Katalog

CUMHUBÎYOT 23 Nîsan 1952 Yazan: Dr. BURHAN ÖNCEL 4 6 Geçimli olmak için bütün gayretlerîm boşa gidîyordu Haysiyet Divanı Erzuruma eeldiğimin haftası olmadan bu adamla kavga etmek istemivordum. Bir parca da geçım yclunu tutavım dedim. Ben yumuşadıkca o dıkleşti. Ben sustukça o konuştu. Bir lâkırdı fırtması halınde serpilen cümîelerin hepsi hayır, hayır, olamaz, yapam=m, kelimeleri içinde toplandı. Art'k berim de tahammülüm kalmıyordu Adam, insandm tasarrr.f edeceği yerde gönderılen Daradan trsaynjfu bir kere aklına koymuştu. İşte o zaman konuşTra sırası b=ma geîdi: «Ben de bu şart'ar a'.tında bu müessesede ameliyat yapmam. Gelen vak'alar da geri giderler. Mesulü de siz olursunuz'..» dedim. Bir domates kadar kızardı. Anlaşılan bu cevabı beklerr.iyordu Karşısmdakinin her ne pahasına olursa olsun: «Basüstüne efendim!..ı demeeini beklıyordu. Bırden şaşırdı. Çünkü benim de sesimin tonu yavaş yavaş yuksehyor, konusmalanm kat'î bir Ifade taşıyordu. Hücuma başlamısken sözürrü kesin bir ültimatomla bitirmek iatedira: «İstedıklerimı vapmaz, hiç değUse Bakanhğa bildırmezseniz. ben doğrudan doğruya yazarun!.. Gene de cevab çıkmazsa geldiğim yoldan geri dönmek benira için zor bir iş. değildir!...» dedim ve yürüdüm. Söylediklerimi resmî bir yazı lle de tesbit ederek götürdüm verdim. Bövlece Erzurumda ilk adımı atmış oldum. Artık aabırla neticesini beklemek gerekiyordu. Aradan çok geçmedi. Bajhekimle karşılaşbğımız bir gündü. Burnunun üstündeki gözlüğünü titrete titrete giilerek lstediklerimi Bakanhğa bildirdiğini söyledi. Benden önce senelerce burada bir mütehassıs çalışbğı halde hiç böyle furuli masraflara lüzum görmemiş olduğunu ve nihayet ken disinin de bunların lüzumuna pek inanmadığını yazısına eklemiş bulunduğunu »özlerine ilâve etti. Her zamanki gibi kızararak normal bir insanın gülüşüne hiç de benzemiyen kahkahalar savurmağa ve manalı manah yürüme bakmağa başladı. Anlaşılan. gelecek ters cevab doğrudan doğruya sana gelecek, demek istıyordu. Zavalh adam!.. Beni tanımıyordu. Beni de kendisi gıbı Bakanhğın adını duyunca dokuz sıtma geçireceklerden samyordu. Halbuki maksad bir davanın tahakkuku idi Bakanhğa yazmak suretıle bu da yanyanya tahakkuk etmiş sayılabilirdi. Hakkı olan teşekkürü ben de gülerek sunmaktan çekinmedim. Fırsat düşmüşken şu meşhur aptesaneli sterlizasyon odası işini de hatırlattım. Gene kızdı, köpürdü Bir konferan» sayılabilen uzun konuşmasından çıkardığım netice: O idare adamı imiş. böyle olmıyacak bir şey İçin validen para istiyemezmiş!... (İdare adamı olmadığun için ben isterim!..» deyince işte o zaman da kıyamet koptu, Ben arük salâhivetlerimi tecavüz ediyormuşum. Valilerle encak başhekimler konujıırrnuş. Bizlerin de haddimir ancak bu adamın elinde guzinak makamına dönmüş bulunan başhekLmlik makamı ile temas imiş. İşte o zaman bu adamın bir ruh hastası olduğundan şüphelendim. Böyle bir hasta ile daha fazla münakaşa etmekten bir netice alamıyacağıma inandığım İçin işi ziyaret ettiğim zaman valiye açmağa karar verdim. Hummalı bir faaliyet bir kaç kuruşu da oraya kapatmaktan başka bir işe yaramadığı için bıran önce kapısıru kapatmak hayırlı oldu. Artık ortahğı da kar kapladığı için doğumevi ile ev arasmda yüz metreden fazla oimıyan daracık bir sahaya bağlanmış kalmıştım.Bütün e"er;i*ri doğTimevine vermekten başka çar» yoktu. Fakat doğumevi de o kadar Iptidaî idi ki bu şartlar içinde benden önce bir mütehassıs hekimin bursda nasıl çahşabJdiğine hayret ediyor, bu kadar yokluk Içinde yüzerken bu müessesenin tahsisatından nasıl tasarruf sağlandığına akıl erdıremiyordum. Halbuki her vesile ile bu adamın çalışmasını yüzüme vuruyorlardı. Bir gün (acaba ne yapmış?) diye merak ettim ve protokol defterlerıni kanştırmasa başladım ve öğrendim ki bu müessesede yedi sene içinde bef kere karın amelıyatı yapılmış. Bunun üçü karsnnızdakl Nüıtnıne hastanesinin hastalanan operatorüne kısmet olmuş v« ancak diğer ikisine müessesenin çalışması dillere destan olan mütehassısı tarafından müdahale edilmiş. Buniar da herhalde ağır vakalar olacak ki yaşamamışlar. Geri kalan işler de büyük bir çoğunlukla ebenin yaptığı normal doğumlara inhisar