Katalog

CUMHURİYET Ispanyol Kotnünist Partisi Moskova temsilcisinin ifşaaü 23 Eylul 1950 KOMİNTERN! Tazan CASTHO DELGADO Etrafımda kimseler yok; bundan ; her gün selâm verdiğim kimselerin ! sayısmın çok olmadığını söylemek ' istemiyorum. Fakat bu, yalnız ol[madığımı, herkesten ve her şeyden ıtecrid eailmemiş olduğumu ifade fetrnez ki! Etrafımda bulunanlann hiç biri i ile açık kalblilikle konuşamıyacaIğımı ve hiç bir fikrimi söyleyemi• yeceğimi biliyorum. Bunlardan hiç • birinin Dolores beni partinin sarIsılmaz birlıği, cproletarya vatanı[nın, ilk sosyalist memleketinin» I menfaatleri namına mahkum °delceği gün yanımda bulunmıyacak[tır. O gun onlardan hiç birinin ne tbeni, ne de bir çok bakımdan be[nimki ile aynı olan kendi «ha«i| k a t » lerini müdafaa etmiyeceklefcTİni biliyorum. Bu «hakikatu, ara|larında, 'tazyik ve sefalet sosyaliz[minin hayal sukutuna uğratmadığı l kimseler pek az olduğundan benim [kinin aynıdır. Hakikaten yalmzım. Zirvesi goğe İyükselen dağdan kopan kocaman j kaya şimdi bana çok yaklaşmış \ bulunuyor. Ustüme ne zaman gele, ceğini bilmiyorum. Bir kaç gün ı sonra mı, yoksa bir kaç hafta sonra mı? Emin olduğum bir şey varsa o da bu kayanın gittikçe bana yaklaştığıdır. Dolores beni her gördüğünde sa, mimiyetle selâmlıyor. Fakat bon bo§ hayallere kapılmıyacak kartar • onu iyi tanıyorum. O «halk 4üş, manlans na karşı kendi ilk büyük zaferinin yakın olduğunu düşünü, yor ve sevincini saklamıyor. Başkalan beni selâmlamıyor, fakat bunun hiç bir ehemmiyeti yoktur. Bu hafta ben yakında bir değiçiklik olacağına dair bir çok emareler görüyorum. Bugün mevKÜ bakımından Listerle Modesto'nun faaliyet ve fikirlerini benden daha iyi bilen askerlerimizden biri sanki hususî bir ehemmiyet atfetmiyormuş gibi herkesin Dolores ile barışmasının mucib olacağı faydadan bahsetti. Uşak zihniyetli Mateu küstahlaşmağa başladı. Josefina Lopez bana nadiren söz söylüyor ve her gün öğleden sonra Dolores Ibarruri'yi görmeğe gidiyor. O «şef» i görmek için ziyaretlerme başlıyalı bugüne kadar çabalavıp başaramadığı şeyleri elde etmeğe başladı, yani Kominternde kendisi ve oğlu için bir oda ile o zamanki kocasile orada ikamet edebilmek için müsaade elde etti. Hislerini gizleyemiyecek kadar budala olan Antonio Urbes çok düşünceli görünüyor, Kominterne nadiren geliyor, geldiği vakit de mümkün olduğu kadar benimle az konuşuyor, konusursa da ehemmiyetsiz şeylerden bahsediyor. Taşkentten şiddetü bir muhalefet zihniyetile dönen Rafael Vîdiolla'ya Lux otelinde küçük bir oda ile Komintemin mağazasmda bulunanlardan bir çift çizme verildi. O bana şimdiye kadar farkına varmamış olduğu Dolores Ibarruri'nin faziletlerinden ve siyasî vasıflarından bahsetti. İC Y Ü Z Ü = = = Nihayet endişe ile beklediğim Piyasada bir dolandırıcıhk gün gelip çattı =haberleri iddiası JGÖRÜŞLER DİJŞİJNCELERJ ları tekrar kulelerinin üzerinde Savcılığa yapılan müracaate göre parhyacak. Fakat kaya parçası mer hametsizcesine seyrini takib edi piyasadan 400 bin lira dolandıran bir komisyoncu Fransaya yor. Benim için ilkbahar gene bir kaçmak üzere imiş kış olacak. Üziihtü Dün bazı tacirler savcılığa müra5 mayıs 1944. Otelden şimdiye kadar hiç duy caat ederek, bir komisyoncu hakmadığun bir üzüntü ile çıktım. A kında bazı iddialarda bulunmuşlar, caba neden? Bildiğim hiç bir şey bu şahıs tarafından 400 bin lira doyok. Her şey diğer günlerde olduğu landınldıklannı söylemişlerdır. Gegibi. Mayıs ayında