Katalog

CUMJİUKIYET 10 Ka 1953 Atatürkten hatıralar Türk şairi onun için ve onun I arkasmdan neler söylemişti? Toplayan: Reşad Enis Bak; her Türk bir parça Ataturk, karaya gönderdiği bir elçi, Mu«t«Ataın fa Kemale ve yeni Türkiye Cumhurıyetme blr jest olmak üzere, Bu şıir de Suad Taser*tndir: kurtuluş mücadelesının cereyan Baçün yaşı> orsam ettiği savaş me>danlannı gezmek Guleryüzle emin arzusundadır. Btıyük Adamın, elTertemiı gbkler attında çiye nazıkâne verdiği cevab 5u: Dağlarun denizkrimie dost Yıınaiiıstana karşı kazanılan parToprağımda dolaşıyorsam lak zaferleri canlandırmağa ne 13Ümidli memnun ve rahat zuaı var? Amerika büyük elçisinın Gecem günduzüm hurse Türkıye ile Yunanıstan arasmda Damarlanmda kanım başlayan dostca münasebetleri görTenler içinde canun mesı tercih edılirKoıkusuz \urürse Sene 1918... Çanakkale savaşlan Buluüarundan züıyagı jerine en kanlı safhssındadır. Düşmanın, Rahmet dokülurse Türk kuvvetlerini arkadaa çevir. Ekmeğim suyum tatlı Toprağun da «türkü >m de he mek için ginştiğı taarnj^ Albay püsrekejli Mustaia Kemal tarafmdan Rüzgârlanra alabildiğine htırri kurtülmuftür Genc şair Muzaffer Uyguner'ın «Mustafa K^raa''n Sayetii isc ati» isimli şiirınde, Çanakkalo saBacamda ttitüntim rüttivor vaşının destarunı, Anafaıtalarda öîülerim huzur içinde j? ıyor geçen mucızerun hikâyestni okuAğacnn dal »üriıyjr lıoy atıjorsa yoruz: Görfryor bfflyor inanıyorsam Keyflme* giıltiyor, keyfhnee agMustafa Kemal derlerdl, hyors«un Sonradan duydum admı> Diin yokken bug&n varsat» Beni yumujak pamaklarile Seodendir okjar, SeadeiMÜr Atatürk Sğilip bakardı ışıklı gözlerile *** Ona ben (österirditn zamanuu| Sanatrı kalan blr mluetln hayat damarlanndan biri kopmuı demektlr. Bir millet tanat v« «anatkArdan mahrumsa tam bh* havata ma* ny olamaz. Sanatklr, eamiyvtte uzun cehd v* gayr«tl«rd«n aonra alnında ıngı 1« hiaa«d«n <M»W*T. Mustafa Kemali Samsuna götüren vapurun kamarotu oğluna neler söylemişti ve Atatürkün yanında çalışan oğlu neler anlatıyor? Roportajı yapan: Mnsfafa BÂYDAR Şair, Osmanh u n y m d a bzr k.*se alün caıze karşıhğı hunkâra. vezıre kasıde yazan adamdı. Dıvan •dabiystmın ünlü şairi Nedim. DaTiad Ibrahim Paşanın sadrâzam o.ufunu bır fcasıdeyle kutluyor. rr.ethiye Bmnında hammaniyye, ramazaniyye yazıyordu. Üçuncü Suîtan \hwedi övmek içın uzun kasideler icaleriie alryordu: Eyâ ıklîmi pür tekrfl is'.âmın nigch bâm Bu Ufvet (örmemistir sen gibi «ultânı zîşâıu A A ça femanın iki deryâya a (âmildir «atı âlî <ânına İskenderi sanî LU« bahçeleri, Çıragan safalarile, helva sohbetlerile, padişahla verir arasında karsılıkh mutantan livmfetlerle geçeu cLâle devri» nin Nedhn de o devrin öteki jairleri gihl kasideler, methiyeler yazarak gününü gfln edlyordu **• Atatftrk* d«lr yanlan fijriari araatarkan, Cumhuriyet Turklyesinin aairlari üzcrtnde teker teker dur*ım. Ömtr Bedreddin Uşakhaıa tÜUrB Tannmıza* iiirini beraber oknyalım; glbi, yalıus, ülkü Tannma •y Ttirklügttn bütüni Cignııuı foda eaztlar... lfıılta im dhanlar, Al« büyüklügtaiU »• f t f l ÜMriM hut Güne? ıjığında, ay nı£ınd«, Tıldtz ışığında, memıllerin ıvSenelerte dolaştık beraber, Çollerde, dağlarda. «lonlard*. Soğukta beraber tltredik, Beraber terledik sıcaklardı. Kalblnin ahşlannı dByardım V» anlardım düsünüp hiıscttiklerim. reden •ortra, Bnrttn fürültüler» alı^rnıştım, Şehldlere, jraralılara, seslere alt?