Katalog

EDEBIYAT Nurullah Ataç ve edebiyatımız Seyrüsefer Yazan: Nureddin Sazi Kösemihal Kirnin haddine, Nurullah Ataçı övmek veya yeraıek. Bilirim, övieniz de, yerseniz de yaranamazsınız ona. Zaten benim öyle bir niyetim yok. Kendisini anladığım gibi büdirmek istiyorum. Ataçın yazılarıru yirmi senedir okurum. On senedenberi de kendlsile tanışır konuşurazAhpablık ederiz deraeğe diltm varmadı, korktum; nemelâzım «ahpablığırnız da nered«n çıktı» deyiverir Ataç bir kitabmm önsözünde şöyie diyor: «Yazdıklarımı okumaktan hoşlananlar vardır; anoak çoğu bana, işi alaya vurmuş bir adam diye bakarlar, beni görünce gülümseyivermeleri de qnun içindir... Bunca yıldır çalışıran, düşündüklerim uğrunda kavgayı, tn sevdikierimle dahi bozufmayı gözüme alırım, gene de alay etmediğime, oynamadığuna inandıramıyorum. Kaderime boyun iğmekten başka ne gelir elimden?. Ama doğrusu gücüme gidiyor.» <1>. Bilmern, gerçek edebiyatla biraz olsun ilgisi olanlar arasmda, Ataçı' «İşi alaya vurmuş bir adanı. sananlar çıkar mı? İnsanın bir içi ciddiye alması için mutlaka katılaşmış bir temel üzerinde mi düşünmesi lâzımdır? Oynak ve kaypak bir temel üzerinde, işi alaya vurmadan düşünmek neden mümkün olmasın? Bana öyle geliyor ki, Ataçı .İşi alaya vurmuş bir adam» sananlar, böyle oynak bir temel üfcerinde ciddî düşünmenin mümkün olamıyacağına inananlardır. Halbuki fikir tarihi gözden geçi% rilirse, yaratıcı olmak şartile, radece kuruculara değil, yıkıcılara, imancılara değil, şüphecilere de yer verildiği görülür. Nitekim fikir tarihi. herkesçe kabul edilebilecik gerçeklerin mümkün olabileceğini söyliyen Sokrates'in yanında, «gerçek, ferdden ferde değişir» diyen bir Protagoras'm ve bu izafiyetciliği sonuna kadar götüren bir Gorgias'ın; hattâ sosyal değerleri kökünden yıkraağa çahşan bir Hippias'm fikrine aynı derecede ehemmiyet verir. Aynı şekilde. şüpheyi, Descartes gibi felsefesine asıta değil de gaye edinen Pirrhon'a bile fikir tarihinde yer verilmiştir Kısası her hangi bir fikir ister imanı, ister şüphe ve tereddüdü temsil etsin; ister sağlam, ister oynak biı temele dayansın, onlarda daima ciddî, güzel. doğru bir taraf bulmak mümkündür; yeter kT oüh'ıat yehi ışıklar veren üstün çapta bu adamın fikirleri oLsun. Ataçın da, boyle son riareoe oynsk bir temel üzerinde düşündüğünü bilmiyen yoktur. Hattâ, zaman zanıan birbirine taban tabana zıd fikirleri d« savunduğu olur. Ama dikkat edilirse, Ataçta bütün bu oynakhk içinde hiç değişmiyeri, daima sabit kalan taraflar da yok değildir. Gerçekten, Ataç bütün ömrü boyunca, şu edebiyatımızda hüküm süren zevksizlikl*; hani şu kartpo<ta! edebiyatı diyebileceğimi? sbzde ince duygululuk (Sentimentaiisme) la karşıhk, o en kötü mana.Mİe edebiyatla boğuşmuştur. Bu uğurda bıkmadan, usanmadan, ha tır gönül, doîtluk taBimadan otuz yıl diüişti. Hâlâ da didişiyor... Sokakta. kahvede, dershanede, gazetede. mecmuada, kitabda hep bu meseleyi münakaşa eder. İşte. A taçın fikirlerindeki kaypaklığı/ıa rağmen. hiç değişmiyen ve değışmiyecek olan taraflarından biri. Şimdi vereoeğim bir kaç miial, Nurullah Ataçın otuz senelik hayat) boyunca ne türlü zevksizliklerle yaveliklerle. densizliklerle uğrsştığını açıkça gosterecektir sanın.n Ahmed Haşimin gömüldüğü giin biri mezarı başında ne dese beğenirsiniz?: «Haşimin şairliği. kahramanlığı yanında bir şey değildirÇanakkale savaşmda topçu yüzbaşısı iken bir topta bir İngiliz dridnotunu batırdı» Deli olmak işten değil. Bereket versin Ataç var. he =haberleri kazalan j İKTİSADÎ BAHİSLER | İHEM NALINA MIHINA İngiliz seçim programiarı İngiliz seçimleri 1950 dedir. Partiler hükumete geçerlerse hangi yoldan yürüyeceklerini ncşrettikleri programlarla halka ilân ediyorlar. Muhafazakârların programı 23 temmuzda çıktı. Her programın olduğu gibi, bunun da bir adı var: «Ingiltere için doğru yol» 600 muhafazakâr bölge gıupundaki tarüşmalardan sonra meydana gelen bu programı. şahsiyetini aşağıdaki izah^an anıyrcağımız R. A Butler kaleme almıştır. Bununla beraber. partinin îideri Churchill parti tüzüğüae uyuîarak, eseri son defa gözden geçirmiş, üzerinde tadiller yapmıştır. • İngiltere için doğru yol» bir seçim programı olmaktan ziyade bir iktisadi eserdir. Bu eser. olağanüstü ehemmiy.'tinden dolayı ekim 1949 da toplâ.ıacak yıllık parti kongresine sunulacak, oraya gelecek bir kaç bin delegenin önünde serbestçe tenkid edildikten sonra, kongrenin oyuna arzolunacaktır. Dahd şimdiden bu program Muhafazakâr partide olduğu kadar. rakib Sosya list ve Libe.