Katalog

CUMHLRI\ET MüSSOİİnİrüTı tiAPİSUANE Mussolini, Kralm yanmdan çıkarken nasıl tevkif edildi? Bastarafı 1 inci sahifede gördükten, ahaliye yardım edilmes:ne dair emir verdikten sonra eve dörıdüm. Her zamanki gibi Kafif bir yemek yedim ve bizim evde «musiki salonu> adı verdi^imiz odaya geçerek bir saat kadar Rachele ile konuştum. Karım hsr zamankinden daha fazla heyecanlıydı. Başımıza bir felâket geleceğine dair duyduğu o esrarengiz endişe bu sefer büsbütün artmıştı. Saat 16.30 da sivil gjyindim ve kâtibi hususim De Cesare ile beraber Savoia sarayma gittim. Kral beni kapıdan karşıladı. Gö'rüşmenüz yarım saat sürdü. Aynîacağınnz zanıan Kral beni gene kapıya kadar geçirdi ve elia i gayet hararetli bir şekilde sıktı. Benim otomobil, sarayın sol taraîında duruyordu. Tam oraya doğru ilerlediğim sırada muhafız alayına mensub bir yüzbaşı yaklaşti ve yolumu keserek: « Kral Hazretleri hayabnızı muhafaza etmemi emir buyurdular,» dedi. Ben gene ksndi otomobilime dof ru yürüdüm. Fakat yüzbaşı, aldığı emri yerine getirmek üzere, yolumu çevirdi ve beai biraz ileride bekleyen bir sıhhî imdad otomobiline bindirdi. Tabiî, benimle beraber De Cesare da binmişti. Nereye doğru? İçeride bizden başka iki kişi daha va.dı. Sivil kıyafetli olan bu iki adamm elinde birsr küçük makinelitüfek bulumıyordu. Bunların sı kı bir tarassud ve kontrolu altında bulunduğumuzu anlamıştık. Bu vaziyette, uzun ve bozuk bir yoldan, gittik. Yolun son derece bo7uk olduğu otomobilin sarsılmasından belliydi. Otomobil o kadar sarsılıyordu ki hattâ bazan devrilecek gibi oluyordu. Bir müddet sonra otomobil durdu. Burası, Kralın muhafu alayına mahsus kışlalardan biriydi; ism ni hatırlıyamıyorum Kısa bir müddet durduktan sonra yola koyulduk ve gene biraz gidip durduk. Şimdi de muhafız alayı subay namzedlerinin bulunduğu kışlaya gelmiştık. Koridorda nöbetçıler sıralanmıştı. Hepsi süngü takmış vaziyette ve tüfekleri ellerinde duruyorlardı. Beni komutan odasına aldılar. Subaylar bana karşı çok samimî davranıyorlardı. Badoglio'nun tnektubu 26 Haziran 1943 Dün gece saat birde' General Ferone geldi ve Mareşal Badoglio'nun bir mek tubunu getirdi. General Ferone'yi Arnavudluktan tanırdım. Mareşal Badoglio mektubunda aynen şunları yazıyordu: nuniyetle kalabileceğimi bildirdim. Albay Tabellini'nin bana verdiği malumata göre, teftiş için Rocca'ya gönderılen General, oranırı gene eskisi gibi, yahud da eskisine yakın bir halde bulunduğunu bildirmiş. Pazartesi günü gideceğim. Kıymetli bir hediye Bugün Albay Chirico, Binbaşı Bonitatıbus ve Albay Tabellini ile görüştüm. Hele Tabelli'nin ka rısmın bana karşı gösterdiği nezaketi hiç unutamam. Reçel ve çay gönderdi. Gene bugün konuştuklarım arasında General Delfini ile Yarbay Doktor Caserta'lı Santillo da var. Doktor, Caserta eyaletinin kaldırılmış olmasmdan dolayı çok müteessir. Bu, büyük bir hata imiş! 2 Ağustos 1943 Rocca'ya götürüleceğime dair kat'î kanaatim vardı. Fakat yanılmışım. Salı akşamı, saat ona doğru beni alıp aşağı indirdiler ve General Polito'ya teslim ett'ler. Askerî polis teşkilâtma mensub olan General Polito'yu tanıdım. On yedi senedenberi benimle işbirliği etmiş olan millî emniyet komiseri Pol'.to'nun tâ kendisi. Vaktile ona bir çok müh m polis vazifeleri vermiştim ve o da bu vazifeleri daima büyük bir muvaffakıyetle başarmıştı. Biraz sonra yola koyulduk. Yolda g derken oradan, buradan konuştuk. Ben hâlâ Rocca'ya gidiyoruz sanıyordum. Fakat sonra farkına vardım. Geçtiğimiz yollar ne Flaninia yolu idi, ne de Appia yolu. Nihayet Gaeta'ya geldik, Ciano iskelesine doğru ilerledik. B raz ötede «Persefone» korveti duruyordu. Amiral Maugeri beni gayet nazik ve kibar bir şekilde karşıladı. Gemide Profesör Frugoni'nin damadile tanıştım. Ventotene'de bir müddet kaldık. Fakat şehire çıkmak imkânı yoktu. Ponza adasma doğru yolumuza devam ettik. Saat on bire doğru adaya vardık. GELECEK YAZI: «Tehlike var» denerek hapisanem değiştirildi. c =haberleri Beyaz ekmek imâli G Ü N Ü N m M E V Z U L A R I * HEM NALINA MIHINA Yüz yıl içinde ün limanımıza tfelen v* 516 seyyah retiren Britanic tiansatlant!