Katalog

İKTİBASLAR lîiTTmifniTmınıııııuııuıııııiııtiıııııııııııııııııııni! So¥yetfe?in Dairelerde Uraiiiym afaştırmalan Almanyanın vaktile dame'.âlar, çccuk oyuncakları, r.oel ağaclaıı içın cicili bicili Eüiler yapüaîi bir köşeciğinde bugün Ruslar geceyi gündüze katarak, Amerika ile atom sil&hlar: yanşmdaki uzun mesafeyi bir nebze olsun kapamaga çahşıyorlaı. Almar.vanın bu köşeciğinde, bmlerce esir işçi, rnakınelitüfck ablukası altırde ve dikenli tel örjıisü içinde üç senedir Sovvet eıer.Hileri heîabına uranium cevhcri kazjyor. Yalnız bu bölgedeki kazılar, Stalin'in fen sdamiarma geniş rnikyasta araş;ırma ve incelemeler ve atom bombaîinın sırruu çözebildikleri gün bomba imali için kifi miktarda uranium sağiamış olmnlıdır. Kuslarm esirlere kazdırdıkları maden, Saksonya ile Çekoslovakya sınırları boyundaki Erzgebirge: tCevher Dağı» ndadır. Asırlar boyunca Cevher Dağından kıymetlı ve faydah cevherler çıkarılırış, bu arada uranium da elde eclılrrüş* tir. Çok eski zamanlardanberi devam ecen kazılar yüzünden buradaki maaenlerin çoğu artık terkedilmiş bulunuyordu. Bununla beraber Ruslsr kendi mühendis ve izabecilerınden yüzlercetüıi göndererek atom bombasında kullsnılabilen bu yegâne iptidaî maddeyi elde edebiLmek için adeta yeri göke kattırmışlardır. Neticede gerek bu mıntakada, gerekse Polonya Silezyasında, yeni yataklar bulunmuştur. Şimdiki halde çalışmalar, inkıtasız, gece gündüz devam etmekte ve durmak bilmiyen furgun katarları cevheri Sovyet Rusyaya taşııraktadır. Maamafıh, Cevher Dağının trranium cevheri o derecede zayıftır ki biı kutu dolduracak kadar saf uranium elde edebilmek için herrven bir katar dolusu cevheri izabe etmek gerekmektedir. Sehir I TÜRKİYAT BAHÎSLERİ | Âlmanyada haberleri Sadâret yerine Saltanat Vekâleti 1 CUMHURIYET 15 Tenunuz 1948 NALINA M1HINA Prenses Faizenin beğendiği Istanbul îMruı genc hükiimdan Kral Faruk Hazretlerinin hem'ireleri Prenses Faize, zevci eski Hassa Müşiri merhum Rauf Paşanın oğlu olah Bülend Beyle beım» ber bir muddettenberi Istanbulun muhterem misafiridirler. Mısınn Istanbul Başkonsolosu Hasan Şefik Bryle refikası, evvelki aksam, Prensesin serefine Çiftehavuzlarda, bu .\aı için kiraladıklan köşkte bir akşam yemoği verdiler. Köşkun dcnize kadar uzanan bahçesinde vcrilen bu ziyafet pek güzel, hattâ pek muhteşem oldu. Çütıkü ev sahiblerinin nezaketini, zarafetini, selim zevkını, tabiatin hinbir itina ile özene bezene yarattığı Istanbulun eşsiz dckoru içinde, nuru Marmaraya akscden önce beyaz, sonralan sarışın bu yanra ay tamamîıyordn. Gcçenîerde Mıs.'nn jazlık sefaretbane«i olan Bebekteki Valdepaşa yalLStnda muhtcrem Mısır Elçisi M. Emin Fuad Bcyle sayın eşinin verdikleri davette olduğu gibi, evvelki akşamki ziyaittte de, Prenses Faize, tabiatile bütün dikkati üzerine çekmişti. Prenses, gencliği, gıi/ellİRİ, zarafeti ve asaleti kadar nezaketi, tevazııu ve demokrat ruhluluğu ile de temayüz