Katalog

CUMHURİYET 20 Eylul 1950 KOMİNTERN! \r YUZÜ Yazan: CASTRO DELGADO İspanyol Komünist Partisi Moskova temsilcisinin ifşaatı Dolores'in kazandığı zafer Meksikodan Hemandez'in eşi Pilar Bosev'in imzaladığı şöyle bir telgraf aldım: «Aile efradı arastnda tefrika var. Benimle mutlak çoğunluk elde edildi. Selâmlar.» Acaba niçin Hernandez bu telgrafı bana gönderdi? Burada girışmesi gereken mücadeleye orada başladığını öğrenmekiiğim için mi dersiniz? Bana cesaret vermek için olmasın? Yoksa Meksikoda mevkıini takviye etmek maksadile Dolores'e karşı isyan işaretini vermekliğim için mi? Burada ümidsiz bir hayat yaşayan İspanyol kalabahğinın başır.a geçmekliğim için mi? Acaba niçin bu teigrafı bana göndfJi? Emin olduğum bir şey varsa o da şu saatte güli polis NJC.V.D telgrafm metnini biliyor. O şimdi bir suikasdin tnevcudiyetinden şüphelenecek ve Hernandez'i yakalamak imkânsızlığı karşısında aramızda cezaya çarptırılacak en kolay kurbanı arıyacaktır. Teigrafı elimde çevirip duruyorum. Nokta... Nokta... Nokta... Bu üç nokta şu üç harbi birbirine bağlar: N.K.VD. Hayret verici haberler devaru ediyor. Bu sabahki Pravda gazetesi, subayların terfi listesini yayınlıyor. Yeni generaller arasında şu adiarı da okuyoruz: Enrique Lister, Modesto Gilloto ve Antonio Gordon Acaba bu terfi neden icab etti? Sovyetler Birliğini nazi istüâsına karşı müdafaada gösterdikleri yararhklardan dolayı mı? Şüpherr var. 1941 yılının ekim ayına kadaı bütün İspanyol askerleri Moskovadaki askerî okullarda bulunuyorlardı. Almanlar başşehri tehdid edince bunlann hepsi şehirden çıkanldılar. Kurmay okulunda bulunanlar Kafkasyaya, Frurize okulundakiler ise Taşkende naklolundular. Şimdi hepsi Moskovaya geıi getirildiler. Sakın askerî tahsillerini parlak bir surette yaptıkları için olmasın? Bu da değil. Frunze okulunda Lâster ile Modesto, en kötü öğrencilerden idiler. Gordon da Kurmay okulunda aynı durumda idi. O halde neden? Acaba özel hayatlannm başkalarına ömek teşkıl edebilecek bir mahiyette olmasından mı dersiniz? Belki Antonio Gordon için böyle bir şey varid olabilir, çünkü karısıru ve çocuklarmı terkedip tekrar evlenmek burada çok vahim bir şey sayılrruyor. Modesto da bir başkasile evlenmek için karısı ile iki kızım terketmiştir. Lister'e gelince o da karısını bıraktı. Bu gibi şeyler bu rada pek küçük suçlardan sayılır Gordon içki içmez, fakat diğer ikisi için bu da söylenemez. Çünkü onların işleri güçleri içip içip sarhoş olmaktır. Yeni generaller hemen yeni üniformalar yaptırdılar. Şunun farkına varabildim ki yalruz onlar nişanlan olmıyan Sovyet generalleridirler. Buz çemberi Kuntsevoda verilecek bir ziyafette hazır buhunmak üzere bugün bir davetiye aldım Kendisi de Sovyet ordusunda general rütbesini haiz olan Manuilski, Lister, Modesto ve Gordon'un terfileri münasebetile bir ziyafet veriyor. Bu münasebetle İspanyol askerlerile mültecilerimizi idare eden grupun bütün üyeleri davet edilmiş bulunmaktadır. Üç otobüs bizi Manuilski'nin ikamet ettiği Kızıleve götürdü. Ça bucak holle bilardo salonu haıeketli ve canlı bir kalabalıkla doldn Lister, Modesto, Dolores ve Manuilski bir merdivenden hole inrfiler. iki general düşünceli görünüyorlar, fakat Dolores ile Manuilski sevinclerini gizleyemiyorlar, onlann ağızları kulaklarına varıyor. İki general bana yaklaşıyorlar, Modesto «Nasılsın?» diyor, Listeı ise bana elini uzatmakla iktifa ediyor. Ben onlara soruyorum: « Memnun musunuz?» Cevab vermeden gülümsüyorlar Jose Maria Gatan mükâlemeyi beslemeğe çalışıyor. Marquez kâb bana, kâh generallere olmak üzeıe bize bakıyor. Acaba bir şey mi sezdi dersiniz? Her zamankinden fazla düjünür bir hali var. Bilârdo salonuna geçiyoruz. Lister'le Modesto sessizce yanımda yürüyorlar. Arkamda Marquez İİG Jose Maria Galan alçak sesle konujuyorlar. =haberleri Denizyolları İdaresitıde tahkikat Son zamanların gazete sütunlarını işgal eden mükerrer haberlerden biri de hiç şüphesiz Devlet elindeki sanayi işletmelerinin müşteri bulup bulmadığı veya nasıl satılacağı hususundaki havadıslevdir. En son haberler «Tekel» in de elindeki fabrikaları ve bu arada ilk olarak şarab ve kibrit fabrikalarım hususî teşebbüse devre hazırlan» dığmı bildirmektedir. Yeni hükumet liberal temayülleri temsil eden bir partiye dayandığından, ve bu temayüileri kuvveden fi'le çıkaracak bir meciis ekseriyetine malik bulunduğundan, devletçiiiğin, müdafilerinin