bulunduğumuz ne bu iddialara nazaran, halen şehhalde gök her vakit olduğu gibi rimizde bulunan bu komisyoncubulutlarla örtülü. Sokakta gene nun Izmirden aldığı bir pasaportla aynı adamlar görülüyor. Güneş de Fransaya kaçacağı bildirilmiş ve ğişebilecek yegâne şey olan tenle yakalanması için zabıtaya iş'arda rinin rengini henüz değiştirmsdi. bulunulması istenmıştir. Savcılık Puşkinin hevkeli her vakitki gibi bu iddiayı tahkik etmektedir. tunç mesnedinin üzerinde, alçıdan Suriye Millet Meclisi Rcisi kadın da her günden daha fazla şehrimizde kirli bir halde kubbesinin üzerinde. Suriye Millet Meclıs. Heisı Ruştu Acaba bu üzüntünün sebebi nedir? Bunu söylemeğe kadir değilim.'Bir Kâhya dun sehrimlze gelmıştır. Ruştu yandan yürürken bu sebebi araş Kâlîya. jehrimizi gezecek ve bir muddet kaldıktan sonra ır.emleketine donetınyorura. Şimdiye kadar beni Ta cektir. rım sergisine götürecek üç tramŞehir Meclisinin ilk toplanü vay geçtiği halde onlara binmek gününün gündemi için hiç bir harekette bulunmadım. Ayın ıkisinde topİ3nacak olan yenl Herkesin sabah gazetelerini okudu Şehir Meclisinin gundeml tesbıt ve tabğunu görüyorum. Fakat ilk sahi eciierek uyelere tevzi ed.lmiştlr. Gün. fedeki fotograflan görmek için â dem 28 maddedir. Bunlar arasında Baş detim veçhile onlara yaklaşmadıoı. kanlık dıvanının seçılmesi. Daimi Ko misyon «e Puşkin meydanından Nikitski mey çım . 22 seçimi, lhtısas komlsyonları se tadilât komısyonlarına uye danına giden pasajdan geçemen çılmesi tahsilfit komısyonlarına uye se otun kann yerini aldığının farkına çilmesl. satın almak koır.isyonlarır.a üye seçilmesi Lirnan ve deniz işleri ır.ü 'ardım. durluğu kom syonlarına uye seçılmesi Saat sekiz buçuk. Bir tram/aya bazı kazalann idare hesabı kati rapor binip oturuyorum. Başka günlerde ları, Sular îdaresi bir mılyon liralık olduğu gibi yol, aynı »okaklar, ay Utikrsz akdl vesaıre gıbl husuîat vardır. nı evler. Şehir Meclisi üyeli'deri için Bu üzüntü beni sıkıyor... Acaba C. H. P. adaylan neden? 15 ekim pazar'csi gunü yapılacak Tramvaydan iniyor, yürümdğe olan Şehir Meclis! üyeliklerl için Yalo. başlıyorum. Sanki bu büyük bina vadan eskı^lstanbul milletvekUi Ekrem da kapanmak korkusu yürüyüşumü Amaç. Çatalcadp.n Burhan Felek, Hamdi Rasım Butün, Silivrlden de Hikmet frenliyormuş gibi yavaş yavaş yü Balkan Cumhurlyet Halk Partisi tararüyorum. fından aday gösterılmiçlerdir. Geldim. Muhafız kuvvetlerin bü Bayram münasebetile Şehir hattı rolannda aynı dar koridor. Ortavapur seferleri takviye edildi da nöbetçi bulunuyor, ona pasomi Bayram münasebetile Şehir hattı vagösteriyorum. Bir kaç adım uzakta pur seferleTİ takviye edllm ştlr. bir kapı var, onu itiyorum ve asAdalardan saat 24 te Koprüye ve falt ağaclı yollarile bahçe bana bil Koprüden saat 24.30 da Adalara birer mem neden Escurial'i hatırlatıyor. vapur tahsis edilmiştır. Ayrıca, Beykozdan 22.15 te kalkacak vapur butun AnaBir kaç basamak çıktıktan son dolu iskelelerine uğnyarak Köpruye ra ağır tahta kanadlarile büyük gelecektir. Koprüden 24.30 da kalkan kapı. Asansöriin önünden geçiyor küçük vapurun yerine buyuk bir vapur ve merdiveni çıkmağa başlıyorum. konmuştur.' Bandırrna hattına da Tırhan vapunı Bir, iki, üç, dört kat. tahsis ed.lmljtir. Daha kimse gelmemiş. Iş masaTramvay ve elektrik işçilerinin mın önüne oturuyor, beklıyorum. bir müracaati Işte biri, daha sonra bir başkası, Tramvay ve E.ektrık İdaresi işçilerl ondan da sonra daha bir başkası Vilâyete müracaat ederek idarenın kengeliyor. Her gün gördüğüm sima dılerine vermekte olduğu yemef in aynen ların aynı. Onlar kohuşuyorlar, si verılmiyerek paraiinın verllmesin! .stegara içiyorlar. Yukanya bakıp taş mişlerdir. II Hakem Kurulu bu müracaile aramdaki mesafeyi ölçebilmek ati makul gorerek kejfiyeti Tramvay için neden yalnız başıma kalamıyo ve Elektrik İdaresine bildirm.