ediyordu. Büyiık .Vrhmed Ali hanedamnın bu guzide evlâclı krlimenin tam manasile bir prensesti. Kendisinden gazetemiz için bir mülakat rica ettipun zaman, «dönüşte» vadinde hulundular. Kahatsız etmemek için ısrar ctmedim; fakat sofrada Istanbul Vali«i ve Bcîediye Reisi Doktor Lııtfi Kırtlarla, Bayan Kırdarla ve Istaibıılun hayranlarından biri olan Mısırlı Prenses lffetle gorüştukleri sırada &Ö7İcrine kulak misafiri oldum. En çnk konuşulan mevzu Istanbulun eşsiz güzelliği iıli. Prenses Faize, Istanbulun lalıii minzaralanna hayran olduğunu söj iuyordu. Serin akşam ruzgânntn sevkile sahilin eteklerini bpen Marmaranın tatlı fı;ırhsı içinde bir Mısır Prenscsinin ahenkli sesile Istanbulun güzelliklerini terennüm ve takdir etmesi, bana şehrimizin eski günlerini hatırlnttı. ] msk'a ve doldurdukları kovaları gene cüerile işlettikleri çıkrıklarla satha çı'cartmaktadırlar. Galerileri desteküyen Tramvay ve Sular ldarelerinde i.ıhta direkler çoktan çürüırüş olduğund^n, çöküntü kazaları hemen her gün ; bir kısım memurlar emekliye 1 njgöstermcktedir. Bu yüzden, 1947 niaynldn, Denizyollannda da rıınmda 20 kişi, ayni senenin ekim ayıntasfiye başladı da 9S kişi toprr.k altma gömülmüştür. E?'si galerilerde clduğu gibi yenilerinDevlet Denizyollannda 90 memurun de de en baiit emniyet tertibatı alınmış I usfiyeye tâbi tutulmakta olduğu haber dcğildir. Ruslarm zorla çalışmağa sevk ettikleri Han= Grassman İ5İmli bir Al Eİınmıstır. Ahnan bir habere göre. İdamaıı maden miıhpndi:'., nihayet kaçraa renin tski müdür muavini Aziz Derya, ğa muvaffak olarak .Müttefiklere ma Amerikaya gemi mübayaası için giden denlerde «orta çağ de\Tİne rnahsus usul heyet hakkıridaki ihbarmın doğru çıkve şaıtlar, içinde çalışıldığını bildir maması üzerine Denizyollannda istihmiştir. Buna rağmen Ruslann kendile dam edilnıiyecektir. Tramvay Idaresinde rine hâs kaidelerine aykırı hareket eden Diğer taraftan Tramvay İdaresi de i^çilcr, cezacn, 23 kişiük koğuşlara 83 ü birden tıkılmak sureüle, Schneeberg altmış beş yaşını doldurmuş memurlar: hapisanesine sevkolunmakta ve iğrenç emekliye ayırmaktadır. İc&renin şirk^t Itokular içinde, bitlenerek yarı aç bı tarafındsn devraldığı muhasebecisi Emanuelidi.5 ile başkontrolör M'sırlıy^n rnkılmaktadır. bunjar arasındadır. Sular Idaresinde de Gündelik istihsal miktarını doldurabir kısun memurlar emekliye ayrılmıyan işçilerin derhal pdası kesilmekte med Paşa 988=1580 senesi 13 Rebiülmışlardır. ve bunlara «Alman birliŞine karşı hi>raevvel = 28 Nisan Perşembe günü ölunAsıl mesele net» damgası \urulmaktadir. Kaçtıkları ce, Osmsnlı tarihinde misli görülmemiş Belcdiye menurları kadrolarmda yat:ikdirde kendi yerlerine akraba ve tabir sadaret buhranı zuhur etmiştir. r pılacak tasarrufu tetkik etmek üzer? r !uka'ınm madenlere sevkolunacağı Ahmed Pajanın ölümü üzerine usuilân edilmek suretile, işçilerin kaçma teşekkül eden komisyon dun de reis ları ihtimalinc karşı