Katalog

CUMHURİYET OT Teııuııuz W51 den ileri geldığiNihayet İşletT A Z A N: ni tetkik etmek meler Bakanınm ve tesbd edilen Iıa fesyanatım ekut?ları duzeltmekiduk ve şunları tir. Yo.<sa kömüöğrendik: rün tonunu 45 îl1 Kok köKlmyager t. P. Lg. radan 69 liraya Bnürünün !i'k3 çıkarmak, kül n;3 feir vakıt oliu~~^^~~^^~~ betini yüzde dokuzdan on bıra, ğunu, sonra on dörde ve şimdi de yir2 Fiatının depoda teslim 69 limiye kanar yükseltmek hastafa olacağını, lığl halledemiyecektir. Biz yapıa 3 Bu fiat artışı ile Ereğli K3bir anlayışla bu zarar ediş sebebtniirleri Işletmesinin zararlarırun lerini izaha ve ispata hazırız. Kok karşılanacağını, kömürünün tonunu 69 liraya çıkar4 Fiat artışının mnal ve ekomak değil 1069 liraya çıkarsalar fcrmik hayata tesir etmiyeceğini, Işletme gene zarar edecektir. Fena 5 Bu artışla linyit kömürüne ve randımansız çahşmasile îşletme raâbet artacağını. zarar ediyorsa bu zararı kapatmak Biz burada bu mucib aebeblerin neden halka yükletilsin? teknik izahlarla ne derece tezada düşüldüğünü ispata çahşacağız. Gö Sayın Işletmeler Bakanından iki bül isterdi ki İşletmeler Bakanlığı küçük sualimize cevab vermelerini gibi çok mühim ve tamamen ilml rica ve istirham edeceğiz: A Kömür istihsali, işletmesi ve Ve teknik bilgilere müstenid bir teşekkülün Bakanı beyanatm^a satışı hususî şirkrtlerin ellerinde kömürlerimizin kalitelerinden, E olsaydı ve kömürün kalitesi ve fi.reğli Kömürleri îşletmesinin neden aü Bakanlar Kurulunca tanzim ve fEarar ettiğinden bahsetsinler. Maa tesbit edilmis olsaydı, bu hususî ,!esef bu fiat artısının mucib sebeb sirketler hakikaten ziyan ettıklerilerl •• beyanat bizi Mç. bir suretle nl lspat etselerdl ve kabul edilseydi, zam tekliflerl ve kül yükseltme tatmia etmemls.tir. 1 Bir cisme lüka adını Terme arzulan hemen yerine getirilir lzafidir ve itlbaridir ve bu muhite, miydlî B Belçikada günde 10.15 bin înemlekete, iklima ve ehemmiyetlae, ihtlyaca göre deği?lr. Meaalâ, ton ve %6 küllü kömür istihsal e• ananaa, muz, kuşkonmaz Türkiye den bir maden ocagında cem'an için •• taM inctr, kavun karpuz kaç amele, metnur, mühendiı çalıBelçika, Holanda Için lüka sayıla jır? 24 taat lçinde bu ocağın direk, bilecek yemls ve sebzelerdir. Mil malzeme, elektrik, kömür carfiyatı yonlarca Tttrk ananas, kuşkonmaz ne kadardır? Bu ocak ne kadar bir yemez, hatta bilmezler bile.. fakat saha i?gal eder? Blr senede bu obundan ne çıkar. En zengin ve en cağın çıkardıgı ve »attıgı pUlik kaç îakir Için nhhat aynı faymetl halz tondur? Bu ocağın lç ve di| randıdir. Umumun tıhhatlne yarayan manı nedirT Bir de buna mukabil bütün maddeler lükı değlldlr. Bu aynı lualleri ve günde 75008200 gün 20 nd anrda kok kömflrüne ton ve %1416 küllü kömür istihTürkiye gfbl bir kömttr memleke sal eden Havzamızdakl lgletmeye tinde tfletmeler Bakanınm lüks a ioralım. Cevablar arasındakl fark dını takıvtrmeai kadar acaylh ve dağlardan daha büyük vt korkunçtur. Hal böyle iken ve rakamlarla batah blr »ey olamaz. lfade etme kabll iken neden tashih Sayın Bakanın kok kSmflrune yoluna gidilmlyor da bu devam elüks demesi beDd fU lebeblerden den tararlar savallı halka yükletiileri gelebilir: a) Umuml ihtiyaca llyorî cevab veremlyecek kadar as oluşu, Ijletmecfllkte blze rehb«r olab) Fiatının yükıekliği. Fakat kötnüre lükı bir yakıttır demek isl bilecek bu çahfkan Belçikahlardan halletmi) olnuyacaktır. Şunun bl neden istifade veya onlann metodlarını tatbik etmiyoruzT Şurası da linmesi lAzundır kl Bakanlığın mühim vazlieai: a) Istihsall arttır hakikattlr ki bugün Zonguldaktakl mak, b) Maliyttl asgariye indir malzemenin bollugu re yeniliği mek, c) Kömür kallteslnl azamlye Belçikada bir çok ocaklarda yoktur. çıkarmaktır. Bu esas vazifelerinl Fakat Belçika %6 küllü kömürütahakkuk ettirmeleri Için neye Ih nü blzden çok daha ucuza aatar ve tiyaclan vardır? Aradılar da bu amele hayat teviyesi de blzimkiulamadılar mıT Bu lslerl başaracak den daha yüksektir. Bsbaamdan kalma biridk evicin ehil elleri ne için temin edemedl