ştır. Yüksek öğretmen okulu runı. Şimdi korku ve şüphenin yerine açılacak Milli Eğitim Bakanlığı, çehrimizdekl endişe kaim oldu. Yüksek Öğretmen okulu ile Orta OğreGarib şey!.. Ne zaman gözüm içe tım Enst tusunun yenlden açılmasına ridekilerden birine teveccüh etse karar vermlşür. üzerime dikilmiş bir nazarla karşı İstanbul Hemşeriler Cemiyetinin laşıyorum. Onlarla konuştuğum vafevkalâde toplantısı kit seslerindeki eda sair günlerdeİstanbul Hemşerıler Cemiyetl İdare kine benzemiyor. Eskisi kadar sa heyeti dün saat 15 te Kadıkoy Halkevmmimidirler ,fakat eda eskisinin sy de, Cemiyet Başkanı Burhan Feleğ n nı değil. Ben bu hallerden garib, riyaseti altında fevkalâde bir toplantı yapmıştiT. Toplantıda hazır bulunan anormal bir şey sezmiş gibi oluyo muharrir Falih Rıfkı Atay. İstanbulun Moncho sinirlidir, ötekilere ge rum. guzelleştlrilmesi ve hemşerlye lâyık bir lince onlar sükutî. Yalnız Sekin Telefon çaldı .Beni arayan Do dunıma getırilmesi mevzuundakı düAlvarez değişmedi. O Komintemin lores'tir: şuncelerini açıklamış ve bu arada. Doçent Dr. Orhan Tur.a. Dr. Bulend Davkoridorlarında sessiz sadasız yürücc Castro, bugün işlerini erken ran ve Genel Sekreter Orhan Erdener yen bir gölge. bitecek surette idare et. Mühim bazı temennilerde bulunmuşlardır. CeKararın yakın olduğunu hisssdi bir toplanü yapacağız. rr.lyet, ilk is olarak gürültü ile mücayorum. deleyl ele alacak ve butün bir mahal Peki. leyi rahatsız edecek kadar radyolarmı Burada sık sık söylendiğini işit Işlerini saat 7 de bitirmiş ola açanlara karjı beledıye tal.matnamesintiğim bir esaslı prensip vardır: bilir misin? deki gerekli maddelerin tatbikını isti«Parti aleyhine haklı olmaktansa yecektlr. Bundan başka, her mahallede Zannederim biter.» bir fahrî müfettişlik ihdas ed lecektir. aldanmak daha iyidir.» Ber.im Telefonu yerine koyuyorum. BüI haklı olduğumun başkalannın na tün gözler bana dikilmiş. Acaba Gurültü İle Mucadele Cemiyeti de İstanbul Hemşeriler Cemiyetine iltıhak zarında ne ehemmiyeti vardır? Bu neden? Uzüntüm gene başlıyor ettlğln. dün bir mektubla cemiyet başrada ne sosyalim, ne demokrasi, ne ve daha da artıyor. kanına blldirmiştir. hürriyet, ne de refah olmadığınm Yazı yazmağa başhyoruz. Arasıra Zeytinyağı fiatı yükseldi onlar için ne ehemmiyeti var? Parti durup bu akşam yapılacak toplanZeytınyağı verılen kabütün bunların mevcud olduğunu tıyı düşünüyorum. Acaba bir siya rar, piyasada ihracına dair yükselmesin' fiatların iddia ediyor. Parti aleyhine haklı set değişikliği daha mı? Her haide sebeb olmujtur. Karardan evvel 195 olmaktansa aldanmak daha iyi de değil. Cezayirden alınan yeni bir 200 kuruş olan zeytinyağı bugün 240 kuruşa çıkmıştır. yağı da, ğil mi? tebliğe göre krallık taraftarlan da zeytinyağına muvazi Ayçiçegi yukselmiş olarak istemişler. ve fiatlar 140 lken 160 olmuşrur. Ben de eskiden bu prensipi kabul millî birliğe katılmağı ediyordum, çünkü o zamanlar par Siyasî hareket tarzını tefsirde hata Şehrimizde yapılacak soğuk tinin her dediğinin hakikat oldu mı? O