Katalog

| GÜNİİN İKTİSADÎ HADİSELERİ s Türk tütiinü tehlikede! Yazan: Dr. H. A. Türk Tütüncüler Birliği Genel Sekreterinin yeni rekoltenin 100 milyon kilo olması münasebetile gazetelere verdiği geçen günkü beyanatında dikkati ayrıca çeken bir söz vardı. Sekreter diyor ki: «1944 te Almanya ile münasebetimiz kesildikten sonra 4 sene Almanyaya tütün satamadık. Bu devre zaıi'mda Amerikan firmalan Almân.aya kendi tütünlerini sürdüler ve müstehlikleri kendi tütünlerine alıştırdılar>. Bundan anlaşıldığma göre, Amerikanın Virginia tütünleri eski ve sağlam müşterimiz Almanyada bir kaç yıldanberi tütünlçnmi j zin yerini tutmuş, Türk tütününe alışık Almanlar şimdi Virginia'ya ahşmışlar. Ahşılan bir zevk kolay bırakılmaz derler. Hele bu, kuvvetli i.^sal ordularuıın ve geniş Amerikan sermayelerinin tazyikile sürüien Virginia tütününün lezzet ve zevki i<=e, ; onu bırakmak ve bıraktırmak bi sbütün güçleşir. İşin gerçeği Vu olmakla beraber, biz gene, harb scnuna kadar Türk tütünü îlmak itiyadmda iken harbden sonra ou itiyadı birdenbire kaybeden Alm&nyaya, ne yapıp yapıp en a#ağı eski miktarlarda tütün satmak çarelerini aramalıyu. Çünkü, satış sahalarımiz daralmaktadır. Türk tütünü tehlikededir. Tiıtünümüzün müdafaası dav.ısında, zevklere karışılmaz diyerek âtıi kalmakta devam edersek. Virginiaya en son alışan Almanlara larşı da, bundan önce Türk tütününden ayrılan ve Virginia'ya bağlanan İngilizler ve başka milletlere karşı yaptığımız gibi, kolları kavuşturup önümüzdeki hazin maceranın seyrine bakmak lâzım gelecektir. Fakat unutmryahm ki, şu terakki asrında zevklare bile kanşmak ve istikamet vermek usulleri vardır. Bize düşen. o uspller nelerse :>lıp başkaları gibi kullanmak, yalmz Almanyada değil, tekmil dünyacla arkadan vurulan TSirk tütününü kurtarmaktır. Bunu böylece l iırekte gecikir, ayaklanmıza gelen al:cılara bakarak, işte ayaklanmıza gfcliyorlar diye aldanırsak, birer birer kapanan dünya piyasalanrada tütünümüze yol açm& güçîeşecektir. Normal iktisad yolu.Tİan satatmzsak, diplomatik yoldan satanz da diyemeyiz. Çünkü, anormal şekilde bazı yıllar ştı veya bu ro'îml kete belki saüşlar yapabiliriz. I'ükat istikrarh bir millet iktfsadı ge':şigüzel idare edilemez. Döviz tcrskü münde her yıl başta fieldiği gibi, . 1948 de de 173.471.000 Hralık ihra1923 tenberi iki intihab devıesi catla başta gelen bu eşsiz rnalısuseçilmemekle beraber Knn'iııünkr •Tarsusi vapurunun yolda kalması lümüzün geleceğini, oynak diplomadolayısile femirden İstanbul yolcula >Meclisinde mebus ve 1929 da nazıi tik tesadüflere bırakarak değil, Açıkça konuşalım, tütünlcrimize nııı alan emektar «Kadeç» gemişi bir dahi olmama ragmerı ben hâlâ parmüsbet ekonomik esaslara d.yaya dış piyasalardan rağbet uyandır haylı gecikme ile dün sabah Hmanılarrvento «istemini öğrenmekteyiın, muvasaiat etmlştir. «KadfeşVfeıi rak emniyete almak, kaySu i a r ! >' msk için hiç bir şey yapmıyoruz. Sftııza çıkan yolcular, gecikmeden ziyade. Ben. bizzat bu parlamento Sisre'tri' zın en ciddisi olmak lâzım gelir. Halbuki. ne garibdir, başkaiarırun haçka bir husus hakkında çlkâyetlercle nin defiştiğini ve yeni şartlara uy*** tütünlerimizi propaganda etrr.ekle bulunn^u^lar ve gEzetecılerden. TJeniz duğunu gördüm. Bu. onun yaşayan olduklannı görmsktpyiz. yolları İdareslnin nazarı dikkatint çek bir müessese olduğunu gösterir. FaSon zamanda türlü vesilîlerle meşgul Almanyada çıkan me!c.:r.i İ5temislerdir. Hâdise çudur: kat parlamentonun böyle gelişmeled Türk tütünü aleyhine sözler soyıen Geçende, Batı Bu seferi vTarsus' vapurunun yapa ve değişmeleri ister Britanyah, ismiştir. Bunlara bir kaç misal \er maruf bir gazetede. nadide mahsu cağı ve ıTars;ıs > ta ikinci, ücüncü mek suretile, tütünümüz aleyhine lümüzün eşsiz vasıflarını sdebî bir rnevki yer bulunmadığı için İzmir acen ter yabancı olsun, herhangi bir rr.