da tedbir alınılmış muavini Nazımm başkanlığmda toplsn len ikinci vezir Lala Mustafa Paşanın mıştır. İI5İH bir zat bu münasebetle bir Veziria'zam olması lâzımgelir: Fakat bulunmaktadır. arkadaşırmza şunları sö'ylemiştir: üçüncü vezir Koca Sinan Paşa bu sıraBilindiği gibi harbden evvel Ruîlar « Meır.urlar arasında tasfiye yapıl da Şark serdandır ve kendisi cepheclıemmiyetli sayılabilecek uranium yaişbsşına rrası evvelki tecrübclere gore katî' bir deykcn istanbulda rakibinin taklarına sabib değillerdi. Hemen Hironetice değildir. Asıl mesele maarif sis geçmesi onu ye'se dü.şurüp muvaffakışima bornbalanmasının akabinde 60 katemini değiçtirmek ve gencleri mernu yetsizliğe sürükliyebilir! Peçevı'nin izadar ekip Sovyetler Birliğinde, peyk riyetten başka sahalara sevkedebilmek hına gore Istanbuldaki Sinan Paşa taraemleketlerde ve isgal altındaki toptir. Ticaret ve İktisad mektebi mezunu raftarları işte bu mülâhazayı Istismar raklârda geniş mikyasta araştırmalara oldukları halde 3040 liralık memuriyet ederek ve serdarlık meselesinde olduğu spvkolunmuştur. Bittabi uranium peşinpeşinde koşanlar pek çoktur.» gibi bu meselede de saraya para yedide koşan yalnız Sovyetler değildir. rerek Lalanın sadaretine mâni olmuşGreenland'dan cenub Buzdenizine kalardır: dar her yerde, gizli beynebnilel çapia Ruslar Marienberg şehrinden 7000 Iti araştırmalar yapılmaktadır. «Sinan Paşa bavâdarlan. Lala Paça çiyi kapı dışarı etmişler, buradaki dünVezir iaVam olduğu takdirde: Sovyet araştırma ekiplerinia ne dereyaca tneşhur sayfiye oteüerine de kendi ceye kadar muvaffakıyet kszandıklarını Yerine serdar olmuşdur, elbette Dün rabah Beşiktaşta, Yıldız yokusundan muhâlrfet mukarrerdür! teknisyenlerini yerleştirmişlerdir. Ayrl kestirmek güçtür. Maamafih Eizgebirge ca Chemniz Freiberg'inde de yeni bir a bir hayli fakir cevhcrine dört elle sard aşagı inen ve içinde beş kisi bulunan bır didüklerindcn gayri bir kaç kîse filori raştırma merkezi tesis etmişterdir. Bu mış olmalarına bakılusa, bugünkü hal kamyonun frenleri bozulmustur. Kamyon. dahi sarfeylcdiler.» şoiörun hutun gayretlerıne rağmen bır turlu araştırmalar için bazı Almanlar gönüllü de en mühim kaynaklarınm bundan durdunılamamıştır. Kamyon, yol kenarındaki Bu va/iyet üzerine «MühriHümâolarak çahşmağa razı olmuşlar, buna ibaret olduğunu tahmin etmek yanlıç bir tasa çarparak devrilmis, içinde bulunan yun» un hiç kimseye verilmemesi termukabil pek çoklan evlerinden kaçırı olmaz. beş kışiden iki kişi ezılerek blmuştur. Digeı cih edilmiş. Kanunî devrindenberi sa•Jç yaralı hastaneye kaldırılmıştır. larak zorla çalışmağa sevkolunmustur. dâret beküyen Lala Paşa işte bu yüzRusların bütün gayretlerine karşıhk İşçilere gelince, bunlar da. aralarında Hilmi Uran şehrimizde den muradma eremiyerek ancak «Vekadınlar ve çalışamıyacak derecede kü ne kadar uranium elde edebilmiş oldukC. H. Partisl Genel Başk.in vekili Hiimi kili Saltanat» ünvanile devlet işlerini ları hususunda tahmin yürütmekten Uran. dtın Ankr.