Şi 26913 gros tonluktur. 1939 basmda, dünyanın büvük gemileri arasında 26 ncı gemi idi. 1930 da meshur İngiliz gemi inşa firrnalanndan Harland and Wolff an tezgâhlannda yapılnuştır. 208 metre boyunda 23 metre enindedir. 20.000 beygir kuvvetinde iki dizel motörile servis sürati 18 mildir. 504 birinci mevki, 549 turist, 548 üçüncü mevki yatağı vardır. Bu gemi dünyanın en büvük gemilerine sahib olan Cunavd White Star Line şirketinin mahdır. Bu tngiliz Vapurculuk şirketi, 1830 da İngiltere ile Amerika arasında muntazam posta nakliyatı yapmak üzere kurulmuş ve 11.54 tonluk Britannia adh, yelkenli ve yandan çarklı küçük bir vapuria işe başlamıştır. Bu geminin 74» beygir kuvvetteki makinesile 8 buçuk mil sürati vardı. 1840 ta Liverpool ile Amerikadaki Boston limanı arasındaki mesafeyi 14 gün, 8 saatte geçmek suretile o zaman için Atlantiği geçme rekorunu elde etmişti. Bu gemi 225 ton yük alabiliyor ve kamaralannda 115 yolcu taşıyabiliyordu. Bu kadar yolcu ile bu gemi süratle İngiltereden Amerikaya getirip götüren bu yandan çarklı gemi, o vakitler büyük rağbet görmüştü. Britannia'nuı yapıldığı 1830 dan 100 yıl sonra, 1930 da aynı kuıttpanya dün limanımıza gelen Britannic transatlantiğini yaptırmış ve Londra ile NewYork arasındaki seferlere tahsis etmişti. Fakat ayn» mücssesenin 1930 dan evvel yaptırdığı daha büyük gemiler de vardı. Bunlardan 1907 de inşa edilmiş olan birinci Mauritania çok meşhurdur. Dört bacalı, dört türbİD makineli olan bu gemi 31,000 tondu ve 25 mil sürati vardı. 1909 da 4 gün, 15 saat, 44 dakikada Atlantiği geçerek mavi kordelâyı almış ve 1929 a kadar, 20 yıl müddetle bu sürat rekorunu muhafaza etmiştir. Yandan çarklı 1154 tonluk Britannia'nın Atlantiği geçme rekorunu 14 gün, 8 saat ile tesis ettiği 1840 senesinden 100 yıl sonra, 1940 ta aynı kumpanyanın Queen Elizabeth adındaki muazzam ve muhteşem transatlantiği, ilk Amerika seferini yapıyordu. 83.673 gros tonluk olan bu geminin, 160,000 beygir kuvveündeki makinelerile 28 bucuk mil servis sürati vardır. Quecn Elizabeth 1936 da hizmeto eirmi^ ve kısa bir zaman zarfuıda mavi kordelâyı almış olan biraderi 81.235 tonluk Qtıeen Mary'dcn daha kısa bir zamanda Atlantiği geçmişse de, harb içindeki bu rekor, mavi kordelâyı almak için tnuay ycn iki nokta arasında yapılmadığından nizamî addcdilmemişür. Mavi kordelâyı nizamî şekilde er> son almış olan gemi Fransızların meshur Normandie transatlantiği idi ki bu gemi Atlantiği 3 gün, 23 saat, 39 dakikada geçmişti. Şimdi artık mavi kordelâ yarışı yapılmamaktadır. Yapılırsa bunu QueeD Elizabfth'in kRzannrağı muhakkrktır. I?u gemi, şimdi İngiltcre ile Amerika arasındaki seferlerini 5 giindcn daha az zamanda yapmak (1) Mussolini, Gerıeral Ferone vasıtasile Mareşal Badoglio'ya gönderdiği cevabm metni şudur: «1 Mareşal Badoglio'ya şah sım hakkmda gösterdiği alâkadan dolayı tesekkür etmek isterim. «2 Kalabileceğim yegâne yer Rocca delle Caminate'dir. Çünkü oradan icab eden anda derhal ba?ko yere gitmem imkânı vAşağıda imzası bulunan Hü vardır. o3 Mareşal Badoglio'ya jttkumet Başkanı, zatıâlinize şunu bildirmek ister ki, yapılanlann nu temin etmek isterim ki, evhepsi yalnız ve yalnız şahsimzın velce aramızda cereyan eden ismenfaatlerine matuftur. Zira birliğtnin hâtırasına hürmeten, bir çok taraflardan ahnan müs tarafımdan kendisine karşı hiç yaratılmıyacak, bet ve kat'i •malumat şahsınıza bir miiskülât Jcorjı mühim bir suikasd hazır bilâkis mümkün olan bütün yarlanmış olduğunu göstermekte dım gösterilecektir. «4 Müttefiklere karşı hardir. «Bundan dolayı duyduğum be devam edihnesi hakkındaki teessürü burada ifade ederken, karardan dolayı memnunum. Zibundan sonraki ikametinizin gö's ra vatanın şereji ve menfaattereceğiniz herhangh bir yerde leri şu anda böyle icab ettirtemin olunması hususunda lâ mektedir. Mareşal Badoglio'nun zım gelenlere emir vermeğe â deruhde ettiği ağır vazijede mumode bulunduğumu derin hür vaffak olmasını dilerim. Bâhustıs fci bu vazife ona, yirmi bir metlerimle bildiririm.» senedir sadık bir bendesi olarak Mektubun altında Badoglio' kendisine bağlı bulunduğum ve • nun kendi elile attığı imzası halen de bağlı kaldığım Kral Hazretleri tarafından verilmiştir. vardı. «Yajastn ttalya! Mareşala cevab yazdım (1) ve «Mussolini.