ü' dille canlandıran yarım sahifMik açılan cephe hakkında bir fikir tası. 50 52 57 liradan biletleri sat şahidin İngiliz parlamerito siitemini vermek isteriz. Marshall yardnnını koskoca bir ilân gördük. Bu Mânda, mıçtır. Lâkin tTarsuS" un yolda kal anlamasını kolaylaştırmaz. tütünün gerçek tadını duymak is ö;ğı ve seferi «Kadeş» in yapacağı paylaşmak üzere geçen yıl Pıri ' Orada görülen eski şekil de îdetanlaşılınca acenta 50 52 57 Jirahk toplanan 19 mernleketbı Cyelerin tiyenlerin Türk tütününü arama biletleri .Kadeş ir. biletlerile değiştl lerin hâlâ yaşamasına aldnnmsmaden olan Türkiye ile Yunanistan lan tavsiye ediliyor ve ruhlara fü rcceğmi ilân etmiştir. * lıdır. Bu ne, Nuh nebiden kalma yardıma giren bazı m^m'.eketlerin kun ve neşve vermek için Türk ••Kadeşıte bu kadar çok birinci mev bir müessesedir? Bu ne derebeylik kendi tütünlerini airıadıklarınclan tütününün yükselen musannâ hsl ki kamara bu'.unmadifei iç:r. bazı yol bakayası bir yadigârdır? Her ne şıkâyet eünişlerdir. Murahhastardan kalarına bakmak yeter deniyordu. culara. rıza^riî? îkinci mevki kani'ra pahasma olursa oîsun bunu zamafakat kendilerine bazıları bu şikâyetlcri dinlemek in Mcmnunlukla görülüynr ki. geçen bileîıeri verilmiş. hiçbir fark ödenmemiştir. Halbuki nın ihtiyaçlarına uydurun diyenler tememiş, Türkiye ile Yunanistarun yılın tesadüfî satışı bir tarafa, eski • Kadoş.ı in biletleri 40 lira kadardır. şekli esas yerine ahyorlar sanırım telâşlı hareketlerini müz'ic diye rekoltelerimizin yansına kadarırlı Acenta. istiyenlerin bilet paraierını Neticelerile hükmederek söyleyebibur.Iarın içinden vasıflandırrmj'srth. Bunlar. Hıün almakta iken. son zaman'ırda bu aynen iade etmiş. lirim ki bizim parlamento dünyakonusunu vesile tutarak, Türkiy itiyadmı kaybetmiş görünen Alman acıkgbz olanlar. iade edilen paralartle nm en amelî, en son moda, makîayeniden bi>t satın almak suretile farve Yunanistanın Marshall îoplantı yada. Türk tütünü tiryak'.Hğini yekı kurtarabilmişlerd'.r. Biletlerini de dına en uygun bir kuruludur. Bisına tabii üye oİ3rak m:. yoks; niden uyandırmağa çalışan vcf&Iı ği^tirenlerin fark paraları ise, bilinmez lim «skiye rağbetimizin pratik fayAîmanlann nesli tükenmemiştir. stratejik sebeblerle mi katıldıkları neden. İdareye kalmıştır. dasını görmiyenler hata ederler. m ve Batı devletlerini kaV.tındırms' Bu, hayırlı bir alâmettir. T.?rp.enniBu işte bir yanlışlık olduğunu haklı Meclis Reisine verilen bu armalar r maksadile hazırlanan Marshall r.lâ miz benzer hareketlerin baska mem clarak ileri süren 3 olcular. Denizyoüarının fark paralarim iade etmesini Is bütün bu şatafatlar, niçindir? Ona nile bu iki memleketin ügileri n leketlerde de olmasıdır. karşı yapılan bu söz ve hareket iholduğunu sormuşlardı. Ancak, tek el ses çıkarmaz. Bu temektedirîer. tiramlarının sebebi nedir? Onun Kurban Bayramı İkinci misal bazı İngiliz uzrran reklâmlara kendi cephe.Tiizdci de başındaki uzun saçlı peruka, arkalarının ifadelerinden alacağız. Hvn katılmamız lâzım geliyor. ITem biz. namaz vakitleri sındaki kaftan nedir? Meclise gilara göre, Türkler koku ve lezzeti ayrıca lâbcıaruarlar kurarak ytni Diyanet İşleri Başkanlığı Muvokîcit rerken ve çıkarken ve onun kürsüni (arom) Avrupalılarm ks\bettik yaprak ve hEiman tecrüijelerine Uğinden: sü önünden geçerken niçin iğilini 10 zilhicce 1368. 3 ekim 1949 pazarleri Türk tütününü yetişürmeğ> girişmeli, tecrübelerimiiin kıynietli yor? Müzakereler esnasında «satesi günü Kurban Bayramı namaz vaçalışmamalıdırlar. Bu beyhuıi neticelerini dünyaya yaymlamahyın üye>, tsayın ve zarif». kitleri memleketin her yeri için aşa emektir. Onun yerine başka şeyle yız. Sanıyoruz ki, böyle ç^lışır ve ğıda gosterümistır: ve edibı, «gayet sayın centilmens arasmlar. Düne kadar Batı Avru tütünlerimizin müdafaası ugrunda. 1 Vasati mahallî saatle gösterilen diye eski ve terkedilmiş tâbirlerl? f palıların buğday, Pna. sü . et ihti millî sermayelerimizi bilgilerimize evkata o mahallin 30 derece şark! en keskin ve sert muarızların biryaclarmı sağlayan Tuna bölgesi bı katarak büyük ölçülerde TiobHize Criniç tuîüne göre saat farkı tatbik birlerine karşı gösterdikleri nezave 1 saat de ilâve edüerek kullanılan gün kapalıdır. Gönirtüşe göre dah eder ve •geri dönmez kararlarla işi ketlerin ne manası vardır? yaz saatile njma2 vakti bulunur; da kapalı kalacaktır. Türkiye, Tu ele alırsak, füsunlu cevheri, E&tı 2 Ezani saatle gösterilen evkatta Meclise ilk defa giren mebuslar, na bölgesinin yerine geçsin. ihra memleketlerinüı artan gamını da tadilât yoktur. ziraatini bu maddelsr üzerinde tek ğıımağa ve ^o!an hayalini renklen Arzı şimali Vasati M. saat Ezani saat bütün bu teşrifatın manasız ve lüzumsuz bir köhnelikten başka bir sif etsin. Türkleıin menfaati bun dirmeğe yardım edecek bu eski âşişey olmadığmı söylerler. Fakat bun> na dostu onlara tekrar kava§tura12.46 dadır, tütün ziraaunde değil. 