ıl partilerde şiddetli akisler uyandırmağa başiamıstır. Muhafazakârların sağ kanadı progtamı bcğenmiyor. Bilindiği üzere, İngiliz Muhafazakâr parüsinde biı sol. bir de sag ksnad vardır. Sol kanad yeni josyal görüslere bir dereceye kadar aşina. sağ kanad o çörüşlere açıkça düşmandır. Program üzerinde daha ziyade sol kanad mıthaıazakârlan âmil olduklanndan, tenkidlerin en yüklüleri ssğ kanad muhafazakârlanndan gelıyor. Rakib sosyalistlere ^gelincc. bunlar programı muhafazakârlann samimî fikirlerinin ifadesi olmamakla, seçmen avlamak için bililtizam modern sosyal çeşni verilmek suretile hazır!anmış bir kamufiaj eseri olmakla ithdm ediyorlar. Liberaller ise programın sermaye hürriyetini baltaladığında musırdırlar. Tafsilâta girmeksizin programın baza ana fikirlsrini belirtmek suretile havasııu vennek mümkündür Önce ?unu kaydedelim ki, partinin Îideri Churchill. programı takdim demecinde, onun ehcmmiyetini şu sozlerle izah ediyor: «İngilterenin tarihinde şimdiye kadar yapılan seçimlerin en ehemmiyeüisi olan ge İecek seçimlerde, Muhafazakâr partinin politikasmı bu program orta ya ko>Tnaktadır.> Hakikaien, Mu hafazakâr parti bir kaç yüz yıllık uzun ömrünün en saıp dönemccinden geçmekteöir ve bu duıumunu iyice idrak ettiği için de ayrı bir canhhkla ortaya çıkmaktadır. Bu vesile ile p^ırti. asırı sosyal fikirlerle adamadcıllı çarpışmak istiyor, b j hususta programına bazı şiddetli formüller de <:oyuyor: Sosyalizm, daraltıcı, menfi bir rejimdir; sosyalist bir devlet komünizrnin yolunu hazırlar gibi. Halbuki, bu asil parti. beş on yıl öncesiue kadar. sosyalizm sözünü resmi ıeşriyatında kullanmak tenezzülünde nadiren bulunmuştur. Program kançtınldıkça, göze çarpan yüzlîrce dilek ve gayeyi birbirine Karritırmamanın imkânı olmuyor. Bunların arasmda, münekkidlerin de müşterek surette tesbit ettikleri gibi, toplayıcı ve kavrayıcı bir ahenk görülmemektedir. Programın bu durumuna rağmen. dilek ve gayelerini bir kaç mihver etrafında teksif etmek cesareti gösterilmek istenirse. onları Söylece ifade etmek mümkün olur: 1 Muhafazakâriar. İngiliz mil letini öyle bir cemiyet şekline doğru sevkedeceklerdir ki, o cemiyeün hareket merkezi, ferdî insanlığm vakar ve haysiyeti olacaktır. 2 Bugünkü iktisîd güçlükleri. ancak şahsî gayret ve enerjilerle yenilebilir. 3 Kuvvot, hükumette temerküz etmemeli, demokrat topluluğun bütününe yayılmalıdır. 4 İnsanın bağunsızlığını ve raüessir surette çalısmasmı (efficiency) serbest teşebbüs sağlar. 5 Sosyal ndalet gayesini tahakkuk etürmek için, sosyal servislo: âmme teşekküllerince idare edilmelidir. 6 Devleün bazı kontıolları tahdid, bazılan muhafaza edilecektir. 7 Sanayi işçisi için çıkanlan 1947 işçi Şartı, çiftçiye de tatbik edilecektir. 8 Konseıvatifler sendikalaıı tutacaklardır. 9 Kömür ve demiryollarmın devletleşürilmeleri muhafaza edilecektir. Bu fîkirlerin baştakileri ferd hürriyetini kuvvetlendiımeğe yarayacak esaslı temellerdir. Denebilir ki, ferd hürriyeti bu programı dikmeğe yarayan bir ip gibi kullamlmıştır, ona progra'Ti sahifelerinde sık raslanmaktadır. Her siyasî partinin programına böyle bağlayıcı bir ip gereKİr. İngiliz muhafazakârlarmmki de bu olduğu anlaşılmaktadır. Yukarıki fikir^erin sonda olanları sosyal istikamete temas ediyor. Bunlar da, şimdiye kadar konan kontrol usulleri ve yapılan devletleştirme tecrübelerinin büsbütün altüst edilmiy?ceğine i§aret gibi teiâkki olunabilir. ı Biriıtin bayramı, ötekinin matemi! vvelki gün. 1944 ie Rumanyanın Müttefiklerle mütaıeke imzaiadığuıın beşinci yıldönümü idi. Bu münasebetle İstanbuldaki Rumenler. birbirinin yüzde yüz zıddı duygular içinde iki ayrı toplantı yaptılar. Bu toplantıların birinrle bayram edildi; ötekinde matem tutuldu. Bir milletin bir günü, hem bayram, hem matem günü sayması kadar garib bir şey tasavvur edilemez ama işte bu da. başladığı zatnan «acayib harb» denilen Ikinci Dünya Harbinin biterken doğurduğu acayibliklerden biridir. 23 ağııstos gününü bayram diye kutlayan Rumenler, korkunc Anna Pavıker'in kızıl evlâdlarıdır. Aynı jjüııde matem ti'tanlar ise komunist olmıyan hür Sıımenlcrdir. 