protestolarma rağmen, tasfiyesine doğru gidileceği görülüyor. Bu tasfiye için ne gibi formül'et bulunduğu veya düşünüldüğü meselesi henüz vazıh bir şekilde ortaya konmamıştır. Çünkü hükumetin kendisi de bu hususta sarih bir fıkre malik değildir ve gerek ilim adamlan, gerekse iş adarrlar» nezdinde, nasıl bir hattı hareket takib edilmesi lâzım geldiği noktasında soruşturmalarına devam etmektedir. Yalnız şimdiden tavazzuh eden noktalardan biri, Dev^ let işletmelerinin anonim şirketlert devrinin tercih edileceğidir. Ortaya çıkan diğer bir vakıâ da piyasad» kodaman addedilen sermayedariarın ya bu alım işini yekten finanse edecek sermayeye veyahud da cesarete malik olmadıklandır. ^ ^ ^ Cumhuriyet Devlet sanayi işletmeleri tasfiye bedeîleri ne olacak? Yazan: Dr, Mehmed Oluç gilerden indirmeler yapılabilir. Bu ise, son yirmi sene içinde çeşidl» sıkıntjlara katlanılarak biriktirilmiş millî servetin bugünkü nes1.» peşkeş çekilmesinden başka bir şsy olmaz. Vakıâ; zahiren, ortada fabrikaların Devlet elinden hususi tejebbüse geçmesinden başka bir şey yoktur. Fakat hakikatte bu geçiş eğer vergi indirmelerine yol açacaksa, bunun neticesi bir müddet sermaye terakümü duracak ve bugünkü nesil, biriktirmek şöyle dursun, bir mirasyedi gibi evvelce biriktirilcnleri harcıyacaktır. Bir suitefehhüme meydan vermemek için hemen ilâve edelim ki vergi yükünün azaltılması ve mükelleflere rahat nefes aldırılmasj haddizatında sevinilecek bir şeydir. Fakat eğer bu indirme fuzuli masraflardan bir kısılma neticesi olursa iyidir; yoksa geçen yirmi senenin biriktirdiğini harcıyarak vergilerden yapılacak bir indirme bu memleketin zaten mahdud olan mütsrakîm sermayesinin teşekkülü imkânları bakımından çok zararlı olur. Satış bedellerinin nasıl kullanılması lâzım geldiğine dair diğer bü telkin de bu meblâğların ziraî inkişafa sarfedilmesi şeklinde olabilir. Zaten ötedenberi yapılan haklı, haksız şikâyetlerden biri de zi raatin sanayi lehine feda edildiğidir. Binaenaleyh sanayi tesislerinıa satılmasından elde edilecek meblâğlarm ziraî inkişafa harcanmasiU eskiden yapılmış bir haksızlığın tamiri istenebilir. Biz bu fikri de uygun bulmuyoruz. Şimdiye kadar sanayie hasredilen sermayenin gene sanayi sahasmda kalması memleketin inkişafı için elzemdir. Devlet artık sanayi işletmesi tesis etmiyeceğine göre vergi yolile mecburi tasarruf neticesi elde edilecek yeni sermaye terakümünün mühim bir kısmı şimdiden sonra ziraata tahsis edilebilir. Fakat Devlet sanayi tesislerinin satışından elde edilccek mcblâğlann ziraat sahaüna aktaıılması zaten cılız olan sanayiimizin sermaye bakımmdan büsbütün kansız kalmasına sebeb olur ve b'oyfece de ifrattan tefr.ts düşülmüş olur. Hulâsa Devlet sanayi işletmelerinin hususî teşebbüse devrinden mütevellid meblâğların ya sermava terakümünü sekteye uğratacak şe kilde âdi masraflara harcanmas veyahud da zaten pek zayıf olnn sınai bünyeden ziraî bünyeye b;: kan aktannasma meydan verecek şekilde kullanılnıası tehlikeleri rne\ cuddur. Ustelik şimdiye kadar ufukta, bu tesisleri devir için hükumetin pek haklı olarak tercih ettiği anonim şirketlerin teşekkül edeceğine dair bir emare de yoKtur. Garb memleketlerinde sermaye terakümü ve sermaye yatınmlarının inkişafmda anonim şirketierin oynadığı rol düşünülürse bizde bu türlü bu şirket şeklinin gelişeme miş olması cidden teessüf ediımeğe değer. Malum olduğu üzere bizdeki anonim şirketlerin çoğu hakikî mânada bir anonim şirket olmayıp muvazaalı şirketlerdir. Devlet sanayi işletmelerinin devrinde de İşletmeler Bakanmın anonim şirketlere olan teveccühünü istismar için muvazaalı anonim şirketlerin teşekkülü pek muhtemeldir. Binaenaleyh Devlet sanayi işletmelerini ferdî teşebbüse devrederken ilgililerin müteyakkız bulunmaları lâzım gelen üç tehlike varidihatır olabilir: Bunlardan birincisi aynı zamanda vergi mükellefi olan seçmenlerin ve seçmenlere hoş görünmek istiyen milleK'ekillerinin tazyikına dayanamıyarak mezkur işletmelerin devrinden elo geçecek meblâğların âdi masraflara harcanması ve bu suretle sermaye terakümünün dağılmasına ve erimesine yol açılmasıdır. Ikincisı, vaktile sanayie hasredilmiş raüterakim sermayenin, ekonominin ziraat sektörüne devri ve ziraî ınkişaf için lüzumlu sermaye yatırıralarının yeni sermaye terakümleıi'ıe finansmanı yolunun ihmal edilmesi tehlikesidir. Üçüncü tehlike de hakikî anonim