etmiş, Erzurumda sık rastlanan kemik darlıklan dolayısile kadın normal doğuramıyorsa, hemen başvurulan ameliyat çocuğun basını delerek küçültmek olmu». (Bazyotripsi) İşte başhekimin gözüme sokmağa çalıştığı parlak çalısma bilftnçosu bundan ibaretti. Halbuki üç aylık çalışmamla daha timdiden (30) dan fazla ameliyat yapmif bulunuyordum. Bu müesseseden daima ölü bir çocuk doğurarak çıkan bir lki hasta da kucaklanndaki aslan gibi yavrularfle bana dua ederek çıkmışlardı. İşte benim kazancım bunlardı. Diğer taraftan başhekim ve muhitinin, hattâ fazla çahşmaga mecbur olduğu için yanımda çalışan ebenin bile her gün bir parça daha sempatislnl kaybediyordum. Müesseseyi ve memleketi kazandırmak pahasına ben bu kayıblara çoktan razı idim. Bu heyecanla çalıştıkça beni kimsenin ısıram'yacağına inan makla o zaman en büyük gafleti işlediğimi b:r türlü snhyamamıştım. Doğumevinin plışık olmadığı bu çalışma temposuna oimıyan malzemesr dayanamadı ve birden tükendi. Giyilecek eldiven, hastayı uyutacak eter, derisini uyuşturacak novokayin kalmadt. Dikiş yapmak için kullamlan kaikiitler de bitti. Ortalık suyu çcki'miş değirmene ddndü Mevzuata göre bunlan başhekimden ist:y»cektik. Şifahî müracaatlerim terslenince resmî bir yazı ile de istedıklerimi tekrarladım. Aldığun cevab ölüleri bile güldürürdü. Fazla hasta yatirdığım için ilâclan yetmiyor ve mıiessese zarar görüyormuş Bundan sonra ikiden fazla ameliyat olacak hasta yatınrsam beni mesul edecekmi}. Doğum olmazsa yataklar boş kalacak, fakat başka hasta yatırılmıyacaknuş. Bu defalık komşu hastaneden iatediklerimden bir iki tane ödünc alacak ve gönderecekmiş. Ama bir daha sefer zinhar!.. Bu yazı beni blr kelime ile çıldırttı. Babamın e\'ini tamir için kendisinden malzeme istememiştim. Kızınca birden ona kadar saymak gerektiğini düşündüm. Ama o hjzla yüzleri aşüğım halde sükunet bulacağa benzemiyordum. Buna rağmen bir kere daha sabırlı olmak ve tahammül etmek istedim. Başka işlerle meşgul olmağa çalışarak gene sustum. CArkası var) haberleri 23 Nisandan bazı hâtıralar (D.P.) İl > • " " ' " ' " " ' " " " " ' " ' • " ' " ' " " ' ' • • • • G Ü N C N N E V Z U L A R I HEM f NALINA MIHINA Leonardo de Vinci dehası isanın 16 ncı günü Italyada 500 üncü doğum yıldönUmü kutlanmıs oian moshur ressam, minıar, he^ keltras, musikisinas ve âlim Leonardo de Vind'nin pek yaman bir adam olduğu anlaşıhyor. De Vinci'nln denizcillk tarihinde ilk defa zırhlı gemiler fîkrinl ortava attığı bildlriliyor. Bu hususta tafsilât verilmediği için onun düşündüğU gemilerin nasıl bir zırh ile ve ne şekilde muhafaza altma aliBdığını bllmlyonun. Fakat eski zamanlarda, Leonardo de Vinci'den hayli evvel ahsab gemtler, çellk zırh ile değilse de meselâ kösele ile muhafaza altma almmıştır. Bizanslılann lcadı öiarak Rum ateji karşısında müteafldld ma|lublyet« ufrayan Arabiarın «onradan gemfletinln bordalannı kösele lle muhafaza altına almak tvretile bu ateften korunduklan malumdur. Leonardo de Vlnel haytnhfa ald «rojelerl ile de methtırırnr. Ranadların »afcri adı lle »enelcrce ervel tetcUme ettiğim blr kitabdft, onun l{ln |ö>le denillyor: «Dünjayl, hayret vt Ukdlrl» ••yredllen Joconde gibl tablolar miru bıra. kan, reüara oldulu kadaı »alr. lair oldugu kadar muhırrİT ve flloıof olan o •ttlt Ltanardo dt Vlnd flzik tetkikle. rin» dalıyor vt bu tahada il kjm yaratıcı dehl kudretlnl gösiertyorâa Maa. Inef tllmlı* pek a:ı | e p n l | olan «1 yazıları gflıterıyor kl Leonaröo d« Vinel, kuılırın «ıa«ıl uçtuklsrj meselefinl hallt f ı l ı r n ı ı vt o mOkemmel re#»am gOrulUnUn yardımllt kanadUrm hatekltını trvtlâ tetkik vt müf»h«de. ye. tonra dt tahlilt muvaffak olmushır. O kendi förüsüne nauran tuvadan daha ı | ı r olan kujların chtvayı geç. tlkltrt jrtrdt geçmedlklerl yerden daha agırltttırmak mretlle uçmaga vt 11erlemelt muvaffık olduklarınıt ttsbit etmlftlr. Leonardo dt Vıncl, havının da topttk veya ıu glbi blr lıtlnad nok. tan te»kll tttlglnl ırüamıjtı. Bu tet. kJkltrindtn çıkardıgı netletltrden kuv. vet vt g»Uba yaraşalardan da Sham alarak blr uçuı âletlnln planını çlzmlftl. Dlger Uraftan blr hlaUubleİTUku fOttererek. daha 4ogru>u gaibdtn va Irtlkbalden haber