Katalog

18 İspanyol Komünist Partisi Moskova temsilcisinin ifşaah 1950 KOMlNTERNff \r YÜZÜ=== Yazarv CASTRO DELGADO (6) =haberleri Otomobil kaçıran gencler ü ç genc Yunan Konsolosunun otomobili ile bir hayli gezdikten sonra yakalandılar Bomontide oturan Can Orakla Şişlide oturan Nişan Kalpakçıoğlu ve Nurhan Ohannesyan adlannda otomobil ve macera merakhıı üç genc, Beyoğlunda dolaşırlarken Taksimdeki İstanbul Kulübünün kapısı önünde güzel bir hususî araba görünce akıllanna birdenbire şeytanî bir fikir gelmiştir. Kısa bir tereddüdden sonra anlaşan üç delikanlı, otomobilın anahtannın üzerinde bulunmasından bilistifade içeri girmişler ve şehirde kısa bir gezintiye çıkmışlardır. Büyükdere, Sarıyer va Kâğıdhaneye kadar uzanan bu gezmeler ânında netice genclerin umduğu gibi çıkmamış ve kuiübün kapısına mezkur otomobili bırakan Yunanistanın Edime konsolosu yepyeni Plymouth marka arabasının yerinde yeller estiğini görerek keyfiyeti polise haber vermiştir. Bu ihbar üzerine polis dcrhal faaliyete geçerek taharriyata başlamıştır. Bu arada gencler de gezmelerinden dönmüşler ve otomobili aldıkarı yere bırakacaklan anda poliser tarafından suçüstü yakalanmışardır. Can Orak, Nişan Kalpakçıoğlu ve Nurhan Ohannesyan Adliyeye verilmişler ve yapılan sorgulannı müteakıb tevkif edilerek cezaevine önderilmijlerdir. Cumhuriyet [HEM NALINA MIHINA Bana oynatılan ve hiç sevmediğim polis rolü Kunisevo'ya dönüp raporumu Jose Diaz'a takdim ettim. Onu dikkatle okudu ve sonuna gelince dedi ki: « Doğrusu bu rapor başka türlü olamazdı.» „ Ben hiç bir şey söylemedim, o ilâve ettr « Suçlulan kimler olursa olsun cezaya çarpmalı. Fakat sana bu raporu bizden başka kimsenin bilmemesini tavsiye ederim. Ben daha b " k a raporlar isteyeceğim...» Sonradan öğrendiğime göre o daha bir çok kimselerden bu meseleye dair raporlar almıştır: Taguens'ten, Lister'den, Modesto'dan, Madridde komiser, sonra partinin siyasî okalunun müdürü ve bugün Ciutad'da Lenin okulunun ders nazırı olaa Miguel adlı bir Bulgardan, Arturo Jimenez'den, daha bilmem kimlerrien. Bugün otel idaresi bize kira mak buzunu verdi: 104 ruble. Sovyetler Birliğinde kiraların çok az olduğu bize söylenmiş olduğundan bir yanlışlık yapıldığını sanarak bir İspanyol tercümanına bize hesab pusulasının müfredatım anlatmasını rica ettik. Hiç bir yanlışkk yok. Hakikatte odanın kirası 24 rubleyi geçmiyor, fakat buna şunlan ilâve etmek lâzım geliyormuş: Mobilye, çarşaf, telefon kiraları, su, gaz, elek trik masraflan. Evet hesablar doğru, 104 ruble tutuyor. Parayı ödemek lâzım geldi. Çok sempatik bir adam olan Manuilski Bugün Manuilski ile tanıştım (1). Kâtibi olan kız bana gelip onun benimle görüşmek istediğini söyledi. Bürosuna gitmek üzere merdiveni çıkarken biraz heyecanlı idim. Ne de olsa o muzaffer bir komünist partisinl temsil eden yegâne Komintem kâtibi değikmi? Orta boylu, kır saçlı ve dudaklannda gayet sempatik bir tebessüm olan bir adam. Asker üniformasına benzeyen elbiseleri olmasa insan onu bir Parisli işçi* sanacak (2). Gösterişi mütevazı, bürosu da insanda aynı tesiri yapıyor. Nizamî iki portre haric, bir mesai masası, üzerinde bir çok telefonlar bulunan bir küçük masa ve bir de misafirlere mahsus koltuk. Masarun üzerinde itina ile sıralanmış kâğıdlar. Manuilski, Ukrayna dill ve rusçadan başka fransızca, ingiliıce, almanca, italyanca da konuşuyor ve ispanyolcayı da anlıyor. Bir tercümana ihtiyaç olmadan anlaşâbileceğiz. O daha ilk görüşümde, değil yalnız tevazuu ile, fakat neşesi ve hararetli konuşmasile insanı kazanıyor. İnsan onu görür görmez gayet zeki bir kimsenin karşısında olduğunu anlıyor. Hiç tereddüd etmeden çabuk çabuk konuşuyor. Elimi sıkarak bana dedi ki: «Komutan yoldaş.» Sonra hatırlayarak ilâve etti: «Ah ne idi o 5 inci alay! O ne büyük, ne büyük bir şeydi!» Ben 5 inci alaydan içten gelen bir hayranlıkla bahsedildiğini sık sık işitmiş bir kimse değildim. Bir çok çeyleri mümkün kılmış olan bir askerî teşkilâtın