23 ağustos günü. İstanbulda olduğu gibi. Rumanyada da vaziyet •ynı olmu'?; o gün, hem tes'id, hem de tel'in edilmiijtir. Yalmz %u farkla ki İstanbuldaki kızıl Rumenler galiba utanclanndan gizli gizli bayraın yaptıkları ve hür Rumenler ise alenen matem tutarak ferjad ettikleri halde. Rumanyada vaziyet tamamile aksine olmuştur. Orada kızıl Rumenler. açıkça bayram etmişler, yürekleri hürriyet aşkiie yanan Rumenler ise yaslaruıı saklamışlar; ve gözyaşlarını gizli gizji irlerine akıtmışlardır. Orada giileııler. hir avuc kızıl. ağlayanlar ise hütün Rıımeıı millctidir. Sevinenler, milleilerinin mağlub olarak tuprakiannın bir kısmile istiklâl ve hükümranlığını kaybettiği günü bir bayram telâkki eden vatan hainleridir. Ağlayanlar ise felâketli bir harbden sonra bir milletin bütün ıııukaddcsatınm ayaklar altına aImdığı günün unıı'.ulınaz acısile yürekleri yanan vatanseverlerdir. Istırab cekenler ve ağlayanlar, insanlardır; sırıtan ve hora tepenlerin ise. ne oldtıklarını tayin edemiyorıuıı. Fakat hir jün gelecek, Rumen milletinin gözyaşları, kutsal bir sel gibi. o kızıl kâbıısu silip süpürecek ve işte asıl o çiin bütün Rumenler, hürriyet ve istiklâllcrine. insanlık fcaklanna kavuşarak bayram edecekletdir. ***^* Ya z an Merkezi İsviçrenin Coux şehrinde bu' lunan Mancvi Silâhianma Teşkilâtı, Turk yuksek tahsil gencügı ile temasa geçerek. teşkilâtm fikirlerini yaymdk mak&âdile, film ve neşriyat göndereceğini bildirmiştir. Kaymakamlar ve belediye rnüfettişleri tarafından dün de şehrin bütün bcl£e!«rinde geceli gündüzlü sıkı teiü^lcr yapılınış 183 fırın kontrcl edilerek 32 si cezaya çarptırılmış. 26 un. 25 ekmek ve iki hamur nümunesî alınarak tahlile gönderilmiştir. Bundan başka 305 ekmek ıttusadeıe olunmuş. 56 fırıncıya gerekli ihbarat ve tenbihatta bulunulmustur. Un ve ekmek nümunelerinin tahlilîeri sonunda. muayyen cvsaf ve şartlara uygun olır.ıyan ekmeklerj yapan ve satışa arzeden flrıncllar hakkında ayrıca cezai takibata da girişilecektir. «Manevî silâhlanma teşkilâtı» film gönderecek Fırınlan kontrol Basın. Yayın ve Turizm Genel Müdürü Ahmed Şükrü Esmer, dün §\ı acıklamayı yapmıştır: « Türkiyed* turizmin gelistlrilmesl ve Istar.bulda 300 odah bir otelin inşajı için Marshall plinı yardımından 5 railyon dolar tahıij edıldiği hakkında çıkan haberde blr vanlış anlama olmuştur Marshall pUnı idaresinl, memleketimizde turizmin geliştirilmesine yardım meselesile alakalandırmaya çalışıyoruz. Bu dairenin Türkiye mümessili Dorr, bunu alâkalılara iyi telkin etmis8e de, meıele. henüz etüd m«vzuu bulunmaktadır.» Turizm faaliyetimiz hakkında bir açıklama ınan ağzınm payını veriyor: cAnmed Haşim Çanakkalede bülunmuşİç İşleri Bakanlığı, kazaların tu ama öyle gemi memi batırdığını önlenmesi için tedbirler söylemezdi; orada karpuz kabukalınmasını Vilâyete bildirdi larını bir şeyler okuyarak ay ışığına tutup şeffaf bir yemek haline İç İşleri Bakanlığı seyrüsefer kagetiren Hindli bir afsuncu tanımış zaları hakkında dün Vilâyete miimış, yalmz onu anlatırdı.» <2). him bir tamim göndermiştir. Bunda, Bir başka yerde gene Haşim için seyrüsefer kazalarından 30 nisanyapılan bir toplantıda biri çıkıyor: dan bugüne kadar 110 ölüm 118 a«Haşim acından öldü» diyor. Değil ğır, 168 hafif yaralanma vak'ası olmi ya? Bir adamın büyük şair ol duğu, bunların, ekseriyetle nakil ması için aç kalması, kadrinin bi vasıtalarının bozukluğu. kontrols'iz linmemesi lâzım. İşte Ataçın bu iür luğu ve şoförlerin seyrüsefer mevaı lü duygululuğa (sentimentalisme) atına riayetsizliğincien ileri geldiği hiç tahammülü yoktur. Basıyor ce helirtilmekte ve derhal önlenmeii vabı: .Haşım öyle acmdan filân öl için harekete geçilmesi Utenmektemedi, dolma yedi de öldü.. (3), dir. Bakanlık, bu vasıtalaruı, durnk Nasıl, cevab yerinde değil mi? yerlerînde makinclerinin kontroîa Gene biri ,Haşim hakkında konu tâbi tutıflmasını. belediye nizamlafurken hıçkırarak ağlamaya başla rma riayet etmiyen joförlerin s«mı$. Ee... böyle şairlerden bahv? ferden menedilmesini. belediye huderken içli .duygulu olduğunu .