vcrereit bugun hell. kopter denllen uçus tlettertnln nasıl olacagını daha 0 zamandan kesfetmij vt bu uçuı vasıtasına ald btr çok reslmler vt plinlar bırafanırtır. Bu re. ıtmltrden birinrn «ltına yızdılı notta ittylt dentlmektedlr: dün toplandı D.P. 11 ba» lahıslar aleyhine para il« neşriyat yaptırdığı v» idare âmirlerjıe baskı yapmağa çalıştığı iddiasile, şehir meclisi azasmdan Ertuğrul Adah hakkında il idare kurulunca hazırlanan tahkikat do«ya»ı haysiyet divanına sevkedilmijtir. İl Haysiyet Divanı dosyayı tetkik etmek maksadile, dün saat 19 da il merkezmde toplanmıştır. Fakat bu ıçtimad» Ertuğrul Adah hakkında son bir karar verilmezden önc» meselenin ehemmiyetıne binaen tahkikat dosyasının yeniden mcelenmesi üzerinde durulmuştur Diğer taraftan Alâeddın Nasuhioğlu grupuna dair tanzim edılen evrak henüz tamamlanmamıstır Öğ enıldiğme gore, tahkikat dosyasmın ikinci kısmı Haysiyet Divanına verildıği takdirde, bu çahıs1 larm ifade • re müracaat icin celr bedılmeleri hususunda karar verilecektir. WW 1920 senesi nhan ayında Ankara LUesi (o zamanki adil* SultanİBİ) onunciı sımfında parasız yatıb bir taleb* İdim. İstanbul blr kaç hafta önca işgal edilip Mechsl Meb'usan dağıldığı için Ankarada bir Mec lonunda mebuslar, bizim mekteblıs toplanacağı haberi mektebde den getirilmis olan talebe sıralarmyayılmış, imtihanlanmızuı nısanın da oturuyorlardı. talebe ilk yarısında bıtirilmesi Onlar hakktnda bundan üç yıl iayii 8ncf iynen şöyle yazmıjtım: ıMtarasuılâltti iiihitin miftt. . büsiâffn kıyafeüeri, jraflar: ve fikrf 22 hti&tt Iffbflhl, b IfradS Mu fejekküî ve görgüleri de baska ba|allün Nİektebl tâttiit bilflsl höcSK kl •* fdk detlflk: Beyaz tanklı, trricazâderti faerhutn İ#rl< sâk^li, cÜbbefl, «U tMbihll hoVeldet lliift | e l # f « t)#fıl «İdi •# tljirll pırı! pıH! flnlformah gene yoldg: tbltikt, y ı kt, yatrfıı larıkh ısiret bey a ret ey w.w,ww, ı Yazan: ^••••••^ •••••> Hıfzı V. Velidedeoğt u mud Esad Bozkurtla birlikte Ünlversite inkılâb tarihi profesörü idi ) Halk Partisinm işgal ettıği eski Meclif binaaına girinct 1920 yılı hâtıralan kafamda canlandı. Etrafa ?öyl» bir göz atar at'maz, eski dekordan eıer kalmadığıru görerek çok üzüldürn. Bekleme odasında hüzttnle geçen bir kaç on dakikadan tonra Pekerin yanına girincf gösterdigi t«veccühten ve neseslnden cesaret alarak tafiyetle: cîfendlrn bu blna tamamen degi|ml|. Halbuki eskl halile muhafaza edllip müzB hslirte konsayclı ..» dlyccek oldum. Mernümun yüzü birden değlştJ v ı (Utanbuldan Ankaraya bu vazlfe İle ml geldln? Böyle sey konuftnanın lıtası değil, mevzuümuza gelellm» diyerek bana Işün oimıyan «eylerle uğraşmamaklığım hususunda Ihtarda bulunmuîtu. O gün o blnadan çıkarken duyduğum Üzüntüyü hS18 unutatnam. fiundah döH veya be} yıl 6nce tnkılâb tarlhl Enstitüsünün resrrıj blr toplanrısıhcla, 0 taman hâlİ Halk Partislnln işgal etmekte olduğu eskl Mee'i» binasınm dahiü taksünatt ve eşyasile b!rllkt# rMtore edilerek fnkıllb milleil halthe getirilmesi ve İnkılfib Tarihi Enstitüsüne tahsis edllmesl temennislnl izhar ettiğim zaman, toplanbya reislik eden Maarif Vekili Hasan Ali Bey yan ciddî, yan lâtifecl bir eda ile: o ...Oooo, o binayı alıp tnkılib Enititüsüne tahais etmeğe benltfi gü^üm vetmez » demiitl. Üç yıl önce geîie bu sütunlarda yazdığım yazıdâ, aynı içten amıyu şu sarhimî satırlarla yeniden ifadeye çahstım: «O tarih! (23 NUan) giinünü bir çoklanmız, hattâ onun içinde çalışıp yükselenlerimiz bile unuttu. Onu bahar çiçekleri gibi canlı, sevimli ilkmekteb çocuklanmız (Çocuk Bavramı» adı altında kutluyor. Fakat bu çocuk lar, resmt nutuklarda bol bol övdüğümüz ve kendisile övündüğümüz Türk inkılSbınm tarihî besiği olan ilk Büvuk M'llet Meclisi binasını ilk şekli İle görmek ten mahnımdurlar. eCumhuriyet bayramlannda yurdun her tarafından Ankaraya koşan asker, sivıl, izci, mektebli gene lere (istiklâhmizı ve busünkü mÖ» lî varlığımızı sa&layan Türk lnkılâbı iste şu küçük salonda, şu mutevazı sıra'arda otııran senin bahan. amcan, deden, hocan tarafından bafanldı. Günü galiraa sen bundan daha fakir ve gayrimüsaid çartlar alrmda daha büyük l|ler başarabilirsin diyemiyoruı v« onlan yurdun dört bir