temellerini kendi teşebbüslerile atmış olan kimseleri övmemek için partinin başkanlığında bulunanlar 5 inci alayı methetmekten korkuyorlardı. Bu suretle, öyle haksız bir ihtiyatlı hareket teessüs etmişti ki bu hal ancak şerefli birliğin dağılmasından bir kaç hafta önce sona erebilmiştir. Kısa bir önsözden sonra Manuilski beni niçin davet ettiğini anIattı: « Yoldaş, bana on kadar sahrfe tutmak üzere İspanyol anarşistlerinin iç harb esnasında oynadıkları rolü bildirmenizi rica edeceğim. Bunu bana yapabilir misiniz.» Müsbet cevab verdim. Görüşmemiz nihayet buldu. Büroma döndüğüm vakit güneş, odamın dip tarafına kadar gelrmş bulunuyordu. Günej insana 1yi öğüdler verir. Bir müddet düşündükten sonra yazmağa koyuldum Günümü yazı yazmakla geçirdim. Bu iş hofuma gidiyor. Şahsî intıbalamnı hatıra defterime not etmek âdetim olsaydı şunlan not ederdım: «Memnunum. İlk defa Kominterne faydalı olabilecek bir iş yapıyorum....» İşimi bitirdim. Manuilski'nin kâtibesi Golubeva'ya istenilen raporu verdim. Islık çala çala merdiveni iniyorum. Kapıdaki nübetçi bana hayretle baktı. (1) O tarihte Komint°rnin Genel Sekreteri olup, halen Sovyet Ukraynasmm Dış İşleri Bakanı ve Birleşmiş Milletler Kurulunda Ukrayna murahhas heyetinin başkanıdır. (2) Filhakika Bolşevik ihtilâiindcn önce Manui'ski uzun yıllar Ftansada bulunmuştur. Bana oynatılan polis rolü ispanyol mültecileri siyaset bakımmdan kendilerine cihet tayinine başhyorlar. Büyük bir kısmı fabrikalarda çalışmağa gidecek. Her «kollektifo e bir tercümen tayin olunuyor, o aynı zamanda rusça öğretmeni olacaktır. Bunlardan aşağı yukan yüz ellisi siyasî bilşilerini tamamlamak üzere Lenin okuluna gideceklerdir. Yirmi altı eski milis şefi ile bir eski komiser Frunze okuluna gideceklerdir. Altı meslekten yetişmış askere gelince, onlar kurmay okuluna gidecekler. Ekonomik bakımdan bu grublar şöyle dağılacaklardır: Işçiler bir yıl ayda 300 ruble alacaklar, bu vıl tamam olunca bu ücret kaldınlacak ve herkes kazandığı ile yaşamağa mecbur olacaktır. Onlar bu 300 ruble ile kendilerini besliyecekl°r, odalannm kirasını ödeyecekler, butün masraflarıru karşılıyacaklar ve Kızıl yardımın kendilerine verdikleri elbiseler aşınınca elbiselerini de tedarik edecekler. Lenin okul'inun öğrencilerine bedava olank yiyecek, mesken ve giyecek sağlanacaktır. Bundan maada onlara müteferrik masraflan için ayda V'ti ruble verilecektir. Bir buçuk y:l sürecek tahsilleri süresince aileleri efradl misafirhanelerde oturacaklardır. Askerlere gelince onlar Kızılorduda rütbelerine tekabül edwı aylıklan alacaklardır. ispanyol mültecileri ırsınıfsız top lulukta» sınıflara aynlmış bulunuyorlardı. Bunu inkâr etmek pek saçma olur. Dört yüz elli ispanyol komünisti sonralan bu sayı daha da artrmştır Sovyet topluluğunun üç ayn muhiti ile tanışıyor Işçi çevresi, parti çevresi ve askerlik çevresi. Ben de onlar vasıtasile fabrikalardaki hayatl. Lenin okulunda ve harb okullannda yasanılan hayatı öğreniyorum. Yeni bir şef smıfı doğuyor. Bunlar fabrikalarda «kollektif» lerin şefleri, Lenin okulunda öğretim şef leri, harb okullannda ise Lister, Modesto ve Cordon. Bu şeflerin etrafında ise mültemesler grupu teşekkül ediyor. Bu ise bizim mülteciler arasındaki birlikte görülmeğe başlayan çatlaklan çoğaltıyor. Bu şeflerle mültemesler aleyhinde bazı protestolar yükseliyorsa da neticaeiz kalıyor. Burada şikâyetlerimize, işgal ettiğimiz mevkie göre ehemmi yet veriliyor. Komlnternin Zat işleri dairesinin Iâtin şubesi hanl hanl çahşıyor. O mutlaka ispanyol mültecilerinin her birinin hal tercümelerini elde etmeli ve onlann her biri hakkında fikrinl verebilmelidir. Bunun lçin benim bürom yüksek bir memurun odasına benziyordu: Telefon durmadan çalıyor, Blagoyeva muttasıl bana müracaat ediyor. Haberciler ellerinde kâğıdlar, ara vermeden, gidip geliyorlar. Yedi yüzü aşan dosyalar raflarda yığıbyor. Bugün Fransadan on beş gün önce kızkardeşim ve kayınbiraderimle gelen anamın hal tercümesi