* Rocca delle Caminate'de mem Sanat Okulu Mezunlarına Sesimizi duyurmak için el Tizdeki yegâne vasıta MEVLİDİ NEBEVÎ Drama eşrafından ve eski Emniyet Sandığı Müdürlerinden merhum: SALİH BANGUOĞLU'nun ölüm senei devriyesi münasebetile ruhuna ithaf edilmek üzere 21 ubat 950 salı günü (bugün) Şişlide insa edilen yeni Şişli camiinde ikindi namazını müteakıb 'bir Mevlidi Nebevî okutulacaktır. Merhumu tanıyan ve arzu buyuran bütün dindaşların teşrifleri rica olunur. Banguoğlu AHesl Teknisyenlerin SESİ dergisidir. Türkiye Sanat Mektebleri Mezunları Cemiyetinin yeni bir tertib ve hamle cîarak çıkardığı Teknisyenisrın Sesi Dergisinin X. sayısı önemli davalarımızı ve dîrdlerimizi ele almıştır. Muhakkak okuyunuz. Adres: Teknisyenlerin Sesi P.K. 664 İstanbul M TESEKKÜR Vefatüe yüreğimizde unulmaz yaralar açan sevgili babam VEIİYEDDİN KOCAREŞİD'in cenaze merasiminde buluıunak, bızzat gelmek veya posta ve telefon vasıtasile tazlyclerini bildirmek suretile acılanmıza iştirak buyuran merhumun dostlarile hısım ve akrabamıza teşekkürlerimini lblâğına tavasut buyurmanızı rica eyleriın. Selma Koearefid TURALI Sarıyer Şubesinin elişleri eergisl açtlmıştır. Adres: Beyoğlu İstiklâl Caddesi No. 393 LİON Mağazası karşısında. I AROİM Sl OEVENLERDERNE NEYRİSAL G Ü N D E 1 2 PERTEY T A B L E T Grip, Romatizma ve soğuk algın!''!anna karşı J Hükumet müsaade ettiği takdirSon gelen Amerikan ve İngiliz de, Amerikadan gelen uniarla gazete ve dergileri Hidrojen bombeyaz etmek cıkanlacr.'i bası, yahud kısacası «Hbombası» .Toprak Mahsulleri Ofisinin hakkmda geniş tafsilât ihtiva edidepolarında bekliyen ve Ame yor. Bu tafsilâtl nakletmezden evrikadan gelmiş olan 300 bin çu vel, atom bombası münasebetile val buğday ununun hangi tip öğrendiğimiz malumatı bir an haekmek imâlinde kullanılaceğı tırhyalım: henüz terbit edilememiştir. Bu Biliyoruz ki, herhangi bir cismin unlar 7931 randımanlıdır. Yakın atomu, çekirdeğinde müsbet (pozamanda beyaz ekmek imâline zitif) elektrik şarjlı proton ile, müsaade edilirse bu unlardan elektriğe doymuş yani ne müsistifade edılecektir. Aksi halde bet, ne de menfi şarjı olmıyanpaçal yapılarak bunlardan ş:m neutron (1) ihtiva eder. E'.ektron diki tıpte ekmek imâl edilecek denilen menfi (negatif) şarjlı zertir. re de bu çekirdeğin etrafında devToprak Ofis İstanbul Şubesi reder. Cekirdek elektra münaseMüdürü Enver Güreli, bu me beti, bir çok defalar duymuş oldu6eleyi görüşmek üzere dün ak ğumuz yerinde bir teşbihle, bildiğimiz kâinata benzetüir: Çekirdek=: şam Ankaraya gitrriştir. güneş, elektronlarda bu güneşin errafında, muavyen mahrekler üValinin dünkü tetkilileri Valı ve Beleaıye Başkanı Ord. Prof. zerinde, muayyen devirler yapan Dr. Fahreddin Kerim Gökay dun sabah seyyarelerdir. Bittabi nasıl bizim Arnavutkoy ve Emirgân taraflarını kâinaümız gözün, havsalamn alateftiş etmi$tır. Bu arada Emirgânda Dunya Şımpiyonasma içtirak edecek mıyacağı derecede nâmütenahî büolan gureşçılerımızin kar..p kuracakiarı yükse, atom kâina'ı da gözün, havkoçku gezmiş ve tanzımı için lâzım salanın alamıyacağı derecede küçük gelen emırleri vermiştir. bir kâinattır. Pakistana satılacak Sümerbank Atom çekirdeğinin, bugün için mamulleri Sümerbank Alırc ve Satım ticaret sebebleri izah edilemiven iki huIşletmesınin mudur muavini Sadl Altav susiyeti vardır. Bu iki hususiyet, Ankaraya gitmiştir. Altav, beraberınde atom ve Hidrojen bombalanrun İki arkadaçı oldugu halde oradan Pa imalâtındaki temeli sağlamış olmak kistana gidecek ve Sıımerbank mamul bakımından, fazlasile mühimdir. lerinin satışile mejgul olacaktır. Bu iki hususivetten birincisi