Katalog

VlUTiriUKIl Agastos Mf» [ Beynelmilel Portreler c İranın Sehinşahı Muhammed Rıza Pehlevî Yazan: Samih Sami =haberleri 1 senede 1000 işçi evi inşa edilecek GÜNÜN MEVZ UL A R I Birbiri ardısıra tahtlarmı kavbeden eski Mısır Ktalı Faruk ve Iran Şehinşahı Muhammed Rıza Pehlevî bir merasim ıırasında 1921 yılında Rıza Han adında bir | latmıj, tahısların zenginleşmeleri•ubayın idaresindeki 3000 u k e r n« yol açmıştır. Tahran üzerine yürüyor v t buRıza Han, tahta oturduktan sonnun üzerint de kendisini Başba ra bazı kapitülâsyonlan lâğvetmış, kan ilftn ettirmi? olan Seyyıd Zi petrolden Iranlılann da, bir nisbet yaeddin, aelâmeti Bağdada kaç dahilindt, faydalanmalarına imkân makta buluyordu. 32 tene lonra, vermisti. Fakat yabancı iömürmeRıza Han'ın oğlu da aynı jehre 11 sine tam mânagile sed çekememişÜca etmistir! ti. Oğlu ise bu sahada mücadeleyi Şlmdiki şahın babası o tarihte yürütebilecek kuvvette değildi ve Tahranda kontrolu ele geçirmekle aynı zamanda kendi hesabına bu beraber yalnız Savunma ve Mali ışi yapacak saray taraftan bir Basye Bakanlıklarını deruhte etmiş ve bakana da kavuşamamışü. hükumetin başına da, kendisi ile 1939 yılında genc Iran Şahı, o dev birlik olan Gavam El Sultant'yi rin Mısır Kralı Faruk'un kızkaroturtmuatu. deşi Prenseı Fevziye ile evlendi. 192S yılında, Kaçar lülâleıinin 1940 yılmda da bir kız çocukları •on mümessili olan Ahmed Şah bir dünyaya geldl. Fakat bu çift mescAvrupa leyahati» n« çıktı. Şahın ud olamadılar ve 1945 ten itibaren bu aekildt Tahrandan uzaklaştı de ayrı yaşamıya başladılar. Prentılmannda Rıza Han'ın mühim bir ses Fevziye ağabeysi Faruk'un yarol oynadığı muhakkaktı. Bundan nına Kahireye gıtti ve nihayet 1948 •onra Rıza Han parlamentodan ge senesinde de her iki ta*afın arzunif salâhiyetler istemiı, diktatör su ile bosanma oldu. olarak ortaya çıkmıs ve 1925 yıRıza Han, memleket uzerindeki lında da Kaçar hanedanına ton kontrolunu ordu sayesinde ve ukı vererek kendini tran şehinşahı ilân bir disiplin ve dıktatörlükle temiettırmişti. Böylelikle 131 seneden ne muvaffak olmuştu. Oğlu ise beri devam etmekte olan Kaçar demokrasi içinde parlamenter bir hanedanı sona erml|, Pehlevî adı «Şah» olmak üzere yetistirildiğinaltında yeni bir hanedan ortaya den babasının izinden gidememijçıkmıştır. tlr. Muhammed Rıza Pehlevî, mu1942 yılına kadar Iranı idare eden Rıza Han, muhakkak ki bu hakkak ki eski Mısır Kralı Faruk memleketin batı medeniyetine a kadar kendisini lekelememiştlr. yak uydurması için çok şeyler Fakat etrahnda sahst menfaatler yapmıştır. Fakat tkinci Cihan Har peşinde koşanîa'ria mücadele edebi esnasında Almanlarla lşbirliği memesi va bunların para kazanne kalkışması, memleketin bir ta mak İÇİrı sarayı Slet olarak kuîlanraftan Ruslar, diğer taraftan Ingi malan onu memleketten bu şelizler tarafından ısgaline yol açmıa kilde ayrılraıya mecbur etmiştir. Muhammed Rıza Pehlevî, Fave 1941 yılında da Rıza Han oğlu Muhammed Rıza lehinde tahtından ruk'un kızkardeşinden retmen boşandıktan sonra iki sent bekâr feragat ettirilmiştt. kalmış ve nihayet Bahtiyarî kabile 1919 yılında doğmus olan Muhammed Rıza Pehlevî, memleketi reisinin kızı Süreyya ile evlenmişyabancı ijgali altında iken İran tir. Sabık Mısır Kralı Neriman ile tahtına oturmuştu. O zaman 22 