bile bana kadar geldi. Ben oğlu onun dediklerinin doğru olup olmadığını söy!em?kle mükellefim. Bunu yapmakla bir çeşid hüzün duyuyorum. Blagoyevayı telçfona çağınyorum: «Blagoyeva yoldaş, siz misiniz? Benim, ne istiyorsunuz Castro yoldaş? İfadelerini tekid etmekliğim için annemin hal tercümesini aldım da... Tiraj hakkından başka türlü faydalanamaz ntıyız? irkaç gün evvel. eazetelerde Marshall plânının 1P5051 tiraj hakkından faydalanarak Avrupa inşaat tczgâhlarına 94 milyon lira tutaruıda yeni gemiler ve liman vasıtalan sipariş eıfeceğimize dair bir haber çıktı. Bu habere göre ısmarlanacak gemiler vesaire şunlardır: 2 tane 7000 tonluk 21 mil süratli Izmir sürat postası vapuru; 4 tane 6000 tonluk, 16 mil süratli Karadeniz tipi yolcuyük gemisi; 1 tane 1700 tonluk Marmara tipi yolcu vapuru; 4 tane 3000 tonluk, 18 mil süratli körfez tipi gemi; 2 tane 500 yolcu ve 30 otomobil alsbilecek, 14 mil süratli büyük araba vapuru; 4 tane 15 mil süratli Şehir Hattl vapuru; 14 tane liman römorkörü; 24 tane vinç ve liman vasıtası; 10 tane deniz feneri; 2 tane can varıi tahlisiye motörü; 1 tane 600 metreküplük tarak gf misi; Harb ihtimali karşısında iki tarafın iktisadî kudreti Yaxan: Kore harbinin Avrupaya sirayeti hususundaki end;şeler henüz zai) olmamıştır. Haıbin başka cephelere bulaşması bugün uzak gcirülse bile ileride Birleşmiş Milletlerin silâhlı kuvvetleri Günoy Koreyi müstevliden kurtarıp 38 inci arz dairesine vardıklan zaman sirayet ihtimalleri tekrar canlanacakür. Bir'eşmiş Milletler ordusu hududda durursa mesele belki kapanacak, fakat mütecjviz taraf cezasız kalacaktır. Birleşmiş Mületlere mensub kuvvetler hududu geçerek ^ tekrar saldırmaya kalkmaması için Şimalî Koreyi silâhtan tecride teşebbüs ederlerse Rusya belki de yeni manevralara başvuracaktır. Ameıika ile Rusya arasındaki ihtilâfın asıl o zaman ciddî safhaya gireceğini iddia edenler çoktur. Öyle anlaşılıyor ki Almanya, Avusturya ve Kore gibi ortadan bölünerek bir kısmı Demirperde arkasında bırakılan memlcketlerin bugünkü hali devam ettikçe ihtilâf vesilelerinin arkası ahnamıyacaktır. Berlin ablukasında olduğu gibi Kore işinde de demokrasi tarafını tatmin edecek bir neticeye varılacağı şimdiden sezilse bile yakın bir zamanda hakiki sulha kavusulacağı iddia edilemez. Üçüncü Dünya harbi patladığı tak dirde öyle görülüyor ki son safhayı Amerika ve Rusyanın çatışması tayin edecektir. Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarından edinilel^ tecrübeler şunu göstermiştir ki hazır olduğuna güvenerek harbi tahrik eden taraf bidayette bir takım geçici muvaffakıyetler kazanmakta, fakat savaş uznyıp yayıldıkça sonunda yıpranarak Amerikanm üstün istihsal kudreti altında ezilmekte'dir. Milletler teşkilâtının, ihtilâfları önlemek, yatıştırmak ve bastırmak hususunda aldığı tedbirlere ve sarfettiği gayretlere rağmen Rusya ihtiraslarına kapıhp harbe aührsa Birleşik Amerikayı mutlaka karşısında buîacaktır. Kore ihülâfında Amerikanın takındığı tavır bu husustaki şüpheleri kökünden silmiştir. Amerika umumî efkârı Rusya ile harbi çoktan göze almıştır. Amerikalılar içinde. hükumetlerinin bugünkü azimli siyasetini dahi kâfi görmiyenler. daha süratli ve dnha cezrî hareket istiyenler vardır ve gün geçtikçe bunlann sayısı artmaktadır. Dünyayı ne kadar gerileteceği ve ne çapta bir sefale'te sebeb olacağı henüz kestirilemiyen Üçüncü Cihan savaşının hangi tarafın galebesile neticeleneceği hakkında tahminlerde bulunurken Amerikan ve Rus istihsal kudretlerini ve bunlardan savaşta faydalanma imkânlannı mukayese etmek icab eder. Şimdilik Avruparun iktisadî kudretini hesaba katmadan Amerika ve Rusyanın mukayesesile iktifa ediyoruz. İki memleket arasında mukayeseye başlarken ilk olarak nüfus sayılarını karsılaştırahm. Filhakika bu karsılajtırma cepheye sürülebilecek asker miktan hakkında bir fikir verebilir. Fakat bugünkü harblerde ordu mevcudu kadar harb vasıtalan ve ikmal imkânlan da rol oynamaktadır. Bu sebeble