşkilâtına gideceğim. Bu arada aklıma yüzü gözü kıpkır| tirmişler ve Urumçi'de bir eyalet hürriyetine kavuşurdu. mızı, san bukleli saçları, bevaz vualin kenarlarından fış/ hükumeti kurmuşlardı. Türklerı/ı j Türkistanın ist'klâle kavuşmasıDÜNYA KAlUKATİJKLEKIı kıran kızcağız geliyor. Alçakça terkettiğim bu kızcağızıni bu yabancı tahakkümüne karşı lik nı temin edecek bir fırsat 1943 te isyanı 1913 yıllarında başlamıştır. zuhur etmişti. Nankine hükumeti. gözyaşlarını bix türlü unutamıyotum. Boko Batur'un idaresi altındaki bu Rusyanın Alman istilâsı ile meşgu! Türkistan milliyetçileri. Çin hüku olduğu bir sırada. bundan istifade metinin memlekette kurduğu is ederek. Doğu Tiîrki=tandaki Ru= tibdada karşı mücadele ediyorlar. i taraftan genel vaü Spng Şitsay'ı millî kültürlerini muhafaza için azletti ve yerine «ev let baskanı» çalışıyorlardı. sıfatile Vu Çunghsinı getirdi. Bu mücadele. yer yer çarpışmaFakat, 1946 da Türkistanlılann larla, yıl'.ar boyu devam etti ve îstiklâl hareketi o k?H=r kvıvvetlen1933 te, Çin emperyalistli*i yerine di ki Çin hükumeti onun üzerine kızıl emperyalistlikle mücadele ha bir Türkistanlıyı: Maksud Sabriyi lini aldı. Zira. o yıl, Doğu Türkis geçirmek zorunda kaldı. Diğer iki tandaki Çin gene valisi Çin ŞuCen Türkist?n!ı da: Mehmed Emin Bug öldürülmüş, yerine geçen yeni ge ra ile İsa Yusuf Alptekin başkan nel vali: Şeng Şitsay memleketi yardımcısı ve genel sekreter olh'len Sovyetler Birliğine satmıştı. dular. Yeni hükumette Kaz=klara Şeng Şitsay resmen Çin hüku da yer verildi: Saalis gen?l sekreter | metinin mümessili sıfatını taşımak yardımcısı, Çanım Han da Malıye I la beraber. Rusya ile mahalli bir Bakanı o'Hular. Muhtelif bölgeleanlaşma yapmış ve böylece Doğu re itiare âmilleri olarak da daha Türkistanı komünistlerin kontrolu başka Kazaklsr tayin edildi. altına vermişti. Bus entrikları Rusyanm müstcmlekesi O zamana kadar. Doğu TürkisOndan önce, Rusya ile Çin arastr. tan Kazaklarann ileri gelenlerinda, Doğu Türkistan bir rekabet ve den bazıları daha harbci bir zıhniihtiras mevzuu teşkil ediyordu. Za yet taşıyorlar ve anlaşma yolum man zaman ortaya cıkan ve muhte istiklâl sivasetine yanaşmıyorlardı. lif taleblerde bulunan muha'if Bunlan. Çinlilere karşı duvdukları Bak, onu atabilirsin... Ananın hediyesi idi! zümreler. arzularını kabul ettirme nefret Rusvanın yardım tekliflerini de bu veya öbür tarafın destekle kübul? sevkediyordu. Sulh yolu ra kaçmak zorunda kaldılar. Mehmesinden istifade ediyorlardı. Bu ile iktidara selmeyi de Rusyadan med Emin Buğra Hindistana kaça2 Arkadaslar benim bu maceramı ve neticesini biliyordesteklemeler bazan silâh yardımı yardım göremi\eoekleri harb yıl bildi. fakat yanındaki üç yüz kişi lardı. Fakat erkekler arasında, ask maceralarının altında şeklini de alıyordu. larında kabul etmislerdi. \' gizlj duran santaj. ihanet.aiçaklık ve küçüklüklerden pek, komünist Çin askerlerine esir olŞeng Şitsay durumu Kusyanın HarbHen sonra. F u " a . K=zakla dular, Türkistana götürüldüler ve. İ bahsedilmez. Bu hâdisede arkadaşlarım beni takbih etmiş lehine çevirmeğe muvaffak