ınıştım. Top seslerl, denizin förültÜ5Ü, kalbinin SPSİ: fTaşamn Gazi» dlfue «Ne mutlu Türk otana» Na mtrtta Gazi <mad Arraaganm bu ülke! Ne mntlu göz vttında, Kalbinde ve bnşırıda. olan Ttirkel Oamanh larayuıdakJ «alrln riys <okan, Mbriarı aracında «raiza» • nntan kasidelerı yanında Ömer r ladreddinin süri ne kadar umim) e menfaattan uzaktır' Düntin. bugünün Tftr* şairlerl, $Üvük Adama mıllotje duyulsn ninneti, saygıyı tersnrrîhn etznek•*dfr Bakın, Berıçet Kemal Çaglar 1* detniı: ! On btn yıi tertese tofa dnk; Bütün blr ırk, tco) aredik dordıüt Sana geldik ionsuz mesnfeierde. ; Sıynldık sa>ııu «fsıncteroeıı, fek lana inanan ikılUrıı bix; Sm Mİsin. mecranıU çaJnJUri/ btı.. H«r n l bb • djunaı, her yu o kaa len; Bmk: Kalblerden çağıl çağı] ai.an Mn; 8«nhjle göoüller her an temastav «Atattirk» dendi mi, dogmlnr hast»; tAtttflık» dendl mi dolar göBn, baf sözthnıte; Bafnu bekliyor her bof duran Bts bir rün »aparsak farlar kalbimiz Yolt dfiaer blrden açtığm itde; A<hn bMmeledir her işimizde. Ae«T aj friiliimüz her sonbaharda! Yann bir tskelet olsai mezarda «Ataturk» ça^nsır kemiklerimiz; Nbnetinle doln lliklerimh .. İT mllyonda tek seygi, tek tıız Seol yajatmaSa yaşamaktayiı. Ölfimden ne irkll, ne d? tirk Atsıtı' tAtatfirk... Atatflıfc» Matamria y*«k. arta yaslı genc yOtlarc* Turk fairintn Atatürk» dair yflılero» |ilri... V». karamda cBflyük Adam» m muhtellf vesiltlerle gfizal «anatUra verdigt •hemmlyeti belirteo sözleri... •y neftl gölgesinde «nnıp bif kac dalın Şerei rüyaUrıaa 4alan ye«U Çankaya! Nanl kanadlanm takladm • kartahnî Nanl yettin yıllarca ne« barın dmnaya? O, ki sarsmtisindan taclar dfi |erdi façlar, Nanl kanadlanm lekladuj • *"" kartalmT Nanl atef almadı oaa tçtnie yanan rflnef Tmkmadi mi 4ıınu? Aımı oynatmak içhı fatetfcnt her adnnı Yanar daflar balurken kll olmaı her yıiın d»ğ, O seni vıkmadı mı, « scni vıkauufa auT O essiı kahramaa ki dttnya ağvfaftında! On mllyon bel iki kat Çuukkaley* gitmlstik Atlana, katırlana a acaib kişnemesi, Hilal bıyıklı kahramanUr, Kanla snlanan topr«k, Göklare oçaıı gdvde baeak. Türkltiğün inadh mukavemetl Urpertirdî zaman zaman beni. Blr gündü, amansu bir boğu;mantn sonu. KUagftr da rasmuştu toplar tihi Deantde der gibl remUer TC nöl fesi bnlntlsrın Üari Her xaman olduğa gibi, Gösleri •fukJirtUydı, ell dfljfineealnde, Düşüncelertn *n tncesinde . Ralbinin atış'Mrmı dinliyoıdum, Zaman endi;eliydL Bir toa patladı nıaklardan, Bir şarapnel feliyordn bize dojru, SaliseleriiM nmncaya kadar hıITBIIt, ı Onda on bea rnMyontm boya blr> deu •zaldı. Tann, peypunber dly» nedir, • •• khndir bitaBeden Sakarya muharebeal gunleri... Taphğımız ne varsa hepsl onda feklaldı! Mustafa Kemal, bir tepenln Ozerlnda, karn mtlardaki dnşman kit'alaruun mevküermi tesbit etŞ«ref rfiyalarma ıtalan yeji! Çankaya, mektedir. Bir u t , »igarasını yakGölgfsi baş döndüren bu sun mak üzer* kibntial çakıyoı Binanlat biz«; digi at urkerek geri çekilivor FanNasıl yettin yıllarca ona bann tannalftn koluna takıni} olan Başdırmayaî kumandan. sol tarafj yert gelmek Seni böyle ebedl kılan hangi üzertt yuvarlaruyor. macize? Fakat ehemmiyet venniyor. Atıaa binerek, Folatlıdtki