Katalog

CUMHURÎYFT 25 EyMl 1 9 » Günün Resimleri j A ı E R İ K A N E K T U B SEÇİM MUCADELESİ Ann Arbor'da seçimler nasıl yapıldı Otomatik rey sayan makineler seçim mevzulu münazaralar Amerikan halkının siyasî terbiyesi Yazan: NewYork Amerika. yeni gelen bir insan için değişik, yepyeni bir muhittir. Günlük hayatm binbir ufak tefermatı ahştığımız tarzdan bambaşkadır. Bir kaç hafta geçtikten sonra tamamen silinen bu ilk intıbalardan bahsetmek istiyordum. Fakat seçim mücadelesinin hızı her yere sinmiştir, 5 ağustos günü Ann Arbor daha doğnısu Michigan devletinde yapılan ihzarî seçimler bunun en canlı örneği sayılabilir. Bu sebeble bugün de küçük bir Amerikan şehrinde yapılan mahallî seçimlerden bahsedeceğim. Ann Arbor, Michigan üniversitesinin bulunduğu 45,0000 nüfuslu, küçük bir Middlewest (orta batı) Amerikan şehridir. 14,000 talebesi ve 90 küsur binası ile Michigan üniversitesi, Birleşik Devletlerin ileri gelen 810 ilim müessesesi arasında yer almaktadır. Şehir, üniver site sitesi (campus) etrafına kurulYamutun muştur. Hayatiyet ve canlıhğı sömestrin başlangıcı ve sona ermesi ile çoğalır veya azalır. Ann Arbor şehrinin halkı tamamen münevver bir muhitte yaşadığı için siyasî me selelere karşı vasat Amerikan şehirlerine nisbetle daha kesif bir alâka izhar etmektedir. Nitekim bu defika ihzarî seçimlerde oya iştirak, Michigan devletinin tarihinde kaydedilen en yüksek nisbet olmuştur. Amerikalılar umumiyetle güler yüzlü, açık sözlü, samimî insanlardır. Her hangi bir kimsenin suallerini oevablandırmaktan üşenmezler. Gizli kapalı muamelelerden hoşbnmazlar. Seçim günü rastgele bir seçim sandığına gittiğim vakit, azamî bir anlayıs havası ile karşılaştım. Emekli bir banka memuru olan yaşlı başlı sandık kurulu başkanı her türlü izahatta bulunmak için âdeta çırpınıyordu. Birleşik Amerikanın 48 devletinde ayrı ayn tarihlerde yapılan bu ihzarî seçimlerin gayesi her iki partinin genel seçim ' lerde göstereceği namzedleri tesbit etmektir. Her iki parti teşkilâtı muhtelif makam ve vazifeler için tali'o olan kimselerin adaylıgım ilân eder. Seçmenlerin en yüksek itimadına mazhar olanlar; bu mahallî seçimleri müteakıb ilgili devletin eenel seçimlerde göstereceği resmî adaylar mevkiine geçmektedir. Böylece partilerin aday yokl?ması ils»ili federal devletin halkı tarafmdan tesbit edilmektedir. Amerikalı seçmenin işi sanıldığı kadar kolay değildir. On bes muhtelif makama, kendince en nafiz ve ehüyetli elemanı seçmek zorundadır. Bunlar sırasile şunlardın Vali, vali muavini, Bir'.eşik Amerika Âyan Meclisine iki üye. Birleşik Arr.eKka Kongresine ilgili dev letin nüfusuna göre adedi deeişen temsilcüer, federal devletin Âyan Meclisine üyeler, federal devletin teşriî meclisine üyeler, savcı, po'is müdürü, mektubcu, vergi dairesi müdürü, tapu kadastro müdürü, su isleri miHürü, adalet tsbibi ve mahallî parti kongrelerine gidecek I delegeler. Görüiüyor ki seçmen hayli kabarık bir liste doldurmak meeburiyeti karşısındadır. Seçmenler çoğu cefa adaylardan ancak bir kaçını yakından tanımakta, gerisine tahminî olarak rey vermektedirler. Adaylar bu sebeble kesif bir propaganda yaparar. Nitekim bir çok dükkânların vitrininde, yahud sokak iâmba'srınm üstünde kocaman resimli afişler görmek mümkündür. Bu afş'.erin altındaki metin takriben şu mea'^edir: ejnhn Hicks"i ssvcı secerseniz, kanunlanmız eksiksiz şekilde uygulnnacak!» Seçim sandıklan ekseriya okul binalarında kuru'ur. Dlreğe çekilen kocaman bır bayrak bunun en bariz işaretk'ir. Amerikanm en kesif nüfuslu doğu kesiminde hemen her yerde otomatik rey sayaçları kuUanı'.maktEclır. On beş seneye yakın müddetle t?tbik edilen bu ; ustıl sayes nde seçmeRİn işi çok kolay'aşmaktadır. Telefon santrallanna benziyen