ıa dudlan haricindekilerin de ii idare sıl göstersin. Bu yavelikler karjı kanunlan hükümlerine tâbi tutulşında gene Ataçın tok sesi imdada malarmı, kontrol hususunda lâkayyetişiyor. clnsan kendini tutamayıp di «îösteren memurlar hakkında da ağlayacaksa, evine kapanır, orada ayrıca takibat yapılmasını taildirağlar. Herkesin içinde, bir konfo mektedir. rans salonunda hıçkırmak. ayıp şeydir.. '4). işte Ataç, otuz sene bu yolda didine didine hiç olmazsa anlayışlı insanlarm bir çoğuna bu zevkini bir azıcık olsuıı duynrabildi sanıyorum. Kim ne derse deain, gene ve bizim orta nesilden kalbur üstü İstanbul radyosu 1 eylulden iübakalmış ne kadar şair ve yazar varsa hepsi de bilhassa bu bakımdan A ren munlazam t«cnib« yayınlarına ba?layacaktır. taçtan bir şeyler anlamıştır. Daha Radyo Muduru Hasan Refık Ertuğ. doğrusu, Ataçın zevk terbiyesinden halen tecrübe yayını programlarını \tsgeçmemiş veya her hangi bir su b)te çahşmaktadlr. Programlarda Turk musikisine büyük retle bu yolda yetijmemiş olanların bugün artık kalbur üstü bir bir yer verilmekle beraber garb musikisi de oldukça zengin olacaktır. Musişair veya yazar olmaları mümkün ki neşriyatını Cemal Rejid Rey tanzim değildir. edecektir. Ataçın fikirlerinde, kaypaklıhğıKonuşmalar ve habertar şimdilik Anna rağmen hiç değişmiyen, daima karadan naklen yapılacaktır. Radyo resmen. takriben iki ay «onsabit kalan bir taraf daha aezilirra açılacaktır. Yayınlar. adi günler O da, gerilikten kaçınması ve a dört. dört buçuk. cumartesi ve pazar dımlarını daima ileri atmasıdır. O gunleri ise altı, altı buçuk t u t kadaı kadar ki; bu yolda yürümez, koşar, sürecektir. Binânın esaj inşaatı bltmijtir. Müşama gene de nefesi tıkanmaz. Meselâ öz türkçenin tatbikında bugün temilâtının tamamlanması için. yakında toptan btr eksiltme yapılacaktır. işi onun kadar, hem de ba?an ile Binanın etrafının ve bahçesinin düileri götürmüş bir yazar hatırlamı zeltilmesi isl İki eylulde. elektrtk tesiyorum. salının tamamlanman işi iw 9 eylulde Oyle sanıyorum ki bugün, dili ihale çdilecektir. mizin türkçeleşmesi esasında bütün Washington Bürük Elçimiz Bir müddettcnberi şohrimizde buluaydınlarımız birleşir. Ayrılık bu esasta ve gayede değil de tatbikatta nan Washington BUyuk Elçimiz Feridun Erkin. cumartesi günü buradan dır. Gerçekten bir kısmı bu gayeye Cemal hareketle Romaya gidecek ve orada bir ulaşmak için. zorlamağa. müdaha gün kaldıktan sonra Washingıona hareleye <yanaçmaz< • tabii •geiişmedtn ket eaecektif. demvurur; bir kısmı zorlamag2, Birleştirileeek okullar müdahaleye taraftardır, ama bu Dünkü bazı gazeteier Kabata?. İstanişin hiç olmazsa bir kaç.neşlg.yÜK bul Jr.kek. ve İnönü liselerinin birlcştiletilmcsini ister; bir kısmı da pn rileceklerinl yazmıslardır. Bu haber, Eğitim Müdürlüğıi larafından :ekkısa yolu tutturarak gayeye bir a Milli zib edilmi^tir. Milli Eğitim Bakanlığıyak önce varmağa çabalar. Kısası, mn üzerinde durduğu liseler. Pertev birİAciler bu yolda oyalananlar, Niyal. Vefa ve Cumhurıyet Kız liKİerisallananlar, lkinciler yürüyenler ise dir. Vefa Liseıi. Yüksek Muallim Okıılunun lâğvı dolayısile bu binaya da saüçüncüler koşanlardır. hib olacaktır. Diger taıaftan. Pertev İşte Ataç öz türkçeçilikte koşan Niyal orta okul haüne getirilecek ve ların. hem de heyecanla gayeye u Ycnikapı orta okulunu üa içine alacaklaşmağa çabalıyanlarm başındadır. tır. Cumhuriyet Kız Lisesi binası. Kız Bütün bu didinmelerine rağmen gu Sanat Enstıtusu haline getirilecektir. nün birinde o: «Efendim ben öte Bundan başka, Cagaloğlu Kız Orta Okulu. Kız Lisesi şekline sokulacak, Kdirdenberi, çıkar yol ikidir, derim. Ya nekapı Ortş Okulu. Karagümriik Orta osmanlıcayı tutmak, ya frenkeç te Okuluna baglanacaktır. rimleri kullanmak; ama birincisirrSuriyeli öğretmenlcrin de arabca, acemce bilmek, ikinciziyaretleri sinde de grekçe ve îâtince öğrenŞehrimizde misafir olarak bulunan mek şart... Yok... ille de öz türkçe, Suriyeli öğretmenler. dün Topkapı diye ayak direyince: O zaman ben Sarayı ile Arkeoloji Muzesinl gezmişlerde, çıkar yol olmadığını göştermek dir. Öğretmenler, bu ubah İstanbul Üiçin, işi, işte böyle sonuna kadar niversitesinl ziyaret edecekler. ögleden götürürüm. Zaten benim bu işe sonra Lidoda. Muallimler Birlijı tara fından sereflerine verilecek çayda buinandığım filân yok, sırf baltalamak lunacaklardır. ' için yapıyorum» deyiverir. Peyk devletler konsoloshancleAma Ataç böyle dese de, kim:e inanmaz artık onun bu sözlerine rindeki Türkler tasfive ediliyor Korainformun yeni aldıgı bir karar İnanmasaydı, bu işe böyle seneler gereğince bundan böyle. peyk devletlesenesi emek verir miydi hiç? rin ecnebl memleketlerdeki konsolosO ne derse desin, bence Ataç;n hanelerinde ve tlcaret müesseselerinde bilhassa «Günlerin Getirdiği. kita h:ç bir suretle o memleket tebaasından bındaki yazıların bir çoğu, Türk adam çalıstırılmıyacaktır. Her müessese. adamlarını kendi tebaasından se«edili ile beraber