karargfihıO Çankayt ki, askerlikte de, dJp na dönüyor Oysa ki, kabur^a kelomasıde de dünyaya der» Teren mikleri kınlmıştır Bu keralklerden biri de akclğer üzerme tazyik ethâdıselerin besigidir. Otrz vı 1 STTe ^merk^nın An tnektedir. Hesabladım, h«aat!adım da Önüne koynverdin kendimi Bir anda dnrBTerdl tiktrtılanm, Ama Onun kalM darmadı... Atatürk i ç i n dünya gazeteleri neler yazmışlardı? TOPLAYAN: MUHTAR KUMRAL Almanyada «Berliner Tageblat» gazetesinden: Atetürk, ne kadar agor olursa ol•un, hiç bir mağlubiyetin, sağ.am bir milletin mevcudiyetini, murafferiyetle idame için lâzım olan kuvvetleri harekete getirmesine rr.âni olamıyacağını bundan takrihen yir"ni sene evvel cihana isbat etmıştiBu Büyük Adamın vakitsiz ölüraü, biz Alrnanlan derin ve «amımî bır mateml» aarstı. Atasını kaybeden Türk mllletinin derin matemine Almanya iştirak eder. Ahnan ajansradaıu Turkiyenin kendisine hududsuz bir mmnet taşıdığı büyflk hülâskân Atatürkün hayan Aîmanyada olduğu kadar hiç bir yertîe ne anlaplacak. ne de takdir edi'?cektir. Polonyada Gmzete Polsko'dan: Atarürk, yeni Türkiyeyi kılirla meydana getirmij ve dehasile tensik etmistir. Danimarkada Berllnsk* Tidende gazetesinden: Atatürk, en mukemmel ça|ında bfr memleketin bu kadar hızlı bir surette tarnamile değişmesinia tarihte bir mısli daha yoktur. Eksilsiyor gazetesinden: tKemal Atatürk ideaiist blr adamdır Ortaya mesud eserier koymua olmasırun sebebi büyük prensipler tutarak ihtiraslanm tahdid etmesini bilmiş olmasıdir.» Figaro gazetesinden: «Atatürk, yeni Turkiyenin yaratıcısı olduğu kadar mılletinin mürebbisi ve yetıştıncisi olrnuştur» Blustrasion mecmuasından: «Atatürkün başardığı işleri, bn* mersiyenin satıılan arasında hu)âsaten bıle anbtmak kabil degildir. Bugün aziz hâtırasım, asrımızın en fevkalâde adamlanna lâyık olan hayranhk ve takdir hissile selâmlamnkla iktifa edelira » Iran basınından: «Atanirkıin mııleıin» yapmi| olduğu hızmetler çok büvüktür. Ve bir m'îlet taribinde misli mesbuk deŞiıdir Bu seheb.'en dolavı Türk milleti vehnimetine ebedl bir minnettarlık duymaktacur.» tngttarede Tbnes gazeteshıden: Mustafa Kemal 1923 senesinde Küçük Asyadaki Türk ordusu baIdjretinin kumandasını deruhde ederek milll hareketin liderhğini elint aldığındanberi Turkiyenin tarihl kendi hayatının hikâyeai olmujtur. Observer gazetesLnden: «Muasır hiç bir isün Atatürk adı kadar büyük saygı telkin etmemiştir. Atatürk yalnız, Türkiyenm bütua hayatıru değiştiren bir deha de|ü. fakat, beynelmilel münasebetlerde iyilik ve yalnız iyüik ya pan bir adamdır.» Çckoslovak ajansmdan: tAtatürkün »ahsında yeni Türklyeye ruh veren bir adam koybolnu«tur Bu derece yüksek bir adaWa sahib olduklanndan dolavı Türklere gıpta etmekteyiz. Tijrkive Müslüraanlık âleminde bir muıi'e raanzarası arzetmektedir. Türkler ilelebed Atatürke mlnnettar k.,., caklardırı Fransada Temps gazett^lnden: Asırlarca müddrt tslâmvetın en •Jn «n'aaelerile ldare edümiş olan Babam, Bandrrma •apunınSt birinci kamarottu. 