ler? Veya elden çıkardılaxT Tama geliri ile geçinme zorunda olan camile ilmî ve teknik çerçeve dahi vallı bir kadın ev kirasını 10 lira linde bu hususlan münakagaya artüramaz, çünkü kanun mâni olur. Fakat Ereğli KSmürlerl î|lethazuız. Kömürün kalitesinden hiç bahse meai randımansıı çalısmasile zadilmiyor... Niçin? Çünkü çok dü rar eder. %1620 küllü kömüre birşük kalitede kömür ittihsal ediyo den %50 zam yapüır. Ne hakla ve ruz ve isliyoruz da ondan. Buğfln neye latlnadenT 4 Kömür fiatının artısı hayat dünyanın hiç bir yerinde %S040 arttıracaktır. Buna küllü tuvenan veya bürüt kOmür pahalıbjıru istihsal edilmez ve gene bugün hlç zerre kadar fflpha •dilmemelidlr. bir yerde %1420 küllü kömür ya Odun ve odun kömürü fiatlan arkılmaz ve bu derece küllü kömüre tacakür. Evinl 30 kuru?a ısıtan bir tuccar Bnümüzdeki ki| 5060 kuyıkanmış kömür denmez. ruşa iBtına kazancını buna göre Senede }u kadar mllyon ton k5ayarlamıyacak mıdırT mür istihsal ediyoruz dendiği za5 Linyit kömürüne gelinc*: man o kömürün kül nisbeti ve kuv veı haruriyesl sfkredilmemis iae Lfatyit kömürlerimizin külleri yükistihsal rakaznının hlç bir manası sek, kuvvei haruriyelerl düfük ve yoktur. Bugün kömür bürüt ha kükürtlüdür. Kömür memleketi o,, linde yani lavuardan temizlenerek lan Türkiyede evlerdeki sobalargeçirilmeden kullanılmadığına göre da linyit yakma hlç de kolay ve istihsalin hâlâ bürüt cinsinden ifa hof bir |ey değildir. Sayın Bakandesinln ilml hiç bir manası kalma dan ufak blr lstlrhamırou var: Zah met buyursunlar, evlerinde 100 klmiftır. locuk linyit yaksınlar ve elde edi2 Kok kömürün depoda teslim len netlceye gfire linylti methetsinton flatı 69 lira oluşu hlç blr teye ler... Nasıl olur acaba? istinaden tesbit edilmis bir fiat değildir. Zira bu 69 lira hangi kallte Koredeki yaralılara kltab kömür lçindlr, Izah edilmemiçtir. göndcrilecek Kömürün saton alınırken rütubetl ttıgiUz Kızılhkçt, Kortd* T»r*lannn ve imal fekline göre kuvvei haruriyesinin nazara alınması icab e vt hastalanan •kzllerimlzden. Uukk»ldırıl»nlar« derdi. Kok kömürü sun'î bir kö Ştrktakl huUnelera klUb re mectnu» gSrKjerümejl bıuumürdür ve imal şekline göre blrind •undA Türkly» Kızılty Derncgln* müveya tâli prodüksiyon olabillr. Bu racaat etmlj ve Kızılsy DerrKğl d* bu iki çekilde imal edilen kömürün lsteği dettul yerlnt geürtrck lngiliı kül ve kuvvei haruriyelerl arasında Kızılhaçımn UzakŞark temsilclllğl vabüyük farklar vardır. Meselâ Zon •ıtaılle blr miktar klUb gönderml«tlr. Kızılay Derneğl, Yurd Içindekl ve guldak ve Karabük koku ile hava dısındaki ve bilha»sa Koredeki hastagazi fabrikalannın kokları gibi. nelerde bulunan gazl, subay, assubay Havagazi koku tamamile istismar ve erlerimizin okuına ihtiyaclarını karedilmiş ve bütün gazi alınmış bir ijilamak üzere, hamlyetll vatandaslankömürün posasmdan başka bir şey mızın makbuz mukabilnd* hedly» edcdeğildir. Bu itibarla Istanbul, An cek3eıi kltab ve mecmuaları, Anîtarttda Kızılay Genel Merkezl, İstanbulda Bükara, Izmir koklannı Zonguldak, yük postane yakmında Kızılay hanınKarabük koklarını aynı firta sat dakl İslanbul Temsil Kuruiu Başk«nmak caiz ve ilmî değildir. Bu mev lığı vasıtasüe kabui etmlye İMŞiamıştır. simde satın alınan kokun aralık Şehrimizde sıcaklar devam veya kasım ayında alınan kokun ediyor tütubetleri arasında muazzam fark Şriırimizde dört gündenber' bun»llar vardır. Kok kömürünün imal ııcak hükCm «ürmekte, H»lk |ekli ve rütubet derecesi ve bil tıcı blr ve açık gazinolara bucum etpl&jlara hassa tartı ameliyesi neden ve nl mektedlr. çin halkın lehine ve ilmî cihetlerDün azaml sıcakl.k gün*fte S9.2, g51den halledilmiyor? Bu derece ih Rede 32 dereceye yükselmijtir. Meteomal edilen ve ehemmiyet verilmi roloji irtasyonundan aldığımıı maluyen bir nesneye nasıl olur da lüks mata nazaran bu dereceler mevsim icabı olup, herhangı blr hav» hadlsesl diyebiliriz? ile alâkadar değildir 3 Fiatı artırarak Ereğli Kömür leri îşletmesinin zararlannı önüyeceğiz mülâhaza ve faraziyesi çok Mnkadder Yurddaı hatalı ve yanlıştır. Ue Ereğli Kömürleri Işletmesinin Dr. Üsteğmen AU Akar bütün diğer işletmelerimiz gibi deEvlendiler. Vamh surette zarar etmesi bir hakıkat ve vakıadır. Asıl gaye ve va19.7.1951 2ife bu zararı aramak, bulmak, ne t^ Serbest Stttnm )\§$(\\ Kömür 1000 liraya da satılsa Ereğli İsletmesi gene zarar edecektir! Adliye tatili =haberleri başlıyor | ((MONTREUX» nün 15 inci yıldönümü vesilesile f [HEM NALINA M1HINA Ekrem Bilgin bugün Adliye tatili bugünden itibaren başhyacaktır. Tatil eylulün altısma kadar devam edecektir. Tatilden istifade edecek olan mah kemeler şunlardır: Birinci Ağırceza, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12 nci asliye ceza mahkemelerile 1. 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12 nci asliye hukuk mahkemeleri. Diğer Ağırceza, asliye ceza, asliye hukuk ve ticaret mahkemeleri tatil müddeti zarfmda nöbetçi kalacaklardır. Sulh ceza mahkemelerinde ise; Eminönü üçüncü sulh ceza, Beyoğlu 13 sulh ceza, Fatih sulh ceza, Eyüb sulh ceza, Bakırköy »ulh yargıcı, Eminönü dördüncü sulh hukuk, Beyoğlu 4 üncü sulh hukuk mahkemeleri de tatilden istifade edeceklerdir. Bunlann dıjında kalan sulh ceza mahkemeleri nöbetçi kalacaklardır. Üsküdar asliye ikinci hukuk, Kadıköy 1 inci ve ikinci asliye hukuk, Kadıköy sulh c « a yargıcı, çatalca hukuk yargıa da tatilden istifade edeceklerdir. 1936 haziranı. üç buçuk ay sürecek büyük yurd gezilerine çıkıyorum. Bu seyahati beş saflıaya ayırmıştım. Ankarada bulunduğum sıralarda heyecanlı bir haber i|itiyoruz: Hitler'in her yaptıgı yanına kalıyordu, biı de blr «emri vaki* ile Çanakkale Boğazuıı işgal edip orayı istediğimiz gibi tahkim edivermeli idik. Ordunun yüksek tabakası buna taraftarmi}. O zamanki dünya şartlarına göre bu i}in kolayca başarılıvereceğine emindirler. Bu emelimizde haksız değildik. Çanakkale Boğazı bizim için bir hayat damarıydı. Çanakkaıe Osmanlı İmparatorluğunun bütün kaderıni çizdi. lİ/ledenî bir zaferimiz , „ • . • . » , „ „ Yazan: * • • • • • *••••• Gene klâksondan şikâyet! lakson yasafmdaa hoşlanmıyan ve icab ettigt zaman kısaca klakson çalmalanna müsaade edilmesinl istiyen şoförler var. Yollann darlığı, bazı caddelerde yayakaldınmlarıntn nâmevcud denilecek halde oluşu, bazı sokaklarda ise hiç olmayışı, yayalann dalgıiılığı ve seyrüsefer nizamlarma riayetsizliği, yürümeğl bilmlyenlerin kalabalık saatlerdeki şaşkmhğı, joförlerin icabuıda kısa klakson, daha doğrusu korne çalmalanna ben da mütemayildim. Fakat onlara böyle bir müsaade verildiği takdirde, bu müsaadeyi suiisriroal ederek bol bol klakson çaldıklan, klakson yasağmdan evvel tecriibe edilmiştL Onun için şoförlerin bn dileğinl desteklemedim. Desteklememekta ne kadar haklı olduğnma Büyükdere ile Sanyer arasında bilhassa pazar günleri, o kulak tırmalayıcı klakson feryadlarından anlıyorum. Meselâ Karaköyden çok genis vo nisbeten çok daha az kalabalık bir eadde olan BUyükdere • Sanyer asfaltmda hızh, hattâ yava; giden bir kısrnı şoförler, bol bol klakson çahyorlar. Şehirde klakson yasagı sayeslnde kulaklaranız, bu cehennemî musikiden kurtulmuş ve gürültüsüzlüğe alısmış olduğu için, orada klakson nâralanna, insan büsbütün tahammül edemiyor. Bir kısım taksl foförlerile hususf araba kullananlar ve Beledlye otobüslerinin şoförleri. hiç klakson çalma» dan gidip geidikleri halde, bilhassa dolmuş yapan taksilerin çoğu, «anki klakson yasağının intikamınl almak ister gibi, kıyameti kopanyorlar. Dikkat ediyorum, ekseriya uzun uzun çalınan klaksonlarm yüzde 99 u lüzumsuzdur: sebebl da aceleciliktir; biraz da caka satmak arzusndur. Büyükdere koyundan Yenlmahalleye kadar evlerle dolu olan bu semtte otoranlar klakson füriiltüsünden bizardır; istirahat etmek, eğlenmek, musikl dinlemek için oralardakl gazinolara gidenler, klakson nâralanndan rahatsızdır. Meselft geçen cumartesi akjamu Beyaz Parkta Safiye Aylânm kon•eri vardı; pazar günü de Müzeyyen Senann ve Zehra Bilirin. Her Uçü de sarkı ve türküleriai söylerken dışandakl klakson füriiltüsünden