şirketler yerlne muvazaalı anonim şirketlerin bu işletmelere sahib olmak istemc:eıi ihtimalidir. Bu arada siyasi nüfıız sahibi bazı sermayedarların satış şartlarınm tayininde ağır basmaları tehlikesini de unutmamalıdır. Bizce bu tehlikelerden kaçınmanm en iyi yolu, İşletmeler Baknnlığınm eldeki fabrikaları birer hükmî şahsiyeti haiz müessese haline getirmesi ve her birinin sabit ve mütedavil sermayelerinı kat'î ve doğru bir şekilde tesbit ettirerek bunlann her birinin şu kadar kıymetli, şu kadar eshamla temsil edıldiğini ilân etmesidir. Bu eshama beş yıl müddetle en yüksek faiz getiren Devlet tahvillerinin faiz miktan nisbetinde asgarî bir kâr haddi Devlet tarafından garanti edilmeü ve bu eshamın Devlet tahvillerile mübadele edilebileceği halka biidirilmelidir. Bu esham nama muharrer olmah ve mesclâ her şahsın mahdud miktarda hisseden fazlasına sahib olamıyacağı kabul edilmelidir. Vakıâ bu şart da muvazaa yolile bertaraf edilebilirse de bu, nisbeten daha külfetlı olur ve böylece hakikî anonim şirketlerin teşekkülüne doğru bir adım da atılmış olur. Fakat en mühim fayda, devlet borçlarının azalması ve her yıl bütçede mühim bir yekun tutan bu borçların faiz ve amortismanlan karşıhğını beş yıl sonunda indirilmesinî imkân vermesidir. Bu usulün evvelâ tecrübe mahiyetinde bir kaç mühim fabııkaya tatbikı faydalı olur. Muvaffak olduğu takdirde diğer fabrikalara da teşmil edilebilir. Beş yıl müddetle asgarî kâr nisbetinin en yüksek faiz ödenen Devlet tahvıl'.eri derecesinde olacagımn garanti edilmesi, Devlet tahvillerile Devlet işletmeleri eshamının tebdilini pekâlâ teşvik edebilir. Böylece bir taraftan hakikî anonim şirketlerin teşekkülüne doğru Devlet yardımiîe bir adım atılmış olacak, diğer taraftan Devlet borçları ve bunlann bütçedeki itfa karşılıkları azalacak, hem de sanayie hasredilmiş setmayenin ziraî sektöre aktarılması gibi ifrattan tefrite giden bir yolun önüne geçilecektir. En mühimmi, Devletin eline para geçmiyeceği için müterakim sermayenin vergi azaltılması yolile heba edilip eritilmesinin önü almacaktır. [HEM NALINA MIHINA Marsilya Fuarı ransızlarla aramızda bir benzeriik vardır, derri' tim ya, onun bir misaiini 16 Eylul günü açılan Marsilya fuarında da gördüm. Bu, 26 ncı Marsilya fuarı olduğu ve her yıl 16 Eylulde açılıp 2 Ekimde kapandığı halde, tıpkı İstanbul Sergisinin ilk açılış gününde olduğu gibi, bir kısım paviyonlann inşaatı henüz bitmemişti. Yer yer ihtiyar çuıarların gölgesi altmda kurulmuş olan bu fuan üç saat gezdim. Milletlerrası bir fuar olduğu halde, diğer devletlerden Mısır, İtalya ve İsviçre, Çekoslovakya, Macaristan ve Amerika (Marshall plânı paviyonile) işlirak etmişti. Bir aralık 20 ye yakın bayrağın janyana dalgalandığını ve bunlann arasında yabancı raemleketlerde gördüğüm zaman daima kalbimi çarptıran sevgiii bayrağımızı da gördüm. Bizim de fuaıa iştirak ettiğunizi sanarak Türk paviyonunu sağda solda araştırdını. Aldanmışım; o bir arada dalgalanan bayraklar, Marshall plânı camiasma dahil memleketleri temsil ediyorlarmış. Şüpheli adam... Herkes yaklaşıyor ve yemek odasının kapısında sıkışıyor. Davetliler eşiği atladıkça Manuilski onların ellerini sıkıyor. Onünden geçerken ona bakıyorum, fakat o baMüfettişler. şehir hatlan biifeleşını çeviriyor. rinin ihalesi meselesile AmerikaO anda sapsan olmalıyım. İtidadaki heyetin dıırumunu tahkik limi muhafaza edebilmek için büediyorlar yük bir gayret sarfediyorura. A i yakta duran ve bana bakan DoI Denizyollanndan vaki olan şikâlores'in karşısında bir sigara yaluyetler üzerine Ulaştırma Bakanlıyorum. Scnra sigarayı ağzırndan I ğından bir müfettış gönderihniş ve çıkarıyor, kibriti sdndürmek için dudaklarıma yaklaşünyorum. Be | tahkikata başlanmıştı. r nim için ehemmiyetli olan elleri j Müfettişlerin ilgilendiği me\ zulardan biri Şehir Hatlan büfelerimin titreyip titremsdiğini görmeknin 45 bin lira noksaniie bir kootir. peratife ihale meselesidir. Hayır ,titremiyorîar. Kibriti sön Ayrıca, teftiş heyeti Amcrikaya dürüyor ve Dolores'in istikametinde ağzımdan çıkan dumam savuru 1947 senesinde gönderilen hey^tin durumu ile de meşgul olmaktaiır. yorum. Bu hususta Genel Müdür yardıtnŞimdi salona bakıyorum. Uzun cısı şunlan söylemiştir: bir sofranın gerisinde soldan sağa Gordan, Modesto, Dolores, Lister, ! « Amerikada bulunan heyete Leonid, Manuilski, Blagoyeva otur mensub idare memurlarından