nüfusu sadece silâhlı ktıvvetler kaynağı olarak değil, aynı zamanda istihsalin baş unsuru olarak da ele almak icab eder. Hâlen Rusya 180, Amerika ise 150 milyon civarında nüfusa maliktirler. Fakat Amerikan nüfusunun keyfiyet bakımından arzettiği büyük faikiyet, Pusyanm kemmiyetçe hafif üstünlüğünü kat kat telâfi edecek kudrettedir. Bugün Amerikada isslzlik yoktur denebilir. Rusyada Ise halk cebrî çalışma rejimine tabidir. İki tarafın işletmeleri tam kapasite ile faaliyettedir. Fakat Rusya istihsalini harb ekonomisine cöre ayarlamış bulunduğu halde Amerika beş yıl önce terkettiği harb Istihsaline yönelmeye, yani sivil ihtiyaclan karşılayan mamullerden harb vasıtalarma doğru kaymağa henüz yeni başlamıştır. 10 milyar dolarhk yeni silâhlanma tahsisatile verilen siparişler otomobil yerine tank ve tayyare, türlü konfor esyası yerine top. tüfenk ve cepane imalinl hızlandırmaktadır. Geçen harbde edindiği tecrübelerden faydalanmakta olan Amerikanm nisbeten kısa müddette sanayiini harb ihtiyaclanna göre ayarlamıya muvaffak olacağı anlaşılmaktadır. Bugünkü harblerin idamesi, büyük mikyasta, ziraî ve sınaî stratejik maddelere dayandığından Amerika ve Rusya arasında mukayesede bu ciheti ön plânda tutmak lâzımdır. Bu sahada iki memleket arasında büyük farklar bulunmakla beraber esash bir benzerlik de vardır. Filhakika gerek Amerika, gerek Rusya tabiat şartlarının arzettiği imkânlar sayesinde temel ham maddelerden miihim kısmını kendi ülkelerinde istihsal edebilmektedirler. Fakat gerek tabii servetlerin tenevvüü, bolluğu ve işletme yerle Prof. Dr. Refii Şükrü Suvîa rinin uygunluğu bakımından,, gerek sermaye, küitür ve teknik cihetinden çok ileride olan Amerikan istihsali Rusyaya kat kat üstündür. Aşağıdaki istatistikler bu noktayı belirtmeğe kâfidir (1): Birleşik Amerikada ve Sovyet Rusyada bazı zirai istihsal branşları (2) (Milyon kental hesabile), I I •=3, •£ S, I Buğday 250 17 407 27 Mısır 650 62 27 2,6 Arpa 80 18 74 13 Pamuk 30 43 8 13 Tütün 9 33 1,5 6,2 Birleşik Amerikada ve Sovyet Rusyada bazı sanayi şubelerindc İstihsalin durumu (milyon ton hesabile) Amerika Rusya (1947/48) (1949) Kömür 600 235 Çelik 63 16 5 Ham petrol 252 34 Bakır 0.8 0.14 Çimento 30 8^ Elektrik 250 80 (Milyon KW) Traktor 221 (1938) 93 (Bin aded hesabile) dokuma 8.950 3.580 (Milyon metre) Tablolardaki rakamlara göz atılınca Amerikanın Rusyaya çok faik bir durumda olduğu anlaşılmaktadır. Kauçuk ve kalay gibi stratejik maddelerden meydana getirilcn stoklar ve bu stoklann beslenmesi cihetinden de Amerika Rusyadan çok üstün bir vaziyettedir. Harb patladığı takdirde dünya ham maddelerinden Amerika genis mikyastı istifadeye devam edecek, fakat Rusya ablukaya ahnacağındanikmal imkânlarından tamamile mah rum kalacaktır. İşte bilhassa bu üstün istihsal ve ikmal imkânlau sayesindedir ki 19391945 harbinde Amerika hem kendisini hem de başta İngiltere ve Rusya olmak üzere müttefiklerini teçhiz ederek denizaşırı cephelerde Almanya >P Japonyayı aynı zamanda mağlub etmiştir. Rusya ile çarpıştığı takdirde Amerikanın istihsali, neticevı sağlamak üzere hem kendisine hem de müttefiklerine yetecek seviyededir. Amerika, yeniden 10 milyar dolarlık harb tahsisatı kabul etmesine ve dost memleketlere yaptığı askeri yardımı arttırmasına rağmen milli gelirinin ancak %11.5 ini halen mi!lî müdafaa gayelerine ayırmış vazi yettedir. Memleketin yaşayış sevıyesi ve tasarruf kudreti çok yüksek olduğundan sivil istihlâkte cüz'i tahdidlere gidilmek suretile harb masraflarınm arttırılması kabil olacaktır. Buna mukabll Sovyet Rus yada halk zaten düşük bir hayat seviyesindedir; bu memlekette harb kudretinin arttırılması için mübrem sivil istihlâki büyük mikyasta kısmak icab edecek bu da kısa zamanda mücadele kuvvetine tesirden hall kalmıyacaktır. Amerika ve Ru» yadaki hayat seviyeleri arasındaki farkı belirtmek için nüfus ba 4 ma kumaş istihlâkine aid rakamian veriyoruz: Amerika ve Rusyada 1948 de dokuma istihlâki (yılda