şuYunanistandan çimento ithal dur: Atom çekirdekleri bir araya edildi geldikleri zaman, bunların ağırhğı, Memleketin gıttıkçe artan çimento bir araya gelen çekirdeklerin münihtiyacını karşıiamak maksadıle bir çok memleketten ithalât yapılmaktadır. ferid ağırlıklannm yekununa müBu meyanda Yunanistandan da 1000 savi değildir. ton çimento ithal edılmiçtir. Bunun 300 Bu birinci hususiyetl, daha iyi tonu dun İskenderun limanına çıkarıl. anlaşıhr bir şekilde izah pdebilmek mıstır. Sis yüzünden va^ur seferleri için bir misal vereîim. Bu misal farazî olacaktır. Yani bu misali. anaksadı cak bir hâdiseyi anlatmak için orDün sabahki kesif sis dolayısile saat 9 30 a kadar Üskudar ile Köpru taya koymaktayız. Aksi halde, taarasında vapur seferleri yapılamamış biatte böyle bir hal varid değildir. tır. Boğazın ileri kısımlarında sis. saat Şimdi, farzedclim ki elimizde on 11 e kadar devam etmiş ve bu yüzden iki tane elma var. Bu on iki elmabazı vapurlar rötar yapmışlardır. yı teker teker tartıyoruz. Sonra, Kuruçeşme Kömiir Parkı bu teker teker elde ettiğimiz tarKuruçesrnedeki buyuk Kömur Parkı tıların yekununu yapıyor, ve menın beg otomatlk vinci yerlerine takıl selâ, bu yekunun iki kilo beş yüz mıs ve bütün tesisat tamamlanmıştır. Dunden itibaren Denizyolları Jdare fîram olduğunu tesbit ediyoruz. si..e aid körr.ür silepleri yuklerini Parka Gene farzedelim ki bu aynı elmabosaltmaya başlamıştır. ları dikkat edin aynı elmalan bir Mart ayı başında, Kömür Satıs ve kesekâğıdı içinde yani hepsi bir Tevzi muessesesi b"olan Park'.akl bi arada olarak tartıyoruz. Bir de ne nalara taşınacaktır. Parkın biltvin içlerl mart 15 te ta görelim? Bu defa elmaların ağırmamlandıktan sonra açılış tdreni ya lığı azalmış, iki kilo dört yüz gram olmuş değil mi? İşte mantık, ve pılacaktır. «Tarsus» vapurunu kiralamak bittabi fizik kaidelerine uymayan bu farazî misal, elma yerine atom istiyen firmalar Denizyolları Idaresinin Tarsus vapu çekirdeği bahis mevzuu olduğu tak runu. nisan ayında Katohk hacılarm dirde hakikattir. hususi seferlerine tahsıs etmesi büyük turist finnalarını harekete getirmij Atom çekirdeğinin ikinci garib tir. hususiyeti de şudur: Bazı büyük Birçok yabancı yirketler. gemiyi kl çekirdekler (mese'.â Uranium çeralamak İçin. mı aid şart'.arla tekl f kirdekleri), ihtiva ettikleri çekirlerde bulunmaktc'dırlar. Bu arada. Yataklı vagonlar şirketi. Amerıkan Eks dek yekunu bu büyük çekirde&in pres kumpanyası ve Cosulich firması muhtevasma müsavi iki orta boy krtıvaziyerler işint müştereken yapmak çekirdekten daha ağır gelmektedir. liîere Detıizyoîları Idaresine müracaatta Bu ikinci hususiyeti izah edebilbulunmuçlardır. Gemiyi kiralamak istiyen firmaların mek için de, gene aynı şekilde tateküfleri, İdare için daha kârlı gbnıl. mamile farazî bir misal verelim. düğü takdırde Tarsus vapunına kru Farzedelim ki, elimizde içi elma vaziyerler tertib ettirmekten vazgeçi dolu kocaman bir sepet var. Bu lerek. geminin muayjen bir müddet sepeti tarüyor ve icinde elmalarm. için kiralanması da mumkun gorui darası çıktıktan sonra. meselâ beş mektedir. Bununla bşraber henüz kati kilo üç yüz gram geldiğini tesbit bir karar verilmemMir. Denizyolları. bütun teklifleri ayrı ediyoruz. Sonra bu sepetteki elmalan iki küçük sepete bölüyoruz ve ayrı incelemektedir. bu iki sepeti tekrar ayrı ayn tartıSoğu.k hava deposu tstanbulda kurulacak soğuk hava yoruz. İki sepetteki elmalarm adeposunun yerini kati surette tayin ğırlık yekununu yaptığımız zaman etmek üzere yakında Toprak Ofısi Ge bir de ne görelim? Darasız elmalar nel Müdürlüğunden bir heyet sehri beş kilo iki yüz gram çekmiyor mize gelecektir. mu? İşte, bittabi elmalar için haVeliefendi Yanş sahası hâdisekikatte varid olamıyacak bu dusinin duruşması rum, elma yerine atom çekirdeği Veliefendi at yarışları sahasında hâ bahis mevzuu olunca, hakikattir. dise çıkararak buradaki tesisleri yağma etmek ve yakmaktan sanık Sergis, Şimdi burada, atom çekirdekleriHaçik ve suç ortaklarının