tarafına bıkılfib atesüe ve nefse itimad lmanila geri yollayamıyoruı. «Avrupada milll tarihe ald her şey ilk şekli ile titizce saklanır. Biz inkılâbm begığini, iradenın yokluk İçinde harikalar yararbgı İlk demokratik meclisin binasını ilk sekli lle yirml dokuz yıl neden saklayamadık?!. «tann UtpUmesH Meclıstl *s lısniİİ ütefİ rfiemur ârıyörlâf. Mek tebl*r tâiil öldufıi müdde<el rinlillimler d« çalıfaca*'. Tükse* «ffllî talebeletindetl dl «IScâklSr. Seh fkllma geidih. BakaJltn yilini beğenfcceklfef mJ7» detli. İ lMt İ lyİ İ kfllernlefihden İ davel eâltkh MttHitlkm mid ve fcieftutlyet devifleHni f^i mıj dİanlâfındân iksetiii İStfihrJUl hükâmetlÜİ v* gSfSya kflrsi lâyah etmiı dUrümuriiîa fetilüii0h bSyle bir MeclUte •tnpftııir İıJİtile de 61sa çahgrhEgı IhtiyiM n^gun bülmayıp biret bahane ilf daveti redG«nelkurmay Başkanı bugün dediyorlar. Buntın Mettiii her taAnkaraya gidecek rafa, bilhasta mefctefclere başvuruEvvel ki akşam Londradan tehrimize ok müallimler davete donmüs olan Genelkurmay Başkam luydt. öir ediyorlar, Bu da yetOr^eneral ?Iurl Yauıut bugılp askeri derhfll i bir ucakla Ankaraya gideeekf.r. miytlrf ylrlsi iyi olan talebeyi bile rr?rriüf yi^iyorlat. İki Amerikalı senatör geldi Evffit kflle^ni mildür v&ili AnEffit An Anerikan seantörlerlnden Vandelsr 11e Lowell Stokmon dün Özel blr kardfı î'evflS fief bahâ yâhm sahlatkeri uçakla Yunanlstandan sehrimlfe kadar yaiı dikte etti, imlâya ve z. gelrmslerdlr. Senatorler Yunamstana , s a t l r ] a r I n düzgünlügüne baktl. Kâyapılmakt» olan askeri yardımı tetkik : . l d , * o d,a d , n , .t » . „ . a ! h el ğıdı ' " ' etaislerdir Senatorler dun 5ehrim,zde j £ ' ^ falar« , « « . « l * ™ fstljarelerde buîunmuşlardır. Bugün Ba|Rİtibe ^itmif. (Bugünkü Kâtîbi îekar Yunani5tana doneceklerd'r Umurr.ılik rr.akamınm edı o zaman Dr. Cudi Birtekin konferansı Bajkâtiblik idi). Biraz lonra güDoktor Cudl Blrtek tarafından dün lerek geldl. İmtihanı kazanmış ve saat 18 de Emlnonu Halkevinde «Ttırklyenın İktisadl Kalkınması» mevzuun mıisveddeleri temiz* çekmek üzere mübeyyiz tayin edilmiştim. Bu tftda bir konferans verilrr.lstlr. Cudl Blrtek bu konferansında demls. biri ömrijmde ilk defa ijitlyordum. tir kl: Hevesle işe baçladım ve ekim ayın• Türklyenln tktlsadl bakımdan da mektebimiz yeniden açılıncaya kalkınabllmeji İçin fu lkl rıoktanın tahakkuk erürilmesl sarttır. Bırlnclsl. kadar bef ay memur olarak çalıtikti^adl çalıjmalarda hukumetin bir ko tım. crdlnas>on makarrı ıhdas etmesl lâzım, Teıadüflerin yarattığı bu fırsat dır Bu h»~yet hukumetin lktisadî ıslebana Türkiye tarıhinde büyük bir rindeki faalivetlerlnl toplavıo mua>ven bir î«tıkamet vermelıdlr. Ikmcisi. tem döniim noktası teçkil «den «Milli sll sıfatını halz, istişarl mnh.jette bır Hâkimivetı devrinın açılmasını ve ikt sad şurasının teşkılı şarttır Bunla onu takıb eden hâdıselerı görmek rın hazırladığı lktisadî programın hü. ve bizzat bun'arın içinde yaşamak kumete ve B M. Mecllsıns arzı aayesinde, merr'eketın kalkınması mumkı'n ımkânını verdi. olur. Bu fiVamn hazırlıyacağı uzun vadell progTamm tatblkile buMik yera't; Meclısin en y?ş'ı mebusu Şeref servetleıine mallk olan Turkiyemlz yüksek bir bayat «evlyeılne ula;acak Bey (Sınob), iik Türkiye Büyük tir.» ıMillet Meclislnı 23 nisan 1920 çu n Şükrii Oğuz Yenibahçeli iıastalandı Teessürle ogrendifimlze g»re, Millî Mucadelş kjjjıramanlarmdan ve 1 ,İTKİ Büyuk Millet Mecllsl üyelerınden Şjkru Oğuz Yenibahçeli dün ânl olarak rahatsızlanmış. Guraba hastanesine ka'. dırılmıştır. Vali ve Belediye Baskanı Gökay dün akşam Guraba hsstanMİne giderek Çukru Oguz Yenıbahçeliyı zıyaret etmiştlr. Liman olarak kulianılacak yerlcr LJman «mbarları tuccar es;. ası ile doîmuş ve gelen vapurların boşaîtılma• gunler» rnütevakkıf bulunmus olduı fundan hükumet bazı mahalleri llntn olarak kullanmaga karar vermijtlr. Bu arada Kartal MaltepesLnde evvelce aâkerl maksadlarla yapılmıj olan lskelenîn yardımcı Ilman olarak kullanıLması takarrür etmıstır. Millî Piyango bugün çekiiiyor MiIII Piyargonun 23 nısan çekıhşi bugün saat 13 30 da Anksrada yapı'acak. lkramlye kaznnan numaralar Ankara radyocllc bu fece saat 23 te yaymlanacaktır