biri muş bulunuyorlar; onlar ziyafete «Tarsus» ile yurda dönecektir. Dibaşkanlık ediyorlar. Otekilere ge ğer iki memur da Sümerbank, Etilince onlar ayrı küçük masalara o bank ve Denizyollanmn yüzer haturmuşlar gülüyorlar, konuşuyorlar vuz ile Marshall plânmdan faydave başkan bayana bakıyorlar: onlar lanarak alınan malzemelerin takıb bir hayvan sürüsü teşkil ediyor işleri üzerinde çalışmaktadır.» lar... Ben mahkumu teşkil ediyorum. Bazılan bana istifhamu bir İstanbulun Kurtuluş Bayramı nazarla bakıyor, bazılan ise ben 6 kendilerine bakınca gözlerini ben luş ekim cuma günü Istanbulun KurtuBayramıdır. Bu günü kutlunak den çeviriyorlar. Bir saniye içinde İçin bir progTam hazırlanm»ktadır. 3 kendisine karşı duyduğum nefreti gün bir geçld törenl yapılacak. akj«m ifade için Manuilskinin nazannı a ordu ve Şehir Medisi üyelerine bir nyorum, fakat o bana hiç bak ziyafet verilecektir. O gün daireler ve okullar tatll edilecektr. mıyor. İşte ayağa kalkü: «Yoldaşlar, yeni generaller Lister ve Modesto ve Gordon yoldaşlar şerefine içelim.» Eller tupalarla havaya kalktı. Ben yavaşça kupamı kaldırdım, fakat dudaklanma götürmedim. Çok merak ediyorum, acaba can kaygısı mı, yoksa haysiyetim mi galebe çalacak? Içmeden kupamı sofranın üstüne koydum. Sonra gülümsedim. Ne yaptıfımı ve sonra gülümsediğimi görraüş olsalar bile kupayı dudaklanma götürmeden sofranın üzerine koyduğum vakit içimden geçenleri kimse anlayamamışür. Üç söylevin manası Modesto ağır ağır ayağa kalktı. Şimdi nutukların verileceği saattir. Herkesin gözleri ona dikildi. O Dolores'e bakıyordu. Ben ise kendi kendime: «Seni şimdi general yapınca dur bakalım neler yumurtlayacaksın budala?» diyordum. Soylevini vermeğe başladı. Berbad bir hatib, bununla beraber biraz önce ilk katta yapılan görüşme esnasında ona ne söyliyeceği öğretitmiş 6İ» sa gerek. «Yoldaşlar, Bolşevik partisine, Kızılorduya, babamız, efendimiz, şefimiz büyük yoldaş. Stalin'e teşekkür ederim.» Alkışlar. «Bana şanh Kmlordunun general rütbesini bahşettiklerinden dolayı onlara teşekkür ederim.» Alkışlar. sPartinin ve ordunun temsilcisi Manuilski yoldaşın ve yüce Dolores'imizin huzurlarında taşıdığım üniformanın şerefini koruyacağımı beyan ederim.» Bu, varan birdi. Şimdi sıra Lister'in. Ayağa kalktı, dudaklarını tükürükledi; bu hal onun düşünceli olduğuna alâmet teşkil eder. Şimdi ben ona bakıyorum, dik dik bakıyorum, ona Dolores ve Manuilskinin bakfcğı kadar sabit bir bakışla bakıyorum. Lister konuşmasını biliyor. «Ben bir köylü. kadınla taş ocaklarında çalışrmş olan bir işçinin oğluyum.. Kendim de taş ocaklarmda çalışmış bir işçiyim. Taşıdığım üniformayı bir gün sırtıma geçirebileceği mi hiç aklımdan geçirmemiştim. Bir gün büyük Kızılordunun generali olacağımı hiç hatınma getırmemiştim.o Diinyada işsizlik artıyor Geçen scnedenberi işsizlik h*men her memlekette artmıştır. I D celemelerin yapıldığı yirmi men»leketin on altısında işsizliğin artöğı; ancak Irlanda, İsveç, Avustralya ve Yeni Zelânda gibi memleketlerde işsiz miktarınm azaldığı tesbit edilmiştir. İngilterede: İşsizlik gayet hafif tempoda artmaktadır. 1948 de işsizlerin yekunu 350.000 iken, bugün 352.000 dir. Amerikada: Sene başında işsiz Henüz ikmal edilemiyen paviyekunu 4.480.000 e baliğ oluyorda, arasında Maıshall plânı 1949 senpsmde ise bu rakarr. yonlar paviyonu, Mısır ve İtalya paviyon2.664.000 idi. Kanadada: 1948 senesi sonunda lan da vardı. Bunlar hafta içinde 144.100 işsize mukabil 1950 senf.'i açılacak ve bu mün&sebetle tertib i ediien törenlerde İtalyan Büyük başmda 222.100 işsiz vardı. Fransada: İşsizlerin sayısı bir se Elçisi. Mısır Başvekili Nahas Paşa, nede 98.600 den 160.600 e fırlamıştır. İsviçre Orta Elçisi bulunacaktır. Holandada: Geçen sene işsiz İsviçre gününde, İsviçreden gelen miktan 32.700 iken bu sene 50.000 e Cenevre şehri mızıkası ve Eski Grenadier'Ier baudosu, fuarda çavarmıştır. Danimarkada: Işsizlerin yekunı, lacaktır. 70.000 dir, bu rakam geçen seno 60.000 idi. Noneçte: İşsiz sayısımn 12.000 olduğu tesbit edilmiştir, halbuki ge çen sene bu miktar hemen de bu senenin yansı kadardı. Finlandiyada: İşsiz sayısı geçen seneye nazaran tam bir misli artmıştır. 