1919 yüırun ma\is ayı ortalannda «ve geldi •• bi:e dedi ki: Mustafa Kemal Paşayı götürüyoruz, Anadoludaki kuvvetlerin başına... Ben kendi kendime: AUah Allah... Nered» ordu •ar? Ne münasebet, hangi orduî Diye düîünmege basladım. Babam, acele ile anneme: Hanım, benim bohçayı vtr. Dedi Babamı uğurladık. Kısa bir müddet sonra gemi döndü. Babama sor dum: Baba, Mustafa Kemal nasıl bir ,dam? Zayıf, sarı^m, avurdları çökmüj bir adam...» Arük »ayın okuyucularun anlamı» olacaklardır ki bu konusmayı, AUtürkü 19 Mayıı 1919 da SamsuNari Utara, arkadaçnnna Ataturkten kalan tatıralan gösteriror na ulaştıran Bandırma gemUinln blrind kamarotu Hacı Tevfik B yükseltmektir. Bu, yalnıı kunım adamı huzura çıkardık. Ona sordu: Tabii Paşa «trava» nm Eendinin oğlu Nuri Ulusu ile yapı kannda değil, düşuncelerinde te Ismin ne? bildiğinden bunlsnn Rumell murorum. Nuri Ulusu aynı zamanda melli bir inkılâb yapmıs oian büRüsumat sandalcıa olduğunu öğ hacirlerinden olduğunu anlıyor. Pm jn iki yü Atatürkün hlzmetinde bu yük Türk milletinın dinamik idea rendl Gümrük müdurluğunden şa, arkadaki arabacıyt bafmyon lunmus, v« onun kütübhane işle lidir. Bu Ideali en kısa bir zaman maaşını yeni almış, Üsküdar Güm Canım be birader n« sinirla* rinde de çalısmıjtir. Ulusu, konu» da başarmak için, fikir ve hareketi, rük Muhafazasında ınuş ve Üskü niyorsun? Uyuşursak bu Ud «ramasuıa devam ediyor: beraber yiırütmek mecburiyetinde dara geçecekmif. badaki mslı da alırıt Babamın »nlattıgına g6rc, yiz. Bu sebebls okuyup yazma bilPaja, «hamama götürün ve dokFakat adsm gene arabayı çekMustefa Kemal Samsuna gidince miycrı tek vatandaş bırakrnamak; tora gösterin, muayene etsinler. mek ve gitmek teraftandır. Nihayet e kadar üst salondan a$ağı inme memleketin büyük kalkınma sava dedi. Ilkin sarajnn alaturka haraa pazarhkta uyuşuluyor re iki aranüs, saîonda peyke üzerinde yat şınm ve yeni çatısının istedığı tek mma soktuk, sonra saray doktoru ba kavunla bir kaç küfe d* Ozüra mıs. •Bir battaniye getir bana Ha nık elemanları yetiştirmek; mem SalShaddin beyi çağırdık. Adama saün almıyor. cı» demis ve bundan sonra hiç a leket davalarımn jdeolojisini anlı çay Te konyak verdik, doktor muaArük bunlann götürübaiMİ Jsl jağı tamemif.» yacak, anlatacak, oesikîen nesle ya yenesini yapb. fevkalâde bir sey kahyor. Paşa diyor ki: Nuri Ulusu, «bundan lonrası ma şatacak ferd ve kurumları yarat yok ama hsstaneye sevkedelim de Bunu bizim ev* bırmkacakaia. lum» diyor v« anlatmağa lüzum mak; işte bu önemli umdeleri en di. Adam cevab veriyor: görmüyor. Kendisin» soruyorum: kısa zamanda temia etmek, Kültür Adaraın dunıtnu ile yakından a Sizin ev nerede dir, n* bilellıa Atanın hlzmetine girişiniz na Vekâletinin üzerıne aldıgı büyük lâkadsr olan Atatürk, kendi çama biz.. sü oldu? ve ağır mecburiyettir. sırlanndan, Hbiselerinden, iskarNihayet B •çysver Celfil Bey bir < Asker olarak muhafız kıtası Bizim devlet idaresinde takib pinlerinden bir takım veri'mesini kâğid yazıvor, «i=te bizim evin «dtmrine verildim. Hasan Rza Bey ettığimiz prensipleri, gökten indıği soyledi. Bir de palto verdik Adm esi« diyerek adama veriyor. Ara3 zaman Dair» Müdürü ve Kalemi 1 sanılan kitablarm doğmalarile asla lyice giyinmiş bır variyette ve o>acıya: Mahsus Müdür vekill idi. Bızı, ar bır tutmamalıdır. Biz, ilhaml=rımı tomobılle Cerrahpaşa h^stanesine Bunu Topkapıdan içeri girin» asım Salâhaddin lle koşke hizzı gökten ve gaıbden de^il, doğru sevkedildi. ce kıme versen sana bizim evi g6smet etmek üzere aldı. Haziran 1, dan doğruya