36 6.35 ların Meclis Reisinin otoritesirji mü12.47 37 6.36 Son misali Tngi'.iz tütüncüler sen bilirk. 12.49 38 6.37 (1) La Revue Hommes et monde 12.50 39 6.38 I Senenin en büyük filmi Beyoğlunun üç sinemasında birden ' 12.51 40 Juillet 1949. No. 36. Page 371 e 6.38 12.52 41 6.39 Her filmleri bir şiheser, her yarattıkları parlak bir zafer olan suıv. 12.54 42 6.40 (2) Whip = Kırbaç manasmdan dünün. bugiicün, yannın en çok sevilen çiftinin en güzel filmi. ziyade vazifesi itibarile değnekç P E R Ş E M B E A K Ş A M I : Kiiçiik Haberler kelimesile dilimize tercümesi mülâyim görüldü ir LİSE ve ortaokullara kayıd ve kabulleri Bakanlığm müsaadeslne bağTürkçesi Orijinali Orijinali lı olan öğrencücrden değer şartları haiz olanlann bu yıl içîn jaş farkına bakılmaksızın doğrudan doğruya kabullerl MiIU Eğitim Bakanlığından dun Vilayete bildirtlmişür. «SİLVFR RİVER» ir İL dahilinde 19491950 öğrenim yılında iki aded Köy Kadınları Gezicî ERROL FLYNN ANN Kursumın îaallyete geçecegl Vilayete ^ • i SHERIDAN'ın harikası. büdirilmiştir. ir MİLLÎ Egltlm Bakanllğı. Cumhuriyet Bayrarnına katıbcak fzcilerin yeBugünkü Sinema dünyasımn en parlak yıldızı tiştirilraesi hakkında Vilayete bir izah name göndermistir. HEDY LAMARR tarafından şahane bir suvette yaratılan • * • SELİMİYEDE Ağapaşa çıkmazınĞR 4 numarada oturan Fatraa adında genc bir kadın, evleılnir. karşısındakl arsada buluaan kuyudan su çekerken, rnuvazenesinl kaybederek düşmüş, (Deshonore.d Lady) boğulmuştur. Vak'a etrBfmda ÜsktiFevkalâde canlı ve heyecanlı bir mevzu Nefis aşk... dar Savcılığı tahkikat yapmaktadır. Orijinal nüshası Türkçe sözlü nüshası • * • İSTİHSAL bölgelerinde zeytin yağı flatlarmın küosunda (toptan) 1015 kuruşluk bir ueuzluk görülmektedir. Bu senekî zeytin yağların asid vaziSinemalarında muazzam bir muvaffakıyst kazanmaktadır. Aktüalite] yeti de çok iyidir. Vakıfların zeytin yağlarıfıin satışına S iya set ancak 15 ekimde başlanacaktır. Gazetemizin diinkü nüshasmda neşredilen i m dikası sekreterinin yaphrttıgı bir anketten alacağı*. Kayıdlı olarak 200.000 üyesi olan bu işçi sendikasmın tütün uzmaniarma yaptırtığı anketin esası şu idi: Dünyanm favori tütünü olan Virginia'ya yüzde 40 kadar şark tütünü Türk, Vunan karıştırmakla yapılacak bir Bakanlık tarafından alâkaharman İngiliz zevkine uyır na? Alınan cevab şu olmuştur: Böyle lılara bildirilen isimleri ir harman İngiliz zevkine uyınaz neşrediyoruz e İngilteredeki sigara s^üşmı çoaltacak yerde azalttr. AnljşılmışYardımcı ortaokul öğretmenki, Türk ve Virginia tü*ünleri(lezzet), (duman) ve (tatmin) lerinden olup da bu sene îstanereceleri o kadar oirbirincen ay bul okullarmdan kadro harici eisimleri, dır ki, onlardan birini ö'rkin'n dilen öğretmenlerin dün, Bakanlık .tarafından ilgilierine ikameye imkân ycktur. Biz, yukanda bahsi geçen Mar lere tebliğ edilmiştir. Kadro hahall müzakerelerindeki hâdiseye rici edilen öğretmenler şunlarhemmiyet vermedik. Çünkü, Mar dır: Türkçe öğretmenleri: Nedîıall teşkiîâtı Türkiye ve \unaı:is ret Uzunbekir, Afife Erşen. Şeytana yardım tahsisatı vermek su ma Okyay, Sıtkı Bilmen, Rüştü Necmeddin Bingöl, ctile yaoı'.an ddia'ırı teteib etmsş Altınbay, r. Tura bölgesinin verine ' geç Huriye Korkut, Haydar Atael. mek teklifinin ise Virginia şirketle Ferhunde Doğan, Reha Köseoğlu, ; nin tesirile yanüd • • • "• la k3n iz. İn Ahmed Aymutlu, Hikmet Doğ;iliz sendikasmın anket neticesine ruel. Mustafa Batıralp, Güzn ;elince, alman bu neticeye rağn en, Atabek, Saliha Bülbül. Münevngilizlerin Türk tütünü lullanma ver Meray, Perizat Özgüdü, Hayarmın önemi üzerinde ırarla our riye Özpınar. maktan vazgeçmiyeceğiz. Biı nünaTarıh öğretmenleri: Saliha ebetle §u hesabı öne sürrnek kâfi Belhan. Rahşan Sirmen, Fahire Iir zannederiz. İneiliz ista'istikle Güre, Melek Ayahlar, Telmia ine göre, Ingilterede 25 mi'.yoı iş Bıl. Güzin Toker, Nadide Güi var. İngiliz işçisi, harbdcn sonra, müş, Melâhat Cezar. ürlü ruhi sebeblerdea dolayı tütüTabiiye öğretmenleri: Mükerfazlasile düşmüştür. Bütün neşiyat bunu gösteriyor. Bu işçinin, rem Çobanoğlu, Faruk Emek, ene son istatistiklere göre, orra'a Fahike Öner, Sıdıka Ertengü, ma haftahğı 5 ile 6 sterlin arasın Behice Yalkın, Perran Nival, Fiadır, bunun da 1 sterlinlni munta ruzan Ülge, Bedia Özeniş, Se:am surette tütüne vsrmektedir. mahat Özbaş, Nezahat Erdoğru, ^abıız şu rakamlar bile, ^ngiliz tü Kemal Erünlü. ün sarfiyatının azameti hakk;nda Fransızca öğretmenleri: Selma ıir fikir verebilir sanırız. Gsrçi, Şardağ, Zühal Yüksel, Ümran lugün İngilterenin bizdon aldığı Sener, Ali Canman, Nermin Büütün azdır. Fakat, yakından tili yükgökçe, Neclâ İsfendiyaroğlu, yoruz, bir zamanlar İngilizler, Vahdeddin Tuğsat, Necdet Akbilhassa İngiliz aristokrasisi Türk yüzalp, Atiye Kaynak, Fikret ütününe meftundu. Onsuz ola Kestel, Gültekin Tarım, Mezimazdı. O zamanlarda ' ise Vir yet Temizel, Haluk Kutay, Suginia'nm adı sanı yoktu. İngil zan Damar, Gültekin Diren, Leyere ile tütün münasebeüeri kur lâ Eder, Neclâ Abacıoğlu, Faruk mak için yeniden bir fırsat çıkmış Başaran, Mustafa Okutan. olduğu da görülmektedir. İngiliz İngilizce öğretmenleri: SüheyMaliye Nazırı Sir Gripps bundan ki ay önce, İngilterenin dr.lar sar lâ Çamer, Salâ Tevan, Aysel Sifiyatım kısmak için Arrerikadan rel, Mayda Kamber, Gönül Soytütün ithalâtır.drsn 30 rr.ılyon ^o salhoğlu, Güzin Yalten, Nezihe arlık bir kesinti yaptı. b'erlinle İnkaya. ütün satan Türkiyenin açılan bu boşluğu hemen doldurması mümkün değil midir? İtiraf edeıiz ki karşımıza çıkan bu nadir nrsattan şimdiye» kadar nasıl faydalandığımız hakkında bugüne kadar bir t:lgi edinemedik. =haberleri Kadro harici ingilizler kendilerinı olan yardımcı nasıl idare ederler? öğretmenler İngiltere Has Divan Başkan Lordu ve Kamara lideri Herbert Morrison şöyle diyor: (1) « Başkan Lordu olmak sıfatile 1945 tenberi Kcmmünler Kamarasının liderliğini yapıyorum. En fcüyük seleflerimden biri, Glads Tone «kamaranın lideri, gündemi ilhamdan ziyade yaratır» demişti. Ben. lider. kamara ile hükumet arasındaki bağlılığı idare eder, demeyi tercih ederim. Ben .işimde hükumetin başdeğnekçisile (Whip) (2) diğer değnekçilerden yardımlanırım. Bunlar her gün, her dakika vekillerle. taraftarlarmı temasta bulundurmakla meşguldürler, muhalefetin değnekçileri de karşı cephe ile taraftarları ara?ında aynı işi yaparlar. Değnekçilerin vazife;i, evvelemirde parti oylarınm doğru yolda girmesini temin etmektir. Whip kamçı kelirr.esi parlamento azalarımn başlıca spor'.aıının tiİKİ avı olduğu zamandan kalmış bir tâbirdir. Whipler. hükumetin gözleri, kulaklarıdırlar. Bunlar bir taraftan parti üyelerine hükumetin görüşünü haber verirler; diğer taraftan dAhükumete taraftarlarının tenkiclerini ve sızlanmalarını bildirirler. Bu iki taraflı bir alışveriştir: Bıırada partizanların dostu ve sözcüsü, ötede de «parlamento işlerinin» iyi gitmesi için hükumetin Hİetleridirler. Netice olarak .Kommünler Kamarasının liderile Whiplerinin işi parlamento ile kabine arasındaki sık; ve karşılıklı bağlılığı ifade ve hulâsa eder. Bu teşekkül ve nünısebet İngiliz parlamento demokrasisinin hakikî esasıdır. Dostum ve meslekdaşım Özel Mühür Lordu ve Lordlar Kamarası lideri Lord Addison'un vazifeleri de benimkinin aymdır. Eğer Lord Addi son'un vazifesinde pek iyi muvaffak olduğunu söyleyebiliyorsam bu da onun büyük liyakatinin bende uyandırdığı takdir hissindendir. Filhakika Lordiar KamaraiindaKi : eoğunluk. işçi hükumetini tutmadığı için orada Lord Addlson muharefetle karşılaşmak zorundadır. Halbuki Avam Kamarasmda benim arkamda çoğunluk vardır. ( ANAYASA BAHİSUERİ [ Bizde turiznı işleri neye iyi gitmiyor? Şehrimize gelen bir İtalyan mümessiline göre, pasaport ve vize güçlükleri en mühim engelleri teşkil ediyor Avrupa turizm işlerini tanzim ve teşkilâtlandırmağa çalışan «Oriente» adlı İtalyan şirketi mümessili Dr. Emillio Paralette, dün şehrimize gelmi§tir. Mümessil, Türkiyeye turist cel bi için neler yapılması lâzım geldiği, memleketlerin birbirlerine karşılıklı ne gibi yardımlarda bulunabilecekleri hususlarında şöyle demiştir: „ Avrupanın bir çok memleketlerinden Türkiyeye gelmek isteyenlerin sayısı çok fazladır. Yalnız pasaport muanoelelerinde çıkarılan güçlükler, vizelerin