ya evlendiğı zaman «Kral halktan bir k l d d yapılgnd smdaydı. Babası, oğluna nisbeten I kız aldı» dıye propaganda y p ı l mıştı. İran Şehinşahı da Süreyya demokrasiye ayak uydurmuş bir memleket bırakacağını düşünmüş ile evlenince aynı şekilde nesnyat olacak ki, onu tsviçrede tam blr de yapılmıştır. Şimdi Pehlevî hanedanı •ona mokrasi havası içinde yetiştirmis, ermektedir. İran tahtı kalacak ve tahsilini orada yapürmışü. Bu şekilde yetişmlş olan Mu buraya başkaları mı oturacak, yokhammed Rıza Pehlevî, tran dahi sa Mısırda olduğu gibi bir ccumlinde duruma hâkim olacak kud huriyett mi İlân olunacaktırT 1787 den 1925 e kadar tranı idart rette değildi. Çünkü babası, Iranı terakki aleyhtan unsurlardan te etmiş ve onu »on devirlerinde olan mızlıyememi», tam mânasil* bir müşkül durumlara sokmuş birlık husule getirememisti. Gene Kaçarlar hanedanı yeniden iktidakabîleler arası çekişmeler başlamış, ra getirilecek midir? Halen Başbabir milyon göçebe merkezi îdareyi kan olan Musaddık'ın bunlarla aktanımamaya başlamışlardı Aynı rabahğı olduğu malumdur. Aynı tamanda. Rıza Han'ın kontrol al j zamanda Kaçarlar sülâlesinden bir tma almıya çalıştığı mollalar ye çok kimseler İranda muhtelif vaıifelerde bulunmaktadırlar. Fakat ni '.an faaliyete başlamışlardı. İran tahtında kaldığı 11 sene es bu hanedanın yeniden ortaya çıknasında, Muhammed Rıza Pehlevî j ması, Sovyet Rusyanın İran tah AĞUSTOS 17 ZİLHİCCE 7 daha çok pasif bir rol oynamıştır tına yaklaşmıj olduğuna bir delil diyebiliriz. Bir taraftan annesi, di olarak sayılabılecektir. Bunlardan | S s ğer taraftan kızkardeşi saray en Prens Fjruz, İkinci Cihan Harbinin < > Iran trıkalarına onu da karıştırmışlar, son senelerinde Moskovaia sefiri idi ve Azerbeycanda komüV. ] 5.12 12.18 16 07 19 06 20 481 3 18 dığer taraftan İranda devam etE ]10 06 5 12 9.01 12.00 1.41i 8 12 mekte olan Sovyet ve tngiliz men nist bir hükumetin Kurulmasmda Arkası S. 6, Sü. 3 de faat çekişmelerı memleketi ülaştırma Bakanlığmca, Devlet Havayollan uçaklan ile seyahat eden yolculara aid tarife hükümlerinde yolcular lehinde kolaylıklar sağlamak üzere aşağıdaki degişiklikler yapıbnıştır: Dün Üsküdarda 15 işçi evinin 1 Uçaklarda yer tutulabilrnesi temeli me'rasimle abldı İçin İki ay evvelinden bilet bede11nin ödenmesi mecburiyeti iki güİşçi Sendikaları Birliği Yapı ne indirilmistir. Kooperatifi tarafından inşası ka2 Evvelce uçak bileti almıs rarlaşan işçi evlerinden 15 inin teolan yolculardan uçağın hareket meli, dün saat 15 de Üsküdarda vazifelendırilen Bu mücadelenin şiddetlendıği bir rakamlara göre, 20,000 azası var saatinden ev\t\ seyaharten vazgeValideiatik mahallesi Çavuşdere Tahrarda Musaddık'ı devirmek kumetı kurmakla caddesinde evvelce tesbit edilen çin saray subaylarınm hazırladık Saray Nazırı Huseyin Alâ da bu işi sırada, Iran Şahı, Musaddık"tan kur dır ve Şaha karşı 1948 de yapılan çenlere bilet bedelinin %20 si keları hükumet darbesınin akamete başaramamış ve nihayet Mecliste tulmak ve tahtını muhafaza etmek suıkasdden sonra kanun dışı ilân silmek suretile parası iade edilarsada törenle atılmıştır. Merasimde Çalışma Bakanı Hay uğramasını müteakıb İran Şahı ile yalnız sekiz mebusa sahib, fakat için bir teşebbüs yapmış, Başbakanı edilmis olmasına rağmen, gazetesi mekte İken