ıadan şehrimize gelmiştır. çük yaşlılarla ihtiyarlar bulunmak üzeidareye memur edilmiştir: Lalanın bu re ,meoburî hizmete tâbi tutulan sivil gayri bir şey yapılamaz. Maamafih yal Hilmi 1,'ran, kendisıle göruşen bır arkadaşı ) nız Erzgebirge mıntakasından 500 ton mıza istanbulda bir hafta kadar kalacağını | suretle •Fâsıki mahrum» vazdyetinde halktan ibarettir. kalmış olması bazı menbâlarda vaktile k?dar uranium tasfiye edebilmeleri ioylcrostır. Almanya, Çekoslovakya ve Polonyada Ssdâret uğrunda Kanunî'nin oğullarını Tcvfik Taylan, istifasını kuvvetle muhtemeldir. Gayet tabiî olaRuslar hesabına uranium kazan esir işsaltanat mücadelesine kışkırtarak orta rak bir atom bombasında ne kadar urageri almıyor çîler adedinin 100 bini bulduğu ve bunİftanbul Teknik Üniversıtesi Rcktöni Ord Anadoluyu kan içinde bırakraış olraanium kullanıldığı en büyük sırlarından ların 65 bininin Erzgebirge'de çahştığı bıri sayılmaktadır. Bununla beraber. Trof. Dr, Tcfık Taylanın, Rektorlükten n sından dolayı Allahın bir adalet eseri hesablanmdctadır. Bunların çalışma tifa ettiğîni dun yazmıçtık. Üniversıte sena sayılır. Sclânikî'nin rivayetinden anlaatom araştırmalarının ilk safhalarında tosu. dun sabah 117un bir toplantı yapmı» ve şartları vaktile nazilerin ihdas etmiş basit bir infilâk elde edebilmek için le\fck Taylanın ıstifasını geri slmaîi husu sıldığına göre Sadâretin ilgası, devletin olduğu esaret şartlarından farksızdır. ısrar etmıştır. Fakat, Prof. Taylan. Veziria'zamsız kalmasına karşı yükBerlindeki Müttefik mahfillerce Rus 2 2 kilogramdan 110 kilograma kadar sunda istifnsını geri almamıştır. Senato. onurr.ur. selen iürazlardan dolayı ittihaz edilmiş uranium 235 e ihtiyac olduğu acıklanmetodları «beşeriyete karşı cinayet> diye dc';i hafta rerçe'nbe giınil toplanarak katarı bir tedblrdir: tavsif edilmekte, ve Ruslarm atora bom mıştır. Bir bomba için ne kadar tasfiye rıı verçcektır. «Haikı âlcm: baları için uranium cevheri kazdırma oıunmuş uranium gerektifii de gizli tuProf. Salih Murad Uzdilek, Mülıürsüz arza amel olUBtnaZt Pâtulmaktadır. Maamafih Rcslarm ' atotn nın, Alman meoburî hizmetini ancak ve dişâhum! İngiltereye gidiyor ancak •mübrem inşaat ve tamir işle parçalanmasını tahrik edebilecek uraDtğeılî î'lım arkadaşımız Ord. Prof. Salıh deyü nice nice arzıhaller sunduklarrnda ri» nde kullanılabileceğini tasrih eden n:um kümelerine sahib oldukları m j Muraa Uzdilek. muhtelıf konferanslarda buMüttefik Kontrol Komisyonu anlaşma hakkaktır. Atom parçalanmasım bom lunmak uzere bugun Londraya muteveccihen Şehriyârı Ali.tebâr Hazretleri mııkaykaralrrma taiıamile aykırı olduğu da bada kullanabilmeleri için ise Ruslarm uçakla hnreket edecektir. Prof. Saîıh Murjd >ed olmayup: daha uzun müddet teknik çalışm3İar Osford da Fıiık Cemıyeti tarafından tertib Lâzım dcğül mııhiır