arasıra seslerinl duymak kabil olmuyordu. Bütün bu semtte, geceleri de. sabahın erken taatlerinde de klakson çalan aaygısızlar var. Oralarda oturanlar, Bizim günahunız neT ProL GÖkaya ricamızı söyle yahud yaı da, klakson yasağım Boğaziçl kıyısuım meskun yerlerlne de teşmil etsin de, kafamu dinlensin, diyoriar. Herhalde Boğazlçlnde tol,.bol klakson çalınması da gösteriyor kl şoförlerin istediği kısaca klakson çalmak müsaadesini vermek bu yasağı kaldırmakla müsavidir ve eski tahammül edilmeı gürültüye tekrar kavujmak demektir. İsmail Habib Sevük **• Evet bizim imparatorluk Çanakkale Boğazmı geçişimizle kurulmuştur. Zaten Üsküdara ve Boğazın Anadolu kıyuına yerlesmiftik. Çanakkaleyi geçip Rumelıyi alınca Bizans, imparatorluk olmaktan çıkarak sadece bir çeh^r kaldı. On yedinci asırda Venedik donanması Boğaza girince gırtlağımızdan yakalanmıştık. Bir gülleyle Amiral gemisini baurarak zaferi kazanıp.» Bırakalım tarihi. Kırkıru henüz Bİraz aşanlann bile canlı olarak hatırladığı Birinci Cihan Harbi, o zamanki yan dünya ile beraber çöküp de Sevr*e çağırüdığımız zaman başımıza bir demir topuz ağırlığile kaktılar ki o Cihan Harbinin iki yıl fazla uzamasına bizim Çanakkale cengindeki o akıllara sığmaz dayanı^ımız sebeb olmuş. Onun cezası olsun diye «Sevr» i bize bir ölüm muahedesi olarak *un dular. İstiklâl zaferimizle cyeniden dirilme» »ırnna erip Lozan'a gittiğimiz zaman her istediğimizi kabul ettirerek kapitülâsyonlara kadar mazinin bütün hesablannı temizledik. Yalruz Çanakkale Boğazı hem açık kalacak, hem taraisız bir mıntaka olacaktı. Askeri kuvvetlerimiı Boğazın her iki kıyısından bilmtm ne kadar kilometre uzakta kalmağa mecbur tutuluyor. Bu şartlar altmda İstanbul müdafaasız bir açık fehir demekti. Şerefli «Lozan> ın tek acı tarafı. • * • Peki bSyle agır blr şarto neye kabul etmistik? tngiltereden Japonyaya, Rusyadan Fransaya kadar, dost dUşman, bütün dünya bu meselede birlejivermijti Onu kabulden başka çaremis olamazdı. İstiklâl zaierlmlzden sonra İstanbulun neye devlet merkezl yapılmadıgına üzülenler bu dillere destan en büyük beldemizin herhangi bir tehlike zamanı ilk h«mlede isgal ediliverecek bir caçık fehirt olduğunu unuttular. Atatürk ki zaferdcn sonra İstanbula ilk geldiği vakit Dolmabahçe Sarayında söylediği o tarihi nutukla İstanbulu en esash çizgilerinden yakahyarak en belâgatli bir jekilde övmek suretile İstanbulu ne kadar candan sevdiğini anlatmışü, belli ki İstanbulun Lozan muahedesile o vaziyette kalışına en çok üzülen odur, öyleyken, İstanbuldan saltanab da, hilâfeti de sttıgı halde, devletin emniyeti namma devlet merkezini istanbula naklettirmedi. *** Fakat tstanbuldan fimidi kesen yakınmdaki ratlardan bir çoğu devlet merkezliği için Konya veya Eskisehir gibi beldelert ileri sürerterken herhangi bir yerin devlet merkezi olusu o beldeye devlet kuşu konması demek olduğunu pek iyi bilen Atatürk bir Anadolu haritası açarak kurşunkalemile Sultan dağından Bolu dağlanna, oradan Erciyef dağına kadar bir müselles (yani üçgen) çizdikten sonra «Bana bu müselles içinde en uygun beldeyi bulunuz, devlet merkezi orası olsun» diyor. Netice malum, kur'ayı kazanan Ankara oldu. Peki İstanbulu o kadar candan seven, ve böyle sevdiği için İstanbulun her türlü emniyetten mahrum bir açık şehir kahşına herk'îslen fazla üzülmesi lâzım gclen Atatürk 1936 haziranuıda, iste nrsat elverdiği için Çanakkale Boğazını kolayca işgal edivermek bahsinde herkesten fazla bir hamle gösterecektir değil mi? Hayır, aksine, üksek üniformalar tarafından gösBngün en beğenilen saat: Cvvelkl gün mezbahada kenilen kerunların atiraUt buzbaneyt nakledllmemealnden vt buzhant tertlbatının bozuk otmaaından dolayı 7.0001 yakin kfsilmlı koyunun koktufu. kanulnek. ler Urafından latlll edllerek yenmlytc*k bir hal aldıgı hakkındakl iddialar üırrint Beledlyt Rel* Muavlnl Celâl Ezlnln bnjkanhjında Vllayet vt Beledlyt Sa|lık MUdürlerl ile Veterlntr Müdürü vt hUkamet doktorlarından mürekkeb dckuz klıllik blr heyet mahalilnt gönderilmlıtlr. Bu h«yerln »trdlfl rapor dün Va.t ve Beledıyt Bajkanı rahreddtn Kerim Gokay tarafından bftın toplar.tısında okunmuştur. Raporda; etl«rin koktugu lddia tdildlgl akıam aaat »30 da Karaa|aca gldlldlgi, tt aatıı •alonunda ve ftlgo mahallerlrjdt kokmuf ve ılnekll ett tesadüf edUmedl|< yalnu bu •alonların aratında açıkti 2500 hayvan gOvdettnt ttndOf tdilmekle beraber bunlarda da fevkalârte mahiyette bir «lnek litllası g<5tülmed'.