bu defa hareket güreddin Erkmen, İşçi Sigortalan eşinin alelacele Bağdada gitmeleri, dışanda geniş nümayişçi kütleleri istifaya mecbur etmiş ve yerine de serbestçe satılmakta, propagandası nünden ikt gün evveline kadac seyahatten vazgeçtiklerini bildiren Müdürü, Bölge Çalışma Müdürü, Pehlevî hanedanmın sona erdiğini ne dayanan Musaddık, idareyi ele Kıvamüssaltana getirılmıştir. İkinci aa yünitülmektedir. Diğer taraftan Kâşani ve Feda yolculara bilet bedeli aynen geri Kooperatif temsilcıleri ve işçi ai eöstermektedir. Çıinkü bu seyahat ' almış, hükumeti kendı taraftarları Cıhan Harbinden hemen sonra Tah daha çok bir ıltica mahıyetındedır. ' nm iştiraki ile kurmuştu General randa iktidarı elinde tutan ve Sov yani îslâm idaresindeki dini müf çevrilecektir. leleri hazır bulunmuştur. katlinden bir hafta yet kuvvetlerinin, İran idaresinde ritler de kuvvetli bir grup teşkil Birleşik Amerika ve İngiltere ile Razmara'nın S Biletin göstermiş olduğu Bir konuşrna yapan Çalışma Iran arasında münasebetlerin ta sonra da, aynı Meclis ekseriyeti fi ki Azerbaycan topraklarındın çe ediyorlar. Liderleri olan Kâşani, günde seyahatini yapmıyacak olan Bakanı Hayreddin Erkmen, işçile mamile kesik olduğu ve Tahranda kir değiştırmiş ve petrol kuyuları kilmelerini de sağhyan bu şahıstı Birind Cihan harbinden sonra Riza yolculardan müteakib uçaklarda rimizın mesken dâvasının hal yo kalabahk bir Sovyet heyetinin mü ile tesislerinin devletleştirilmesini Ona, saray ve batı taraftarı na Hanı desteklemiş, fakat ondan yer bulunduğu takdirde yolcıılugu !una girdiğini belirtmiş, program zakere hBİınde bulunduğu şu gun tasdık eylemişti. zarile bakılmaktaydı. «halifelık» istemışti. Bütün emeli nu geri bırakmak istiyenlerden avgereğince bir sene zarfında Istan lerde vukua gelen bu değışıklik, Musaddık hıikumeti, işe başlaFakat 1952 yılının temmuz ayın Ortadoğuvu kaclıyacak böyle dinî bulda 1000 işçi evinin inşa edıle muhakkak ki bütün Ortadoğu sıya dıktan sonra, petrol mevzuunda ba da vukua gelen bu değişiklik, pek bir «komutanlık» teşkil etmekti. nca ahnmakt'a olan %10 ücret 11ceğini söylemıştir. setinde tepkiler husule getirecek j tılılar ile her türlü anlaşmayı im kısa sürdü Geniş nümayişler oldu, Şimdiki Şahın babası. batılaşma çağm hareket gününden iki gtın ev veline kadar alınmıyacaktır. kânsız kılan bir siyasete başvur mollalar ve komünistler de «Mıllî yolunda tedblrler almaya başlaymDün temeli atılan 15 ev de dahil tir. 4 Yolculann beraberlerinde muştur. Abadan tasfıyehanelerınin Cephe» yi desteklediklerinden Kı ca da ona karşı cephe almış, Peholmak üzere halen îstanbulda 215 Uzun zamandanberi bu memleücretsiz olarak gösterebılecekleri işçi evi inşa hahndedir. kette iktidar mücadelesi şu dört kapanması, petrol kuyularmda faa vamüssaltana kaçmak mecburıye levi hanedanını yıkmak için çalışbağaj miktan 10 kilodan 15 kilo>a kuvvet arasında cereyan etmek .iyetin durması memleketin esas tinde kaldı, Başbakanhğa yeniden mıştırçıkanlmıştır. gelır kajTiağını kurutmuş, ekono Musaddık geldi. Musaddıkm bir taraftan mollalar, Sağlık Bakanlığınm talebeye teydi: 5 Gıdiş dönüş biletmi alanBundan sonra, Musaddık Mol diğer taraftan komünistlerle, bu 1 Saray ve Şahı tutan subay mik güçlükler de buyümüştü. Bu vereceği burslar durum, memleket