hayattan almış buluAdam hastaneye yatınca Atatürk, terir. sene 1927. Köşkte bizi karşılıyan nuyoruz. aileii meraklanmasın riiye polis Diyor. Tabiî arabalar yoUanna Başyaver Rüsuhi Bey oldu. Lâzım Bızim j'olumuzu çizen içirıde ya vasıtasile evıne teb'i^at yaptırdı. devam ediyor. çelen nasihaü verdL İstirahat etşaciıâımız yurd, bağrından çıktığı Sandalcı ferdası güu h?sUneden Sonrsdan ağrendi^imize pör» atik. çıkü. Sarayi geîdi, Trahzonlu imi$, damlar. Topk^ptdan içeri giriyor» Biraz tonra «Paşa çağınyor» de mız Türk milleti ve bir de mılletkendisine bir miktar sıeara ve pa>a diler... O günlerde biraz rahatsız ler tarihmin binbir facia ve ıstırab verildi ve adam, .Allah ömürler lar. Kâğıdı poiıse gdsteriyorlar v« kaydeden yapraklarından çıkardığıbu ev nerededir, diye •oruyoriar. mış. Paşa, eski koşkün kuleli oda versin» diyerek ve sevinerek ayrıl Polis bır kâğıda. b;r de arsbacıla" tâbir edilen üst kattaki oa>da o mız neticelerdir • Koca Atatürk. yukanya bir iki dı > rın yuzüne hakıyor ve Dolmabahıruycrdu. Huzuruna çıktığımız zacüm'esmi aldığımız nutkun, sanki Tarn Nuri Ulusa teşekkür ederek çeyi tarif ediyor. Arabaeılar tâ ki •nan pljama giyml? ve üzerinde rob dö çambr vardı. Yanında (sonradan kendisi tarafından söylenecek son aynlmak Ozere idim ki eji soze saray kapısından içeri giriyorlar, o zaman işı anlıyorlar. iğrendigim» gör») Salih Bozok, söz olduğunu önceden aezmif de kanştı: Sarsy kap'smdan içeri gtriacc, « Bir de ju kavun hikâyesini tO7 Kılıe Ali v» daha blr kaç klşi var milleti için sSylenmesi gereken bü«trava» diyenin rengi atîyor r« ah. Elinl öptük, ismimizi, babamı tün aözleri buna «ğdı.Tnış. Haki anlatsaaa...» Blr inanç gözierinde tukenmez katen bu nutukta aşılman gereken Aman hanım bütün sermayeyi damda korku baslıyor. Sarayda A!»hildiğine insan kalabalı^ı ardı 7«n lsminl sordu. O ara korkudan babam, slzl Samsuna götüren Ban bütün 1leri hamleler ve asla mü bltirmiyelim. bunlara gayet müISyim muamel» Bir aydınhk geleceğe bakıyordu ^ırma vapurunun baskamarotu idi» samaha edilmemesi gereken bütün yapıhyor. Hademeler, bekçUer kaIçıktı sevinçti rürkfi^dü Deyince ben sadece bu konusrnaiiyemediın. Korktum, gözlerine ba geriye doğru •apıtmalar Ur Ata vunlan boşalhyorbr. Adamları, kaGörseydinlı o re>iimde Atatürku da aldığım notları yazacağımı soy:amadım. Yanında on iki sene ça vasiyeti halinde mevcuddur. dınlan nübaya» mem'jrunun oda» leyinee Nuri Ulusu: Pekl, Atatürk tarihten baaka ıştım. Gene de gözlerinin içine basma alıp >emek ikram ediyorla» Peki öyleyse... Bir de onu anI$te nihayet 10 kasıra... Bu de :amamıjımdır. Onu anan hfiküm ne gibi komılarla uğrasırdı? At3türk, maiyetile birlikte sara« Tarihten başka dile d« me laUyım da tamam olsun.. rin matem, Türk milletinln, Tflrk Jar olarak doğurmus. ya geldiji »man mübay»» memu* Dedi ve anlatmağa başladı: salrinln kalbinde en derln yarayı Basladık hizmet* .. tki gun aon rak Mrmıştı. Çankayada, Dolmaru Mus'afa Beye: • Gen. bir fctanbul leyahaUnaçmışbr. a düzeldi. Temmuzda da İstanbula bahjede, Floryada birer karatahta Çağırın bunlan bakalım. dt bir « U h erkenden otomobill. Diyor. Cahid Sıtkı Tarancı, Tflrk «alri [eldik. Üç ay kadar İstanbulda kal vardı, bunları yemek sofrasinda bl Soyle bir Yesilköye doğru g«intİ e önünde bulundururdu. Yemek Adamlar, kadınlarla beraber ha« nln elemine |U muralaril* Urcüj adamlarından bil arzu ediyor. Topkapı dı Ş md M oK> zura çıkıyorlar. Hepsi fasırmıa va» Bu müddet carfında Mustafa sofrasına illm man olmakta: mobille ilerlerken kavun yüklu iJd Kemal tıtanbulda nelerl» mejgul hassa dtlcileri ve tarihçilerl çagırırziyettedirler. Pafa: YU «taz seldz «n kastm perşembe dı. Samih Rifat, İbrahim Necmi, ar«ba ve blr kaç küfe de ürüm jöldu? Oturun. Hatırdan çıkraıyacak bir sonbahar . Vaktinln çok bOyuk bir tas Ahmed Cevad, Hasan Reşid, Sadri rüyor. OtomoUli durduruyor v« Diyor, fakat çekindiklerinden oSamlıyor tstanbul yedi tep« ' tımı büyük nutkunu hazırlamak ve Maksudt bunlar arasında idi. Şem iniyor. Yanında başyaver, diğer aturamıvorlar. Nihayet bir «4»K^T Yaman eraıif DolmabahçMe rfteı okumakla geçirdl Dolmabahçede, seddin Saminin lugati ve Lugati rabada yaverltr, daha gerideklnde Oturun vahu... ne polis takib memurları var. Onfâr 51düğü odanın yanındaki büyük sa Naci hiç elinden düşmezdi.» ""•'yor ve oturuyorlar. Paşa aoruGerçek olamas, olsa oisa bir düş onu kendisi tanztan etmlşti. Şu kö Kitablan çizerek mi okurdu? lar da derhal iniyorlar. Tabü ora yor: da bir kalabaük oluyor. KoyidJer Dokuzu bea geçe Atnfiirk ökntts. « Evet Tarama Dergisini sık Kavunlan teslim ettinis ml, ;.e çalısma, bu köje minderll »*rk BdyU toptan Ur yas nerede sık karıştırırdı. Bu kltabın çizilme otomobildekilerin kimler olduğunun "«"k yedinlz mi, ktlrahat ettiniı dan, diyerek o köjeye mangal, dufarkında değiller. Atatürk koylüler föriilmüs iik yeri kalmami5hr.> mi. parayı aldınız mı? varlanna da sark tablolan koy Senelik nutuklarını hazırlama le kavun pazarlığına basüyor: Beraber ajrlıyoruı kurdiar knslar durmustu. Bu sekllde dörtköseyi Adamlar: Bu bir araba kavuau kiça veBu memlekete en çok hizmet eden oaşka başka sekl» sokmuştu. Bu ea ne zaman başlardı? Her seyi yaptüar, yedlk, lcrirsin? « Bir ay önceden başlardı.» tik. Bu aşk ile dagiara gücü yeten îalonun çalısma kısmında tek başıDiyor. Bunlar iki erkek, üç ka Atatürkten hâtıra olarak kalDiyorlar .. On sekiz milyonun omzunda gtden na yüksek sesle sanki birine hitab mi| saklanacak ne gibi eçyalanruı dm. (Bizim kSylülerin zihniyeane Atam Ankara strtlaruda yatar. Parayı daha henuı elmadjklan îdiyormu» gibi nutku tekrar tekgore pazarda piyasayı öğrenmeden var? halde «almadık» diyemlyorlar. Aar okumuştur. Sırf hitabet için iki **• yolda mal satmak dogru degi.dir « Üzerinde (G.M.K.) yazılı btr taturk biraz konuştuktan sonra o y uğraşmı^tır. Son tashihler yapılBu yüzden yolda mal satmak ute«Beni gSrmek demek, mutlaka • trsva» diyene ticsret yapmak hujıktan sonra Ankaraya gidildi ve brovnig tabanca, eskl bir mühür, mezler.) Araba sahibi kayıdsız dav susunda bazj nasihatlerde bulunuyüzümü gormek demek degildir. büyük nutku Parta Kurultayında el yazısı ile yazılmış bazı sahifeler Benim fikirleriml, benün duygula(ki bu sahifeleri dil çalıjmalerı es ranıyor. Malı vermek taraftarı ae >or. tAh? verişte kızılmaz. diyor rımı anlıyorsanız v» hissediyorsa kudu.» nasuıda va'"i'«!tı) koma halinde ğıldir, ne ise bir fiat söylüyor Ta ve «1 son lâtife yollu gene ona hi En çok hangi mevzular üze ] n Neşet Ömerin makasla kesip Ş« da lltife