£i glbl taalfUn aJâmeti de görülmedlgl, blnaenaleyh lddlalatın vakl clmadıjı kaydedllmltür. Tapbgımu tahkikata gört btdiM blr I0t>taneının yalan yere oıtaya attıji id dladan cıkmıstır. Etlerin koktuğu iddiası tahakkuk elmedi terilmek istiyen hamleyi bile önle arkadaflanndan Ferdi Öner de « di. Neden? gün oradaymış. Arasıra gazetenin * •• yazı işleri odasmda Atatürk bahsi Atatürk demi} ki: «Medenl olan geçerken vesilesini yakalaymca hakkını zorla almağa kalkmaz. Ferdi Öner: «Neydi o ZonguldakKendi başımıza Boğaza yerlesmek taki Montrö nutku...» diye o günü zorbalık olur. Biz bu yolu tutma anlatır. Sahi neydi o nutuk? mahyız. Boğazla alâkalı bütün mil**• letleri müzakereye davet etmek Ortada ne nutuk vardı, ne nutuc lâzımdır.* Bunları seyahat esnasın söyleyen. Yarım saat kadar sürda en inanılır kaynaklardan işiti düğünü sonra oradakilerden işittiyordıım. İçimde bir üzüntü var: Bu ğim o nutuktan bir cümle bile hadünyada her hak medeniyet yo'ile tırlamıyorum. O.rtada olan sadece mi hallediliyor? Bakalım bizim Atatürkün o heybetler heybeti esedavetimizi o koca koca devletîer riydi: Tarihimizin üç asırlık iniş kabul edecekler mi? Haydi etti devrindenberi Garbh devletlere biz ler, bakalım, yapılan müzakereden giderdik. Şimdi ilk defa bizim bir müsbet netice çıkacak mı? Sakın isaretimizle onlar bize geliyor. Lohak ve medeniyet uğruna en mü zan'da nasıl hepsi elbirliği yaparak him bir fırsatı kaçırmış olmıya Boğazı ve İstanbulu açık bıraktılım?... Bütün bu istifhamlı tasala larsa şimdi Montrö'de gene hepsi nma karşı en kestirme teselliyi bu ağızbirliğile bizim teklifimizl kalarak: «Atatürkün şimdiye kadar bul ettiler. Yeni Türkiyenin «esher dediği doğru ve her yaptıgı isa ki» den ne kadar mesud bir mebetli çıkü. Öyleyse endişeye ma safeyle aynldığını yalnız bu hâhal yoktur.» diyordum. disenin başına göstermeğe yeter. • *• Fakat hâdisenin heybeti yalnız bundan gelmiyor. Montrö yalnız Temmuz ertalannda Boludan bizim zaferimiz olmadı. O dünya Bartına gidiyorum. 20 temmuzda çapında... ara vapurile Bartmdan hareket * •* ederek ikindi vakti Zonguldağa Durunuz, netice hakkında peıin giriyoruz. Her taraf bayraklarla donanmış. Hükumet meydanında hüküm vermeden o neticeye natıl büyük tezahürat yapılaeak. Ayağı ve neden gidildiğini konusmak gemın tozile beni hitabet kürsüsüne rekiyor: Hitler her şeyi «emri vaçağırdılar. Ne nazlanmağa, ne nct ki» lerle ve zorbahkla halle kalkalıp düşünmeğe lüzum var. Hâdi tıkça, hakh olduğu cihetlerdoki senin kendi o kadar büyük ki hâ sempatisini de kaybederek, dündiseyi söyletmek her şeye yetip ar yaya karşı korkunc bir umacı ketacaktır. Ben farkmda değilim. Me silmişti. İşte Atatürk dünyanın bu ğer bizim «Cumhuriyet» teki yazı ruh hâletile çalkandığı bir devirde, kendislnln de pekill ve pek kolay yapabileceği, zorbalık yerine «konuşup anlaşma» yı teklif edince dünya mületleri topyekun bir fevkle bu teklifimize «lebbeyk» dedi. Bize karşı bu deyift* Hitler'e karjı da tGördün mü?» diyen bir mana vardı. «Montrö» nün dünya çaplı ehemmiyeti iste bu iki tarafü manasından gelir. **• Büyük hâdiseler yalnıs doğduklan ve olduklan yerde kalmazlar. Böyle kalanlar ne kadar büyük olsalar zamanla küçüle küçüle unutulup erimeğe mahkumdurlar. «Montrö» doğduğu yerde donup kalan hâdiselerden değil. O Hitler'in tuttuğu mahmuzlu yola karşı Atatürkün gösterdiği medeniyet yolunun 6embolüdür. Karanlıkla aydmlığın ezelî şer ve hayır ilâhlan gibi yeryüzünde Hitler"den sonra işte ondan kat kat beter diğer bir heyulâ bütün insanlığı tehdid edip duruyor. On beş yıl sonra bugün