1949=26.000 1950=52.600. Batı Almanyada: İşsiz sayısı bir hayli kabanktır, üç işgal bölgesinde 1500.000 kadar işsiz bulunduğu kaydedilmektedir. Avusturyada: İşsiz sayısı 93.000 den 140.000 e yükselmiştir. İtalyada: İşsiz adedi bir sene içinde 150.000 den fazla artarak 1.400.000 den 1.596.300 e çıkmıştır. Portekizde: IfEİzlik ağır bir tempo ile artmaktadır 1949 da 1.400 iken 1950 başmda 1.800 e yükselmiştir. İspanyada: Bir senede 120.000 deo 169.000 e çıkmıştır. Isviçrede ise işsizliğin artma nİ3beti hemen hemen bir mislidır. 1949=15.500 1950=00.200. (Revue İnternational du Travail'den) Marsilya fuarının hususiyeti, hemen hemen bütün Fransa ve deniz aşırı Fransa sanayi, ziraat ve ticaretinin büyük paviyonlarda temsil ve teşhir edilmiş olmasındadır. Burada Fransanm iktisadi hayatını, bütün varhğile görnıek mümkündür. Medenî ve sanayii ileri bir memleketin hayatında her ne yapılıyor ve kullanılıyorsa fuarda hepsi vardır. Motörler, otomobiller, ziraat \let ve makineleri, maden cihazlan, yapı malzemesi. sandal ve kotra inşaatı, otobüs, trolcybüs. nümuneleri. 870 bin franga mal olan ahşab köşk, her türlü elektrik. havaçazi ve petrol cihazlan, bütün ev cşyası. modern mutfak levazımı, giyecek, yiyecck, içecek, (bilhassa şarablar), kitablar. gaze'eler. derçilcr. yazı makineleri, yazı ve boru malzemesi. zücaciye, Fransada ve denizaşın Fransız topraklannda yetişen toprak, deniz mahsulleri, zeytinjajlan. nebatî vağlar, meşhur Marsilya kiremidleri, sabunlan vesaire. Ticaret müdürlüklerinin yeni işleri Yeni dış ticaret rejiminin tatblkine geçilmesile Mıntaka Ticaret müdurlük. lerinin işleri azalınıştır. Bu sureüe müdürlükler asıl olan hüviyetlerinl kazanmak imkamm bulacaklardır. Bölge mudürlükleri şimdi Ticaret ve Ekonomi Bakanlıgından yeni tal.mat beklemektedirler. Ögrendiğimize göre. Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı, yeni rejim İçin lthalât ve ihraoetı takib ve kontrol içini Mıntaka Ticaret Müdürlüklerl kanalile yapacaktır. İthalât vc ihracatın piyasada ayarlanması aususlarındaki pyasa raporlarım müdürlük Bakanlığa aksettltecektir. Müdürlükler bu hususların tcmini için: Ticaret ve Sanayi Odalarile teşrikl mesai edeceklerdir. Bu 6uretle müdürlükler, kooperaüflerln. şirketlerin ve piyasanın Işlerini daha iyi görme Imkânmı bulacak ve İktisad müdürlüklerinin aksıyan muamelelerini takib edebileceklerdir. Bu mevzuda ilk iş clan istihlâk koopeyatiflerinin h.rleştiriımesi meselesL ele alınmış ve bu ralışmalar net celendirilmiştir. Mademki Devlet elindeki işletmelerin tasfiyesı için prensip karar' verümiştir ve bu karar tatbik edılecektir; o halde üzerinde durulması lâzım gelen en mühim nokt» bu tasfiye vetiresinin teraküm etmiş sermayenin erimesine meydan vermiyecek şekilde olmasmı ve bilâkis yeni sermaye terakümünO kamçılıyacak bir karakter taşımasmı tcmin etmek olmalıdır. Yani bu cihet Devlet işletmelerinin tasfiyesinde aranacak formüllerin bir Vazifelerine geç gclen doktorlar hareket noktasını teşkil etmelidir Yapılan bir kontrolda Haydarpaşa Mevcud fabrikaların hususî teNümune hastan«snde 25 doktorun vazi şebbüse devri gerek peşinen ve gefelerine geç geldikleri tesbit edildiğin. den Bakanhkça haklarında inzıbati rekse uzun vadeli kredilerle yapıl ceza tertib edilmek üzere müdafaaiarı sın, bu satışlardan elde edilecek nın gönderilmesi istenmiştir. meblâğların ne şekilde istimal eToptancı Kasablar Derneğinin dileceği meselesi ekonomimizin gelişmesi bakımmdan üzerinde ehemtoplantısı miyetle durulmağa değer. 5 eylulde kurulan İstanbul Toptancı Malum olduğu üzere Devlet ij Kasablar Derneği, dün saat 14 te Eminönü Halkevinde ilk umumi kongresini letmeleri kurulurken bunlann ser yapmıstır. mayeleri, ya vergilerle veyahud da 80 üyesi olan demek. bu toplantısında, kongre başkanlığma Haydar Alper kısmen devletin borçlanması neti seçildikten sonra, faaliyet raporu okun cesi temin edilmiştir. Yani bu sermuştur. Müteakıben idare heyeti seçi maye mühim kısmı itibarile iktimi yapılmıştır. sadda oforced saving» tâbir edile» mecburi tasarruf yolile elde edilAmcrikan erkck kollcjinin miş, ve gerek vergi mükellefinin 88 inci ders yılı gerekse müstehlikin sıkıntısı pahaİstanbul Amerikan erkek kollejtnin S8 inci ders yılı, dün sabah saat 10.30 sına da olsa, iyi kötü bir sermaye da mektebde yapılan bir törenle açıl terakümüne yol açılmıştır. Devlet mıştır. işletmelerinin tasfiyesinde, gerek Törene, tstiklâl marşı ile başlar.mış tasfiye şekli ve gerekse tasfiyeden m?zunlar adına konuşan Sinan Korle. elde edilecek bedellerin kullanılma geçer.lcrde Ankara Yedçk Subay okulunda