geç verilmesi, bu gibi seyahatlere engel olmaktadır. İkinci bir nokta da, ulaştırma yasıtalarınızın pahalı olmasıdır. İtalyan gemileri, seyyah gruplarına, normal fiata nazaran, % 50 tenzilât yapmaktadır. Siz:n ise kollektif pasaportla seyahat edeceklere kabil olan kolaylıkları yapmanız lâzımdır. Gümrük işlerinde de yumuşak davranılması, gerekli muamelelerin süratle temini zamanı artık gelmiştir. Akdenizde çalışan gemileriniz aleyhinde propaganda yapıldığı iddiaları doğru değildir. Gemileriniz bütün ecnebileri tatmin edecek vasıfları taşjmaktadır. Bundan istifade etmesini bilmelisiniz. Yalnız ecnebi memleketlerdeki acentalarınızm iyi çalışmadığmı bildirmeyi vazife sayarım. Ben burada kaldığım müddetçe turist işlerile uğraşan şirketlerle temaslarda bulunacağım ve İtalya ile diğer memleketlerden güzel Türkiyeye turist celbinin imkânlarını arıyacağım.» Emniyet Müdiirü, Gazeteciler Çemiyetini ziyaret etti Emniyet Müdürü Cemal Göktan, re» fakatinde Müdür Muavini Kemal Aygün olduğu halde dün öğleden evvel Istanbul Gazeteciler Çemiyetini ziyaret etmiş, basın mensublarile muhteüf mevzular etrafında görüşmüştür. Emniyet Müdüru ve Muavini öğle yeme» ğlnl meslekdaşlarımızia birlikte Cemiyet lokalinde yemi;tir. Bir İsveç aınirali şehrimizde İsveç Deniz Hatları «Svenska Orient Lıne" in Müdürü Amiral Wetter, isveç Elçisi Eric Von Post iie beraber dün Stockholnıden şehnmıze gelmiştir. İsveç Elçisi tarafından Aırıiral şere* fine dün gece btr ziyafet verilmiş ve bu ziyafette Vali Dr. Lutîi Kırdar da hazır bulunmusttır. Elpi ve Arr.iral. bugi^n Ankaraya hareket edecekierdir. * ' Bir Yunan bankacısı geldi İr.gılterenin parasım düşurmesi üze» rine Türk piyas&sında hâsıl olan durumu tetkik etmek üzere E'.enik Baiık'ın NenYcrk Müdürü M. Evayolos Hordapulos. dün şehrimıze gelmiştir. Gemilerin istiab hadlcri Uîaşıırma Bakanhğının. gemilerin istiab hadleri hakkında verdiği son karâilar. şehrimizdeki ilgili nıakamlar tarafından letkik edilmiştir. Buna göre. eldski gemilerin ihtiyacı karşılemryacağı gözönünde tutularak. bir nıüddet daha eski istiab programmın tatbik edilınesi neticesine varılm.ştır. Millî Oyunlar Müsaıneresi Veıcdikte yapılan Milletlcrarası Fc^.ivaline iştırek edon Erzurunı bar ekipi». bu akşam saat (20.30) da Enıinönü Halkevinöe bir gösterl yapacaktır. ŞÜKRÜ Ya zan zakerenin intizamını temine yaralıını, millet meclisinin ve heyetinin /akar ve riaysiyetini gerek kendi azaları. gerek dışarıdaki adamlaı nazarmda son derece yükselttiğini arçabuk anlarlar. Mecliste şöyle bir gelenek vardır: Kralın habercisi buna Black Rod ~ Kara aza derler meclise gsir, Kralın Lordlar Kamaıjasına geldiğini ve mebuslann orada hazır bulunmasını söyler. Meclis müzakereyi durdurur ve kapıyı onun yüzüne karşı gürültü le kapar ve arkasından kilidler Bu manasız âdet nedendir? Bu. 1642 hâdiselerinin hatırasından ibarei bir harekettir. O tarihte Kral Biinci Şarl gemi ile Temsten kaçan • e Londra sitesine sığınan beş mebusu yakalamak için bizzat meclise gelmiş. Mecliî de kapılarım kapamış ve mebusları Krala teslim etmemiş. Şimdi o eski hâtırayı tazeeyen bu sembolik hareket Londra sitesinin ingiliz parlamento hayatmda oynadığı rolü hatırlatmak :çindir. bir de meclisin eğer davet edilmemişse Kralı bile kapı dışarı edebileceğini teyid eden bir jestlirMecîisin Krala karşı baâım.^ızhğj teyid etmesine hiç de ihtiyaç ve iüzum yoktur, denilebilir. Evet doğrudur. Fakat bu merasim ve teşıifatm devamı her milletvekilinin hattâ en yenisinin bile ehemmiyetini ve hükumetin keyfî herhangi bir teşebbüs ve hareketine Kar^ı Britanya hürriyetinin cidale hazıranmış bir koruyucusu olduğunu meclise ve halka hatırlatır. Fazla olarak, bu debdebeler ve tarihî sahneler halkın hayalinde parlamentoyu ve parlmanter sistemi kökleştirir.» ingiltere Konseyi Has DivanBaşkan Lordu ve Kamara lideri sayın Bay Herbert Morrison'un İngiltere parlamentos'jnda hâlâ ve hâlâ tatbik edilen, tarihî ve teatral gelenek ve göreneklerin mana ve Kadeşle gelen yolcular, Denizyollarından fark istiyorlar da âdetler ve şekiller, tılsımlı fetişler gibi olduğu gibi muhafaza ediliyor. Demek ki İngilizlerin anayasaları da tıpkı gelenekleri gibi, Krallarile, prenslerile, lordlarile kaftanfaydssını gösteren mütaleası