Feci bir traktör kazası Kurtulu^ta Lalaşahir. sokak 87 numa. rada oturan San.ye Larçın ısmlnde Dlr kadın beTaberinde Emıne Pul admda blr arkadajı olduğu halde dün Bejazıddan geçerken Salahaddin Soyuylglt ıdaresındekl traktorün sadmesıne rnanız kalmıslardır Sanlye derhal <Slmüş Emlne de bajından yaralanmıştın Ço. for yakalanarak tahkikata baıUnılmıs^ır. Bu sıralarda İstanbul kapısında ve doğumevinin hemen arkasında bir ev boşanımş, 20 gün cehennem azabı çektiğimiz otel köşelerinden evimize taşınmıştık. Tabiatile yeniden çarşı pazar dolaşarak mangalından maşasına vanncaya kadar gerekli malzemeyi buraya da taşıdık. Arabalar dolusu odun, Erzurumda ekmekten mühimdi. Ağustosun sonlarında artık geceler adamakıllı soğuyordu. Bir kaç gün «onra her tarafı kar ve buz kaplayacak, dokuz ay sobamn başında oturmaktan daha zevkli îşımiz olmıyacaktl. Bu yüzdcn oduna da biı havlı para verdik. Bazı kimseler j oranın önemli ısıtma vasıtası olan tezeği de tavsiye etmişlerse de bu orijinal nesneve pek yanaşamadık. ÖLÜM Elimizde ancak geçinecek kadar Samiye ve Talât Ilsehn Ve Kartal paramız kaldı. Bir hekimi manen Ortaokulu tıırkç» öjretmtnl Lâmıa Ir. tatmin etmiyen bu memlekette zenin afabeylerl ve Veterlner Saıd trmaddî istifademiz de olmıyacağa zerün lca>ınbiraderl emeklı oğretmen b?nziyordu. Zengmi fakiri doğumTAHSİN İLSEL evine gelıyor. bir gece de beni vefat etmljtır. Ceaazesı bugun (23 nih.stasına götürecek bir babayiğit san 1952 çarşajnba) Bagdad caddnı Plâjyolu durağı 256 r.urr.aralı evlndsn çıkmıyordu. Belki de bir muayene ahnarak ık.ndi namajını mutcıkıb hane lüzumludur diyerek ona da Siiırayıced.d kabnstanuu defnedllecekteşebbüs ettim. Netice cebimdeki! tlr. Allah rahmet eylesın. FRIGIDAIRE MÜSABAKASI Beşiktaş Malmüdüriinün öiümüne sebeb olan hâdise B"şlkt«s Malmuduru Celâleddm Gurakı tehdıd etmek ve bu tehdıd netlee6İnde iiabını bozarak olumune «ebebîyet vermekten sanık olan emekll General Alâeddln aleyhine açılan davay» dün 7 nel Asliye Hukuk mahkeme. slnde ba$lar.mi}tiT. Dunku dunıjmada emftcl: General. hakkındaki Iddiaları red^etmlş duru;ma tanıkların celbl için başka bir gune bırakı'mıştır. lci Bilmeceyi Kaçırmayınız. BUOÜN SON SAHİFEDE c KÜÇÜK HABERLER^) • MEMLBKETtMÎZDE bulunan, Ekse'âns Venlzclos'un kalemi mahsua n^uduru Amiral J A Halklpoulos dun Vali ve Belediye Başkanını makamında ziyaret etmıştlr. •• AVKARA vapuru dun Batl Akde. * nız sefer.rden 279 volcu ile saat 17 de Umanımıza ddnnıuştur. Gelenler araEinda Bruksel tıcaret ataşesl Zıya Oral, Ajdın mılletvekili Nall Geved, Italyan profesönJ Françesko Pozıo bulunmaktadır. •k BtR kaç gün evvel llmanımızdan ayrılan Aecheon turlst gemisl kaptanı, yolctılan adına, Vali ve Belediye Ba,}. kanına blr telgraf çekerek »ehrimlzde görrauş olâuklaTi yakın alâkaya teşetkür etmis v« bu llglyl Türk Yunan dostlugumm btr hâtırası olarak saklı. yacaklarım ifaJe etmiştlr. * ÇATALCA eispanserinln açılıs töreni bugün yapılacaktır. Tdrende Vali ve Beledlye Bajkanı ile Şehir Meclisl uyelerı hazır bulunacaklardır. • HALK Urafından ölülere gösrterilmesl lizım gelen hürmetln temini maksadile cenaze otomobillerinln «ol on kınnına yesll fllârna çekllmesine Belediyece karar venlmijtlr. Bu fılâma arabada cena7e buulnup bulunmadığını bir b'kışta halka anl&tacaktır. * PtYASAYA eskl slparislerden hafta znrfında 40 bln çuval kahve gelmı;tlr. Bu ithaıât derhal flatlara teslr ederek blr miktar düsmelerini Intac etm'ftlr. Bugun 3 numaralı kahve 720 kur.ısa verltaelrtedir. Yarın Resimli Türkiye^ bütün müvezzilerden arayınız! Sultan Âbdülâziz Hanın Hayatı "Resimli Tnrkiye,, de Btıgiin Başladı! 