Montrö'yü anarken . apaçık anhyonız ki o mazinin değil jsıl bugünün ve yannm eseriymiş. Atatürk ki Çanakkalede cihan ordulannı mıhlıyarak İstanbulu kurtardı, O ki Dumlupınardaki zaferle cihan donanmalannı İstanbuldan çıkartarak bir daha kurtardı, ve O ki Montrö ile açık İstanbulu kapayarak üçüncü defa gene kurtardı. Birincisi Malazgirdle başlıyan dokuz asırlık imparatorluğun son cihan cengi, ikincisi cihan ceberutuna karşı şahlanmif mazlumluğun mucizeli destanı, ve üçüncüsü hakikaten bir medeniyet zıferidir. Aziz Atamızı böyle blr günde bütün bir iç vecdile bir daha takdis ederken bütün insanlık için de hep Montrö yolunun muzafier olmasım diliyoruz. MEMLERET MEKTIJBLARI Diyarbakır ovasmda göç var! Yazan: Yaşar Kemal Gttnlerdir Diyarbakır köytüklerini geziyorum. Yollarda insanlar gördüm, ne ü*tt« üst, a» başt* bas, ayakları yalm, kir, pas içinde. Dökülmüşler Diyarbakır ovasma. Köyler gördüm, penceresiz, kuyu gibi, zindan gibi karanlık evleri. Bu evlerde insanlar hayvanlan ile birlikte yatıyorlar. Gerisini demeğe hacet yok. İs anlaşılıyor. Hayvanlarile birlikte yatryorlar. Kadınlar gördüm, zayıf, sararmış, ince yüzlü kuruyup, bir deri; bir kemik kalmış; kadınlar. Koakocaman Diyarbakır ovasını gördüm. Diyarbakır ovası çaîltanıyor. Diyarbakır ovasında BÖQ var! Belki şaşırdmız. Durun anlatayım. Diyarbakır ovasında gerçekten göç var. Göçün «ebeblî Burada beyler var. Toprak beyleri. Her beyin elinde üç köy var, dört köy, beş köy, on köy var. Bir ailenin de elinde otuz köy var. Eskiden köylerinin sayısı yetmiş iki imis, gerisi ellerinden çıkmış. Bu köylerde oturup da toprağı isleyen köylüler, bu beylerin yarıcüarıdır. Adam, eker, biçer, çıkarır; y&ruı beyin.. Adama, bey öküz ve tohum verirse üçte ikisi beyin. Bey, lcara verir tarlasmı, sekizda birini alır mahsulün. Son zamanlarda icaV, altıda bire çıkmıs. Beyler Diyarbakırda otururlar. Bu yıllarda beyler, Marshall yardımından traktör alıyorlar. Toprak makineleşmey* doğru gidiyor. Yancınm yerinl makine alıyor. Ve topraktan atılıyor köylü. Bey köylerinden ağa köylerine, şehre göç başlıyor. Diyarbakır ovasında bu beylerden başka, büyük toprak sahibi olan, bir de ağalar var. Otur dukları köyün toprağınm tümü cnlaruı değildir. Fakat çoğu onlarmdır. Tabil bunlar, beyler gibi, ilk ığızda makine alamıyorlar. İşte bu sebebden, bey köylüklerinden atılan köylüler ağa köylüklerine gidiyorlar. Ağalar da makine elırsa!. İşte o zaman ayıkla pirincin tasını. Ben, halkının yarısı göcmüş, on beş kadar bey köyü tesbit ettiro. Bir tar.e de tamamen boşalmış köy. Bu göçü tneydana getiren, kaç motördür biliyor musunuz? Yüz yetmiş, bilemedin iki yüz. Diyarbakır ovasında huzursuzîuk var. Adamlar şaşırıp kalmışlar. Hiç bir zaman, bir olay karşısında, bu kadar şaşırmıs insanlar görmedim. Olamaz da. Traktör dedi mi kocaman adam küçülüveriyor, bell bükülüyor. Bir başkalaşıyor. Nedir bu başıma gelenler der gibi, gözleri kocaman kocatnan açılıyor. Derelerden tepelerden aşarak, yol denecek, yol yok da ondan, Büyük Zoğzunç derler bir bey köyüne vardım. Diyarbakırın 25 kilometre doğusuna düşüyor. Topra ğın tümü de iki beye ald. »Bundan önce köyde 30 ev oturuyormus, şimdi 18 ev var. Beyin blrislnin üç yıldır üç traktörü var da, o sebebden 12 aileyi toprağmdan çıkarmış. Öteki bey de traktör almak üzereymiş. Geriye kalan 18 ev gün lerini bekliyorlar. Traktör, ha geldi. ha gelecek. Giden on iki ailenin evleri yıkılmış. Toprak duvarlar öylecene duruyorlar. Köydeki evlerin cümlesl topraktan insa edilmis. Üstü toprak, yani toprak. Necmeddin Sadağın Paris Elciliğine tayini mevelesi Dün bazı gazetelerdt Parls Büyük Elçlmlz Numan MenemencloŞlunun jıhhl ıcbebler dolayısile mcrkeze alınaeağı vt yerine efkl Sıvas mllletvekill Necmeddin Sadagın tayln tdllecejine dalr blr haber çıkmıştır. Öğrendiğımize göre, Ntcrotddln Sadafin Paris Klçlll glnt Uyln edlltceginden haberl yok tur. Ayrica C. H P. tarafından da *ra ıtclmltrdt namzed göstertlnıcil huautunda d* kendUln» bir tekllf yapılmamıjtır. ŞljU