nüfus başına kilogram) Amerika Rusya Pamuklu dokuma 133 2.2 Yünlü dokuma 2.2 0.3 Sentetik dokuma 3.41 0.17 2.7 Yekun 18.7 Sovyet Rusyada 1949 da mesken ihtiyacı için nüfus basına isaoct eden satıh 5 metre karedir. Buna mukabil Amerikada aynı ihtiyaç için nüfus başına 30 ilâ 40 metre ka re yer düsmektedir. İki memleketin yaşayış standardlan arasındaki larkı daha ziyade tebarüz ettirmek için kâğıd istihlâkinin Amerikadd 48, Rusyada 5, sabun istihlâkinin Amerikada 12. Rusyada 2,5 kilograiı civarında olduğunu söyl«mek kâfidir. Beynelmilel iştira kudretini temsil eden altın stoklarına gelince Amerikanm 25 milyar dolarhk ankesine mukabil Rusyanın mevcudu 2,5 milyardan ibarettir. İki memleket arasında iktisadî kaynaklar bakımından yaptığımız 5u kısmî ve sathı mukayese de gösteriyor ki Rusya ile Amerika arasındaki ihtilâflarda iş silâha dayandığı takdirde galcbe ergeç Amerika tarafındadır. Amerika denizaşın cephelerde harbetmenin mahzurlarına katlanacak, fakat istihsali sürekli taarruzlardan masun kalarak gelişecektir. (1) İstatistikler için bilhassa şu kaynaklara müracat edilmiştir: Econrmic Survey of Europe 1949 (United Nations). Cenevre 1950. L'Economie des EtatsUnis (P. George), Paris 1948. Etudes et Conjoncture. ccakşubat sayısı, Paris 1950. T. C. 1949 İstatistik Yıllığı. «Le Monde. gazetesi İktisad ve Maliye sahifeleri. L'Economie de 1' U. R. S. S. (P George). Paris 1948. (2) Amerika için 1938 47 yılları ortalamaları. Rusya için 1938 yılı rakamian esas ittihaz edilmijtir. Narshall yardımı Hasıl olan karşılıklar Milli Müdafaa niasraflanna tahsis' olunacak ' . I W.A.Y, Konsey toplantıları devam ediyor Dünya Gencllk Birliginin II. Konsey toplantılarına dün Şale köçkunde devam edilmiştir. Sabahleyin komisyon çahşmaları yapılrr.ış bu çahşmalar gizli olduğundan dı;arıya haber sızmamıştır. Saat 17.30 da yapılan umuml toplantıda gene usul hakkında konuşulmuş. tur. Üç celsedenberi devam eden tuzük müîakereleri dün nihayet «ona ermljtir. Millî Oyun ve Tiirkiiler FeMivali İstanbulda aktedilrr.ekte olan Dünya Genclik Birllği Ikinci konsey tçtim»ı dolayuile perşembe ve cuma geceleri tstanbul Açıkhı.a Tiyatrosunda verilmek üzere. Türkiye Milli Talebe Fedet?syonu tarafından bir (Turk halk oyunları ve türküler festlvall) tertibenmijtir. Bu festtvale yurdumuzun muhtelif bölgelerinden katılmak üzere jelırimize gelecek ekiplerden Kırklarcli. Bergama, Bursa, Trabzon. Dicle. Karı. Konya eklpleri dün şehrimize gelmlfler ve uımumi provalara başlamıjlardır. Ayrıca Venedik ve Biorritz festivalerinde brlncilik kazanan Karayılan ve Erzurum eklpleri de şehrimize gelmiş bulunmaktadır. Ekipler pe.'çembe gi^nü ögleden sonra ^"üneldrn Taksime kadar ıızanan yol boyur.ca mahalli kıyafetlerile bir resml geçld yapacaklar ve Taksrn abidesine bir ç«lenk koyacaklardır. Genclik balotu Türkiye Mllll Talebe Federajyomı 20 ağustos pazar gecesl saat 22 den itibaren Takslm Belediye Gazinoıu salon. rında İstanbulda bulunan W. A. Y. Korseyi delegeleri serefine bir danslı suare verecektir. Ankara vapuru dün geldi Ankara vapuru dün saat 14 te 248 yolcu, 121 ton >iîk ile Batı Akdcniz seferinden dönmüştür. Gemi ile gelenler arasında Dış İşleri Bakanı Fuad Köprülü, Eskişehir milletvekill General Ali Fuad Cebesoy. Amerikalı sinema yıldızı Virgina Bruce ve kocası Ali İpar, Milletlerarası barolar konferansına iştlrak eden avukat Rasim Cenani ve avukat Ekrem Korkut vardır. İstanbul rehberi hazırlandı İstanbul Belediye müfettişlerinden Hayri Lokmanoğlu İktisad Müdür vekili Emin Erer ve Rakım Ziyaoğlu tarafından İstanbul şehrine aid büyük bir rehber hazırlanmıştır. Bedeker slstemlne göre tab'edilmek üzere olan rehber İstanbula aid turistik sahada büyük bir boşluğu dolduracak mahlyettedlr. Türkçe, lngilizce ve ftansızca olarak yayınlanacak olan ve muhtelif bakımdan şehri izah eden rehber yakında buılacaktır. Milletlerarası barolar kongresinde görüşülen meseleler Londrada toplanfin Milletleraruı barolax