da değil. Çünkü Dolores bihava depolan ğuna inanıyordum. Hakikat sandı zim radyo yaymlanmızdan memSehrimlze gelen Toprak Ofisl ümum ğımır. yalan olduğuna kani olduk nundur. Tahrir heyetinde yapılacak Mudurü dün beraberinde Ofisin İstantan sonra onu red ve inkâr et bir değişiklik olmasın? Zannetmem; bul Müdürile Umum Müdürlük erkânınmekliğımin ne ehemmiyeti olabUir? çünkü daha iki gün oluyor. Dolo can bazıları olduğu ha'.de Vall ve Bele Binlerce kimse, Dundan çıkarîarı res bizi şahsan ve müctemian hara diye Başkanı Fahreddin Kerim Gökay olanların menfaatuıe bu prensipe retle tebrik etmişti. Anlattığına gö ziysret etmls, hükumet ve Marshall yaı re yayınlanmız «yüksek makam dımile şehrimlzde yapılacak olan soğuk riayete devam ediyorlar. hava depoları hakkında görüsmele Hakikatin ne ehemmiyeti var? larca» da en iyi yayınlardan sayı olmuştur. İstanbul Belediyesi bu depolar için Ehemmiyeti olan partidir. Sosya lıyormuş. lizmin, demokra;inin, hürriyetin, Bugün büroda sair günlere na biri Beşıktaşta. diğeri Hallcde olmak uzere iki Beledlye arsası göstermiştir. refahın ne ehemmiyeti olabilir. Ha zaran az konuşuluyor. Ofis bunlardan birini seçtikten sonra yır ehemmiyeti olan yalnız partiOğleden sonra saat iki oldu. Da Inşaat proje'.erl hazırlanacak ve ihalesi dir. ha beş saat beklemek icab ediyor. yapılacaktır. Ses Tiyatrosu açıldı Nisan ayı sona eriyor. Bir kaç Acaba gundem nedir? Kimsenin Merr.leketimizde hususi teşebbüsle hafta sonra karlar eriyecek. Bazı bana bir şeyden bahsetmemesi tjakimcBİerin, cereypmn biiyük bir rib. Mateu'ye bakıyorum. O gün kurulan bir sanat müessesesi olan Ses tiyatrosu evvelki akşam B. M. M. Başgüıültü ile sürük'eyip götürdüğü demi bıliyor. Tahrir heyeti odasma kanı Reflk Koraltan, İstanbul Valı vı giren Irene Tobosso'ya bakıyoram, Belediye Başkanı Prof. Fahreddin Kebirlerce parça hal'nde çözüW karları görmek için köprülerin ü o da gündemi biliyor, hattâ Ma rim Gökay, askeri komutanlar, basın mensubları ve güzide bir halkın huzuzeınde toplanH:klan görülüyor. Ar teu'den daha etraflıca biliyor. Onu benden başka herkes bili runda açılmıştır. tık su serbest seıbest köprülerm Tiyatronun entandanı Münir Hayri a'.tırr'an akacak. Güneş tekrar Mos yor. Egeli davetlllere teşeklcur ettikten kovayı ısıtacak Kremlinin yıldız Arkası var scnra Cumhur Başkanı Celâl Bayarın muvsffakıyet d Ifklertni ifade eden mesajımn ckunmasını müteakıb temsile Dünya sinemacılığına harikalar kazandıran büyük yıldızların baçarı ile devam ediln.iştir. en kudretli filmi "~ Biri Avrupanın şarkında, biri Afikanın cenubunda iki büyük âlim ve mütefekkir siyasetçiden biri bir kaç sene evvel, diğeri bu sene bu dünyadan ayrıldılar. Bunlar, Avrupanın şarkında, Rumanyada profesör ve nihayet Başvekil olan meşhur tarihçi İorga ile Afrikanm cenubunda Cenubî Afrika hükumeti Başvekâletinde son seneye kadar mlunan meşhur asker filozof Mareşal Smuts'tır. Bizi burada bu iki zatın askerî veya siyasî hayatından ziyade fikrî hayatları ve uğradıkları âkıbetler alâkadar edecektir. Rumanya garb kültürüne bizden çok zaman evvel girmiş, maddi ve manevî garb medeniyetini benimsemiş, güzel şehirler, üniversiteler kurmuş, âlimler yetiştirmiş bir memleketti. Orada demokrasıye benzsr bir idare bile vardı; fırkalar kurulmuştu. Uzun îeneler bu fırkalar birbirile rnünaiaşa ve mücadelelerde bulundu. Muhafazakârı, liberali, çiftçisi, sosalisti vardı. Fakat İkincı Dünva Harbinden biraz