hiç bir ları ve perukalarile zamanın nıhutevil ve tefsü götürmiyecek kadar na ve demokrasinin en ileri icablarma uymasını biliyor. açık ve aşikârdır. Demek ki İngilizlerin eski teşriVâkıa, ingiliz Anayasasının bilifat ve kıyafetlere rağbet ve riayet nen bu uysallığıru, bize haurlatan leri. o merasim ve âyinlerin ibadet sayın Bay Herbert Morrison işçi gibi yapıldığı devirlerin itikad. zih ve sosyalist bir politika adamıdır niyet ve âdetlerine bağlılıklarından Bunun için tarihî, ulusal, kudsî geziyade şekillerinden ve gösterişle leneklerin aslına, esasına inanmıyarinden bugün için pratik fayda um rak yalnız şekilleri ve pratik fayduklarındandır. Gelenekler ve gö daları itibarile müsamaha gösterrerekler vicdanları karartmaz, :r mesi politik mezhebi ve ideolojisi fanları körletmez, ilerlemeyi ve icabıdır deni'ebilir. Fakat ananeleinsanca çalışma ve yaşamayı köi rirl şahsî sermaye ve hususi teşebteklemezse zararsız bir âdetten ni büslerin, asalet unvan ve teşrifatıhayet hoş ve zevkli sahnelerden ve nın kalesi sayılan İngiltereyi Haşpanayır eğlencelerinden sayılır metli Kral Hazretleri adma bugün Fakat Zola'nın anlattığı gibi Mer İsçi Sosjalist Hükumetinin ve adam yem ananın, veyahud bilmem hangi larının idare etmesi, ileri prensip aziz veya keşisin ruhundan ve ke ve programlarını gerçekleşürmeye rametinden derdlerine deva, has girişmesi, yalnız anayasaları, rejimtalarma şifa dilenmek için genc Ieri gelenekleri değiK hayat. ı'iihtiyar, çoluk çocuk binleroe insanı. yad, servet ve sermayelerile birlikte meselâ Loundes manasürlanna. bütün İngilizlerin zamanın ruh ve başka kabirlere ve mezarlara süren icablarile ne büyük bir soğukkanve sürükleyen batıl itikadlar, hu lılıkla anlaştıklarmın ve uzlaştık rafeler; insanların vicdanını, >xfa larının .ve pek övündükleri maruf nını zincirleyerek geriliğin, gerilerin ve meşhur muhafazakârlıklarına karanlıklarına götüren, haklarını, aykırı da olsa demokrasinin, hattâ hürriyetlerini ellerinden alan mil içinde biraz da komünizm mayası letlerin istikbal ve istiklâllerini bulunan sosyalizmin ileri ve aşırı kemiren istibdad ve irücaın yayga icraat ve tatbikatına ne kadar koralı çığırtkanları ve sinsi yardakçı lay ve çabuk alıştıklarırun delililarıdır. dir. İngilizlerin müteassıb ve softa İngilizlerin muhafazakârlığı ve Puritain.lerinin, Quaker'lerinin bile gelenekçüiği. anlaşılan yerinde kafalara, ayaklara vurulan tomruk saymak veya geriye dönmek değil lar, prangalar gibi insanların mede muttasıl ilerlemek ve ileri medeniyet yolunda ilerlemelerine engel niyetin ilk saflarında bulunmak o olacak masallara iltifatları sırf eak. Yedi. sekiz asırlık İngiliz Agösteriştir. Her yerde olduğu ve nayasasının değişmeden, değiştiri!bulunduğu gibi tngilterede de öyle meden «günün en son modası» dedin simsarlarının ve fazilet tellâl mokratik yürüyüşlere, genc ve çelarının çoğunun riyakâr, hilekâr ve vik adımlarla nasıî katıldığı ve kane yaman birer Tartüp olduğunu tılabildiği, yalnız dsvlet idare ve Swift gibi Dickens gibi, Shaw gibi politikası değil, hulcuk bilgisi bakıgen« tngiliz ediblerinden dinlemeli. mından da meraklı bir hâdisedir. Bir çok yerlerde, gelenekler, şeBu bahsi biraz daha ilerletmek killer, rejimler değisir, fikirler. ve geliştirmek için Kommünler Kazihniyetler bir adım bile ilerlemez, marası liderinin makalesinin maolduğu yerde sayar. Ingilterede fi badini de mütalea etmek zarur: kirler ilerliyor, zihniyetler değişiyor olacaktır. KÂYA 3 ÜNÜN...MEVZU.LARI, Amerikanın ne kadar atom bombası var, Ruslar kaç tane yaptılar? Yazan: Rıdvan Tezel Gazeteler. radyolar. bir kaç gündenberi, ısraılı bir şekilde, Rusyada patlatılan atom bornbasmdan bahsetmekte, bunlara, bazı atom uz manlarının, ileri gelen deviet adamlarmın, fikirlerini ilâve etmektedirler. Bu demeclerdeki fikirleri hulâ sa edecek olursak şöyle sıralayabiliriz: 1 Rusyada, bomba imali. bir sürpriz teşkil etmemiştir. 