kongresine ljtirak *den Türk d«legelerinden avukat Rasim Cenani dün «Ankara vapuru ile şehrimize dönmüştür. Kendisi ile gSrüsen bir arkadafımıza Rasim Cenani sunları söylemistir: « 19 temmuzda Londrada toplanan kongreye 48 millete mensub mümessil ve avukatlardan 650 aza iştlrak etti. Kongre çabsmaları bir hafta kadar sürdü. Bulundugumuz bu kongrede, Blreşmiş Milletler zihr.iyeti hakim olduğundan dost m.Uetlerin avukatları ile görüşmek fırsatını bulabildik. Kongrede, insan hakları.tellf hakkı. alâmeti farika, Birleşmiş Milletler ve a\ukatlık mesleti yani meslek brtü ve yabancıların avukatlık etmek hakları üzerinde uzun müzakereler cereyan etti. Ayrıca, kongrede 1952 toplantısının Türklyede yapılması arzusu izhar edlldi fakat barolarımtzın bu tesekküle henüz aza kaydedllmemiş olması, LUbnanın birkaç jenedir bu İş için muhtelif tesebbüslerde bulunmuş olması ve otelsizllk derdi yüzünden bu teklife müsbet cevab veremedik. Şahssn böyle bir fırsatın kâçmasından dolayı üzüntü duymm.ı Doktor Kenıal Saracoğlu Doktor Kemal Saracoğlu Parlste toplanacak Mlllttlerarası Kardiyoloji ve MilletleTarası Dahillyeciler Cemiyetlnde bir tebllğde bulunmak üzere bu cumartesi Ankara vapurile »ehrimlzden hareket edecektlr. Doktor, ayrıca Garbî Almanya Moarif Nezaretlnin ve Müııih ve Kolonya üniversitelerinin daveti üzerine Münlh'te ve Kolonya'da da birer konferans verecektir. ZİLKADE 2 ÇARŞAMBA ) Beynelmilel siyasî vaziyettcki vaham«tin Avrupa devletlerini sür^tle ;ilâhlanmaya r.evkettiğini gelen haberlerden öğreniyoruz. Bu durum karşısında E.C.A. (Wa;hingtondaki Iktisadi Işbirligi Dairesi) Avrupa devletlerinin Marshall yardımı yolile ithal ettikleri emtianın iç piyasada satışından elde ettikleri meblâğları bundan böyle milli müdafaa ihtiyaçlarına tahsis etmeleıini muvafık görmektedir. Fakat bu hususta henüz veriîmiş bir karar yoklur. Amerika, harice askeri yardım için on beş gün evvel 4 milyar dolarlık tahsisat kabul etmiştir. Fakat Avrupa devletleri milli müdafaalannı kuvvetlendirmek için iç finansmana da başvurmak zorundadırlar. Bu memleketlerin Marshall yardımı saypsinde bütçelerini tevzin ve paralannı takrir yolunu tuttuklan bir sırada harbe hazırlık için büyük masraflara katlanmak mecburiyetinde kalmalan iktisadî kalkınmayı aksatacak ve yeni enflâsyonlara meydan verecektir. Amerika, şimdiye kadar meydana getirilen düzenin bir kalemde heder olmaması için Marshall yardımından hasıl olacak millî para halindeki karşıhklarm >ktisadi kalkmmanırı iç finansmanından millî müdafaa masraflanna kaydınlması cihetini istilzam etmektedir. Ingiliz ve Fran îiz basını, Amerikanın ilgili mahfülerinde bu kanaatin kuvvetlendiğini belirtmektedirler. 3 tane çamur dubası; 1 tane 2000 tonluk büyük tahlisiye gemisi. Bu haberi okuyunca, bir kısmını biraz himmet ve gayret sarfile kendimizin yapabılereğimiz bütün bu gemileri vesaireyi neden gene A"v~rupa firmalarına yaptırmak yoluna gittiğimizi düşiındüm. Marshall plâ nının tiraj hakkından faydalanmak mccburiyeti, bunları mutlaka Avnıpa tezgâhlanna ve firmalarına ısmarlamamuı neden icab ettirir? Bize tiraj hakkı tanıyan memleketIerden, gemi yerine gemi inşasına yarayan tczgâhlar. gemi makinelerl ve motörlerilc çeşidli yarı mamul malzeme alamaz mıyız? Hattâ bu siparişlerin bir kısmını, o memleket lerdeki firmaların yardımı ile kendimizin memlekette yapmamız imkânı temin edilemez mi? Liman römorkörlerini. çamur dubalarııu bile mutlaka onlara yaptırmağa mı mcrburuz? Bu «iHişle Türkiyede kurmaça mcrbur olduğumuz gemi insa »anayiini sittin stııe vücude getirmeğe imkân yoktur, I;laştırma Bakan lığının bas.