muhakeme. ni bir kenara bırakarak Einstein'ın lerine dün 2 nci Ağır Cezada başlanmıjtır. Dünkü oturumda sanıkların meşhur nazariyesini bir cümle ile hüviyetleri tesbit edîlmis, kendileri hatırlatıverelim. Büyük ilim adasorguya çekilmişlerdir. mı, 1905 te enerji ile kütle arasınSanıkların hemen hepsi de hâdise daki münasebeti, kısaca E = m C 2 ile alâkaları olmadığını söylemlslerdir. olarak tesbit etmiştir. Sakm karşıMuhakeme gelmiyen şahidlerin çağırı mızda riyazî, fizikî bir formül gölıp dinlenmeleri için bir başka gune bıralalmıştır. rüp, hele bu formülün cnazariyesi yeryüzünde ancak bir kaç kişi ta( Küçük Haberler j rafından kavranabilir» şöhretini kazanmış olan Einstein'ın formülü • MÜNHAL bulunan istanbul Bele olduğunu düşünerek, pek derin, diyesi Veteriner Müdürlugune Pendik anlaşılması pek güç mevzulara girBakteriyolojihanesi Eski Müdürü Mudiğimiz zehabına kapılmıyahm. Bu zaffer Bekman tâyin edilmistir. •• ÜNrVERSİTELİ gencler, merkezi formülde cE» enerji, «m» kütle, * İstanbulda olmak uzere «Gene Tıirkler «c» de ışık süratidir. Bu formülün Cemiyeti» ismi altında bir cemijet ifade ettiği mana ise şudur: Enerkurmuşlardır. ji ile kütle, birbirlerine ayrılmaz • 5 MARTTA şehrimizdeki bütün Halkevlerinde bir Müdafaai Hukuk gü bağlarla bağlıdır. Hakikatte madnü tertib edılmiştir. O gün, Müdafaai de, «donmuş» enerji demektir. Mad Hukuk ve M. M. grupundan hayatta de ile enerji arasındaki fark bir olanlar toplantılara davet edilmişlerdir. hal, bir şekil farkmdan ibarettir. Bu teşebbüs şimdiden büyük bir alâ Madde enerjidir, enerji maddedir. ka uyandırmıştlr. • ŞOFOR Mehmedin ldareslndekl Einstein'ın anlaşılması güç tarafı, 2081 numaralı taksi dün saat 11 de bunun neden böyle olduğunu riyaAnkara caddesinden geçerken direksiyo zî bir şekilde izah ve ispat edişinuna arız olan bir aksaklık yüzünden dir. Bir kere ilim ve fenni bu riyaİkbal kitabevinin vitrinine çarpmıştır. zî izahatı anlayacak kifayetteki • BUGÜN saat 18 de Teknik Üniversite konferans salonunda Ankara kimseler tarafından bu formül bir Devlet Konservatuvarı keman profesörü hakikat ifadesi olarak kabul edilNecdet Remzi Atak ve talebesi Haluk dikten sonra, biz de kısaca neticeyi Onanır, piyanlst Y. Müh. Ömer Refik kabul eder, gerisile uğraşmayız. Yaltkaya refakatinde bir keman konseri Şu halde, bizi alâkadar eden enerji verecektir. • 24 ŞUBAT 950 cuma günü saat 18 ile madde, kütle arasında bu müde Şı$li Halkevinde sanatkâr İ. Galib nasebetin mevcud bulunduğudur. Arcan tarafından (Turk Tiyatrosunda Madde ile enerji arasındaki bu Merhaleler) mevzuunda bir konferans verilecektir. münasebet mevcud oldukça, atom • ANKARA Konservatuvarı Profe çekirdeklerinin yukarıda izah ettisörlerinden Necdet Remzi Atak tara ğimiz hususiyetleri de büyük bir fmden 22 şubat 950 çarşamba akşamı saat 21 de Kadıköy Halkevinde bir keman konseri verilecektir. (1) 1933 te, ilk defa ve doğru Piyanoda kenidisine Ömer Refik Yalt olarak, neutron veznini tesbit etkaya refakat edecektir. tikleri zaman, fen adamları, pro+ ETIBBA Odafinın genel toplantısı tondan biraz daha ağır olan bu zer25 2 1950 cumartesi gunu saat 13.30 da renin radyoaktiv olduğu faraziyapılacaktır. yesini ileri sürmüşlerdi. Bu faraziyeye göre neutron, elektrik şarCEMAZİYELEVVEL 4 SALI jı, negatif şarjlı bir elektron iltisakile doymuş bir protondan ibaM V ? retti. Mantığa uygun düşen bu fa3 0 raziye, neutronun ele avuca sığmaması yüzünden ispat edilemiV. | 6 48 12İ2: 15.27 17.49 19~20l 5J&9 yordu. Nihayet evvelki hafta bu E. i ı.oo 6.39 9.38 12.00 1.31 11.20 faraziye de, bilfiil, ispat edilmiştir. iki Bir ilim adamı gözile, Hidfojen bombası nasıl olabilir? ehemmiyet kesbetmektedir. Dikkat edilirse, her iki hususiyetin de neticesi bir ağırlık kaybıdır. Ya kaybolan bu ağırlık ne oluyor? diyeceksiniz. İşte, bu kaybolan ağırlık, kütle halinden, madde halinden çıkarak serbest enerji haline inkılâb eden enerjidir. Atom bombası, faraz! misalimizde büyük bir elma sepetinin iki küçük