oldu. rın bu tenıayülünden istifade im inanılır kaynaklardan öğrenildiğıne | olîalar bile seslerini çıkarmadılar. Halbuki tedavi etmekte Kendisi gibi, Moskovadan emir a kpnını buldu. Onlara £pne yardım göre, öldürüldüier. Mehmed Emin Şolduğum bir köylü cocuğun sırf ihmalim yüzünden ölüm lan komünistleri iş başına getirdi vaâdederek bir takım en^rikalara Buğra bugün İstanbulda. Kızıltop»derecesinde rahatsız olduğunu haber aldıkları zaman, gözve Doğu Türkistanı yavaş ya\^s giriçti. Kazaklar bu «isbirlfrii nden rakta oturmaktadır. lerindeki istihkar beni ürküttü. bir Sovyet toprağı haline çevirme I memnundular. Fakat acı h^kikati YARIN: «Pıi's'i' develerin ğe başladı. karşıfasmplan gecikttı?di Ffu?lar 16 Bu sinsi faaliyet en nihayet. 1949 nisan 1946 da Ali Han Ture'yi ka karnından su içtikl» 1 da. bir hükumet darbesile. Doğu çırdıkları zaman. Kaz?klar Doğu Türkistanm tamamile Rusyanın Türkistaiıa yenîden* komünistler j (1) Bucün Kaz?kİ5*an adını ta<hakimiyeti altına geçmesine yol j bâkim olurlsrsa vaziyetin ne kadar ı sıvan "Sovyet Çumhuri eti» kufeci bir şekil alacağmı anlad'lar. I zeyde Sibirya. Hoğuda Çin. avneyaçtı. Hükumet darbesi hakikatte j Lâkin, iş işten geçmişti. 1949 da. 'de Kırsız. Özbek ve Türkmen Rusya ile Çinin gizlice anlaşması M üzerine yapılmıştı. Çünkü Çiniiler yukanda bahsettiğimiz hükumet \ "cumhuriyetleno, batıda da Hazer oradaki yerli ahalinin istiklâl mü darbesi vuku buldu ve Doğu Tür denizi hududları arasmdadır ve cadelesile başa çıkamıyacak hale kistan h'len Rusyanın hakimiyeti nüfusunun yüzde 57 sini Kazaklar teşkil eder. Bu Kazaklara eskid?n gelmişlerdi. Goçmenlerin anlattık altına girdi. larına göre. işe Rusya kanşmamış Komünist istbdadına karşı an Kırgız adı verilirdi, bugün Kırgız olsaydı, Doğu Türkistanlılar İkinci cak. birkaç Kazak aşireti ve gene adını taşıyan!ara da Kara Kırgız Dünya Harbinden sonra istiklâlleri az bir miktar Türkistanlı mukave denilirdi. Nitekim, 1920 de Kırgız ni elde edebüeceklerdi. met gösterebilecek durumdaydı. muhtar Sovyet cumhuriyeti kuruiBugün Doğu Türkistan, Rusyanm Funa rağmen. başlannda Mehmed muş. 1925 tç ise «Kazak Sovyet bir müstemlekesi halindedir. Rus Emin Buğra olmak üzere. bazı Do Cumhuriyeti o adını almıştır. Doğu ya oradan, mahalli hükumete hiç ğu Türkistanlılar komünistlere kat Türkistandaki Kazaklar oradan gel bir para vermeksizin. volfrarn ma şı büyük bir isyan harpketi hazır mişlerdir ve aslen Kırgız Türklerideni. altm ve küllivetli miktarda ladılar. Çetin mücadelelerden ~on dir. )) '•! Bir iki tabakla. çatal kaşık bırak. yarın mlsafirleri var! uıııın !<esimleri 3 Fakat bu akşsm yemeğimi getiren emirberim, küçük hastanın artık kurtulduğunu tebşir etti. Bu haber beni o derece sevindirdi ki zevkine yavaş yavas vardım. Artık kurtulmuştum. Artık hayata yeniden sarılrfıilir ve, ümid besliyebilirdim. Bu düşünce yavaş yavaş zihnimi saran bulutları dağıttı... . Tanmmı? Parisli kundurıcı Perugit, Fransanın başkentinde birçok yeni ayakkabı stillerinln teşhir edildiği bir moda sergisi açmıştır. Bütün bu modeller, maruf artistlerden mülhemdir. Soldan sağa bu modellerin adı şunlardır: i Güneş (Van Gogh). Pikasso ayakkab'ları (Picasso), Balık (Brague), Gri zemin (Buget), Tekcrlek (Loger) ve Choguette (Laurenc'm) Perugia isimli bir Parisli kunduracının bu bu kreasyonuna «Picasso ayakkabısı» adı ve rilmiştir. 