olarak bir fiat venyor. nız bu kâfidir.» taben sesleniyor: Evet Atatürk... rinde çalısırdı? Arabalarm şafak vakti durdurulsırtından çıkaıdığı iç fanilâ, üze Haydi trava. « 19301931 de kendisinde bir rinde hafif kan lekeleri olan iki mastndan «inirlenen arkadaki araBiraz sonra para, fazlasfle blr tarih merakı belirdL Köşke bütün mendil, bir ipek mendil, bir paket baa öndekine bağınyor: zarfa konup pazarhk edene verill. tarih kitablannı toplatb. Darülfü kadar sigara, iki bloknot, iki aded Haydi b« trava".. Sabahleyin vor ve Rumelüi muhacirler heyecan maytaba çüanıslar. nundan, haricden bir çok tarihler kartvizit» 'cinde serayı terk«diyorlar. geldi. Çinde, Hindde, Fransada, Al Kartvizit dediniz de habnma manyada, lsveçte, Hollandada, t geldi. Atatürk kartviritini n« zaranda, diğer şark memleketlerinde nan ve kimlere karsı kullanırdı? ne kadar tarih yazılmışsa yerliya« Rumanya KraL Karol mütebancı hepsi geldi.» nekkiren İstanbula kendi yatile gel En fazla devamlı oîarak kaç diği zaman kullanmıştı. Biz o zaÖMtin diye mümkün m« ki y«kluk senj sanml saat çshşırdı? man Savarona yatında idik. Hemen Yfabfaı sene, müyoa sene, miiyar tene v a n m . < Ben. fasılasız 38 saat çalıstı Savaronanm bir motöru İle Ataturğını bilirim. Bir gün sabaha kar?ı Kün kart\lzlti Karol'a gönderildi ve sofraaan kalkıp yatıyor. iki saat bir müddet sonra Karol DolmabahMevsimlerin usründe wen taze baharsın. iken ölmüştür. Fakat onun hayatın sonra uyanıp zili çalıyor. Arkadaş çeye geldi. Kanvizitini başka bir daki eserı, tarüıte lcahramanhçm lardan biri yanına varıyor. Paşa kimseye kullandığını görmedim.» Varsm! Ne kadar varsa bugün koskoca dünya, O Atatürke dair şahid olduğunuz destanı olarak yaşayacaktır. Ese hemen kütübhaneye geçlyor Sagsm! Ve kadar sağsa su umman ve bu mor daf. gün bütün gun, gece ve ferdası gü bir iki canlı hâtıranıa nakleder mirini o. bir muharıb ve bir devlet nü tâ akşama kadar tam 38 saat ça siniz? adamı olarak meydana getırmUtir lışıyor .. Her gün, gene seo, kalbimizin açtığı gülsün, Ulusu, bir müddet düşündukttn Her gün. gene sen, ruhumu7u örten o tülsun. Kıhc sayesinde iktidar mevkiini Çahştığı zaman sık sık sienra, sonra anlatmağa başladr kuranlann bir çoğundan tamamile kırk beş dakikada bir yarım kes« Atatürk bir gün Dolmabahçe Rahan dolasır hiir v?tanın hür havasmda, j farkh olarak, zaferi kazandıktan me şekerle blr çay kaşığı kahveden sarayında çalıjıyordu.Ben de penCoşkun denizinde ve göneıınıis karasında» vapılmış bir fincan kahve içer, a cereden denizi seyrediyordum. Kuv I sonra kıhcım kınına toymuştur. cıktığı zaman da kendisine yerek vetli bir lodos sarayın rıhtımmı döİspanyol gazetelerinden: Nurnn vuruyor bayrağımın üstüne, her güa, olarak iki dilim kızarmı^ francala vüyordu Denizdt çalkanan bir sanAtatürk, askerî deha ile, devlet ile iki bardak koyuca ayran ve dalda blr kişi kürek çekmeğe ça(manla bakar gozlerimiz büstüne, her gün adanru ve filozof dehasını cemet rilirdi. lışıyordu. O ara kuvvetli bir iki Devrimlerin üstündeki her damga senindir, 1937 de Mecllsl açıs nutku ist« dalga iandalı jöylt bir kucakladı mıştıGenclikteki iman diye ne varsa senindir. böyle uzun çalı^malardan sonra ve sandal denize gömüldü. Ben PaYunanistanda Katlmeri gazetehazırlandı.» »anın