dahilinde ve Mec i lalar Komünistler koalisyonunda [ kadar bozuk ekonomik şartlar için lardan aynen veya kullanılmımış Saglık v Sosyal Yardım Bakanlığı lar, de, mücadele yürütmesine ve bun olan kısmını geri çevireceklere, u2 Kâşani ve onu destekliyen lıste yeni bir muhalefetin belirme bir değisikllk oldu. onumüzdekl ders yılı için Ankara ve sine yol açtı. Bunlar, batınm yeni Istanbul C'niversitelerı Tıb Fakultesı mollalar ve Fedayam İslâm, Yeniden Başbakan olan Musad dan saraya karşı elde ettıği zaferi çağın hareketinden iki gun evvetalebelerlnden 80 kisiye. (mua>yen şart. teklif'.erinın İran ıstiklâline golge dık'm, altı ay muddetle fevkalâde , andıran bir zafer elde etmeşine im line kadar olan zaman zsrfında 3 Komünist Tudeh partısi, lar daireslndet burs verecektır. Burstan 4 Musaddık ve «Milli Cephe» getiımediğini söylüyor ve bunlar salâhiyetler istemesi ve arkasından ı k â n v a r m ı d l r ? Onümüzdeki gün müracaat ettikleri takdirde bilet hazıran 1953 donminde 4 üncü somestrüzerinde ırzlaşmaya varılmasını is da İran Şahının ordu uzerindeki ıl e r i ? i n d e cereyan edecek hâdise bedelinin tamamı verilecektir p.rtisi. den S lncı somestre geçenler de iJtl. fade edebllecekür. îç uçak seferlerinde volculara Bugun Tahranda duruma tama tiyorlardı Fakat batıya en ufak ya kontroluna son verecek bir kanun ler bu suali cevablandıracaktır. Bur» sartları Sğlık Mudürlüğünden mile hâkim olduğu bıldirilen Mu naşmanın, derhal komünistler tayiyecek verilecek lâyihasını Meclis önüne getirmesi oğrenılebılecektır saddık ile taraftarları bundan iki rafından istismar edileceğini ve Molla Kâşani ile taraftarlannı ür Rumelihisan içinde oturanlann Devlet Havayollan idaresinde Yerli bir ilâc fabrikasının Belediyeden isteği sene evvel İran Meclisinde yalnız bunlar tarafındrn tahrik edilmiş ''uttü. Meclis Başkanı seçilmiş odış uçak seferlennde olduğu g'bi Humellhısarının tamlr ve restore edl. bir kısım iç hatlarda da yemek ser müstahzarından şikâ> et 8 mebusa sahib ufak bir grupu teş nümayişlerin, aleyhinde neticeler lan Kâşani birden cephe değiştırdi, Yerll bir ilâç fabrikasının lmaJâtı a. kil edıyorlardı. Fakat saraya karşı doğuratileceğini ^hesabhyan^ Mu , i r a n ş a h ı m tutmağa başladı, Mu lecegtnl, kaleler İçin hususl şah 13lara vısi ihdas edilmiştir. ald blnaların lstlmlâk olunacağını yaz. leyhlnde önemll blr sikâyet vikl ol. saddık, durumımda değisiklik yapmııştur Bu şıkâye'e nazaran Istanbul mucadelelerinde bir taraftan mol mağa hiç bir zaman yanaşmamış, saddık'ı diktatörlük kurmağa ça miîtık Bu blnalarda oturanlar, evle. Uzun mesafeli seferlerde öğle za rinln «gecekondu» olmadığını, ecdaddan manını ueakta geçirecek yolculara nahıye mudurlerınden bıri kendisıne lalarm, diğer taraftan da komünistb=makla suçlanchrdı. kaldığını ileri surerek lstlmlâk bedel zerkedllen blr ılâc yuzunden kalb ra. lerin desteğini temin etmeleri, on yalnız muh'lefetl bertaraf etmek Koalisyonun bu şekilde parça karjıhğı kendllerine yer temlnlnl Be. bilet ücretinden maada ücret alınhatsızlığı geçırtnektedir. maksadile de harekete geçmişti. ları hedefe götürmüştür. lanması esascn beklenilmekteydi. lediyeden istemektedlrler. 