evvel Demir Muhafızlar adı altında tıpkı Almanada olduğu gibi bir de katıller partisi teşekkül etti. Bunların en büyük düşmanı hürriyetçilerden ziyade hürriyetin ta kendisi idi. Fakat hürriyet el ile tutulup öldürülebilecek bir şey olmadığı için onu içine sindirenleri, onu sevenleri ele eçirdikçe kafalannı ezmek, bu naziler partisinin işi gücü olmuştu. Bütün zahirî kültür ve medcniyetine rağmen hâlâ ortaçağuı fikir zu'.meti içinde yaşayan bu memleketin o cani evlâdları liberallcri yalnız öldürmekle kanaat etmiyorlar, cesedlerini kasab dükkânlarına asıyorlar, isteklisini bulurlarsa etlerini satmaktan çekinmiyorlardı. İşte bu arada günün birinde eski iberal Başvekil İorga'yı da yaka • ayıp bir ormana kadar sürükledıler. On üç yerinden vurarak öldü: dükten sonra ilim değirmeninde ağarttığı sakalını bırer birer yoldular. İorga zamanımızın en mühim tarihçilerinden biri idi. Rumanyada profesör olduğu gibi ParLâte iki akıbet ,^^••,. Yazan C Talebnameler bütün bankaiara yapılabilecek Dün Ankaradan şehrimize gelen Merkez Bankası Müdürünün izahatı Bir kaç gündenberi Ankarada bulunan Merkez Bankası müdürü Fahreddin Ulaş ,dün sabah şehrimize dönmüştür. Fahreddin Ulaş, dün kendisile ;örüşen bir arkadaşımıza şunları söylemiştir: « Ankarada Bankamızı alâkadar eden meseleler üzerinde temaslar yaptım. Bu arada talebnameler hakkında alâkalılara izahat verdim. Bugüne kadar bankamıza verilen talebname miktan 13,000 civarmdadır. 15 gün zarfında 7000 kadar da, eski lisansların tesçili muamelesi yapıldı. Ayrıca 6000 den fazla gümrük imrariyesi verildi. Kalabalık, izdiham sona ermiştir. Tüccar müracaatleri de, bankanm normal muameleleri arasma girmiştir.» Müdür, bundan sonra, arkadaşımızın, Avrupa Tediye Birliğinin ça lışmağa başladıktan sonra, muamelelerin nasıl olacağı sualine cevaben şöyle demiştir: ( ( <ji60 liberasyon listesinin ilânından sonra, muameleler kararnamede yazılı şekilde yapılacaktır.» Tüccarın müracaatlerini diğer her hangi bir bankaya yapıp yapamamalan hususunda bir karara vanlmış mıdır? « Talebnamelerin doğrudan doğ ruya bankamıza verilmesi mecburiyeti yoktur. Bütün bankalar talebnameleri kabul etmekte serbesttirler ve ediyorlar. Her gün aldıkları talebnameleri de toptan bize getiriyorlar. Bu suretle bankalardan gelen talebnameler de, bizim doğrudan doğruya gişeden, aynı günde aldığımız talebnamelerle aynı sıraya ithal edilmektedir. Binenaleyh, ithalâtçılar talebnamelerini, kendileri için kolaylık olacağına göre, iş gördükleri diğer bankaiara da verebilirler.» Tüccann ötedenberi taleb' ettiği bu arzunun yerine getirümesi işleri kolaylaştıracaktır. A. ADNAN ADIVAR Sorbonne Üniversitesinde de profesör tanınmıştı ( = Professeur Agree). Osmanlı ve Venedik tarihine aid Venedik arşivlerinden çıkardığı orijinal hükümlere dair Pariste verdiği dersleri dinlerken bu adamın tetebbu ve malumatınm genişliğine hayran olmamak kabil değildi. Onun, memleketinde götdüğü hürmet ve riayet de payansız idi. Fakat birdenbire bir kusuru meydana çıktı: İorga liberal idi. O zamanın hükmünce bu kabahatin cezası pek basit idi: İşiıü bitirmek, yani bizim tarihlerm tâbirile kârını itmam etmek. İnsan bu âkıbeti düşünüyor da şu son günlerde muhtelif tasfiye usulleri ihdası ve yeni yeni kanunların tedvini havadisleri arasmda ortaya çıkan hudud harici etmek yani Yunanlılar zamanındaki ostrocisme cezasımn medeni ceza kanunlarından kaldırılmış oimasına teessüf edeceğım