Beledlye garajında tamlrcilik yapan Kemal Çtlik, karuı Fotma Çellklt kıskançlık yüzünden yaptıgı mUnakafada fazla htddetlenerek bıçagım çekmlı kadını tol bögrundtn agır »urtttt yaralamıjtır. Kıskançhk yüzünden yaralama Talebe yurdlan bir idare altında toplanacak Onlvenltt titealntn lntaatiRdan (onra bütün talebe yurdlan Rektörlüjt baglı bir İdare altında toplanaeaktır. Teknik Okul vt Eglam EostltüsO talebt yurdlan okul ldarecllertoe dtvrtdi'ecektlr v Kömür tcvzi muanıelesi bugün bashyor KOmür Satıt vt Tevzi müeMCMd ta rafından muamelelerl yapılaeak beyan namt numaralan İle buna <<*)r lzahat dün gazetelerdt ilâr. edllmlıtlr. Bugün mUracaatlerln kabulün» ba|Unacaktır. Geçen senelerde depolara müracaallı •ıra almak mccburlyetlnde kalan halk bu ıent kömür fialerl uzerlnt aatıı bü. rolarınca konacak ııra numaralarına gört, gazetelerle yapılaeak davet Uzerlnt kömürltrlnl alaraklardır. Tevzlat muameiflerinl güçltftlrroemek İçin halkımızjn llân gUnündt müracaatlerlnl yapmalan bek!emrektedlT. Bana karjılık tttanbul Körnür Tevzl ve Satif müeaaeseti tarafından halka hüsnü muamele edllmesl ve kolaylık gösterilmeal bakımından memurlanna lâzım gelen tallmat verilmiftir. Evvelce Eminönü Halkevlnin zemin katında bulunan Emlnönü •emti tatıı büroru bu defa Çar;ıkapıda Knramus'afapasa medreıesl Çocuk Eairgeme Kurumunun yanına taşinmi|tır. Ytnl yerin merkezi olması eebeblle kolaylıjı mucib olacağı tehıtin edilmektedlr. Sıcaklardan buz sarfiyatı arttı Havaların tlrdenblrt fazla <n«ık glt mesi netlcesl olarak çck mlktarda bur sarfiyatı başlamıı ve Karaağac mezbaBekirin evine hırsız girdi hasının İmal ettlği 2.000 vt hunut buz Kvvelkı gece sekercl AU Muhiddln fabrikalannın İmal ettlklerl 3 000 kalıp buz Ihtlyaca yetmez blr hal almıgtır Hacı Beklrln evln» hınuz glrerek 100 Karaağac mezbahaaı müdttrluSanün buı kiloluk glımüş takımlarını çalmıştır. imallnin arttırılmaaı İçin bazı tesls&t Zabıta rr.echul h ı n ı z ı aranmKtadır. vücudt getlrllmesl hakkındakl tekllr) Bir katil yakalandı senelerdenberi kabul ve tatbik edllmemi; olduğundan her aene fazla sıcakt)ç gün evvel Şehreminlnde tbrah'm larda buz aıkıntlıı çekuraeklt beraber ca\uj ntahallesindekl evinde on gürüük bu sene sıkıntı pek fazla değildir. lohusa bulunan karuı Şadlyenln ba|ina dernırle vurarak oldüren ve flrar Tekel işçilerine ram yapıldı ed«n ktlı Hamza dün einay«t masası Tekel Ijçilerlne yüzde 25 Ocret zam. memurısrı tarafından yakalanmıttır. mı yapıımıjtır. Keyfiyett Yükiek Kurul da tasdlk ttmiı olduğundan a; başmdan lUbaren bunun tatbikına başIsnacaktır. Köyde 120 nüfus var. Tabft okul yok. 120 insandan bir teki okur yazar. O da askerllkte Sğrenmia. Hayvan yetistirmiyorlar. Üç yıldır banka borcunu da v«remiyorlır. Yedikleri ekmek, buğday, arpa, dan karıstırılarak yapüıyor. Köyden atılmıs olan on iki kislden birile konuştum. Toprak elinden alımnca başka blr köye yerleşmiş. O köyde de toprağı elinden almışlar. Oradan başka bir köye gitmls. O köyde de aynı ıekilde kartılanmıs. Bir iki kcVy daha gezmis. Talih diye buna derler iştv. Şimdi açıkta. Cemal Nadlrin mezan Yazide yabande galmlsera gur yapürılıyot ban, diyor, beni gabul etmlr topSanatkSr merhum ark&datımiz Cemal rak.. Nadlr Oulerto mtzarını yaptırmak Uzc* Etmez! rt Gaatttdler Cemiyetilt Mlmarlaı Blrllglnln mustereken hazırladıklan İlyas Bosna (Çlçeron) tekrar pro]« müsabakasının lstlrak müddett bitırdstir. Birinci Şubede lfade verdl Müsabakara lttlrık eden 13 projenla Kvveikl gün Emniyet MüdürlüğOnt 23 temmuı pazartesl gUnü aaaf celbedllerek Blr İnci Şubedt lkl wat a feçlml da GaıttecUer Cemlyetl merke» 14.30 lıkonulan tlyaa Bosna dün tabah >]a zinde topl&nacak olan büyük ]Url taraBlnnd Oubeyt gelerek kendlsine foru fından yapılaeak vt netlct tyrıea llAo lan muhtclll mevzular hakkında izahat edllecektlr. vermljtir. Bosna kendislnln Çlçeron olMemleketlmlztn yetljttrdlj» ın büyük madıgı iddiası uzerlndt flddetlt ıırar kıymetlerden birl olan Cemal Nadil eunekte<<ir. tçln yaptırılacak olan bu eserln aanat kudretlnt lâyık blr deger tafiyacagı Şekerci AU Muhiddin Hacı tahmln edllmektedir. Garanti Bankası Sermaye»ini 5.000.000. Liraya çıkarth. 