ına geçen değerli ve enerjik kurmay subay Seyfi Kurtbekten bu nıevzuu ehemmiyetle ele nlmasını VP memlekette yapabilcccğimiz gemiler ve vasıtalar için prene tiraj hakkından faydalanarak tC7gâh. makine. motor ve malzeme) olmak imkânını armştırmasıru rica ediyorum. Flkrimce bu slparişleri vereceğlmiz memleketltrin firmalanna, bu şekilde 1; yapmak şarrmın da ileri sürülerek bu sartı kabul edenlerin diğerlerine tercih edileceğinin bildirilmesi yerindc olur. Öyle samyorum ki bilhassa Alman firmalan, vaktile ay sınıfı denizaltılanmızın ikisinin Taşkızakta inşaMnı kabul ettikleri gibi, bu şartı da kabul edeceklerdir. Onlann kabulü, rekabet fikrile diğerlerini de aynı yola girmeğe sevkedebilir. Mevzuun ehemmiyeti meydandadır. Ba yolda çalışalun; İmkân olmazsa, o vakit kadere rıza gösterelim. 1951 haziranı sonuna kadar zamanunız vardır. ingiltere dolar tedariki çaresini buldu Peki, ne var bunda? Hiiiç, Blagoyeva yoldaş. Hiddetle telefonu kapıyorum. Bu benim ilk protestomdur... Bana kadar muhtelif bürolardan gelen hal tercümeleri yiğımna bakıyorum. Bu işi bitirmek için acele ediyorurh. Bu, yeni mesleğimin hiç hoşuma gitmiyen tarafıdır. Dikkat ve teyakkuzun bir zanıret olduğunu anlıyorum. Fakat bana oynatılan bu polis rolünden nefret ediyonım. Tezadlar Bu akşam otele dönerken otobüsü durdurdum ve Cerzinskaya meydanında idim. Şehri yakından görmek istiyorum. Gezümün önünde sıralanan her şeye baKiyorum: Metropol oteli... Moskova oteli... Halk komiserleri heyeti başkanlığı... Millî otel... Lux oteli istikametindeki Gorkaya caddesine teveccüh ediyorum. Muhteşem büyük binalar var, fakat bunlann arkasmda sanki sefaletlerinden utanarak saklanmak istiyorlarmış gibi bir çok ahşab evcikler bulunmaktadır. İyi giyinmiş kimseler var, fakat iyi giyinmemişlerin sayısı daha çok. Gördüğüm elbisslerin onda dokuzu yamalı, ekserisi aşınmış, liyme liyme bir halde... Arkası var Fransız frangınm yeni altın paritesi Fransa harbden sonra' parasının dolarla olan paritesini 1 $ = 119 F. olarak tesbit etmişti. Bilâhara müteaddid devalüasyonlar yüzünden frangın kıymeti çok düştü: neticede resmî parite 1 $ • 350 F. hiza= sma kadar indirildi. Fakat karahorsada Fransız parası bu seviyeden de aşağı düşerek dolar 400 franga kadar yükseldi. Son bir buçuk yıl içinde gerek Marshall yardımı, gerek turizm gelirleri sayesinde Fransanın tediye muvazenesi clüzeldi ve bir aralık resmî parite ile karaborsa fiatı arasında fark kalmadı; dolar karapazan da fi'len ortadan kalktı. Koe harbi başladıktan sonra paralel piya sada (bu tâbir Fransada, el altından iş görenler tarafından karaborsaya verilen yeni addır. Muvazi piyasa ifadesi, karaborsa gibi çirkin olmadığından matbuat tarafmdan da benimsenmiştir) dolar tekrar yükselerek 380 frangın üstüne çıkmıştır. Prim %10 11 geçmediğinden frank bugün sağlam paralar meyanındaki mevkiini muhafaza etmektedir. Frangın /sağlamlaştığını müşa hede eden Fransız hükumeti bundan üç ay kadar önce parayı kanunî istikrara sevk için lâzım gelen hazırlıklara başlamıştı. Son haberlere bakılırsa, Fransa, Kore harbine rağmen parayı ıslah tedbirlerine tevessülden geri kalmamaktadır. Nitekim bir hafta evvel Fran.=a Bankasmdaki altınlar yeni parite üzerinden kıymetlendirilmiştir. Millî Medlis, şimdiye kadar 1$ = 119 F. paritesi üzerinden hesablanan altınlann bundan böyle 1$ • 350 F. » rayici üzerincten hesablanması için 232 ye karşı' 358 reyle karar vermiştir. Bu suretle bankanın bilânçosunda 65 milyarla gösterilen altınlar 191 milyara yükse!mi|tir. A Harb hazırlıklannın mületlere yeniden bir çok külfet yükleyeceğine şüphe yoktur. Fakat bu arada bazı memleketlerin bir takım istifadeler temin etmeğe başladıklan görülmektedir. Nitekim İngilterenin siyasi buhran sayesinde dolar tahsilâtıartacaktır. Bu suretle, Amerikan iktisadî yardımına rağ men bir türlü dolar açığını kapayamıyan İngiltere tediye bilânçosunu epey düzeltebilecektir. Amerika, millî müdafaa için geçenlerde kabul ettiği yeni tahsisattan 2 milyar doları stratejik ham maddelerden stok tesisine ayırmıştır. Bu maddeler içinde kauçukla kalayın büyük ehemmiyeti vardır. Bu maddeler sterlin sahasından satın ahnacağma göre İngilterenin eline bu vesile ile bol miktarda dolar geçecektir. Bundan başka Amerika bilhassa Batı devletlerinirı savunması için Almanyadan da