yaşayacaktır. cektir. Bu suretle, dısarıya haber tız(1) Nurullah Ataç; «Günlerin rr.ası önlenmis olacaktır. Bu kararm tatbikına memleketimizde başlanmıs ve GetirdiğU 1946, Akba neşriyatından. peyk devletler müesseselerinde çahşan Sah. 7. Türk tebaası memurlar tasfiyeye tâbi tutulmuşlardır. (2) Aynı eser, sah. 64. (3) Aynı eser, sah. 66. Danimarkalı bir kafile geliyor <4) Aynı eser, sah. 65. Kopenhag Yüksek Ticaret Okulunüan 20 kişilik bir kaiile, beraberlerinde proIşçilerin gündeliklerine dair bir fesörleri olduğu halde şehrimize gelecekler ve buradan Izmir Fuarına gideihtilâf halledildi ceklerdir. İşçiîerin gimdelik kazanclarının iki İsrail hükumeti Ankarada iiıasının vergiden muaf tutulması hakkında Çalışma Bakanlığile Maliye Ba elçilik, İstanbulda konsolusluk kanlığı arasında bir ihtilâf zuhur etkuruyor mişti. Çalışma Bakanlığımn bu muaÖğrendiğimize göre, İsrail hükumeti, fiyetin istisnasız bütün işçılere tatbik edilnıesi yolundaki teklifı Maliye Ba Türkiye ile daimî münasebet kurmak kanlığınca kabul edilmemekteydi. Me için yakında Ankarada elçilik ve İstanaele Danıştaya da aksetmiş ve neticede bulda konsolosluk açacaktır. İsrail hiiÇalışma Bakanlığımn isteği kabul kıımeti. bu husus için hükümetimize müracaat etmiştir. Türk hükumeti eeoltınmuştur. \ vab verir vermez teşküâtın kurulması Demir şilepi lamirdc için teşebbüslere girişilecektir. Demir şilepi revizyona tâbi tutulmak Takasla ticaret meselesi üzere dün Halicdekî Fabrika ve Havuzlara ahnmıştır. Takasm yeniden ticareümizde yer alaVapurdan denize diişen adam cağı yolunda çıkanlan söylentiler, yetKöprüden kalkarak Bağaz seferini kili makamlarca yalanlanmaktadır. Hüyapraakta olan Heybeliada vapuru, Ka kumet, tatbik etmekte olduğu ihrac bataş önlerine geldiği sırada içindeki rejiminde. hangi maddelerin takasa yolculardan Ahmed isminde bir şahıs, tâbi tutulacağını göstermiş ve ajTica muvazeneaini kaybederek denize düş bu maddelerin mecbur kalındığı halmüştür. Derhal vapur durmuş ve düşen lerde takasla ihracma raüsaade olunacağını da anlatmıştır. Bu maddeler adam denizden çıkarılmıştır. arasında fmdık da bulunmaktadır. Bu Denizyolları hastanesine getirilen bu maddelerin halen takasla ihracına izin yolcu, fazla su içtiginden. bütün çalış verilmemiştir. , malara rağmen kurtarılamamıştır. Dr. N. A. İstanbul Radyosunun programiarı tesbit ediliyor ka bir şeye yaramadığım ileri sürerek, İngilterenin onunla büsbütün devleteiliğe sürükleneceğinden endişe ediyor. Bu gazete diyor ki. bugünkü sosyalist rejimde Ingilizler dar bir korsa takmağa mecbur edilmijlerdir. Yeni program bolca bir korsa teklif ediyor. Fakat. ne de olsa. bu da bir korsadır. Son zamanlar:la. muhafazakârların so'. kanadında gittikçe şekiileşen sosyal anlayış, Ineiliz muhafazakârlığını ncşır ve müdafaa etmekle şöhrst nlan Lord Beaverbrook'u bu partiye sadakatten ayrılmağa sovketmiştir. Lord fcundan sonra. sosyalizrr.in İngilterenin bagına mu'î.'illat bir belâ olduğu mucib sebebîle, ingiliz muhafazakârlığ'.na yeni bir görüş felsefesi bulmak için serbest yayınlarda bulunmağa karar vermiştir. Lordun bu tavn, partinin sağ kanadında es3sh tepkiler uyandırmaktadır. Çoğunu toprak ve sanayi asilzadeleri 'eşkil eden bu kanad, teşebbüs serm^yesinin hür cevclânına hiç bir engel tammamak ister Bu zümre, sosyalist pıer.siplerin İngiltereye aralık kapılardan dahi girmemesi içüı, rad.'kal tedbirlerin ahnmasını taleb ediyor. Sermaye seıbestliğini şiar edinen bu particiler diyorlar ki, haşmet içinde seyreden geçen yüzyıhn Viktorya mak icab ediyor. Zira. Churchill o zattır ki. hayatta sarahatten hoşlanmadığım •"•serl3rir.de bir çok defalar anlatır ve bilhassa şu sözü tekrarlamakla neşhurdur: «Bir muhalefet partisinin sarih bir programı olmamalıdır. Bunun için olarak ki. programı son defa elden geçiren liderin tadillerine rağmsn. program göze batan tezadlardan kurtulamamıştır Tek misal vermek için, programın ehemmiyetli bahislerinden biri olan işçi ücretleri bahsinde, ücretlere asgarî seviye konacakür denmektedir. Halbu.d, aynı programda ferd. devlete faiklir,.paılamentonun 'vazifesi ferd 'lürriyetini devlete karjı korumaktır deniyor. Şu halde. nerede o ücretleri rekabetin hürriyetine bırakmayıp devletçe lesbit etmeler. nerede bu uçarı hüı fikirler. Anlayabildiğimize göre, progradevri, sermaye hürriyeti üstüne kurulmuş, onunla parlamıştı. Geç mın hazırlığile meşgul olan