bir kaza neticesinde şehid düşen şekli, bu sermaye terakümüriün. Faruk Gerededen hatıralar nakletm:s ilim lisanında «dissipation of Cave eski bir kollej mezunu olnn merhunı pital» tâbir edilen millî sermayenİD İçin bir dakıka ihtiram sükutu yapıl dağılması veya sermayenin erimesi mıştır. Mekteb Müdürü Prof. Scot'tan scnra diyebileceğimiz bir vetireye inkilâb FÖZ alan Talebe Kcınseyi Başkanı Nezir etmcsine yol açabilir. Şöyle ki Kırdar. Robert Kol'.ej Talebe Konseyinin Devlet işletmelerinin satışından elMilli Türk Talebe Birliğine alınması de edilecek meblâğlar âdi bütçeieyolunda yapılan çalışma ve teşebbüsle rin varidat hanesine kaydedilerek, ri izah etmiş. konseyin ; birliğe ithalinin dar görüşlü günlük politik gayelerlsrım geldiğini söyl?m ştir. Törenden sonra derslere baş'.anmış le, vergi ağırhğından şikâyet eden mükellefi memnun etmek için vertır. «Onun şerefini koruyacağımı res men va'dederim.» Sandalyesine oturuverdi. Dolores başmı eğdi ve öfkesini bildiren bir harekette bulundu. Manuilski önce Lister'e. sonra Dolores'e baktı. Acaba o kendisine söyleneni söylememiş îniydi' Varan iki. Şimdi üçüncüsü ayağa kalktı. Bu Antonio Gordan'du. «Ben, profesyonel asker, Jos£ Diaz ile Dolores İbarruri'nin partisi saflarında yeni yer almış olan bir komünist, günün birinde Kızılordunun generali olacağımı hiç aklımdan geçirmemiştim... SöyleyeYolGözüne iliştiğim Dolores gülüm cek söz bulamıyorum. Ben daşlar sizlere çok çok teşekkürler seyerek hitab ediyor: ederim.n <t Nasılsın Gastro?» İki yüzsüz, bir aptal. « Gördüğün gibi, çok iyivjm.» Arkası var Bir köşede Leonid ile Blagoyeva, Manuilski ile hararetli hararetli göDiş TeHbi rüşüyorlar. Leonid bana selâm veriyor, Blagoyeva ise gülümsüyor. Manuilski'ye gelince o beni görAvrupa seyahatinden dönmüş ve memezlikten geliyor. hastalannı tedaviye başlamıştır. Sinirliyim. Çok değil, fakat aynı Taksim, Kristal Gazinosu arkası zamanda gizleyemiyeceğim kadar GÜNGOE Aprt. Tel: 85399 sinirliyim. Bilmem neden, bana öyle geliyor ki etrafımda bir buz DOGUM çemberi teşekkül etmiş bulunmakDoçeat Dr. Bülend Davran ve eşi tadır. Aklıraa Hernandez'in telgraŞüheylâ bir erkek evlâdlarınm dünfı geliyor. yaya geldiğini bildirirler. Manuilski bağınyor: Moda 17 Eylul 950 «Yoldaşlar, yemeğe buyurun.» Şehrin emniyet ve âsayişini temin mak sadile müteaddid zabıta ekipleri tarafından yapılan kontrollara fasılasız o'.arak devam edilecektir. Bu faaliyetler cümlesinden olarak ev.elki gece, Emr.iyet Müdürü Kemal Aygünün ve Müdür Muavini Mehmed Ali Alpsarın ve şube müdürlerinin idaresindeki motörlü eklpler İstanbulun muhtelif bölgelerlnde sabah kadar araştırmalanns devam etmişlerdir. Bu teftiş ve kontrollar neticesinde 29 kişinin üzerinde bıçak, 1 şahsın üstünde kama bulunmuş, müsadere olunmuştur. Arama ekipleri bu gece de Fatih ve Bakırköy ilçelerinde kontrol yapmışlardır. Evvelki gece zabıta ekipleri tarafından yapılan kontrol sırasmda At'.ke adında bir kadını kaçırmağa teşebbüs ederlerken yakalaıdıklarmı yazdığımız, Ismail, Şefik, Nuri, Nurhan ve Fuad adlarında zorbalar öğleden sonra polis nezaretinde Adliyeye sevkedilmişîerdir. Eminönü Ceza Mahkemeslne tesllm edflen bu 5 zorba, sorgularını müteakıb tevkif olunmuşjardır. Zabıtanın geceleri yaptığı araştırmalar İngilterenin iktisadî vaziyeti diizeliyor İngilterenin iktisadî durumu gittikçe salâh bulmaktadır. Nisanda görülen duraklamadan sonra mayısta canlılık tekrar başlamıştır. Filhakika sınaî istihsal endeksi şimdiye kadar kaydolunmamış bir seviyeye çıkmıştır. Bilhassa otomobil sanayiindeki kalkınma çok şayanı dikkattir. İşsizlerin sayısı pek cüz'î bir miktara düşmüştür. Ham Yunanistamn tediye büâıtçosu ne vaziyette Yunanistanın tediye bilânçosandaki başlıca unsurların muhtelif senelerdeki inkişafı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: (Milyon dolar olarak) 1938 1945 1946 1947 1948 1949 İthalât 133 173 350 393 391 363 İhracat 94 41 79 83 89 Muhacirlerin irsalâtı 24 25 38 11 9 16 Ticaret filosunun temin ettiği kârlar 100 11 13 8 Yardımlar, ikrazlar v.s. 167 264 137 236 267 Bu tablodan şu neticeler çıkmaktadır: 1) Yerli istihsal azaldığından ve memlekete giren yabancı sermaye çoğaldığından harbden evvelki seneye nisbetle ithalâtta bir artış görülmektedir. 