8 SAHİFE 10 KURUŞ Resimli Türkiye Basmuharıırr Nızameddin Nazıf Tepedelenlioğlu. Umumî bayi Fazıl Ünverdı Taçra siparışi için: istanbul, Ankara caddeFmde Sabri Ör.akar. ' 8 renkli tablolarla NİSAN 23 RECEB 28 j I Bundan on sekiz sene evvel, İngiltere Sır Stafford Crıpps'ten bahcevabını vermıs, bunun üzerme de sediyordu. İşçi Partisının bu müfparti disiplınmi muhafaza etmeğe rıt üyesi ve son Ramsay Macdonald çalışan Attlee tarafından ihrac ekabinesinin başmüddeiumumisi, dilmişti. Nottıngham'da verdiği bir nutukta Slr Stafford Cripps 1945 senesinsaraya karşı cephe alıyor, Kraîlığın de, İşçi Parttsme yeniden kabul kaldınhnası. İşçıler Cumhurıyeti | edildi. Fakat ondan ev\Tel, kıymenin kuru'ması gibi sözler sarfeditini anlayan Churchill kendisinden yor, memleket dahilinde sinırll bir faydaanmak istemiş ve 1940 senehava yaratıyordu. O sırada İngıliz sinin mayıs ayında da şahsî temgazeteleri şu suali soruyorlardı; silcisi olarak Cr.pps'ı Moskovaya «Cripps'in bahsettıği İşçiler Cumgöndermişti. İngılterenin harb devhurıyeti Moskovada gorulen proleri Başbakanı, Rusya tarafını iltizam tarya diktatoryası mıdır?» eden, komünistlerle işbirhği siyaBunun üzerine, İşçi Partisi bir besetini müdafaa eden Cripps'in, Alyanname yaymlayarak, Crıpps'i manya :1e harbin başladığı bır zatas\'ib etmediğini, partinin mevcud manda, Stalin nezdinde faydah ola«Hılâfet ve saltanat makammm parlmanter rejıme bağlı kaldığmı bileceği kanaatine varmıştı. İki setahlisine muvaffakıyet hâsıl olduk ve kalacağını resmen ılân etmek ne süren Moskova Büyük Elçiîiği tan sonra Padişahım'.z ve Halifei mecburiyetini hissetmişti. esnasında Cripps, İneiliz • Rus karMüs'.imüı Efendimiz her nevi cebşılıklı yardım paktınm imzalanmaFakat Sir Stafford Cripps, parrü ikrahtan âzâde ve tamam le tinin sol kanadındaki faa.iyetıne sını sağladı, Sovyet idarecılerile hür ve müstakil o'.arak kendinı devam etmekten evvelâ çok sık, fakat zamanla sey. geri kalmıyor, •milletin ağuşu sadakatinde gör 1936 senesinde de isçıler, komünistreklesen temaslarda bulundu, «prodüğü gün Meclisi âlinizin tanzim ler ve liberaller arasmda müşterek letarya diktatoryası» ı m hakıkl edeceği esasasatı kanuniye daire bir cephe teşkıli için mücadeleye smın memleketi kana boyaması, çehresîni yakından gördü, Sğrendi sinde vaz'ı muhterem ve mübecce atılıyor, Rusyayı ziyadesile iltizam sosyalizmin en ulvî gayelermi çiğ ve böylece siyasl kanaatlerinde lini ahreder.» (2). eyledığ^nden partiden ihrac edili nemesi ve jahıslar idaresini tam mühim değışiklikler husule geldi. Bu söz'erin üzerindeki, hürmet yordu. bir mutlakıyetle idame ettirmesi, 1942 senesinde Londraya dönen ve ta'zim kelimelerinden örülmüş İste bu adam 1947 senesinde, 18 Cripps'in kanaatlerini deği^Ürmesi Cripps, bir ara Uçak İmalât Bakanartü kaldırılınca derhal şu açık ve sene evvel takbih ettıği rejimi, sıh ne yardım etmiştir. hğında bu.undu ve 945 e kadar da çıplak mana belırır: «Padişah Bü hati ve hattâ hayatı pahasına kurSir Stafford Crıpps, ilim adamı Aberdeen Ünıversitesi Rektörlüğüyük Millet Meclisinin ve dolayısile tarmak için mücadeleye atılmıştır. olarak hayata abldı. Tanınmış kim nü yaptı. 1945 senesinde, yeniden milletin emrine tâbidir ve onun veMuhafazakârlardan ayrılarak İşçi yager Sir William Ramsey'in tale İşçi Partisine kabul edildiğinden receği kar ara itaatle mükelleftir». Partisine girmis, onlarla mücadele belerınden biri olarak Birinci Ci ve partisi de genel sfiçimlerden gaAynı gün Mustafa Kemalin ver ve atılmış olan Lord Palmoor'un han Harbinde mühimmat fabrika lib çıktığından kurulan yeni hükudıği bir takrir, bazı münakaşa ve aristokrat oğlu Sir Stafford Cripps larında vazife gördü. Sonra hukuk mette Ticaret Bakanı olarak vazife müz?kerelerden sonra kabul oluna in siyasî hayatmdaki bu değişiklik tahsilinl tamamladı, kimyagerliği aldı. rak, Büvük Millet Meclisi, milletin nasıl vukua gelmiştir? Her şeyden bırakarak avukatlığa başladı. Aynı O «ıralarda, tngilterenin bu tamukacceratma resmen el koydu önce İşçi Partisine hâkim olan mu zamanda İşçi Partisi dahilindeki ıi nınmış avukatının bürosu senede Yani teşriî, icraî ve kazaî kuvveti tedillerin her türlü sert hareketler yasl faaliyetini de inkişaf ettirmiş şahjına 50.000 tterlin varidat genefsinde toplayarak MilH Hâkimi den kaçmarak, sosval reform dava olan Cripps, Ramsay Macdonald'm tinnekteydi. Cripps, bu varidatı veti tesis etti. Hakıkatte saltanat larını yürütmeğe çalışmalan ve za İşçi hükumetinde başmüddeiumu terketti, bürosunu kapadı ve 5000 daha o gün yıkı^rmş, Cumhuriyet man zaman muvaffak olmalan bu ml oldu. O tarihte kendisile parti sterlin senelik tahsisatla Ticaret •adı söylenmemek!e beraber daha değişiklikte