virilmek, şimbe!ir*ilmektedir. yEpmaları lüzumu belirtilmektcdir. B J lenerı İM'kro da'galar ta\fı« konusundaki dengirü kimseye mühür verilmez; ciitnAmerikalılarla îngiüzler. Buslarm Alnunla beraber, bu açıktaki atom parça konieransa ijtırak ettJtten sonra Utrecht t" letülmülk (Vekili Saltanat) undur: manları çok tehlikeli ve gayriin'arj îanmasuıın radyo aktif hasj=a.sından is Lneiconun Oniversitelerarası Kongresiııdp Her kim itâat ve inknâd itmczse kaşartlar içinde çalıştırdıklarına dair getifade ile bunları «zehirli gaz emsa'i Isviçrede İnterlacken de gene Unesconun pusu önündc salb idesün! "Yuksek atmcsfer uzerinde araştırmalar nis mikyasta deîil ve vesaik toplamış kullanmak mümkündür. Bu itibarla ır.evzulu kongresir.de bı.lunacak, oradar deyü nıııfassal HattıHümâyun çıkup bulunmaktadırlar. Ezgebirge'deki Alman Ruslar, bomba imaline muvaffak ola Londraya geçerek «Tatbilu mekanik. konfe bu minvâl üzıe nice eyyâm Vezir MusJşçileri tahta merdivenlerle, senekrdenmjdan evevl, bu çeşid feci bir silâha ransına ijtırak eiecektir. tafa Paşa Hazretleri ile umuri Divâbf.ri terkedilmiş şaftlar içinde 80120 n sahib olmaları ku%rvet!e muhtemeMir. ' . v . v e go'üldıi». Prof Dr. Hasan Reşad metre derinliğe inmeğe mecbur tutulUçüncu Muradın ihdas ettiği «SaltaÇeviren: mr.kta, burada, miistekreh kokulu çirkef şerefine tören sııyuna dizlerine kadar batarak kazYaş haddını doldurmuş olması dilaMs>lî nat vekiUi?i> her halde Sadaretten küM. Keuan KAN Haydarpaşa Numune hastaneaı cıld ve zuh çuk ve «Sadrıa'zam vekilliği» djemek revi hastahklar sen.isi sefliğinden ayrıla.ı olan Sadaret Kaymakamhğmdan büFrof. Dr. Hasan Rejad Sığmdım ıçın hasta yük bir makam olmakla beraber, ÖLÜM V L ID nede b r tbren tertiblenmiştir. Toplantıda soz Emniyet Müdur muTophane Müşiri Halil Pa^anın ve Ha alan arkadşjları kendifinın yuksek ılmi ve •MühriHiuneiyuno un temsil ettiği avini Alâeddin Erişin j fu Paşanm torunu, eîbak Merkez Ku sahsî mezıyetlerile beynelmilel söhretıni an geniş salâhiyetleri haiz değildir: İşte I bundan dolayı Sadrıa'zamhkla Kaymar.danı Sadeddin Paçanm kerimesi. lptmıstır. esı merhum' Remzi Paşanın familyası. Şev Patrik Maksimos. Heybeliadadan makamlık arasında yepyeni bir pâye AYŞE MÜHTEZ sahibi dcmek olan Saltanat vekili» nin ket. Nesime ve Sahaveddin Kıralın vaayrıldı salâhiyet hududu biraz müphemdir. ERİŞ'in Hdeleri Bır muddettenberi Heybelisdada istirahat €Tarihi Osmanî Encümeni Mecmuırtihalinm 40 ıncı FERZANE ZÜBEYDE Hanımefendi etmekte olan Patrik Maksimos. dun Fener ası» nda Ozdemiroğlu Osman Paşa hakPa t ııkhanesine doranuştur. eününe rastlayan 17 Şchrimizde bulunan Yunan Buyuk EKiâi k:nda uzun bir etüd neşretmiş olan temmuz 948 cumar vefat etmiştir. Cenazesi 15 7,1948 perMakf.