sol kamişin yeniden canlsr.ması istenirse, nad muhafazakâr particüeri, moİngilterede sosyalizm sözü edilme dern sosyal görüslere kısmen göz yummaktadırlar. Bunların arasında melidir. muhafazakârların en mümtaz mü*** simaların:n bulunması, Programı hazulayanlar, ingiliz tefekkir Muhafazakâr parüsinde (terakki programı sola kaydırmış olacaktır. perver reaüst) denen mektebin Bu fi'lî duruma, Churchill'in mugörüşlerine bağh sol kanad ele halif programlann müphem olması manîandır. Pro.gramdaki fikirlerin kanaati eklcnırse, niçin sağ kanad çoğu bu mektebin baji sayıian ikü tarafmdan bu programın yekpare sadcı R. A. Bu'.ler'indir. Bununia somlukta bir munafazaKâr program beraber, bu yazının başında söyle oîarak göıü^mediğinin, daha da ilediğimiz şibi tekrail partinin lideri ri gidilerek. birbirini tutnıaz non olan sağ kanad mensubu Churchiî!, consistent damgasile damgalandıprogramın hazırlanmasmda âmil ğının sebeb'.eri daha iyi anlaşılabiolmuştur. Ancak., bu noktada dur lir. *** Bu uzun bahsi kısaca bitirmek icin diyeceğiz ki, heıhangi bir partinin seçim oıogramma, bu İngiliz muhafazakâr programmda olduğu gibi. vergilîri indirecek. hayat seviyesini yükseltaceğiz çapında söylemesi kolav bir iki slogan yerleştirmekle. işleri günden güne ciddileşen modern hükumetlere el atmak kabil değiidir. Zira, saymz devlet meselelerinin hepsine bircion toplu ve ahenkli hal çareleri tezadsız delilierle gösterilmeden, modern halkların çoğunluğunu kazanfnak eskisi kadar kolay olmamaktadır. I K T I MoskovaTito mücadelesinde Makedonya davası Son günlerde Balkanlarda muhtelif komunist kaynaklanndan. gelen haberler Marcşal Tito ile Kominforma araöindaki mücadelenin veni bir safhaya girdiğini göstermektedir. Bu haberlerden anlaşıldığına göre, her iki taraf Yunan asi kuvvetlerini kendisine kazanmak arzusundadır ve bunun için şjddetli bir mücadeleye girişmiş bulunmaktadır. Bu arada Kominforma'nın. Yunan komunist kuvvetlerini ileride Tiîc'ya karşı kullanmayı düşünddğü de hatıra gelen en kuvvetli ihîimallcrden biridir. Tito'ya karşı açılan Kominforma taarruzıuıda Bulgaristan mühim bir yer işgal ediyor. Nitekim. Kominforma taraftarı Yunan asi liderleıinden kırk beşinin Tito aleyhinde aldıkları karar sureti ilk defa olarak Bulgar gazetelerinde çıkmışür. Bu karar suretinde Tito, Yugoslav Makedonyasını kontrolu altına almış olmakla itham edilmektedir. Bu itham aynı zamanda bir ifşadır ve Yunan komunist çetelerinin ilk isyan harekeüne iştirak etmiş olan Yugoslav Makedonyalılarının artık bu maceradan vaz geçüklerini itiraf etmektedir. Yugoslavya, Bulgaristan ve Yunanistan arasında taksim cdıimiş olan Makedonyanın bu suretle üçte biri komünistlerin safından ayrılmış ve Tito safına geçmiş bulunuyor. Bugün, Yunan Makedonyasındaki çete reisierinden Goçev de artık, General Markos Vafyadis gibi, Tito ile işbirliği etmiş olmakla itham edilmektedir. Malumdur ki bir vakitler Moskovamn gözdesi olan Markos, oradan gelen emirleri dinlemediği için gözden düşmüş ve ortadan kaybolmuştur. Kominforma'ya göre Goçev «Tilo hesabına çalışan bir Makedonyalı milliyetçidir.. Komunist olmıyan kaynakların verdiği malumata göre ise Goçev (asıl adile İlya Dimahis) harb senelerinde komunist kuvvetlerinin idarssinde büyük bir yararhk göstermiştir. Fakat sonradan, emri alünda bir kaç birliği toplayarak batı Makedonyada istiklâlini ilân etmiştir. Bu da Goçev'in başlangıcda işgal kuvvetlerine karşı azimle çarpışan ve komünistlerin davasını bir sulh davası olarak kabul eden bir çete reisi olduğunu, fakat komünistlerin istilâcı ve tecavüzkâr niyetler beslediğini görüntfe onlardan ayrıldığını açıkça göstermektedir. Nitekim Yunan komünistleri onjn Makedonyada istiklâlini ilân etmesini hiç de iyi karşılamamışlar. Atina hükuraetine 111111! ii!ii'!HUIIHHHHIIHIIUIHIllîl!lini!lliilll!i Mevsimin en muhteşem balosu ağustosun 26 ncı cuma akşamı Münir Nureddinin tesis ettigi Kalamış Kulübünde verilecektir. Memlekeün tanınmıs sanatkârlarının da iştirak edeceği bu baloyu Ada Kulübünün cazj nejelendirecektir. tstanbula dönmek Isteyenler Kalamış ijkelesinden vesait bulabileceklerdlr. Balonun biletleri Kalamış Kulübünden ve Beyoğlunda Necmi Rıza kumaş mağazasından tedarik edilebilir. Kıymetli sporculanmızdan | >^ Gaiatasaraylı Muhteşem balo f BELER OTELI Salonu ve yazlık bahçesinde Küçük Haberler Avukat ile doktor avukat | \ Meserret Sükuti Muhiddin Göklü 