oldukça çalışma ğa başladı mühim bir nin idarecileri arasında on sene sü Bakanlığında o gün kıırulmuştu. Henüz adı söy rol oynamıştır. Aynı zamanda Mos recek bir lhtillf belirdl. Ondan Attlee'nm kendisine verdiği vazife '.enemezdi. kovada sözde »osyalizm uğruna te tsadakatı isteyen parti jeflerine gayet ağırdı. tstihsal ayarlanmalı, Arkas\ Sa. S. Sü. 5 te şekkül eden proletarya diktatorya Crippt, cprensiplerime aadık kalım Meclis btnası o zamanki Ankat ^ m a m ^ ^ 23 Nisan dolayısile bugün matinelerjen itibaren ranın en tanınmış otell bulunan ! meşhur (Taşhan) karşısındaki İtt had ve Terpkki kulübü idi. Eksik kısım'an acele ile tamamlanmış olan bu binavı, mütarekeden sonra Ankaraya kadar sokulan bir kaç Fransız zabitl bir müddet ikamet(Kanlı Paskalya) gâh olarak kullanmışlardı. ma günü saat 14 30 da kısa bir hitabe ile açtı. O günün Millî ,Hâkimiyet Bayramı olmasmdaki sebeb ve hıkmet, yaşlı reisın nutkundakı şuı«İHnlelepla'd*' açıkçagörülmektedir: c . Bu Meclisi âlinin reisi sinni sıfatile ve tevfiki ilphi ile milletimizin dahili ve haricî istiklâli tam dahilinde mukadderatını bizzat deruhde ve idare etmeğe basladıçını biitiin cihana ilân ederek Büvük Millet Medisini kiişad eyliyonım.» (1) Gerçi bu cümlenln hemen arkasmdan padijahın ve »altanat rrerkezi olan İstanbulun düjman elinden kurtulması temennisi izhar edıimekte ise de yukanki kat'î ifadeyi taşıyan hıtabe, Türk milh.inin kendi hâkimiyetini artık tamamen kendi eline aldığının ilk ifadesı ve rr.üjdecisı olmuştur Padişah için kullanılan cümleler ise Vahideddin'ın, kendi tac ve tahtını muhafaza kaygusüe, Türk milletinin istiklâl mücadelesini aslâ hoş görmiyen haın bir ppdişah olduğunu henüz tamamile bılmiyenleri Mıllî Mücadele alevh'ne h?rekete geçirmemek için a'mmış psikolojık bır tedbirden başka bir şey değildi. Nitekim Meclisin 24 nisan 1920 de vaptığı ikinci toolantıda, mütarekedenberi geçen hâdiseler hakkında izahat veren Ankara mebusu Mustafa Kemal Pasa sözü hılâfet ve saltanata da getirerek şöyle demişti: İ Ü h f , İÜlânh ıfalftr ve kavuklu çelîbilei1* Avnlpa tehsilinden yeni aöfırntil, gâıb kütüril* retlşmi| ö gâıb kültüril* retlşmi| hekU biyıkh, tıtuvayı M Mllllye» k t kâfpfikü fenc mebusiat yanyana örüriiyöHEr > (İ). fiSyle d'eğlşik fafmasTondakl Inssfiîa'r bir t#k gay» etrafında birlesrrflflerd'l: Vaıâfiı kurtatttıak. Bir çok hoca mebuslar bu gayeye tahkkt tMakamı hllafet vı «aîtanah Alİitnttt ellnden kurtarmak* adını fmjftitlai v* hsklkatte de oyle düİ&flybridrd'l. Ölr çok idare Imirlefl de böyli düşünüyordu. Çarkt rtafahisardan gonderüen tnebuslara ald .'eçlm mazbaıajınm kâlemc ihhlj tarzına bakıruz: t... Ankarada içtima edecefi bfldirilen Mecüsi fevkalldeye Iftirak etmek tizere livam'zdan Intihab ve hamları Is'ar olunan azalann höknkti mtıkaddesei MazreU M sahiden Iıuttınnn Merlisl Mrnu^artrri flarcfl kabillnden olmamak ve o ydlda Içtlrtıa edecek mebfas salâ(liteilhl tıalz bulnnmamak ve Zatı ulnnma ttkzrtti Padlsahlye iadık kalıp ancak menafii devlete ve milleie ald* müzakarata istirak elmek çartile... lcra kıhnan Intihab hetlcesinde lerin mezkur azalıklara Intihab kıhndıklannı hâki Isbu mazbata yedi nüsha fllnrak tanzim kılındı. 29 mart 1336 (1920). (4). Gerçi Meclis bu mazbatayı tbilâkaydU «art» kabul etti. Fakat henüz memlekette böyle bir zlhniyet ekseriyette iken hiç «Cumhuriyetı adı aöylenebilir miydi 7 Bunun İçin daha üç yıl beklenecektl. Tam tarihini pek iyi hatırlıyamıyorum; on beş veya on altı »ene önce İstanbul Üniversitesinde doçent iken vazıfe ile Ankaraya gıtmistim. O sırada C. H P. genel sekreteri bulunan bizim ilk Meclisteki başkâtıbimiz merhum Receb Pekeri. ir.kılâb dersleri imtıhanlan dolayısile fnakanunda ziyarete gıttim. (Merhum, o vakıt Yusuf Kemal Tengirşenk, Hıkmet Bayur, Mah tMilll Hâklmiyet bayramının bu •irml dokuzuncu yılddnümünde bUtün dileğım ne kadar çoçk mad dl {edakârhğa mal Olursa olıunilk türkiye Büyük Bİillet Mecllsl binasınm, onun içinde bu vatanın kurruluşu için çah{anlar henüz şaf ve iktidarda iken, ilk faşltn^ konulmasl. onlartn eİile bir (tnkliat) müzetİ) olarak Türk mılletine hediye edilmesl ve oruztıncu Mİ1U Hâkimiyet bayramında