geliyor. Çünkü İorga'y; hürriyet fikri için nazıler öldürmemiş olsaydı. onlardan sonra o âlimin memleketini istilâ eden komünistler öldürecekti veyahud öldürmeğe muadil ve belki ondan daha berbad olan meçhul diyarlara nefi, otuz otuz beş sene hapis cezasile mahkum edeceklerdi. Yani zavallı hürriyetçi âlime kendi meın leketinde yaşamak imkânı kalma mıştı. Acaba bu âlim, siyasete hıç karışmasaydı. memleketinın bir köşesinde rahat rahat oturup çahşabilecek miydi? Asla, çünkü onun en büyük cürmü, etrafına tıpkı göze görünmiyen şualar gibi neşrettiği hürriyet fikirleri idi. Bu aydınlıklar tıpkı «güneşin ziyası nn sıl balçıkla sıvanmaz» ise öylece söndürülemezdi. O halde aydınhğm kaynağını yok etmek lâzımdı İşte Avrupanın şarkında siyasete girmiş bir âlime mukadder olan âkıbet bu idi... Ve artık kimse onun adını anmadı, kimse ona alenen ağlamaya cesaret edemedi. Fakat Afrikanm yırtıcı hayvanlarla, insan eti yiyen yamyamlarla dolu ormanlarından, sıcak sellerinden, yalçın dağlarından veyahud Okyanuslann yüksek dalgalarınm üstünden aşarak cenuba kadar inip orada yerleşen garb medeniyetinin yarattığı Cenubî Afrika memleketinde bu sene hayata veda eden filozof asker ve siyasetçi Smuts'ın âkıbeti büsbütün başka oldu. O da tıpkı İorga gibi hürriyet taraftarı idi; hattâ o hürriyetin felsefesinı yapmağa kadir bir filozof idi. O derdi ki «insan tabiatinin en zoılu, ihtiyaçlarından biri hürriyettir. Hürriyetsiz ne sulh. ne emniyet, ne de saadet vardır. Hürriyetsiz insan insan olmaz. Hürriyet mücadelesi mazinin en esaslı meselelerinden olduğu gibi istikbalin de en esaslı meselesidir». F ^ sözleri filozof 1934 senesinde söylemişti. Ondan sonra gelen seneler onun şimdi bazılarımıza bir mütearife gibi gelen bu sözlerinin ne kadar yerinde söylenmiş olduğunu o seneden sonraki dünya vakayii bize isbat etti. Bu sözler o vakit dünyanm mahdud memleketlerinde söylenebilirdi. Avrupanın şarkında. Türkiyede bile böyle bir söz söylemek pek makbul bir hareket sayılmazdı. Mareşal Smuts'ın holisme diye ortaya çıkardığı felsefesine göre sosyal uzviyet, o uzviyeti teşkü eden hücrelerin yekunundan faza bir şeydir. Bu asrın ilk yarısında fizik ve felsefedeki maddenin enerjiye, enerjinin maddeye inkılâbına dair nazariyeler ortaya çıkınca Smuts 1931 senesinde İngilizlerin meşhur ilmî toplantılarında (British Association) «eğer madde esasen gayrimaddi bir bünyeye malik bir teşekkül ise uzvıyetten, hayattan 3 ve hattâ ruhtan büsbütün ayrı bir şey olamaz» demişti. Hegel felsefesinin bir şeyi biimek için o şeyin bütün vasıfları ve diğer eşya ile olan münasebetini tamamen biimek ve böylece ileriye doğru gittikçe yalnız bir ikl şey değil, her oir iki şey bahis mevzuu oldukça bütün kâinatı kavrayacak bilgiye ihtiyaç göstermek nazariyesini ilk bakışta andıran Smuts'ın bu holisme n?zariyesinin su götürür taraflan yok değilse de, bu büyük asker ve siyasetçinin bilhassa hürriyet üzerine düşüncelerine bir diyecek yoktur. Kendisi sert bir adam olarak meşhur idiyie de o hakkındaki iftiralardan, zem ve hakaretlerden heyecana gelmez ve felsefe ve hürriyet aşkımn kendisine verdiği yüksek görüş sayesinde asla kötü kavgalarla dolu politika meydnnına inmez, sokağa düşmezdi. Velhasıl Ingilterenin sabık Hariciye Nazın Mr. Eden'in bu zatın ölümü üzerine yazdığı bir makalede dediği gibi şu dünya yüzünde bir tek hürriyet taraftarı bile kalsa o da Smuts adını hürmetle yadedecektir. Cenubî Afrika Milliyetçi