sepete bölünmesi yolile elmalarm tabil farazî olarak ağırlık kaybetmesine benzemektedir. Yani atom bombasında büyük Uranium çekirdeği parçalanmakta ve Krypton ve Barium gibi diğer iki kimyevî unsur çekirdeği meydana gelmektedir. Bu iki unsurun çekirdeklerinin münferid ağırlık yekunu, Uranium çekirdeğinin ağırlığından daha azdır. Gerçekten Kryp ton'un atom numarası 36, Bariumun atom numarası 56 dır. Yani ikisinin yekunu atom numarası 92 olan Uraniumun atom numarasma müsavidir. Halbuki Krypton'un atom ağırhğı 82,7, Barium'unki ise 137,36 dır. Yani ikisinin mecmuu 220,06 tutmakta, halbuki Uranium'un atom ağırhğı ise 238.14 ü bulmaktadır. Demek oluyor ki arada 238,14 220.0618,08 lik bir atom ağırhğı kaybı vardır. İşte Hiroşima ile Nagasaki'yi harab etmiş olan bombadaki enerji de bu ağırlık kaybının neticesi olarak serbest kalan enerjidir. Bu tarzda enerji istihsaline atom daha doğrusu atom çekirdeği «parçalanmssı» yolile elde edilen enerji denilmektedir. H bombası ise, kesekâsıdı farazî misalimizrleki tarzda bir ağırlık kaybmdan faydalanmaktadır. Bu farazî misalde, nasıl teker teker tarttığımız elmaların ağırhğı. bunları bir kesekâğıdına koyduktan sonra, bir arada tarttığımız zaman elde edeceğimiz ağırlıktan daha fazla çıkmış ise, Hidrojenden başlayarak Helium elde edildiği zaman da bir ağ''k k^vbı ile karşılaşmaktayız. tşte bu enerji kaybına tekabül eden enerji de Hbombr>;mda ku'İEnılacak obn T.^rjidir. Bu, atom «birlesmesi» yolile elde edilen enerjidir. Hidrojenden başlayarak Helium nasıl elde edilir? Bu sualin cevabı Hidrojen bombasmın nasıl yapılabileceğinin cevabıdır. Hidrojenin Helium'a inkılâbı. atom fiziğinden, atom bombasmr'.ın evvel bilinen, müşahede edilmiş olan bir tabiat hâdisesidir. Hattâ diyebiliriz ki bizim kâ'natım'z. küremiz esas enerjisini Hidrojenin Helium'a inkılâbına med>undur. Zira güneşte, 20 milyon santigrad derecpsindcki tasavvuru dahi bizim ölçü ve imkânlarımızla mümkün olmıyan bir hararet derecesinde, bir takım girift ve zincirleme atom reaksiyonları neticesi, Hidrojen Helium'a inkılâb etmektedir. Bu reaksiyonda karbon ve Nitrojen de rol o>*namakta ve Hidrojen'üı Helium'a inkılâbı 6 milyon sene sürmektedir. Fakat bir taraftan bu zincirleme reaksiyonların tamamlanması 6 milyon sene sürerken, diğer taraftan güneşte, her saniye, bu 6 milyon senelik muameleyi tamamlamış, Helium'a inkılâb edebilecek durumda Hidrojen mevcud olduğundan, her saniye güneş bu enerjiyi «imal» edip radyasyon yolile kâinata sevketmektedir. Görülüyor ki en basit şeklile Hbombası muazzam hararet derecesine ve dile kolay gelen uzun zamana mütevakkıftır. Bu harar«t derecesini nereden bulmalı? Bu uzun zamanı nasıl kısaltmalı? Hidrojen çekirdiklerini «birleştirerek» nasıl Helium elde etmeli? Atom bombasmdan evvel, bu «nasıl» lar aşılması imkânsız manialar halindeydi. Halbuki 16 temmuz 1946 günü, ilk tecrübe atom bombası alamogorodo'da infilâk ettiği zaman, küçücük bir lâhza boyunca bombanın merkezi, Hidrojen'in Heliuma inkılâbını sağlayacak derecede yük sek, muazam bir hararete ulaşmıştır. İşte bu andan itibaren ilk büyük mâni devrilmiş ve Hidrojen bombası bir ihtimal olarak belirmiştir. Tabiî ikinci mühim dava, 6 milyon senelik zincirleme reaksiyonların neticesini bir lâhza içinde başarabilmek meselesidir. Yani Hidrojen'i Helium'a inkılâb ettirmek için gereken «iptidaî madde» lerin, atom bombası içinde 20 milyon derecelik hararetin belirdiği o kısacık anda bütün diğer muameleleri, reaksiyonları bitirmiş ve sırf hararet muamelesini bekler bir hazırlıkta bulunması icab etmektedir. Tıpkı her saniye güneşin sathında Helium'a inkılâb eden Hidrojen gibi.. Bu i'ptidaf maddeler neler olabilir? İlk akla gelen «ağır su» daki hidrojen, izotopu, deuteron'dur Bildiğiniz gibi izotop, kimyevl hassalan aynı olduğu halde atom bünyeleri değişik maddelerdir. Atom bombası münasebetile bir çok uranivun izotopları olduğunu hep duyduk. Bu arada «ağır su> lâfını da işittik. «Ağır su» tabiatte, çok az