4 Hemen traş olarak üstümü dcğiştirdim... Sankij ben de uzun bir hastalıktan kalkmıştım. Beş senelik bir/ karşaşahktan sonra çocukluğumun ışıklı yıllarma avdetj etnıek istiyorum Artık gene mesleğimin adamı olmuştum. Belki bu mesleği kendimi old;ığumdan iyi zannettiğim^ icin seçmiştim. Belki bu düşünce ile sevmek istemiştira Galiba bana düşen bütün vazife, bu eski benliğimi bulupf ( jıia bürünmek clacak. (Arkası var) Hindistanın Andra eyaletinde seçimler yapı\maktadır. Reyler verilirken komünistlerle Başbakan Xehru"nun partisine mensub kimseler arasında çarpışmslar olmuştur. Yasarıdaki resimde, reylerini vermeğe gelen Hindlilerden bir grup görülmektedir. Türkiyede ne$ri hal{kı yafnız' gazetemiw*âiddir. : lik, ortakiarına ev yaptırdığı gıbi. 'mesken inşa e~en kooperatif ve .".diğer .teşekküllere ipotek mukabiii r ik azlarda da bulunuyor. Mesken politikası, şehir, kasaba ve köylerde. hasılı bütün memle°kete şamil. geniş bir imar faaliyeHine de hız vermiştir. Yeni kanalizasyon, su, elektrik tesisleri mey dana getirilmiş, yeni mahalleler kuruimuş. b=zı yerlerde asfalt, bazı yerle:de de asfalttan da güzel par• ke C3dde ve sokaklar açümıştır. Bu muazzam yapı ve imar çalış"malarile muvazi olarak y : pı malzemesi eniüftrisi de gelişmiştır. Bu endüstri Isveçin vapj ve imar işılerini heı türlü malzeme ile besliyecek bir kud etteır. Memleketin kalifive scı. ka'ifive usta kad' rosu prosrîm^ geroç>l*!°~rne5İnde büviik hir rnl ovn^"1 ^rtgdır. Bu mesken programı, bir çok İncelikleri olan ayrı ayrı kanunlaıa ve organizasyonlara dayanıyor ki, bunlar, bir mektubun mahdud olan hacmine sığmıyacak tafsilâtı gerektirdiğinden, sayın. okurlara, bu mekrubumda sadece işin mahiyetini kısa olarak nakleünekle yetindim. Mektubumu bitirirken şu kaydı yapmaktan kendinu alamadım: Medenî dünyadaki bütün hükumetlerin oldum olası p;rolaları, millet ve memleketlerini refaha kavuşturmaktır. İsveç hükumetinin de polıtika gayesi, ideali, millet ve mem leketin bir bütün halinde sosyal refahını temin etmektır; gücü, kud retı yetrniyenlere de yetişmek sutetile, şefkatli olmak. ınsanlık ve medeniyet nimetlerınden onlaıı da Eaydalandırnuktır. Ama burada bu, ıdeal olmakla kalmamış, realite olmuştur. Şimdı bu realıtenin, bu refahın dozunu arttırmağa çahsıyorLondrada bulıınan Iran Şahı ve Kraliçesi, In^'ltere Ana Kr^liçcs'ıi 71dret e'm'j lar. Resimde, Kraliçe Süreyya, Iran selaretiıideh sara^a clomolîiilt gîUarken ş^aUuekU jir, Meşhur moda desinatörü Liebel tarafından Pariste takdim edilen kürk cakete «Mirage> iserap) adı •.erilmiştir. Resun ıde, «Seıap» ^oıuimekledir. 1 Ingilterede York şehri yakınlarmda bulunan bir kadın haı I pisanesindeki hususî bir odada 5 çocuk m'ihafaza edilmektedij | Bunlar, anneleri mahkum eHildikten sonra .ioğ^inşlsırdır. ] Resimde. çocukların ; a^tetuıe taniaınuu.aıaıı iyin birer ban | ^