2) Orta ve Doğu Avrupa piyasalan kapandığından, istihsal azaidığından, drahminin dış kıymeti harbden sonra hakikî kurundan yüksek tesbit edildiğinden ver Yunan mallan kalitesi düşük diğer malların rekabetine maruz kaldığından ihracat 1938 senesine nazaran azalmıştır. 3) Muhacirlerin gönderdikleri meblâğlarla ticaret filosu kârlan devamlı bir azalma göstermiştir. Zira muhacirlerin vatanlarile olan bağları gevşediği gibi ticaret filosu na dahil gemilerin adedi de azalmıştır. 4) Yardım, ikraz v^. faslında UNRRA'nın yardımlan, Marshall plânmdan yapılan yardımlar, İngü tere hükumetinin ve İthalIhraç Bankasınm ikrazlan ve Yunanistanın Almanya ve İtalyadan aldığı harb tazminat» bulunmaktadır. Bu suretle 1945 de ithalâtın % 97 si, 1946 da % 75 i. 1947 de % 47 si, 1948 de % 61 i ve 1949 da % 72 si karşılanabilmiştir. Amerikanın en çok sevilen yıldızı Yakalanan zorbalar maddelerin yılbaşından itibaren pahalanması 5rüzünden toptan fiatlarda ortalama %10 nisbetinde bir artış görülmüş, fakat eski maliyetU stoklar sayesinde perakende fiatlar az çok istikrar göstermiştir. Gerek ithalât, gerek ihracatın yükselme'i dolayısile dış ticaret canlılığını mu4130 lira vurup uçakla Ankaraya hafaza etmiştir. Aşağıdaki istatiîSabıkalı yankesicilerden Sabahaddin, 4 g(in e^vel Galatada Kapılçi hamamında İzzet adında bir tüccarın 4130 lirasını çalarak uçakla Ankaraya kaçmıştır. Sabıkalı yankesici nihayet di'ın sahah gene uçakla Ankaradan çehrimîze dönrrıüş, 2 nci ?ııbe menrurları tarafır.dan yakalanmıştır. Sabahaddinin üzerinde çaldığı paradan 21S0 lira çıkmıştır. Evvelki gün limanırr.ıza gelen Polonya bandıralı bir vapurda çalışan iki kiş'. istanbul doğumlu Nişan Isminde bir sahsın yardımile karaya bazı kaçak eşya çıkarırlarken Emniyet Kaça!cçılık memurİRrı taraf^ndan yakalannv.şlar ve dün Adliyeye teslim edilmişlerdlr. ELİE HAYON kaçan yankesici tikler İngilterede iktisadî hayatıa seyrini belli başlı müş'irler vasıtasile kolayca takib etmek imkânını sağlamaktadır: İngilterede iktisadî hayat 1938 1949 1950 Sanayi: thazirant Kömur (1) 4353 4137 4104 Çelik (1) 200 299 313 Elektrik (2) 2031 4093 3759 Otomobil (aded) 28417 34358 50028 Umumî İndeks (1946.100) 129 142 Ücretler: Ücret indeksi (1947: 100) 109 110 Fiat'ar: Perakende fiat (1947: 100> 111 114 Toptan fiat 100 227 252 İşsizlik' İşsiz sayısı 1.786.500 338.000 307.800 Dış t caret: İthalât (3) 76,6 189,4 238 6 İhracat (3) 44,3 153,6 182 Para: Para tedavülü (3) 635 1564 1564 Mevduat (3) 2277 5974 6000 Yakalanan kaçakçıiar İstanbul Teknik Üniversitesi MÜSABAKA ( 1936 SORULARI 1946 ) Aşkın heyecanın rakibsiz yaratıcısa AIAN LADD'm yeni mevsime ilk hediyesi res 1 | MATEMATİK FİZİK KİMYA TÜF.AN TAK m 1936 1946 yıllan srasında İstanbuı Teknik Üniversitesmde sorulan Matemaiık Fİ7Jk Kimya mıisabaka imtıhanı sorularını çözüm ve münakaşalarile beraber ihliva et:nektedir Bu sene. müsabakaya gireceklerle Fen Kolunda okuyacaklara ivi bir kılavuz, olan bu kitabı hararetle tavsiye ederiz. B İ ^ B H B ZİLHİCCE 7 ÇARŞAMBA ... •c ŞİKAGO ^ünlcrce alk ' İARIN \K!jAM ARSLANI ' en güzel filmleri. O o c S «Chicago Deadline» 3 E 9.53 Alan Ladd Ponna Reed'in (Le Monde'dan) V. | 6 45 13.0 1 18.35 19 11 20.45 5.05" E. 111.33 5.5f 9.23 12.00 1.32 (1) Haftahk vasnti. 1000 ton hesabile. (21 Aylık vasaü. bin Kw. hesabile. '3) Aylık vuati (mUyon Sterliog), L ELHAMRA Sinemasında Saatçiük, kuyumculuk, müzik aletleri, halıcılık, reklâmcıhk, ambalâjcıhk, radyoculuk, fotografçıhk, çiçekçilik, deniz ticarsli, pulculuk ilâ herşey, herşey fuarı dolduruyor. Fransızlann arabcadan aldıklan Souk (Suk) kelimesile ıfade ettikleri Şimal Afrika çarşısı, o memleketlerin çeşidli mallarile dolu. Muh Union Corporation tarafından ya telif paviyonlarda Fransız sanayiipılan tahminlere göre 1949 da altJi nin bütün yeni icadları göze çaristihsâli 775 tona vararak 1948 is pıyor. tihsalini 22 ton aşmıştır. (1940 isFransız rejisi de, sigaralann natihsâli: 1270 ton, 1945 istihsali sıl yapıldığım gösteriyor; burada 713 ton). Bu rakamlara Sovyet Rus bir sigara makinesi durmadan çayanın 62 ton civarında tahmin edi lışıyor. Meşhur bazı Fransız artistlen istihsali de dahildir. 