1 maksızan yiyecek verilecektir. Doktor, kendlsine en]ek«iyon yapıl. Başbakan evvelâ saraya karşı mak üzere serum Glllkoze dsnilen Mâcı İran Şahı ılk darbeyi, 1951 yılı mücadeleye girişmiştl. Kendisinin, Çünkü Molla Kâşani ile taraftarlavermiş ve bu ilâçtan blr miktarı has. nın mart ayında, General Razmara nnın hedefi, mutlak idareyi Mubundan 33 sene evvel tran tahtıntaya zerkedllmlştır Fakat ayadan blr isddıka vermek değil, fakat kendimüddet geçtıkten sonra llâcın dibınde katledıldiği zaman yemiştir O dev dan Pehlevî hanedanı tarafından aBaşbakanı olan bu General, tılan Kaçar sülâlesi ile akrabahğı lerini iktidara yaklaştırmaktı. Bumuhim mıktarda teressübat vucude geî rin gün komünistlerinde avnı hedefi dığl gorulmu?tur. Kalb damarları pek tahsilini Fransada yapmış ve batı !nce olduğu clhetle bu teressübatın blr ile işbirliğmi benimsemıştı. Fakat da bulunduğu unutulmamalıdır. Bi güttüklerinden kimse füphe etmedayette Musaddık'ı, mollalar ve kohayat kaybına »ebebı>et vereceği goz. dnünde tutularak Istanbul Sağlık Mukendisi Angloİran petrol şirketi münistler bir kütle halinde destek mektedir ve yann Musaddık Kodurluğune müracaat edılmiştlr. ne boyun iğmekle, petrolu devlet lemisler ve bu sayede Şahın kız münist ittifakı da parçalanmaya Bundan, muessese te'.âsa duşerek bir leştirmek istememekle suçlandırıl karde i, annesi ve daha bazı ak mahkumdur. y«nll|llk olduğu beyanıle sikâyetln 8. mış ve 7 mart akşamı camı avluMolla Kâşani, meclis baskanhrabaları «Avrupa seyahati» ne gönnünt geçmek lstemi} İse de llaç. tahlll edilmek üzere Sağlık v« Sosyal Yar sunda Fedayani İslâmcılardan biri derilmişlerdir. Aynı zamanda, sa ğından atıldıktan sonra Tahran soyapıldığı tarafından katledilmişti. dım Bakanlıgına gdnderilmlştir rayın İran ordusuna davandığı da kaklarında nümayişler Bir işçi kadın, kolunu tarak Bundan sonra İran Şahı, Musad unutuimamış ve askerî kuvvetlerin zafnan İran Şahını ve dık Mollalar Komünistler koa başında saraya merbut generaller mollalann makinesine kaptırdı Eyübde Baharlye caddesinde Çıkva». hsyonuna karşı koyacak bir Baş ve subaylar vazifelerinden uzaklaş riilmüş, karşı vlll Ipllk fabrikasında blr kaza clmııs. bakan bulamamıştır. Bir ara hü tırılmışlardır. taraftarları ilt komünistler topisnİKİ Cemlle Kologlu ıol kolunu tarait mışlardı. Başbakan, Kâşanıyi mecmaklncsine kaptırmıstır. CemHe. ajır lis başkanlıgından ı<zaklaştırdıktan yar&U olarak hastaneyc kalduı^mıs. va ordu, uzerindeki Jkpntrolunv da tahkıkata baslarmıjtır. •54.. 4 i « * " • • > ! " ^ arttırarak mollalara karşı duruTaksi, bir hastabakıcıyı ezdi OT: safı'şiaf bdşiamışfır. (MAYER munu nisbeten kuvvetlendlrdikten Şoför Neclb idaresindeki 12558 pla. =ni s Iı an Ş hının a'tık rutunamıkaJl taksl evvelkl gün Cerrahpaşa has. tanesl önünde hastabakıcı Mlıkerrem yacsğı, yeni seçimlerle kurulacak GundUz* çarparak agır nırttet yarala. meclisin onu bütün salâhivetlerin' mıatır. den mahnım edeceği aşikârdı. Yarah hastaney* kaldırılmıı. şoför Bunun uzerindeki, saray subayla hakkında taklbata baslanmıstır. n dün son bir teşebbüste bulunOpera binası inşaatı T»kılmdekl Opera blnasına aid lk. muşlar, hükumeti devirmeye çalış mal lnjaatınm lhalesl 31 ağustos günu mışlar. fakat muvaffak olamamışyapılacaktır. lardır. Bunun ne gibi neticeler doBlrnlcl kısım lkmal lnsaatın» ald ğuracağını hesablıyan Irsn Şahı da bütün hazırlıklar