miktarda, bayağı su içinde mevcuddur. Ağu suda hidrojenin yerini, iki atom ağırlığındaki hidrojen izotopu olan Deuterium almış bulunmaktadır. Hidrojenin ayrıca üç atom ağırbğmda, yani çekirdeği bir proton ile iki neutrondan müteşek E M. Kenan tiumun serbest bırakacağı «ıerji, 140 bin ton dinamitin infilâk kudretine muadildir. Fakat, hidrojen bombasmda, atom bombasmda olduğu gibi bir kütle tahdidi yoktur. Atom bombasına konulacak uranikil tritium ismi verilen diğer bir tım miktarı bir hududa tâbidir. Bu işılam3z. Aşıldığı takdirde infilâk izotopu daha mevcuddur. Güneşte 6 milyon sene süren re , istendiği zamanda değil, kendiliğinaksiyonda, zamanm yüzde 99.97 si den, bu hududun aşıldığı anda vâhidrojenin bu üç protonlu izotopu ki olur. Esasen atom bombasmın nu karbona eklemeğe çalışmakia istenildiği zamanda infilâk ettirilgeçmektedir. Şu halde Hbombasın mesinde de bu hassadan istifade da alelâde hidrojen değil, hidrojenin olunmaktadır. Hidrojen bombasmbu üç protonlu izotopunu kullan da, hidrojen miktarı, böyle bir tahmak icab etmektedir. Gene gü dide tâbi olmadığma göre, istenineşte, 6 milyon senelik muamele len miktarda arttırılabilir. Böyleneticesinde 500 milyon ton alelâde likle hidrojen bombası, en büyük hidrojen, 496 milyon ton 4 atom ve atom bombasmdan 1000 misli daha zinli heliuma inkılâb etmektedir. şiddetli yapılabilir. Hattâ, meselâ, Aradaki 4 milyon tonluk fark da, bütün bir gemiyi hidrojen bombası her saniye güneşte, enerjiye inkılâb haline getirip, düşrnan limanında eden ağırlık kaybıdır ki bu 100 infilâk ettirmek mümkündür. Böykadrilyon kilovat saate muadil bir le bir infilâk, bir yıldınn parçaenerjidir. Bu muazzam enerjinin lanması kabilinden astronomik bir takriben sekizde yedisi, karbona infilâk olur. Zira yukarıdaki hesaeklenmiş olan tritiuma bir proton ba göre, gemi 1000 ton olsa, bu indaha eklenmek suretile bunun he filâk 1000X1000X1000X140 ton yaliuma inkılâb etmesinde, yani en ni 140 bin milyon ton dinamit infison safhada serbest kalmaktadır. Bu, lâkına muadil olacaktır. tabiatte, fizik kaidelerine göre isAtom bombasmda, azaml miktar tihsali mümkün en büyük atom tahdidi gibi asgarî miktar tahdidi reaksiyonudur. de vardır. Aksi halde infilâk vuku Amerikada atom âlimleri, tritium bulmamaktadır. Hidrojen bombası imali yolunu buhnuşlardır. Bu hid için böyle bir tahdid yoktur. Bu rojen izotopu üzerinde geniş araş bakımdan hidrojen bombası, Rusya tırmalar yapmiîlar ve atom ener gibi uranium kaynaiları az olan jisi komisyonu, en son raporunda bu devletlerin daha kolaylıkla imal araştırmalardan, pek üstü kapalı edebileceği bir bombadır. bir şekilde bahsetmiştir. Ayrıca diHidrojen bombasının bu de korğer bir unsurun, lithium'un üzekunc tarafı mevcuddur. Acaba bomrinde durmuşlardır. Tabiî halinde ba infilâk ettikten sonra, zincirlebir maden olan lithium da protonla me reaksiyon, tabiatteki hidrojene veya tritiumla birleşmek suretile, iki ayrı tarzda, helium vermekte de tesir edecek mi? Havada hidrojen enderdir. Fakat denizlerde dir. mebzulen mevcuddur. Ya bomba Şu halde hidrojen bombasmda infilâkından sonra, denizlerdeii hid kullanılabilecek iptidaî maddelerin rojen cîe bomba reaksiyonuna tâbi başında hidrojen izotoplarüe lithi olur, zinciıleme reaksiyon denizîoum gelmektedir. Hidrojen izotopları re de intikal ederse? O halde «şu pek hafif gazler olduğu '.çin, bun fen adamları oynaya oynaya nihaların yerine .bunları ih'iva eden yet bir gün dünyayı göbeğinden diğer kimyevî terkibler koymak çatlatacaklar» tasası bır hakikat mümkündür. olur ve gerçekten dünya göbeğin• Lithium hydride. bunlardan bi den çatlar. Hidrojen bombası üzeridir; zira hem lithiumu hem de rinde çalışan fen adamları, bunun tritiumu ihtiva etmektedir. varid olamıyacağın;, zira, hidrojen Hidrojen bomıbasmın mütehammü bombasmda iptidaî maddeîerin muçekli i?e, atom bombas.na, yukarı ayyen bir nisbet dahilinde bir aradaki iptidaî maddelerden birinin ya gelmiş olması gerektiğini, halveya bir kıçının ilâve edilmesin buki deniz suyunda bu şartın mevden ibarettir. Böylece uranium cud olmadığmı iddia ediyorlar. Faparçalamr parçalanmaz, intişar kat herhalde onlar da, ilk hidrojen eden muazzam hararet, hemen ci bombası tecrübesini deniz kenarınvardaki hidrojen çckirdeklerini ha da yapmak istemiyecekleıdir. Maarekete geçirecek, bu ;e.tirdeklerin zaüah «ya tutarsa?» pek çoğu heliuma inkılâb edecek bu arada da ağır'.