bu kocaman rey dolablan otomatik olarak iş^emektedir. Dolabm cephesinde büyük bir tablo vardır. Bu tablonun ilk sırasında muhtelif makamlarm cinsi, onun altındaki sıralarda ise her iki partinin gösterdiği çeşidli namzedlerin isimleri yazılıdır. Her ismin üstünde küçük bir ko! vardır. Seçmen, beğendiği adayı ışaret için bu koliarı indirmektedir. Makine reyîeri arkada otomatik olarak kaydeder. Böylece oy pusulası. ka'em, kâğıd, saymak, kaydetmek gibi külfetler bir çırpıda kalkmış oluyor. Yalnız ihzarî seçimlerin bir hususiyetleri vardır. Seçmen dolabın alt kısmmda duran ve Cumhuriyetçi ile Demokrat parti işaretini taşıyan koKardan birini indirdikten sonra karışık şekilde oyunu kullanamaz, diğer bir deyimle ancak bir partinin namzedlerine toptan veya kısmen reyini verebüir. Bu mecburiyet sadece ihzarî seçimlerde cari. dir. Genel seçimlerde. se?men pekalâ Cumhur Başkanhğı için Mr. Eisenhovver'e rey verir. Diğer makamlâra jse Demokrat partinin namzedlerini uygurt görür. Aday yoklaması ile genel se^iml^rd» tatbflc edilen usul ifte bu noktada ayrılır. Ziyaret etti&imîz seçim sandığı i başkaıunin dört kadm y ] Nermin Abadan i ' • * • Memleketimizi ziyaret eden Yugoslav askeri heyetinin başkanı Tümgeneral sıkarken Pavle Yaksiç, Genelkurmay Başkanı Nuri Otomatik rey sayan makinelerin ufak bir modeli vardı. Sandık üyelerinin yarıyarıya her iki partiyi temsil etmelerıne j dikkat edilir. Fakat bunların vazife sırpsında herhangi bir rozet veya işaret taşımalan yasaktır. Öğle saatinde gittiğimiz halde uzun bir kuyruk teşekkül etmişti Kadın üyelerden biri defterleri tetkik ediyordu. Reyini kullanmağa gelen seçmen bu arzusunu izhar için matbu bir pusulaya imzasını ve adresini yazar. Sandık memuru bu pusuladaki imzanın daha önce kütüğe atılan imza ile mukayese eöer. Uypun bulduğu takdirde seçmeni ilk boş dolaba girmeğe davet eder. Bu dolabın perdeleri, seçmenin büyük bir kolu indirmesile kapanır. İşi bitinceye kadar kimse oıaya giremez. Amerikada ihzarî ve genel seçim lerden başka herhangi bir kanunun kabul veya reddi için de halkın reyine başvurulmaktadır. Nitekim bu defa aday yoklaması işi ile birlikte Ann Arbor belediyesi eğlence yerlerinin resimlerini yükseltmek hususunda bir kanun tasartsım halkın tasvibine sunmuştu. Bütün sinetnp. ti'/atro. konşer, v.s. biletlerine bir zam yapılmasını âmir olan İzmirden Ankvaya Belen Koreli £A?üprden ağır yaralılar uçak:an indirilirken Mümtaz Şahısların İftiharla verdikleri Hediye Ann Arbordaki seçim heyetinden bir kısnu kapalı bir höcere önünde konuşurken bu teklif reye iştirak edenlerin üç terilen namzedler arasındaki çetin te iki çoğunluğu ile reddedildi. Se çekişmedir. Cumhuriyetçilerin adaçime iştirak nisbetinin yüksek'iiği yı Potter, ikinci dünya harbinde iki anlaşılan bu kanun teklifini rea bacağını birden kaybetmiş, genc va kuvvetli bir siyasi şahsiyettir. Haiçin olşa.gerek.,,.^^ c, lefı temsüciler kongresinde bulunau Michigan'da yapılan ihzarî seçim lerin en mühim neticesi, her iki Potter'in birinci gayesi Michigan partinin âyan meclisi üyeliğine gös devletine bir nevi diktatörlük kurmuş olan sendika başkanı Willi. ams'ın otoritesini sarsmaktır. Bilin. diği üzere uzun yıllar Amerikan â. yan meclisinde dış işleri encümeninde çahşmış olan Vandenberg geçen yıl ölmüştür. Seçimlerin yenilenmesine kadar yerine tayin edilen şimdiki senatör Moody ise sendika başkanı WilUams"ın elin'le bir kukla olmakla itham edilmektedir. Önümüzdeki genel seçimier aynı zamanda Michigan için bu sebeble ayn bir önem taşımaktadır. Sendika gruplarile müstakil hususî teşebbüsten hangisinin ağır bastığı anlaşılacaktır. 