tamamlarumş. ve Ba. derhal memleketten uzaklaşmayı yındırhk Müdurlüğü tafafından keşfı yapılarak 1 milyon 500 bin liraya mal doğru bulmuştur. olacağı anlagılmıgtır. Saray, Millî Cephe partisl, MolMalul Gaziler Birlifinln lalar ve komünistlerden mütesek17 Ağustos 953 tarihinde . özel günü kil dört grup arasında muhakkak Rarb Malul Gaziler Blrllgl. Malul Ga. ki en zayıfı birincisi idi Bunun tas hizmetinize giriyor. ziler Blrllginin Bzel günü olan 26 agııs. fiyeye uğraması Başbakanı mollatostm Afyonda büyiık blr kutlama tö. lar ve komünistlerle başbaşa bırak YaİTi7 Beyoglu Subpmizde renl tert:b ermlstır Aynı gun Kocatepe. mıştır. îran komünist partisi ise ye fldllerek Ataturkun ve »ehidlerlmızln azlz hatıraları anılacak, tepeye çelenk. OrtadoŞunun en iyi teşkilâtlandı]er bırakılacaktır. nlmış kızıl partilerinden biri ola10 yaşında bir çocuk otomobil rak gösterıliyor Bu partinin, son vadesiz altında kalarak yaralandı Mecidıyeköyünde tramvay deposu ar. kasındakı gecekond'ularda oturan 10 ya. şında Ecl şofor Receb Beyazkayanın I kullandıgı 12264plâkah tnkslnm altında Vadell veya en az üç ay lhbarlı bir hesab açtırmakla kalarak ağır surette yaralanmıstır. 10 000 liralık muhtelif para ikramivelerile 10 aded kadın ÇofSr yakalanmıa. Erol hastantye erkek kol saati kazanabilirslniz. kaldırılmıstır. İran Şahının akıbeti ve bıııııı hazırlıyan sebebler Yazan: Ömer Sami Coşar ı | Uçaklarda yolcuya kolaylıklar Hareket günilnden iki gün evveline kadar seyaharten vazgeçtiklerini bildirenlers bilet paralan iade edilecek Y İnşaat dolapsıyle kısa bir müddet için Tenzilâtlı Satış T. C. Beyoğlu Şubesi rOOO.ĞOOLiRALIK PLANI ZİİAAT BANKASF 150. lirahk T Ü R K İY E A BHUS Bugün son gün Acele ediniz. 250. liralık s |« tklndı 1 EN » Z 1 5 0 L İ R A B A K i Y E U KUÇÜK CARİ HESAP S A H I P L E RI ÇEKILİŞLERE IŞTİRAK HtKKINI H/tlZOlR Bugün akşama kadar Garanti Bankasına 100 lira vatırırsamz 26 ve 30 Ağustos kesidelerine iştirak edebılirsiniz. i Bu kesidelerde iki aoartıman daıresi. iki arsa ve on üc bin liralık nara ikramiyeleri vardır. ! Bu fırsatı kaçırmavınız. Keşide tarihi: 12 Ekim 953 AYRICA : Bu hususî çekiliste hesablarına ılcramfye lsab«t «tmlyenler ayni zamanda T. C. Ziraat Bankasının. umum ikramiye çekilisinde de sanslarını denlyebilirler. Cumhuriyet'in " TEFRİKASI Günlerce evinden çıkmağa üşenen Faika hanım uzak bir akra şefkati ile Reşid beyin parlak zekâsı birleşmiştı. Ama, güzelliğile nam kendi rr.aharetı sayesirde elde ettiğı bu ihtişama bakarken, hâlâ sabasının imdadına koşmak için birden pürhareket olur; ailesinden birisi almış bu ailenin içinde ona çirkin nazarile bakıhrdı. Bu göruşte belki londa asılı du.an büjük fotoğr fmda olduğu gibi o kendıne hâs mağrur zamanın zevklerinin de tesirl vardı: Beyaz tenli, renkli kadınlarm beve memnun tebessümile gülümsemış miydı? Yoksa, kalbıni yakan son hastalandığı zaman gecelerce uykusunu feda eder, faklrlerlne yapaÇlKAN KISIMLARIN HULÂSAS1 Feyza, çocukluğunu ve bıl suz ıhtirası bununla da doymamış, gene o resimdeki gibi gozleri kı cağı yardımlar için hiç bir itiraz dinlemezdi Haşin, mağrur, çok ya ğenildiği ve fbir dirhem etin bin ayıb kapadığı» söylenen bu devirde, hassa Kalamışîaki beyaz köşfce aid hâtıralarım anlatıyor. Burası, \ilcimlsnarak, onunde