sınaî mamuller alacaktır. İngiltere ve tikal etmektedir. Devlet bu meblâ Almanya tarafından elde edilecek ğın bü kısmını bankay3 olan borç dolarlar dış ticaref yolundan dilarını itfada kullanmakta, diğer kıs ğer Avrupa memleketlerinin döviz mını Amerika Federal Reserve ban durumunu da ıslah edebilecektir. kalarmdan 1947 de aldığı krediyi Bu mesele hakkmda İngiltereden iadede istimal etmektedir. Fransa, verilen bir haberi kısaltarak aşağımüsaid şartlarla Amerikadan yeni ya naklediyoruz: bir istikraz akdetmek niyetindedir. İki milyar dolar büyük bir mebYeni istikraz sayesinde dolar ihti lâğdır. Bu para, Rusyanın cihan yatlar artacak ve stabiUzasyon fonu piyasasından kauçuk ve kalay gibi kuvvetlenecektir. maddeleri toplamasını önleyecek Unutulmamahdır ki bu hesablar ve bu mühim maddelerin Batı dün neticesinde Fransa Bankasmdaki yasına aktanlmasmı temin edecekaltın miktan artmamı». ancak mav tir. Bundan başka bu paradan aycud altma izafe edilen kıymet yük rılacak meblâğlar sayesinde, Doselmiştir. (Buna benzer bir muame ğudaki mahreclerini kaybetmiş olan leye bizde de 7 eylul kararlanndan Alman sanayiinin mal satması sağlanacakür. Bu mallar Batının sasonra başvurulmuştu). Fransa Banvunmasında kullanılacaktır. İki kasınm altın mevcudu halen 464 milyar doların bir miktan cenubi tondan ibarettir. 1938 de ankes iki Amerikaya akacaktır; çünkü sibin tonun hayli fevkinde idi (Tür lâhlanma programlan dolayısile gekiye Cumhuriyeti Merkez Bankası rek Amerika, gerek Avrupa Lâtin nın altın ankesi bugün 140 ton ci Amerikadan genis mikyasta ithalât varındadır.) yapmak zorunda kalacaklardır. Bu suretle cenubî Amerikanın dolar ve sterlin ihtiyatlan İkinci Dünya Harbi içinde olduğu gibi tekrar kabaracaktır. Müdafaa programmın tatbikı Amerikanın ihracatını daBatı Almanyanuı Merkez Banka raltacak, bu da dünyanın dolar ihcılığını yapan «Bank Deutscher tiyacını kısacaktır. Rejim aleyhtarı neşriyat saruklan hakkındaki tahkikat Rej^m aleyhtarı neşriyat sanıkları hakkındaki tahkikata devam olunmaktadır. Bu arada «Yeni Baştan» gazet«sl sahıb ve yazı ljleri müdurü Mustafa Rahmi Büyükalp, ressam Kemal Sonmezler ve muharrirlerden Kerim Sadi haklarındaki hazırlık tahkikatı btmiş ve »anıklar hakkında İstanbul Firinci Sorgu Yargıçlıgında ilk tahkikat açılmıjtır. Bu arada muharrir Kerim Sadi de tevkif edilmiştir. Haklarında gıyabi tevkif müzekkeresi kesilen Kemal Sönmezler ile Mustafa Rahmi de aranmaktadır. Dolma kalemler ve her nevi kırtasiye levazımatınm HEDIYELIK . SÜREYYA'dan S. alınız. Her keseye uygun, ithal fiaüna perakende satış. Beyoğlu Tünel başı İstiklâl Caddesi 503 Almanyadaki bloke tnarkların fasfiyesi ÇOCUK SEVER MİSİNİZ? HEMSİRE KIZ1LAY HEMSİRE OKULU Aksaray Istanbul olarak çocuk ölümünii azaltmağa yardım ediniz. • J V. I S 3 ! i 6 1113.18 17.07 20.07 21.50 4.17 110.03 5.11 9.00 12.00 lT42 8.09 Laender» in neşrertiği bir kararnameye göre, Almanyada bloke edilmiş marklan olan yabancılar bundan böyle paralannı, Batı Berlinda ve Federal Alman Devleti içinde emlâk, esham ve tahvilât iştirasında kullanabileceklerdir. Esham ve tahvilâtın Alman şirketleri tarafından çıkanlmış ve borsalara kaydedilmiş olması {arttır. Bloke marklarla satın alınacak aksiyon ve obligasyonlar borsa kuru üzerinden mübayaa olunacak ve Batı Almanyada bir bankaya depo edilecektir. Libere edilecek marklarla satın alınacak gayrimenkullerin bedelleriradaki 126 milvar frank (takriben nin tayini hususunda da bazı şartbir milyar Türk lirası) devlet in lar vardır. Kore harbi yüzünden acaba Amerika Marshall yardımını azaltacak mıdır? Böyle olursa Avrupa iktisadî kalkınmayı bir tarafa bırakmak ve sadece harbe hazırlanmak yolunu rutacaktır Bu da Avrupa milletlerinin yeniden büyük mahrumiyetlere katlanmasını intac edecektir. Yeni VE Çıktı Mukayeseli ve izahlı BASIN KANUNU Malbaalar Karnınu • I Derleyen: Hasan Refik Erruğ Fiatı 50 kunış. Türkiye Yayınevi İst. | Bütün dünyada güzeller KREM NIVEA Kullanırlar.