1946 yılmda memleketln tanınmış is adamlannın yardımlarile va mütevazi bir sermaye ile i | hayatına atılan Türkiye Garanti Bankası, geçen beş senelik temkinli ve anlayısh çalısmalarile memlekete geniş ölçüde hizmetlerde bulunmuş ve bu suretle vatandasın yakın ilgi ve sempatisini temüı etmiştir. Bu cümleden olmak üzere Garanti Bankasının halka telkin etmis olduğu emniyet ve itimadın bir neticesi olarak mevduaU günden güne artarak büyük bir inkişafa mazhar olmuştur. Bir taraftan mevduatm artarak is hacminin çoğalması ve diğer taraftan geniş ölçüde vatandas. hizmetine yararlı olmak emeli memleketin muhtelif iş yerlerinde yeni ye , ni şubelerin açılması zaruretini doğurmuştur. Bilhassa Bankalar Kanununun gereklerine uymak mecburiyeti, Banka idarecüerini yeniden bazı tedbirler almak yoluna sevketmiş, bu itibarla geçen gün Ankarada hissedarlar tarafından yapılan fevkalâde umumî heyet toplantısında iki buçuk milyon lira olan Banka sermayesinin beş milyon liraya çıkanlmasına karar verildiği öğrenilmiştir. Geçen beş senelik kısa bir devra içinde büyük inkişaflar kaydeden, Türkiye Garanti Bankasının bu yeni teşebbüsünü memnuniyetla karşılar, iş hayatımızda hayırlı olmas'nı temenni ederiz. (161) Ankarada vt şehrimizde fllra çekcn Arnerikaiı sinemacılar dün uçakla Amerıkaya ırüteveccihen hareke* etoıij. lerdlr. Amerikalı sinemacılar dün gittiler. Fatlhlr 42 bin kiloluk tarthl topu Dolmabahce müzeslne nakledllmlttlr Top lkl tanker tersfından çekllmlştir. Pazartesi günü limanımızı zlyaret edecek Amerikan fllosu İçin blr zlyaret programı r hazırlanmıstır. Filo Vice Admiral C" c':,er'ın komutasında fu gtr milerden mürekkebdlr: Salern (agır knıvazSrü) İT bm. ton, Columbus (agır kruvazörü) 1« bin ton Coral Sea (uçak gemUl) 48 bin ton, Csmpfon, Gaînprd vf. Purvl». M. C. Kox mııbrlbleri 2400 er ton. Gemiler sekiz buçııkta llmana gelecek mutad zlyaretler yapılaeak vt teş gün llmanimızda kalacaklardır Fatihin topu Dolmabahreye nakledildi ARDATH 17 7 a § 11 lsviçre Hassas Saati Her daim en normal Tek koiluiar da Otomobil kullanabilecek! ve en ucuz fiata satılan yegâne birinci sınıf İsviçre saati Limanımızı zıyaret edecek Amerikan filosu Muhalefette Bolşevik Sistemi Atom casuslannm içyüzü Bütün nehirlerin sulan bu temizliyemez Hayat pahalılığı 2x2=4, haftanın manzarası, panorama ibret levhası, Kore harbinin bilançosu, Miletveklllerine açık mektub, Telif haklan kanunu, Asıl tehlike, Ankaranın tafina bak! Petrolün hikâyesi, Bizim dünya, Vs. Vs. Bugün çıktı Birmingham'da bir makine mühendisi tek kollu sakatlann da emniyetle otomobil kullanmalannı sağhyan bir tertibat icad etmijtir. Her otoya takılabilen bu âlet sayesınde İnpiliz seyrüsefer idaresi tak kollulara da şoför ehliyeti vermektedir. Londrada diğer bir mühendis âs ayakla idare edilebilen bir gramofon vücude getirmiştir. Böylelikle e.'siz ve kolsuzlar da bilhassa yabsna dil öğrenmek için başkasının yardımı olmadan Ldnguafon metoduyla derse çalısabilmektedirler. (1611) ( Küçük Haberler J ILAVELI SAYfSI CIKARD!, içinde iki mecmua verei HAFTA, bugün Türkiyenin en çok okunan mecmuası olmujtur. ir MISIRIN Sofya koıuolotu B. ramy dün şehrimlze gelmistlr. * PİVASADA kabuklu kızıl merctmeğln müşterlsi fazlalaşmı;tır. Bu mala 3t kuruştan müjten vardır. Böyle oldugu halde aatıcılar müteredcid davranmaktadırlar. Bugünlerdt bu maldan İnglltereye 49.5 ton latılmiîtJr. PABİS MAMULÂTI TEMMUZ 20 ŞEVVAL 15 STİL MOBİLYALAR DERORASYON MAĞAZASI BEYOĞLU: 353 • TEL.^4Q345 CUMHURİYET Nüshası 15 kuruştur Abone jeraiti Türkiye Hari« Senelik Altı ayllk Oç aylık Blr aylık Lira Kx. Lira K n 42.00 81.00 22 50 43.50 12 00 24 00 4.50 9.00 I V: | 5.4513.2017.18 2037 22 32 3.35 ~E~) 9~03 4~43 ~8Â2 12.00 ; 55 Tsİ «SİYASET» te O t K R A T * Cfizetemtze gönderüvn evrak ve yczıtaj nrfredlUin edilmesın ta.de olunma* Jüniardan nesullyet kabui tdilmea