partisinin kongresi esnasında Smuts'ın vefat haberini, parti reisi ve merhumun kuvvetli siyasî hasmı Dr. Malan'a verdikleri vakit gözlerinden yaşlar bosanmış ve Londrada radyo bir dakika sükut etmiş. ve cenazeyi bir müyon halkın takib ettiğîni gazeteler yazmıştı. İşte Avrupanın şarkmdaki liberal âlim siyasetçinin akibeti ile dost, düşman bütün hürriyet taraftarlarının arkasından serbestçe ağladıkları Cenubî Afrika liberal mütefekkir siyasetçisinin akibeti arasındaki fark. Epeyce zamandanberi fikir hiirriycti üzerine yazılann arası kesilmiş gibiydi. Bu satırlan yazarken bugUnlerde böyle yazılara acaba yeniden ihtiyac görülecek mi diye düşündüm. İskenderun vapurundaki zehirlenme hâdisesi İsker.derun vapuru yolcularından 25 k.şının. gemi Izmirde bulunduğu 6irada zehırlendiğıni dün yazmıştık. iskenderun vapuru dun saat 8 d« İzmirden limanımıza gelmişt.r. Denlzjclları müfettişleri hâdis« hakkında derhal tahkikata başlamıslardır. Ögrendıfimize gore, zehirlenme o gün verılen tavuk yemeğinrien olmustur. Bu tavuklardan bir kısmının hastalıklı olusu zeh.rlenmeyt tevlid etmiştlr. Zehırlenenler arasında gemi suvarlsi Selâ. haddin Sarıoğlu da vardır. C O Ğ R A F Y A ÖGRETMENLERİNE: İstanbul Üniversitesi Coğrafya doçenti Sırn Erinç ve Gazi Eğitim Enstitüsü Coğrafya öğretmeni Sami Öngör tarafından müştereken yazılan ve tebliğlerdergisinin 25 8 ve 4/9/950 tarihli ve 605/606 sayılı nüshasile ders kitabı olarak kabul edilen aşağıdaki Coğrafya kitablan satlşa çıkanlmıştır. RADYO HAFTASI * RADYO HAFTASI * RADYO HAFTASI * Türkiyedeki 290.000 radyolu evin mecmuası, her hafta çıkar çıkmaz derhal kapışıhyor. Bir randevu evi basıldı Beyoe'.unda Kaçakağa sokağmda 8 numaralı evde randevuculuk yapıldığı haber alınarak evvelk: gece burası zabıtaca basılmıştır. Vapılan aramada bu evde yakalanan kadınlar hastanelere se.kedılm şlerdır. 18 inci Sayısı bugün çıktı. Yanda resimlerini gördüğünüz üç sanatkârın bir arada 4 renkli resmi kapak halinde, iç sahifeleri ses ve saz sanatkârlarına aid çeşidli resimlerle, nefis tarzda f basılmış ilâvesile çıktı. O R T A O R T A O R T A L 1 S E 1 2 3 1 : Türkiye Coğrafya konulan üzerinde Genel Coğrafya bilgileri ve Asya. Afrika, Avrupa. Amerika Avustralya ve Kutublar Türkiye Coğrafyası Genel Coğrafya. Fi. Fi. Fi. 125 125 125 , ATLAS % L Traş Bıçağı J TEŞEKKÜR MUSTAFA ZAFER SALTUK'un Sevgıli oğlumuz ebedıyete intıkalile huiule gelen acılarımıza lşt rak eden dostlara ayrı ayn teşekkure teessurumuz mani olduğund~.n muhterem gazetenizin tavassutunu rıca ederız. Tarıb oğretrreni: Tiezahat Saltufc Dr. Operator: Ertuğrul Ssltuk 52 sahife * 30Jaıruş Birinci cildi nefis bir tarzda hazırlandı, eski sayıları tükeniyor, cild kapaklarını arayınız. Fi. 165 NOT: Kitablar sayın coğrafya öğretmenlerinin tahrirî ve şifahî temennilerini nazan itibara alarak ve tamamile yeni müfredata göre yeniden yazılmıştır. Metin, resim ve şekil bakımından müelliflerin eski kitablanndan çok daha mütekâmj» olup, gayet temiz bir şekilde basılmış ve memleket resimlerile süslemişlerdir. SATIŞ DEPOSU: Okul Kitablan Türk Ltd. Şirketi, Narhbahçe sokağı No. 19. Cağaloğlu İstanbul. Toplu siparişlerde iskonto yapılır Usküdar S U N A R 1 KANLI Sinemasmda DÖVÜŞ KRALİÇESİ Zengin Bayram proşramı iki biiyük türkçe film birden I Üst MÜNİR NUREDDİN SELÇUK Usfad ve arkadaşlannın iştirakile 24 Eylul 950 Pazar akşamı saat 21 arkada sabaha kadar Suadiye Plâj Gazinosunda. Boğaziçi Lisesini