orada olduğunu unuttum ve sinden: Zulmetleri aydınlatacak harlı ateşsin. Gerçekten 1937 de Atatürkün birdenbire yüksek sesle «ah... A«Her memleket, milleü zafer, re Mecliste okuduğu açıs. nutku, diğer dam gltti» diye bağırdım. Atatürk Bayrak gibbin, nur gibisin, baska günessin. fah ve saadet yolunda üerleten bü nutııklarrnın en uzunu, en değerlisi • ne olduî» dedi ve o da heyecanyük adamlanna heykeller dikecek ve bilh?ssa en cesurudur. Bu mü landı ve hemen pencereye kogru, Yurd topnğı ni'sın ile bir kat daha kudsal, tir. Fakat Tü>"kıyenın Kemal Ata nasebetle o nutkun bazı parçalarını vaziyetl öğrenince bana: Hüzünle bugün kalblerimlz yanmada dal dal tüıkün heykelinin yapılmasmda okuyucularımıza hatırlatmak iste Kos. .. Adamı kurtarsınlar. Râbblm, seni en başta tutar, çtinkii büyüksün, kullanılacak taşı bulmak içfn dağ riz: Dedi. Rııhıın, ulu göklerde yatar, çttnkü büyüksün .. larını deşmesi, kanyhrtnası icab i «Bir defa, memlekette topraksız Ama Wm kıırtaracak? Bereket 0 edecektir.> iftçi bırakılmamaiıdu. Ekonomık sırada n^k'iye motörlerinden biri Mesud ııyu! Dünya seni her piln anarakttr. kalkınma; Turkiyenin, hür, musta «çıyordu Derhal rıhtımdaki poliıHindistan basınmdanı Türk kalhleri ajkın ile her an yanacakhr... kil, daima daha kuvvetli, daima ler düdük çaldılar. Motör ip atü ve «Hmdıstan milll meclialnde Atadaha refahlı Türkiye idealinin, bel adamı kurtardılar. Paşa: IA1/1JO türk hakkında yazılmif şiirler ve kemiğidir. Adamı bana getirin. mersiyeler okundu ve saatlerce göz OKHUN Büyük davamız, en medenl va en Dedi. Bir koluna ben, bir koruaa ya§; doküldü» mureffeh millet olarak varlığunızı polis girerek, ıul*n luzüle »üzült Ankaraya dBnfl»flnd« «dyoskopi yapan doktorlar: lAkağerıaui tazyik eden bu kınk kaburga ile faaliyetiniz* devam cderaeniz blürsünuz!» dyorlar. Cevab ju: «Muharebeden aonra iyi olacağım!» 22 gün 22 gec» devatn eden Sa1 karya muharebeleri «ırasmda çekilmij resimlere dikkat ediniı: Bü yiik Kumandan, kjsa Istirahat an lannda, uyurken, bir taraiuıa dog ru Iğümis haldedir. Ahmed Köksalın jürini okıırken.' gözlerimizin önünde bu tep« canlamyorMustafa Kemallm Kocatepeden bakıyordu' Yüzyıllarnı içinden geliyordu bskışı. Yüzjnllann öte<ine uzanıyordu. Yay gibi gerilmişti kaşlan yay İnce uzun bacaklan üstünde Ha düştü, ha düşecek bir yıldınmdı MUletimln öCkesi yanıyordu gözlerinde Sıkıbnışü yumruklan, Duran çaglar yürümek istiyordu. İşaretile Mustafa Kemalin. Hakkın isyanı ba^lıyordu bak«ıılığa Hürriyetin zorbalt^a, Yaşamanın ölttme, Aklın guzelliği yayihyordu karanlığa Dflnya durdukca ya^ıyacak *** tzmirde tunçtan atı üzerlnde Banya bakan şarJı kumandanın tunçtan heykeli daltna haykınr gibidir: < Ordular, hedefinlı Akdenlzdlr!» Bu harb nlran, Yunan ordularuun Dumlupmarda bozguna uğratüdıgı sırada duyulmujtur. Düşmanı korkunç blr lüratle kovalayıs ve kısa zamanda denize dökuş, Türklerin Orta Asyadan, AlI taylardan kalkıp kasırga gibi Akdenize lnişine benzemiyor rau? Sabahaddin Kudret Aksal, Mustafa Kemalin İzmire girişini şöyle anlabyor: lzmlre frlrişinl Atatiirkün Bir kahve duvanndald reshnde gördiim Bir ılık güz öğlesinde Şanb hâki urbası ü<.tiinde Koymuştu kıhcım içine kınınm Yürüyordu arasmda sevgili halkırun Avafında Anadoludan feürdlgi< Âtatiîrk'e