2 Amerika. aynı vaziyeti 945 ie idrak ettiği cihetle, dört senelik bir mümareseye sahibdir. Atom bombası imali için ilk araştırmaların Almanyada yapıldığı iddia olunmaktadır. Hattâ Peenemunde ormanlarında binlerce mühendis, fizikçi, ve teknik elemandan müteşekkil bir heyet, hummah bir şekilde çalışmakta, ve araşürmaları son derece gizli rutulmaktaydı. Buna rağmen Mütfîfikler bu araştırmalardan haberdar olmuş, hattâ, ormanların içinde gizlenmiş bu!unan lâboratuarlar, âni bir hava lücumile, tam>ımen berhava edilmişti. Buradan, pek az fen adamının kurtulduğu riveyet olunmaktadır. Kurtulmuş olanlann Rusyada angaje edilerek, çalıştırıldığı da, gelmekte olan .laberler meyanında idi. cAcaba, Rusyada hakikaten bir bomba patlatılmış mıdır?» şeklindeki bir sualin cevabı pek basittir Zira bu araşhMnalar ne kadar gizli tutulursa tutulsun, bundan haberdar olmak için elde bir çok vasıtalar mevcuddur. c Gizli tutulan atom bombası dsnemelerinden haberdar olmak mümkiin müdür?» başhklı (1) bir yazımzda, bu hususta etraflı malumat vermiş olduğumuzdan, burada, sadeee onu habrlatmakla kifayet edeceğiz. Atom bombasının patlamasile hasıl olan ihtizazlan, Seismik usullerle. ve Barografik usullerle meydar.a çıkarmak kabildir. Bunlardan ilki yer sarsınüîarının tayinine dayanmakta, diğeri ise, havadaki ihtizazlarm tesbitine istinad etmektedir Bu iki usulün de muayyen bir mesafe dahilinde kalmak şartile, müsmir olacağı anlaşılmıştır: Nitekim Heligoîand'daki üslerin berhava edilmesüe hasıl o!ari ihtizazlar, nihayet 80 kilometrelik bir daire içinde kalmak şartile tesbit edilebilmişti Denemeden haberdar olmak için başvurulacak son usul, havanm radyoaktivlik iktisab edip etmediğini tayine dayansn usuldür ki, bunun hssasiyeti şüphe götürmiyecek bir raddededir. Bikini'de yapılmış olan atom denemelerinden 40 gün conra Kaliforniyada, yağaa yağmurun, radyo(1) 13 nisan 949 tarihli Cumhuriyet. aktiv olduğu tesbit olunmuştu. Maamafih, haberdar ohna keyfiyeti sadece yağan yağmurun. radyoaktiv olup olmadığının tayinine de inhisar etmemektedir. Atom tuzağı denilen bazı mürekkebatın havada bırakılmasile, keyfiyetten haberdar olmak da kabildir. Bu babda, beyanatta bulunan bir mütehassıs, .Gelişigüzel mahallere konulmuş bulunan bu tuzaklarla, Bikini'deki atom ınfilâkını takib etmek kabil olmuştu. Daha sistematik davranıldığı takdirde, böyle bir hâdisenin, hiç de gözden kaçmıyacağı aşikârdır». demiştir. Burada sistematik davranmadan kasdedilen mana, Rusyada denemenin yapılması melhuz olan mahalleri çepeçevre ihata edebilecek şekilde, Sovyet hududları civarma sokulmuş ve daima teükte bulunarak, keyfiyeti takib etmektir. L Â L E AR E L H A M R A ' d a r Yaratılan Vatan LEKELİ HAYAT ATLAS IPEK SÜMER H İ N D SİNEMASINDA K A P L A N I V. E. ZİLHİCCE 4 SALI dün akşamdan itibaren gösterilmeğe baslanan | 6.53 13^05 16.26118.59 20.32 ]11.53 5.13 emsalsiz filminm ismi sehven Hima Kaplanı) şeklinde yazıldığı •i^l gcrüldüğünden keyfiyet tavzih ve tashih olunur. I H ^ B 6.05; 9.27 12.00; 1.31110.13 Sinema Mi z ah Spor Roman Hikâye \ Y A K , N D A Roportaj|ç^/yo/? L dır. Bu hususta. orta yerde bir takım mânilerin mevcuciiyeti. ı,ok sayıda bombanın yppılmasını önlemektedü. Zira. fazla imalâtı tahdid eden en büyük âmil. uranium cevhei'inin, yeryüzünde fazla münteşir olmamasıdır. Dünyanın fcellibajlı 56 yerinde uranium ce.'h^ıiae rastlandığı malumdur. Rusyada. Urallarda. bu Duçar olduğum ileus hasuhğını tam cevhere rastlandıgı biliniyor. Maa zamanında teşhis ederek. yaptıkları mafih bu. dsha başka yerlerde de muhtelif operasyonlarla beni daysmlmevcud değüdir, manasına gelemez. maz ıstırablardan ve muhakkak bir Belki de, çok zengin yataklar keş ölümden kurtaran Tıb Fakültesl İkinci Cerrahi Kliniği Profesörlerinden ve fedilmiştir. tıb âlemimizin hakikî değer ve otoıiŞurası muhakkakür ki. Ameri telerinden. hazakatlerile temayüz etkada, bütün hızile imalâta devam miş. medan iftiharımız edebilmck için. uranium yatakları Prof. Dr. ŞİNASİ HAKKI EREL nın bulunmasını teşvik etmek ÜZRve re ne lâzımsa yapılmaktadtr. Haıiâ. Prof. Dr. KÂZIM İSMAİL bazı âlimler. ayda. uranium bulunaGÜRKAN bilmesi ihtimalinden bahsetmekte ile hocalarına lâyık birer şakird oldukdirler. Bu iddiayı bir tarafa bıraka lannı ispat eden güzide asistanları Bombanm yapıldığı iddia edildi rak, mevcud hakikati ele alacak o VASİL TEOFANİDİS, ZEKİ TÜRKKR ve SUAD ALTUNAY& en derin minğine göre yukanda işaret etmiş ol iursak, şunu söyliyebiliriz: Ati'ir» net ve şükranlarımı arzederken, hasduğumuz şekilde, hâdisenin tesbit bombası yapmak üzere