22/8/949 Muzaffer Tokaç ile Evlendiler. lnci Büke Nikâhlandılar. • .KOCAELİ» tankeri dün Napoliden Abadana müteveccihen hareket etmiştir. Gemi, Petrol Ofis hesabına ikar yakıt yükleyecektir. • TÜRK Genclik Teşkilâtının olağanüstü toplantısı 26 ağustos cuma günıi saat 14 te teşkilâtm Beyazıddaki merkeztnde toplanacaktır. Lord Beaverbrook. Lord RotherKongrede, istifa eden yönetim kuru meıe gibi İngilterenin en yaygın lu yerine yenisi seçilecek. son günlerin konservatif gazete gruplannın sagencliği alâkadar eden olayları ve dihibleri ba^ta olmak üzere. sağcı lekler görüsülecektir. muhafazakârların bir çoğu bu programı tartaklayorlar Bunlar, proZILKADE 1 PERŞEMBE gTamı lâzım olduğu gibi muhafazakâr olmamak, sosyalistliğe kacmakjt o (S c la töhmetliyorlar. Beaverbrook ga 3 zete grupundan Daily Express, programa yarısn sosyalisttir diyor V. 6 20 13.16 ,17.01119^4,21.33 4.30 ve Amerika yardunına sığınan bir E. 110.25 5.22 9.07 12.00 1.38 S.35 ıktisad nizaminı müdafaadan baş SUNNET düğünü ve her nevi törenler tertib edilir. Beyoğlu, İstikH l â l Cad. ?.U, Tel: 49427 • ( karşi girişccekltii'i isyan haıeketin iyi kaışıladıkları anlaşılıyor. Bu de bunun kendi aleyhlerine bir arada, çete reisleri srasında mü'.r.m Buyuk taarrazun başladığı 26 agustonckta olduğunu tcslim etmişierdi. I bir mevkii olan Rakovski, Goçev in ^urı 27 nci yıldönümü yarın şehrımızGoçev'in bir aralık 800 kişilik j tekliflerine terşı büyük bir alâka de de kutlanacaktır. Aynı zamanda kuvvetile birlikte Yugoslavyaya duymuştur. Bu. tsbii. Komiriforma harb malulleri gunü olarak kutlanan çectiğini, orıda kuvvetlerini arttı nın hoşuna "itmemişür. Nitekim. 26 aguitos bayramının prograiiu hararak 1944 aralığında Yunan Ma Sofyada neşredilen karar suretinde zırlanmıştır. Törene Taksim meydanın da saat 16.30 da İstiklâl marşile başkedonyasınâ "döndüğflfrü" gbrüyoruz. bu ve diğer eete reislerine Vitsi'de İanacak büyük şehid BJülerin ruhlarl Fakat isyan hareketinin muvaffak ki karareâhlarında oturup duracak taıiz olunduktan sonra Malül Gaziler olamayışı üzerine Goçev tekrar yerde 'tekrar harekâta geçcrck adına konusma yapılacaktır. Saat 18.30 YugosîaV Vo'rîraVlartrÖ " sığmmışür. hatcı!?rını aHettirmeleri» emri ve da oıdu taraiından Malul Gaziler şeıfffire Ordusvir.de çay verilecektir. Ondan sonra komünist çeteierinin rildiği bildirümcktcdir. faa'iyeti arasında ne gibi bir rol Yunan Makcdonyaıını kaybet 30 Ağustosu kutlama törenleri Bu yıl 30 Ağü.=los Zafer Bayramı, aldıgı malum leğüdir. Diğer taraf mck tehlikcsini gören Kominforma tan. Yugoslavlar da Goçev'in kendi derhal faaliyete geçmiş ve sırf ken y^rdun her tarafında zer.gin bir progaralannda olduğunu şimdiye kadar di adsmlarından mürekkeb olmak renıla kutlanacak. halkevi ve halodalarır.da törenler yapılacaktır. Afyonkabildirmiş değillerdir. üzere «Ege Max>donyası komunist rahisarda'ii buyük törene İstanbul ve Yunan komünistlerine göre, Go te§kilâtı> kurmuştur. >Koem. adile Ar.kr.ra Üniversiteleri iştirak edeceklerçev Yugoslavyadır ve "komunist anılan bu teşkilât Yunanistandaki dir. partisine ihanet eden> diğer bir «bütün Makedonyahlara» hitab eistanbul Izmit vapur çete reisi Kiremitçiyev ile beraber derek onlöra «Tito'nun sdamlarını scferlerine başlanıyor • her türlü faaliyet serbcstisine sa aralarından atmalannı veya haber İstanbul İzrait vapur seferlerinin hib» bulunmaktadır. Gene o kay vermelerini» taviiye etmiştir. yapılmasına yakında başlanacaktır. Tanaklaıa bakılırsa Goçev Yugoslav Bu suretle, Yunan asileri bugün rifesi bir haftaya kadar hazırlanacaktır. Makedonya cumhuriyeti içtimaî Kominforma ile Tito taraftarları İstanbul ile İzmit arasında. .şehir hattı vapurları çalıştırılacaktır. yardım bakanlığı Makedonya mu arasında bir çekişme mevzuu haline hacirleri işile meşgul olmaktadır. gelmiştir. Mareşal Titonun geçenHalen Yusoslavj'ada Yunan Make lerde oıdu subaylarına verdiği bir ÖLÜM donyasından geîmiş 30 bin muhacir nutukta Muhassasatı Zatiye Müdüru nıerhum Yugoslav Makedonyası bulunduğu geçenlerde Yugoslav hududlannın ötesinden gelebilecek Nejet Beyin refika.M ve doktor Feridun makamları tarafmdan resmen bildi Kominforma tahrikleruıe karşı u Frik ile Şeker Fabrikaları Müfettişi Afif Frik ve Muallâ Erdinç ile Süheylâ rihniştir. yanık bulunmalannı tavsiye etme Frikin valideleri Kat'î olarak bilinen bir şey varsa si bu bakımdan siyasi çevrelerde ŞAHENDE