Bitirenler Gecesi Oynıyanlar: JOAK BE.VNET DOUGLAS FAİRBA.NKS Jr. GEORGES SANDERS 2 HAYDUDLA3 RANDOLF SCOTT GENE TERVEY Bayram günleri matineler devamhdır. Suvare 21 de numaralı yerlerin evvelden temini rica olunur. Lokalimiz mükemmel konforu ve nefis servisle sayın müşterilerimizin, düsün, nişan, nikâh, sünnet düğünü, ziyafetler içir. emirlerine hazırdır. öğrencilere Yardım Derneği Sayın aza ve yurddaşlarının • Bayramını tebrik eder. İLK ve ORTA Aziz Vatandıışlanm MELEK Sinemasmda Nefis bir mevzuun çerçevelediği mükemmel film PÂRİS YILDIZI Baş Roİlerde: A T L A S Sinemasmda: Muazzam ve tarihî film Türk ve İslâm âleminin bu azız ve mukaddes gününü mutlarken bütün aile yuvalarımızın ağız tatlılığı, gönül rahathğı içinde şen ve mesud Bayramlar geçirmenizi candan dilerim. M. Nuri Çapa POMPEİNİN SON GÜKLERİ • On binlerce artistin yarattığı harika. Aynca Jurnal'da; jTURÂLİ £«• Öksürüğü keser. ^ c f DOROTHY LAMOUR DON AMECHE K0RE den haberler. y Filme ilâve: FOX Dünya Havadisleri ve KORE'den Haberler. Her A k ş a m TAKSİM BELEDİYE Gazinosunda Sehhar ve sevimli Balerin İllüzyonist Dr. ENZO ve S O N İ A FAKİRA KATİA DINO Meşhur Fantezist DUETO İLVA ve ve Fransız şarkısı yıldm CANLIBÂLIK SARIYER TEL: 32101 28 Eylul 1950 Perşembe akşamından itibaren her akşam saat 20 den sabah saat 2 ye kadar OKUL İLK ORTA KİTABLARI l.»d. SİRKPTİ OKUÎ. LAK OKULLAR Eşsiz. LOS NOT: ÂNİGOS ANNE CHAPELLE Sinemasmda İspanyol Orkestrasını takdim eder. Aşçıbaşmın hususî surette taze balık ve nefis yemeklerini günün her saatinde bulabilirsiniz. İ ^ B Ü ^ İ ^ a HER PAZAR saat 17,30 da matine Bİ^İHİIBİHI ÂLTIN HAZİNELER! (Treasure of Sierra Madre) r Küçük Haberler Kadıköy S Ü R E Y Y A •• VALİ ve Belediye Başkanı Fah * reddin Kerim Gökay Bayramı Yalovada geçirecektir. • BAŞBAKANLIK Müsteşarı dün Ankaradan şehrimize gelmiştir. Bayram dclayısile şehrimize gelenler çoğalmı ve özel trenler tahr k edilmiştır. * ARDAHAN şilebi dun Karadeniz limanlarından 2500 baş kesabhk hay\an getirmiştir. Mevsimin en büyük hâdisesi Başyıldız ANA ESMERALDA ve 16 güzelin süslediği MONTEMAR İSPANYOL Revüsü Bayramın üçüncü Pazartesi Dördüncü Sah, 27 Çarçamba akşamları 9.15 te. D İ K K A T : Bayram günleri Sinema 1 GECE YARIŞL 2 ÇILGIN HAYALET HALK FİLMİN yerli FİLMLER BAYRAM PROGRAMI Bayramda her gün 11 den ıtibaren devamlı matine TURK TİCARET BANKASI İSTANBUL ŞUBESİ SAYIN MÜŞT ERİLERİNİN Kurban Bayramını sağlık ve neşe içerisinde geçirmelerini diler. \ IİSE KİTABLARI olarak ıviiıli JiğıCim £r.:3nhğınm 195051 ders yılı için kabul ederek yayınladığı teoliğler dergİ5İndeki listede mevcud kitab'arını tamamen basıb hazırlarr.iftır. Okullara nümuiî^ler gonderilrcektedir. Sayın öğretmenlerin Şirketi mizin nefîs bir şekilde bastığı bu eserleri tetkik buyur malarını ve karariarmı bu tetkikten sonra vemelprinı rica ederiz. BB5HBC KAHRANÂNLAR SÜMER Beyoğlu HUMPHREY BOGART VVALTER HUSTON ZİLHİCCE 10 CUMARTESİ (Rogues Regiment) ALAYI TAYYARE Bursa ÖZEN FİI.M Bugün LÂLE^AR Sinem^avmda ^•i Hakikî bir Bayram yaptıracaktır. DİKKAT: L'sakla gelen en son K.ORE harbi filmi • • TAKSIM'de IPEIT V. ] 6 48 13.06 16 31 19.06 20 39 E. 11142 6 00 9.25 12 00 5.09 1.3110.02 Son dünya vak'alanndan heyecan alan casusluk, aşk ve kahramaolık şaheseri. Bütün dür.yaca harh suchısu olaıak aran?n Nazi Şetlerinden MARTIN BRF7NES nerededir? Orijinal Kopyası Türkçe Kop> ası I HARMAN SONU DÖNÜŞü] I SOYSUZ TAN FERAH Şehzadebaşı Pangaltı