ık kaybı r.eticesinde, muazzam bir enerji intişar GÜLER İPF.KMAN | \ etmiş olacaktır. ile Bu muazzam enerji ne kadar.lır? Nazarî hesa'clara göri bir kilo hidCAHÎD ŞAHOĞLU rojenin heliuma inkılâb etmesi, bir kilo uranium çekirdeğinin parçaNişanlandılar. lanmasile intifar eden enerjir.in tadır. İstanbul 19 '2 '950 yedi misli enerji intisarına sebebiLim?nuni7.a gelen B.ü^nnic'in yet vermektedir. Yani bir kilo trii mensub bu'i'tuli'ğu Cı nard \Vbito ' Star Lhıc şirketi. dün? anın en büyük gemüerine sahibdir. Bugün bu j kumpanyanın işlctüği muhtclil ' buj'tiklükteki yolcu gcmilcriniıı sayısı 15 tir. Brnîarın iki tanesi harb irînde, dört tanesi de harbden sonra yapılmıştır. Firmanın en yeni gemisi 30.000 tonluk Carcnia'dır. Bu yazıyı yüz yıl içinde denizciliğin ne kadar ilerlcdiğini RÖstcrır.ek için jBzdım. 1154 tonluk Brit?nnia ncrcdc, 83673 tonluk Quecn Eliî.bclh neıcde? Okuyucularımdan bir rica Bzı okuyucularım adres '•Eimedcn denizciliğe aid bazı sualler soruyor ve bu sütunda cevab vermemi istiyorlar. Daha evvelce de bir kaç defa yazdığım gibi, yer dariığı yüzünden, denizciliğe meraklı okuyucularımm, yalnız kendilei'îii ilgilendiren suallerine cevab veıemiyorum. Adreslerini bildirirleıse, meraklaJinı mektubla tatmin etmeğe çalışırım. Kan I ı BU AKŞAM İ SİNEMASINDA Baş R o l l e r d e : Kate de Nagy Jean Servais Roger Karl BİR FRANSIZ FİLMt BAŞLIYOR. Bize yeni dünyalar kazandıran çelik iradeli, sarsılmaz azimli kahramanların şanlı hayatı PERŞEMBE AKŞAMI Lâle ve Elhamra'da ( R E N K L İ ) KUTUP JOHN MtLLS KÂSİFLERÎ DERK BOND un ( Scott Of The Antarctic ) Güney Kutba yapılan büyük seferin filmi. / J ^. J%, J%. Sinematı Yann akşam 21.15 ten itibaren zafer galası. 7 Büyük Yıldız DOUGLAS DOUGLAS FAİRBANKS Jr. JÖAN BEI^ET GEORGE SANDERS GEORGE BANCFORT JOHN HOWARD Alan Hale, Vin :ent Pr ce Geçen vılın tütün ihracatı Geçen 1949 yılı. tütun ihracatımız bakımından bir rekor senesi olrnuştur. Geçen yıl içinde memlekeümizden ihlac edilen yaprak tutun miktarı altaış milyon kilodur. Buısun 25 milyon kilosu Amerikaya, geri kalanı Ingıltere, Almanya ve diğer Avrupa menüeketlenie Mlsıra satılmıştır. Geçen yıl. tutun ihracatçı müesseEeleri içinde dışanya en îazla tütün satan şirket, Türk Tütün Limited Şirketi olmuştur. Bu şirket dokuz muhtalif memlekete yedi milyon kılodan fazia tütün satmağa muvaffrlt olmuştar. Basın balosu Bu yıl Basın balosu 18 mart cumartesi akşamı Taksim Belediye Gazinosunda yapılacaktır. Dün bu münasebetle memleket'.ı seçkin şahsiyetlerınden. sanatkârlarmdan murekkeb b r komlte Gazetcciler Cemiyetinae toplanarak hazırlıkları gözdcn geçırmiş ve bir çok surprlzler hazırlsmıştır. Bir hırsız rnahkum oldu Beyoğlunun mühtelif yerlertnde hırsızlık yapan îbrahim adında 17 yaşlarmda bir gene dün, bu suçlarmdaıı dolayı 2 nci Asliye Ceza mahkerr.esme verilmiştir. İbrahim duruşınası sonunda 9 ay 22 gün hapse mahkum edilmiştir. CUMHURIYET Nüshası 10 kuruştur Haric Abone şeraiti Turkıye İçin icin 3C0 Kr. 600 K r . Bir ayhk 800 • 1600 > Oç ayhk 1500 • 2900 • Altı ayUk 2800 • 5400 > Senelik D 1 K K A T Gazetemize gondcrilen nvak ve voztlar ne$redilsin, edilmesin tode olunmaz Hinlardan m««ullyet kabol *"*•«« KANLI DÖVÜŞ < ok. au» Trç Airikanın balta girmemiş ormanlarmda korkunç bir define arayıcıhğının kanlı hikâyesi. Binbir esrar ve dehşet Zehirli oklarla saldıran vahşilerle yapılan ümidsiz ve kanlı boğuşmalar Binbir tehVce ortasmda tek bir kaduı Ümidsiz bir aşkın çılğına çevirdiği yedi erkek Aşk Heyecan Macera Tehlike Vahşet Mücadele. • Yerlerinizi ayırünız. Tei: 40380. M M ZENİT FİLM •