jenı gajeler belirmis, bir türlü sonu gelmiyen kışıkh kocasınm yanında biraz gilikti. Fakat büyük tevazuu, hayır Mlhribanın ince, narin endamı, esmer yuzü nazarları çekmezdi. En küçükleri Melıhanın parlak sarı saçları, iri mavi gözlerile çarperverliği, hakiki asaleti ona herkesin hürmet ve muhabbetinl kazan.a.rıeannes.nm evıydı. Kışın huyükhanım köjfcte oğlu Ragıb bey. ge geniş ufuklar mı açılmıştı? pıcı bir güzelliği vardı. Çocukluğunda çok şımartılmıştı. Reşid bey, dırmıştı. lını Ferıha hanım ve yegâne erkek torunu Reşıdle yalnız oîururdu O sıralarda yanında karısı. çocukluğundanberi varlık içinde büFn at yaz gelınce, buîtin aüe ayrı ayrt yerltrden akm ederek bu yumuş olan o mutevazi ruhlu kaJm belki de bu kadar gösterişten çeBu izdivaçtan doğan dört çocuk, üç kız vt bir erkek, tabiatin an kızını gururla okşıyarak onu «kr;lıçe» diye çağırır, evdeki dadılar: rada topiamrdı Evvelâ, Adanada zengtn bir fabrikatörün karıst kiniyor, bu debdebenin ılâhları gazaba getirmesınden korkuyordu. laşılmaz irsiyet kanunlarına tâbi olarak ayrı ayrı karakterler taşıyor «Ah sen ne gönuller yakacaksın!» derlerdi. «Dudu gıbı konuştuğu> pek o an Feyzanın buyuk teyzesi Kâmran hanım, kızlan Perranla Zamnının en kudretli ve servet sahibi adamlarından bıri olarak lardı. Büyuk kızları Kâmran hanım annesinin zayıf gahsiyetine, biraz akıllı olduğu söylenirdi. Hâkıkatte onu oyle gosteren kendine güvenAeclâ, aşçısı. hızmetçüerile sökün ederdi. Sonra Melıha teyze ile tanınan Reşid bey, aslında basıt, fakir bir ailenin çocuğu idi Fakat manasız, hatsız güzelliğine tevarüs etmişti Fakat Faika hanımefendi mekten Ueri gelme serbest konuşkanlığı idi Yoksa onda her şey sathi Famı.h enışte gehrlerdı. Nihayet bir sabah, hızmetçı Gühum, keskin zekâsı, korkunç ihtiraslan, sonsuz gayreti ona muvaffakıyet nin o cömerdçe kendisini etrafmdakilere, bütün levdiklerine vakfetme idi. Ne güzelliğinde, ne zekâsında. ne de ruhunda derinhk vardı. Şimdi, o beyaz köşkün yapılışmdanberi uzun seneler geçmişti. Feyzanın çamaşırlarını, bir kaç esvabım bir bavula yerleştırir, ve kapılarını açmış, onu genc yaşında en yüksek mevkilere eriştirmişti. hasleti onda âdeta daralmış, küçülmüş, tvadece kocasına ve çocuk'.arma knçük kız babasıle birhkte beyaz köşkün yolunu tutardı Pangal O zaman, parlak bir izdivaçla, yolunu kapayan son sedleri dı yıkmak inhlsar eden bir nevi hodbinlik olmuştu. Babasırun büyük ihtiraslan • Zaman» ın yıkıcı ve yapıcı, hokkabaz eli kurulan düzenleri, insanlan, Pdaı Kalamışa gelış Feyzaya daima büyük hâdıselerle dolu gö istemişti. Öyle bir izdivaç ki onu mertebelerln zirvesinc çıkaracak, ev da onda miskinleşmlj olarak kıskançlık vt hasislik ftklinde tezahur her aej'i değiştirmişti. runürdu. Reşid bey çoktan vefat etmişti. Ailenin eski servetinden yalnız kalâdlarına |anlı blr sülâle verecekti. ediyordu. Daima servet içinde yaşamn olmasına rağmen kendislnde Hâlâ Anadolu sahillerinden vapurla geçenler, Kalamış koIstanbulun en eski ve asil ailelerlnden blrine menaub bir paşanın süfİiliğe doğru tdeta bir temayül hisaedillrdi. Oğulları Ragıb bey tarısma hediye ettiği bu konakla iki dükkândan bsşka bir şey kalmamıştl. yunun bıraz berısmde, uzun bir rıhtımın arkasında yukselen bu güzel kızına talib olmuştu. Bir taraftan babay» fethetmeğe