160 milyon nüfusluk bir memlekette vatandaşı tatmin edici bir siyasî terbiye vermek çok güçtür. Bununla beraber bu sahada girişilen bir çok cesur teşebbüsler ümid verici. müsbet hamlelerdir. İki parti temsilcilerinin katıldıkları sivasî münazaalar bu teşebbüslerrlen biridir. Geçenlerde Michigan Üniversitesinin konferans salonunda böyle bir münazarayı dinledim. Tarafsız bir başkan riyasetinde toplanan dört sözcü yarıyarıya demokrat ve cumhuriyetçi partilerini temsil ediyorlardı. İlkönce sözcü'.er parti programlarında yer alan bazı konuları izah edip şahsiyata girişmeden, yapılan umumî tenkidîeri cevabiandırdılar. Daha sonra dinleyiciler doğrudan doğruya sözcülerden merak ettikleri herhangi bir noktayı sormak imkânını buldular. Bütün konuşmalar cidden fevkalâde seviyeli idi. Konuşmalar dış poütika, serbest teşebbüs. rüşvet suçlannın yayılmasu, devletleştinne teşebbüsleri. v.s. gibi nazik konular üzerinde cereyan ettiği halde, hiç bir ahenksizlik vuku buİTnadı. Umumî atmosfer haV:kında büai vermek için dinleyicilerin sordukîan bazı sualleri nakletmekte fayda vardır: «Bugünkü duruma düşmemize Yalta ve Potsdam anlaşmasınm sebeb olduğunu kabul ediyor musunuz? İktidara geçerseniz hangi alanlarda tasarrufa girişeceksiniz? Başkan Tnıman'uı Cumhur Başkanhk vazifelerini ihmal hesabuıa Birleşmiş Milletler teşkilâtuıı desteklediğini kabul eder misiniz?» Netice itibarile denilebilir ki başlıbaşma bir kitab sayılan Amerika gibi muazzam bir ülkede vatandaşın siyasî meselelere karşı alâkası istenildiği nisbette uyanık değildir. Fakat Amerikalılar bu zaaflarını ksbııl edip ona göre tedbir almağa çalışıyorlar. I Dünyanın her yerinde mümtaz şahsiyetler, gerek kendi ihtiyaçlan için, gerek hediye olarak vermek için, yenı Parker " 5 1 ' ' dolma kalemini tercib etmektedirler. Meşhur devlet adamlan, iş ve ticaret bayatiDin ileri simalan, moda yaratan Jiadınlar, hep bu kaleme pahip olmaktan ve kullanmaktan doîayı iftihar duyarlar^ Parker " 5 1 " ile milletlerarası. muahedeler irazalaıur, meşbur "titaplar yazilır. Teveccühüne kıymet ver* diğiniz bif kimseye vereceğiniz bir Parker " 5 1 " kalemi, en makbul bir hediye olacaktır. Kendiniz kullanmak için ise, Parker " 5 1 " ile mukayese edilebilecek başka bır kalem yoktur. Meşhur sinema sanatkârlanndan Charle Chaplin (Şarlo) İngilterede bir film çevirmek üzere Queen Elizabeth Amerikadan Avrupaya hareket etmi|tir. Yukarıdaki resimde Şarlo, karısı ve socuklarile bir arada görülmektedir. Transatlantiği ile Diğer kalemlerden yıllarca ö n d e . . . AEROMETRİC MÜREKKEP SİSTEMİ Tamamiyle yeni bir usulle müretekebi çeken ve muhafa^a eden Parker "51" Kalemlerine mahsus Aerometric sistemi, doldurma ve yairaanın daima zahmetsiz olmasını terain eder. Yeni Parker '51' Dünyada en çok istek celbeden dolma kalem MEŞHUR KJMSELER TARAFINDAN VERİLİR .VE KULLANILIR Dolma kal*m ' Kurfim kol«ın Parker Parker Parker Parker Parker Parker "51" (Altın kaplama kapaklı) "51" (Lustraloy kapaklı) "Juniöfrt "VS" "21.. "Duufold* TL. Parker "iü£tea> 65.52.26.25.22.50 14 13.50 TL. 35.23.12 15. Ismail Gaspralının hatırası anıldı Kırımın yeüştirdiği büyülj Türk m ü . tefekkiri İsmail Gaspralinin ölüm yıldönümü münasebetile dün gece saat 20 de eskl Eminönü Halkevinde bir a n . ma toreni yapılmıştır. Törende profe» sörler; Üniversite öğrencileri ve kala» balık bir halk kütlesl bulurunuştur. Toplantıyı profesör Harndullah Suptf Tanrıöver bir hitabe ile açmış: büyiB Türk mütefekkiri İsmailin ilim t a h a s ı » daM hususiyetlerini belirtmistir. M i H ^ akıb*n profesor Hilmi Ziya Ülkon: Aya« Ishaki; Refad Örlük ve İsmail Noyan konuşmuşlar; merhumun sahsiyet ve es«xl«rii)den bahcetmiflcrdir. Türkiyede Mümessili ELff BURLA ve ORTAKLAR! GALATA • İSTANBUt Üfiüncü Ordunun doğu bölaesinde van±ıâı Maresal Montgomery'ye harekât hakkında izahat verüirk»n.