halka açılrnuıdır» (3). Y lakl iktfdar o zaman bu İçten 1 dileğe «Idırif bile etraedl ve ilk Moclis blnaÖ otuzüncu Milll Hâklmiyet yılmda, 23 nlsan 1950 de gene CHP. bînası olarak kaldı. Üç hafta sonra yapılan teçünlerde tallh bu partiye yir olmadı. Ondan lonra nranalef^t partisi olarak, thihi hBkfrnlyetiri otuzuncu yıldönümünde sviu hediye yapılabilir ve bu lî CHP. y'e feref kazandınrdj. O fırsat da fcaçtı. Nihayet bugtinkü İktidar partlsînin kabul ettigi malum kanunla geçen yıl Hallr Partisi bu binadan çıkanlarak netice hüsrana miincer oldu! Eskl iktidar partisi blrat uzagı görseydl, bu btaa meseleslnde dikl hilsran yerine tnemleket hine lereflt blr sahlfe İlâve etrr.lş olurdu. Insan ihtlrası bazan milll islerde neden bu kadar miyop oluyor bllrneml VI Bugün otuz ikmcl MU1! Hâkimlyet bayrammı kutluyonız. Geçen yıl bu btaanın İnkılfib Müzesl ha!ine konman iç'n blr de kınun tek llfi yapılmıs. tnsallah dıleklerlmlz otuz ÜçÜncü yıla gerçeklesir. 1eniler hlr çok eskl hâdiselerden 16ret almalı. Bu dünya kimseye kalmıyorl »Burgu feklinde olan bu tlet efler iyi imâl ediîirse, yani Ürtüne kola sürtilmü» keten berf iî« yapıhr ve süratle dondurtilursa, fikrimce havayı burguhyarak yükselecektir.r» Ingilterenin Kaybettiği Büyük Adam •lililllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllilillllil A«ırlar geçtlkten fonra bu not »• resim Daudrleux tarafırdan kesfedürrlf fakat o ıam»n bir oyuncaktan fazla kıymet kazanamıran helikopterde tatblk edümlstir. (1) Büyük Millet Meclisi zabıt Bu yaratıcı dehânın keslf ve lhtira. ları bundan lbaret değildir. Leonard* ceridesi, cıld 1, sahife 1. de Vlnd daha «arih ve kati blr 11(2) Aynı ceride, sahife 34. ==nla paraıutUn ana hatlanm çlzmlstir. (3) Bu yazı Cumhuriyet'in 23 nj. 200 sene tonra 1797 dt bır Fransız ilirrü, de Vmci'nln lcadını tekrar lcad ede. san 1949 tarihli nüshasmdadır. (4) Büyük Millet Meclisi zabıt rek parajütle İlk rnii tecrübeslnl yapmıstır ceridesi, cild I, ikinci basım, sahife 18 Ind asırda rlyaziyed Poncton da 255. de Vind'nln heMkopterlnl tekrar icad etmiftlr Bu, blr! yükselmeye, dlgerl iilflffffUi2ffiî>iîfi7iıTu<ıııııırfirfff»ıııııırr?f»fiııı' lleriemeve hİ7met eden iki Dervsnpll oir Sletti. Leonardo de Vlnd'n'.n tetkik ve deıin araıtırma uıulü, lnsanları. vlaıl rılmk lstedik'eri gayeye götüren llml ur ı T nîmM«+'ir ^ Sir Stafford Cripps Yazan: Ömer Sami Goşar Havacılıühn mübeîşirlerinden bîrf olan hu hezarfen ttalyan âllminin modern bir denlzaltrya benıer blr eemlnln piânlarım yaptığı bildlriliyor. O bu plânlarla beraber bıraktıği şlfreli blr yazıda şöyle demiş: «Gemi su altında iken mürettebatin nefe» aimasını sağhyan usulteri açtklamıyacağım. Zira. insanlar kötü tabiatlidir. Bu icadtmt hemcinsierini öldürmek, nm, partinin mekanizmasına değil 1 denizlerin dıbinde gizlenip insan tanyan pemUeri batırrnafc için Leonardo de Vincl. 400 bu kadar sene evvel, denlzalhnın inspnlarra elinde Insanlara kar^ı nasıl bir belâ olacaçını havret edilecek bir görüsle keşfetmek dehasmı da göstermiştir. Avrup* ve Amerıka dergileri âyannda bol resimli ilk TÜRK DERGİSİ Pek yakında çıkıyor. BOOT POUSH Ayakkabılannızı muhafaza eder. N U G G ET Markasına dikkat ediniz. Ve satıcılardan ısrarla isteyiniz. Y I L D I Z v İNCİ Sinemalannda birden e Zeytinlihlerin Altında Sühun Yoh LUCİA BOSE RAF VOLLONE CUMHURtYET Nushası 15 kuruştur Abone şeraitl Türkiye Harlc Senelik Altı aylık Üç av.ık Bu avıık Llra Kr 42 İKİ ••••iHHaHH Meclis b nasındski kalemde mü1 dür, muavın ve kâtıbler, hepımiz ,İ • O kt bir odada oturuyorduk. Yalnız Baş•1 * kâtıbin odası ayrı idi. Masa ve sanv 1 5.09,12 12 16 01 18 57 20 36 3 18 dalyelerimiz vılâyet kalemlennden, şuradan, buradan ten'arik edıirmş E. |10.13| 5.17 9 05 12 00 îta 8 22 | kırık dokuk jeylerdı. Toplantı sa s < X 22.50 12UİJ 4J0 1 I I 1949 İtalya güzeü ve Silvana Mangano'nun hakıkt rakibi olduğunu ispat eden (Luia Bose) tarafından oynanan ve gösterildıği her yerde ikinci Acı Pirinç ünvanını alan aşk ve ihtirasla süslü, seyredenlerin her an alâkasmı arttıran essiz bir saheser. Llra Kr. 81 00 43 00 24 00 900 . ü 1 K K A T edilmenn ladt ol'ınmaı tlânlardan mesıülyet kabul edilmts