çalışırken, mamile ayrı bir tiptl. Faika hanımefendi kocasını ve kızı Mihribam kaybettıjındenberi, muhteşem yahya hayranlıkla bakmaktan kendilerinı alamazlar. obür taraftan da bohçaçı kadınlar, para ile eld« ettiği kalfalar vasıtaErkekçe güzelllğini babajından almi|tı. Anneslnin dtdelerl paşa eski varlığının bir gölgesi hslinde evin üst v kat odslarından bırinde tesile kızın kalbini çelmeğe uğraşmıştı. Nihayet, bu emeline de nail ol lardan intikal etmiş asaleti daha ilk görüşte nazara çarpardı. Her ha selli kabul etmez ıstırsbı ile başbaşa otu ı.yordu Kâmran hanım ABinanın heyeti umumiyesinde Avrupa mimarisinin tesirleri görü muş, ve doğuşlarında bu kadar farklı v t ayrı olan bu iki insan böy linde bir baskahk, blr hususiyet vardı. Ağır, ölçülü yürüyüşü, çok danada zengin bir fabrıkatörle evliydi. Ragıb beyle karısı Feriha hanür Fakat nakışlar, oymalar Türk üslubundadır. Mermerle ahşabın lece birleşmişlerdi. itinalı giyinişi, hiç bir zaman kahkaha olmıyan, biraz Skıurüğü andı nım, »on miras kırıntılarıle hâlâ konaktaki o evvelki vükelâ yaşayışını imtizacmdan doğma bir sanat âbidesi. Lâkin ahşab burada âdeta bir Bazı kadınlar erkeğin eslridirler. Kendi lradelerinl sevdikleri ada ran vükelâvarl gülüşü, vakarb hareketlerile karşıaındakilert saygı ile devam ettirmeğe çabalıyorlardı. inş?t mlzemesi olmaktan çıkmış. bir süs, bir dantelâ halıni almıştır. mm eline terketmişlerdır Onun, kendilerini sürüklediği yola giderler karışık blr çeklnme telkin ederdi Sanki etrahndakileri görmüyormuş, Mihriban, bir servinin gölgesinde yatıyordu. Sevgili yavrusunu, Feyzanın büyükbabası Reşid bey, vaktıle bu yalıyı hayatının en Ve belki de saadetı bu ı iıazsız mutavaatta bulurlar. Reşid beyin ha hâdiselerin fevkindeymiş gibi her geyi istihkar eden blr hali vardı. Fevzasını, annesini hatırlıyamıyacak kadar küçuk bir yaşta öksüz bıparlak ve şa'şaalı devrinde, bol para ve ince bir zevkle yaptırmıştı. remi Faika hanımefendı bu kadınlardan biriydı. Daima çok kuvvetli Fakat parasıza, zayıfa, zavallıya tamamile lâkayd duran azametH rakmıştı. Zam = nının en meşhur nakkaşlarım. en sanatkâr ustalarını çahştır bir kocanın zayıf karısı olarök kalmıştı. Kibar, harekederi biraz ya bakışları; servetin, debdebenin, mevkiin karşısında bu muhteşem alâMelıha ise, uzun ve dedikodulu bir genc kızlık hayatından sonra, nuştı. Tavanların yaldızları için okkalarla altın sarfedildiğini söv vaş, zevcinin, daha sonrs da evlâdlarının ükirlerini münakaşasız kabul kasızlığını kaybederdi. Ancak insanları tahlil etmeğe alışkın gbzler onun :er !>"ine mah us garıb fıkırleri olan orta halli bir memurla evlenmişti. lerlerdi. bu sonsuz gururunda, paraya, büyüklüğe buderece kıymet verişinde. eden sessiz bir insandı. Düsumışlerı, tabiatleri, yaşayışları birbirinden bu kadar farklı Acaba Reşid bey, her şey tamamlamp köşke yerleştikleri gün, •lan kaıde;ler her yaz Kalamıştaki köşkte buluşurlardı. Fakat bu sakin kadın Vazan kahramarlaşır, aslan kesilirdl Bunu babadan gelme sonradan görmeliğin izlerini farkederjilirdi. gencliğindenberi kat'ettiği merhaleleri hatırlıyarak, sırf kendi zekâsı, yapan ondaki koıkunç se\ ı ve fedakârlık kudıeti idi İkinci kızları Mihribanda, Faika hanımın büyük tevazuu, derin (Arkası vw) ö r.'o 17 Ağustos 953 pazartesi