uraniuma talığım esnasında bütün tıbbi ve inedilmiş olduğu anlaşılıyor. Hal çok ihtiyac vardır. Amerikada. u sani ihtirnamı gösteren Klinlğin genc böyle olduğuna göre, Rusyada bom •r&nium ve thorium istihlâkini lah asistanlanndan Dr. Taceddin Çelikağ. ba patîadığı şüphe götürmiyecek did maksadile ham ve porselen .a Dr. Kâmil Akpınar. Dr. Maks Abraj ham. Dr. Ali Uras. Dr. Orhan Iskeçeli, bir vakıa olarak karşımıza çıkmak nayünin mezkur unsurlan kullan I Dr. Bülenti Caculi. Dr. Mustafa Tetadır. malarına müsaade olunmamıştır. kine, ve müşfik henısire Sıdıka Atssır Acaba Ameıikada, senelik atom ile talebelerine de teşekkürü bir borc Bomba araştırmalarının gizli tu1 tulduğu malum olduğuna göre, VÖ bombası imali ne kadardır? Pek bilirim. Maddc Acuner yapılacak bir demenin, gayeye va tabiî olarak, bunu pek mahdud sa j yıda kimse bilebiliyor. Her ne ka rılmış olduğunun ifşası demek oia arahğındanberi. sınaî ve teknik gaycağma göre, tecrübeyi yaymaktan dar The Bulletin of the Atomic retler sarfile Rusyada atom bomimtina etmek icab etmez miydi? 3u Scientists Jsimli dergide, bazı ra bası imaline tevessül edildiği anlahususta salâhiyetli fen adamlarının kamlar verümekte ise de, bunlaı şılmaktadır. ileri gitmemekîedir. iddiasma göre, böyle bir tecrübe tahminden Bazı salâhiyetler, Rusların atom nin yapılması zaruridir. Zira, bom Mezkur dergideKi bir tahmine göre, bombası imali için asgari fceş, aîîı bada kullanılmakta olan uranium bir bombada kullanılan U235 mik sene ve belki 1012 sene uğraşave plutonyum miktarlarırun tayini, tarı. 2.5 kg. la 120 kg. arasında ol caklarıru ileri sürmektedirler. Kâfi nazarî olarak kabil olamamakta, saydı, senede 70 le 3500 arasında miktarda, bomba stoku yapabilmek ancak yapılan müteaddid tecrübe bomba yapılabilecekti. Fakat bu için de bir o kadar sene geçmesi lerle tesbit edilebilmektedir. İşle. tahminin, tatmin edici olmaktan lâzım gelir. 1950 ile 1957 arasmda, patlatıldığı, salâhiyetli kimseler ta çok uzak oluşunu, verilen rakamlar Ruslar belki ilk atom bombasınj rafından bildirilmiş olan bomba, bir aralanndaki farkm çok büyük ol yapacaklar, ve 1960 la 1970 seneleri arastnda miktarı üç, ve dört haneli çok tayinlerin yapılabilmesini im masmdan anlayabiliriz. Rusların senede, kaç bomba ya rakamlarla ifade edilen atom bomkân çerçevesine, herhalde, sokmuş pabileceğüıi tahmin etmek de ko bası stokuna sahib olacaklardır.» olmalıdır. Mevzuubahis tecrübenin yapılışı lay olmasa geçektir. Askerî muharHerhalde Amerikanın elinde danı müteakıb, Rusyada bomba imali rirlerden birisi, tahmine dayanan ha zengin uranyum kaynakları bune derhal başlanması ve bu devle bazı rakamlar vermektedir. Bu tah lunması, onun fazla sayıda bomba tin iddia olunan yedi senelik fası minin de ne kadar hatah olabilece yapabilmesini mümkün kümaktalayı telâfî etmesi lâzım geliyor. ği, bombanın, Rusyada, imal edile dır. Diğer taraftan, Amerikanın Hummah bir şekilde imal faaliye ceği senenin rakamlarından da an atomik bomba ve silâhlar imaline, tinin başlamış olması kabul olunsa laşılabilir. Hanson W. Baldwin ez Rusyadan 34 sene evvel başlamış bulunması, bu memlekette mevcud bile, senelik imalin ne olacağı üze cümle şöyle diyor: rinde durulmasına değer bir nokia• İçinde bulunduğumuz 948 se stokun da bir hayli artmış olduğunesinde sadeee, Amerika Birleşik nu düşündürmektedir. devletlerinde atom bombası yapılaSenelerin, her iki tarafın stoklabümektedir. Aynı zamanda, yalnız rını arttırmağa vesile olacağını düAmerika Birleşik devletleri, bir şünen âlimler, bu silâhı kullanmamiktar atom bombası stokuna sahiD mak üzere karar verilmesini. aksi dir. Fakat atom bombası sırrı biı hald«, bir savaş zuhur ettiği takdirzaman sonra sır olmaktan çıkacak, de, bunların insanlık için büyük öksürüğü keser. ve Rusya sonai tesislerini kurarak, bir felâket teşkil edeceğini ısrarla bütün teknik kabiliyetini seferber beyan etmektedirler. Dr. BURHAN BERK edip, ergeç atom bombası imal edeMüteakıb bir yazımızda salâhiAvrupadan tetkik seyahatinden ccktir. Bur.unla beraber, Amerika yetli atom âlimlerinin bu babdaki avdet etmiş ve hastalarını kabule dan fazla istihsalde bulunabilmesi fikirlerini hulâsa etmeğe de imkân haricindedir. Nitekim 94b başlamış tır. TEŞEKKÜR TURALJ