1949 se leri, bu arada Tino Rossi. muayyen nesinde görülen artış büyük altııı gün ve saatlcrde halkın önünde müstahsili olan Cenubî Afrıka va konserler vererek plâk dolduruyorKanadadaki istihsalin yükselmesin lar. den ileri gelmektedir. Buna mukaEn beğendiğim paviyon, deniz tibil Avustralya ve Amerika Eiıınşik Devletlerindeki altın istihsaiin carcti Marsilya sendikasının pavide hafif bir azalma göze çarpnıak yonu oldu. Bu paviyonda başta Messageries Maritimes kumpanyası tadır. ' olmak üzere sekiz vapurculuk şir1941 ile 1948 arasındaki devredc ketinin yolcu ve yük gemilerinia altın istihsalinin azalmış olması şa maketleri ve fotografları teşhir ediiki sebebden doğmuştur: 1) Harb liyordu. İki güzel tablonun birinde istihsalinin teşvik edilerek altın 100 yıl önceki Marsilya limanı, diişletmalerinin ihmal edilmesi; 2) ğerinde de Milâddan takriben b O O Altın fiatının yükselen istihsj! yıl önce, kürekli ve yelkenli bir masraflanru karşılamıyacak bir sekadirga ile Phocfe'lilerin Marsilviyede tutulması. yaya jrelişleri gösterilmektedir. Bu Müstahsil memleketlerin çoğun tablonun altında «Milâddan 600 yü da harb ekonomisi tedbirleri kal önce Küçük Asyadan (yani Anadodırılmışsa da bunlann tesirleri bil ludan) gelen Yunanlı Phoc«e'liler, hassa Amerika Birleşik Devletle Marsilyanm temclini attılar ve burile Avustralya, Cenubî Rodezya ve radan medeniyet batıya yayıldı» Altın sahilinde hâlâ hissedilmek • cümlesi yazılı. tedir. Fakat işletme cihazlan artık Gemi maketleri ve resimleri aramebzulen temin edilip bol işçi de kolayca sağlandığından altın istih sında, Istanbula gelmiş olan 20,000 sali gittikçe normalleşmektedir tonluk büyük ve zarif yeni yolcu Sterlinin devalüasyonu sayesinde gemisi Marseillaise ile 8000 tonluk, altın sanayiindeki rantabilite dp 24 mil süratli Kairouan adlı 1300 kabiliyetteki arttığmdan gelecek yıllar istihsa yolcu taşıyabilecek linin 1949 senesini de geçeceği u pek güzel ve lüks bir yolcu gemisi dikkati çekiyor. Bu gemi Marsilya mulmaktadır. ile Cezayir arasında çalışmak üzere yeni inşa edilmiştir. Bu gemiye reklâm olmak üzere çekilmiş ve Pariste ekmeğin kilosunun narh yapılmış foto monlajlann benzerlefiatı 21 ağustostan itibaren 35 rini bizim Devlet Denizyolları İdafranktan 38 franga yükseltilmiştir. resi de yaptırmalı ve yabancı memBizim paramızla fiat 30 kuruştan lekctlerdeki accntalarına göndec32 kuruşa çıkanlmış oluyor. Bizde melidir. Ankara, İskenderunla eşi geçenlerde yapılan tenzilâttan son Samsun, İstanbul ve Adana. böyle ra ekmeğin kilosu 33 kuruşa in güzel ve sanatkârane foto montajmiştir. larla rek'âm edilmeğe lâyıktırlar. Anlaşıhyor ki İstanbul ve Paris Fuann büyük bir kısmı. küçük halkı ekmeği aynı fiata almaktadır. salış paviyonlarına tahsis edilmiştir. Bu dükkânlardaki güzel satıcı Falamut akını kızların ve kadınkrın cilvcli davetİstanbula büyük miktarda Palamut leri, Fransız satıcılık sanatının parakını devam etmektedir. Piyasada en lak bir örneğidir. İçki satan küçük iyt nevileri 40 kuruşa kadar satılmaktadır ki ortalama olarak balığın kilosu paviyonlarda, muayyen saatlerde, bedava içki veriliyor. «Servis için» 5060 kuruşa gelmektedir. levhasile konulmuş kutulara istiUcuz halk evi 100 aded ucuz halk evi inşaasına aid yenler, bir kaç frank atıyorlar. Beteklifieri tetkik etmek üzere Belediye dava içki verenler o kadar çok ki tarafından bir komisyon teşkil ed^lmek hepsinden birer kadeh içenüı kiıtedir. Bu heyete mühendis. mimar inşaatçı, mallye ve iktisadcılar dahil edile tük jibi sarhoş olması muhakkak. ceklerdir. Bazı paviyonlann içindeki koca sğacların iri gövdelerini yağlıboya İlkokullann açıltna günü Şehir ve köy ilkokullarında tedrisa veya altın yaldızla boyamışlar. Bir ta 2 ekim pazartesi günü başlanacaktır. pikap durmadan müzik parçaları Bütün okularda ilk der:l semtin tanın çalıyor. arada bir fuardaki mallaıa mış simaları verecektir. reklâm yanıvor. Bu reklâmlarüa Jilctle yüzünden yaralanan söylenen sözler de Fransız nükteeski ınetres lerile kanşık. Fransular da, AmeÜsküdsrda Karacaahnıodde Arakıyeci rikalılar kadar değilse de, reklamstkağında oturan Kenan Sabuncu, bir cılığın ehemmiyetini kavramışlar, müddettenberi araları açık bulunan diye metresi Zehrsya evvelki akşam Bey ccİstıkbaliniz reklâmdadır» krzda rBstlamıstır. Bu tesaduf sırasır.da reklâmcılığa reklâm yapıyorlar. Kcr,an Sabur.cu Zehraya barışma tekYalnız ticarette değil, sanat ve Ifinde bulun.'nuşsa da kcdm kabul etme m:=tir. Bu red cevabına sinirlenen Ke edebiyatta da, siyasette de reklâma nan bu defa jiletîe Zehrayı yüzünden kıymet veren bir asırda yaşıyoruz. yarnlamıstır. Zehra hastaneye kaldırılmış, Kenan yakalanarak Savcılığa teslim edilmigür. 1949daaltın istihsâli Parisle ekmek fiatı