FRİK o da şudur ki, Yunan Makedonya çok mühim bir ikaz olarak karşı Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Bugün sındaki mühim çete reis'.erinden bi lanmıştır. Çapa Üniversite İkinci Kliniğinden ceri Yunan komünistlerine karşı bir (N. Y. Herald Tribune'den) nazesi kaldırılarak Beyazıd camiınde namazı kılındıktan sonra Karacaahmed hareket hattı tutmuş ve onlardan deki aile mezarlığına gömülecektir. Amerikan Kız Kolejinin aynhnıstır. marangozhaııesi yandı Yunan komünistlerine göre GoAnavudköydeki Amerikan Kı» KoleTEŞEKKÜR çev, Yunan Makedonyasındaki mu jinin bahçesinde bulunan iki kath kerSevgili aımemiz kavemet noktalarından biri olan piçten marangozhane ile yanındaki bir Vitsi'ye sık sık .casuslar» gönder katlı ahçab kercste ardiyesi. dün cıkan REFİYE KARMANın ebediyen aramızdan ayrılnıası dolayımekte ve • askerî, siyasî malumat bir yanşınüa tamamen yannıış":r. sile bizzat cenaze meıesinıine iftirak toplayarak orada kendisine taraftar Kızılayın nıuazzaın sünuet zahnıetine katlanan dostlarımıza, çeelde etmeğe çahşmaktadır. Bu aradüğünü lenk gönderenlere ve telgraf ve yazı da Yunan komünistlerine şu iki Kızılay Derneğinm Beyoğlu çubesi i ile acılarımızı paylaşmak lutfunda butekliite bulunduğu da ayrıca bil öı^nnn zdeki cumartesi gecesi sabaha ka lunan ahpablarımıza ayrı ayrı teşekdar devam etmek uzere Bebek Bele küre te&s5ürümuz mâni olduğundan dirilmektedir: iblâğına muhterem 1 Bir Makedonya ordusu kur diye bshçejinde büyük bir sünnet dü şükranlarıınızııı ğünü tertib etmiştir. Geceyi, İstanbu gazetenizin delâlet buyurmssını rica mak (bu ordunun karargâhı Yunan lun hemen hemen bütün tanınmış se.< ederiz. Makedonyasında olacak ve tama sanatkârlarile serkin saz arkadaşları, Çocukları mile MakedonyaU krjmutanların yurddan sesler programı. caz; varyete; *** hokkabaz: elektriklı kukla ve ortaoj'unu idaresi alünda bulunacaktır.) A»iz ve sevgili yeğen, kardeş ve teyartistleri neşelendirecekl?rdir. Sabaha 2 Yunan komunist partisinden kadar Bebek Bey»zıd ve Beyazıd • zemiz kaçıp Yugoslavyaya iltica eden bü Bebek lük? otobüsleri davetlilere tahBELKİS ERİNER'in tün Yunan Makedonyalılanna mah fis ecilmi.;t;r. beklenmiyerr ani ölünıü dolayısile teselli ve taziyet, mektub ve telgrafı gönsus umumî af ilânı. derraek ve bizzat ziyaret ve cenazeye Goçev'in tekliflerinden birincisi gelınek Euretile büyük acımızı payla?Muadder Yumlu Yunan Makedonyasını komünistlemak lutfunda bulunan akraba ve bilrin nüfuzundan tamamile ayırmak hassa bizj unutnıamış bulunan eski üe dostlarımıza ve bu meyanda D.P. Argayesini taşımaktadır. İküıcisinde navudköy ve Bebek teşkilâtına minnet Mehmet Ali Nural ise Yunan Makedonyaularını Yuve şükranlarımızı ayrı ayrı ödemeye goslavya tarafına çekmek arzusu Evlendiler. büyük acıraız mâni olduğundan sayın görülmektedir. gazetenizin tavassutunu rica ederiz. 23 8 '949 Bu teklifleri bazı «yoldaşların» Eriner. Aran ve Başak ailelerl *** BUGÜN I jjı M . İKİ BÜYÜK Aile reisimiz Dr. FİLM BİRDEN CELÂL NAMIK SIRMALI'nın vefatı ır.ünaiebetiie rr.erasime i.jtitak eden, bilâhara n.ektub, telgraf ve telefcııla veya evimize kadar ihtiyarı zahmetîe taziyede buhfhan muhterem zevata. dost ve meslekdaşlarınııza ve bu acımıza alâka gösteren resmi ve hususi teşekküllerle aakeri ve mülki makam ve müesseselere. ihtiram kıt'ası subay ve erlerine. okul öğretmen ve öğren^Batinelerden itibaren L M L C 06 cilerine minnet ve şükranlarımızın ibBUGÜN MATİNELERDEN İTİBAREN 1 Uç Kahramamn İntikamı lâğına delâlet buyurmanızı rica ederiz. ( TÜRKÇE ) Hatice Sedad Sırmalı, avukat JAMES CAGNEY GEORGE RAFT Muhlis Sırmalı. Sami Sıımalı 1 DANSI (Renkli) ve Taceddin Sırmalı. 2 ÖLÜM AŞK MEKTUBLAR1 26 Ağustos l \ AR'da iki büyük film birden FOTO SABAH Beblenilen Tabiî R E N K L I film Developman ve Agrandismanlarına başladı İstiklâl Caddesi 289 Telefon: 40108 2 SARIŞ1NI JESNİFER JONES KAÇIRMA IOSEPH COTTON VERONİCA LAKE EDDİE BRACKEN CUMHURIYET Nüshası 10 kuruşttır \bone şeraiti Türkiye Harle aylık ciç aylık Altı aylık Senelik 3iı için 300 Kr. 800 • 1500 . 2800 > İçin 600 Kr. 1600 • 2900 > 5400 • BUGÜN MATİNELERDEN İTİBAREN i I KADIKÖY SÜREYYA'da JOEL Mc. CREA BRİAN ROBERT İKİ BÜYÜK FİLM BİRDEN DONLEVY l 1 VİRJİNYA KAPLANI (Türkçe) 2 S E V D Î C İ M İDA LUPCsO A D A M AtDA D 1 K K A T ^« Gazetemize gönderilen evrak ve yaztta» netrtdilsin, tdilmesin iadt olunmaj tiânlardan mesuliy«t tabul edümez.