ıv.osu dun makomında zıj aret etmiştir. tesi günü Teşvikiye şembe gunü saat 16 da Kadıkoyünde, Maks'iros'un tedavi içın bugunerde Isviçre\e Abdurrahman Şeref merhum bir hâşi>e?inde üç ay sürdüğünden bahsettiği camünde öğle nama Ermeni kili.e^i arkası Dumlupmar sokak pdleceSİ söjienmektedir. zından sonra merhu 32 numaralı evinden kaldırılarak Os Amerikan Yardım Heyeti Başkanı bu sadaret fasılasını şöyle anlatır: Ba'dezin MühriHümâjun i'tâsi menin ruhuna ithaf edilmek üzere Nec manağa camünde namazı kılmdıktan bugiin gidiyor vc Veziria'zam itlâkı ilga kılmdığı mi Rıza ve arkadaşları tarafından mev sonra Karacaahmeddeki ebedi istırahatgâhına burâkılacaktır. Çelenk gönderilBir müddertenberi Ankarada temaslar yap ilân ohınrîu ve LalaMustafa Paşa Kay lidi nebevî okunacaktır. Arksdaşlarm makta olan Türkiye ve Yunanistana Ameri makam sıfatile temşiyeti umuri Dîmemesi rica oîunur. ve arzu eden zevatm teşrifleri rica olukan Yardım Heyeti Başkanı Mr. Ghee, dun \ân eyledi... Sadâret ünvânının lâçM *** uçakla şehnmize gelmiştır. Yarın sabah Atinur. naya hsrcket edecektir. Mr. Mc. Ghee, kendı tarihimizde bir mühim vak"adır ve sırf Bahriye Fabrikalar Nazırı Hacı Hüs sile konu;aa bir srkadaşımıza Ankara te Sinan Paşanın hatırını gözetmekten ileVASFİ KIYKIOGLU I nü Paşanın torunu ve Devlet Denizyol maslaıından roemnun olduğunu. Istanbula ri gelmiştir.» Bu tuhaf vaziyet devlet işlerinde bir üe lcrı Şehir Hatları İşletmesi memurla sadece istirahat için geldiğini söylemıştir. İstanbulda yaz saati tatbikı şüpheli takım karışıkhklara sebeb olmuş ve ıından Cavid Hansoyun eşi NEDRET KIYKIOGM"nun Vali ve Beledıye Bukanı Lutfi Kııdar. 6eh hattâ Lala Paşa işte bu vesileden istiBELKİS HANSOY rın dağınıklığı dolayısile İstanbulda dairebir erkGk evlâriları dünyaya geldi lerde yaz saati tatbikının guç olduğunu. ma ia.de ederek Kikâbı Hümâyun» a bir pazar günü tedavi' edilmekte olduğu nü cmafih ksrarın henüz Vilâyete tebliğ edil arîza takdim edip: Kadıköy 14 7 1948 rr.ıme hastanesinde çok genc yaşmda memiş bulundupunu söylemîştir. İstanbulda Ba'zı kazâyâ düşer ki Divânımesai saatinin 912. 13 olmak uzere tertib Hümâyun'a vefat etmiştir. Allah rahmet eylesin. götürülmeyüp makamı lenmes: muhtemeldir. Sadaretde olan kullarun sarayında göMillî Emlâk İdaresi tasfiye ediliyor rülmck mu'tâddur: Kadıaskerler bu Kur'anı Keriruin Tercüme ve Tefsiri Defterdarlık.'llılli Emlâk İdaresını tasf ve bendeleri saravına çelme/ler: öyle hir etmektedır. Mutehassıs bır heyet buradaki maddc vâki' nldukrla bu kullan anlara binlerce desyayı tanzım etmektedır. Bunun r.eticesınde Defterdarlık, milli emlâke aıd varalum mu? herhangl bir bina veya arsa hakkında maUıbir isüzar.da buiunnıat sahibi nl?bilecektir. Diğer taraftan şehir içinde sahıbstz pek çok arsa. hattâ bina bulunmaktadır. Bunların meydana çıkarılabılmesi çehrin her tarafında kadastro yapılmasına mutevakkıftır. Defterdarlık, Kadastrn Umum Mudürlugile anlajarak ev%elce yirmı renede yapılması mukarrer olan şehir kndastrosunun bej senede yapılmasını sağlamıştır. Bunun neticesl olarak peç çok arazı ve binayı Milli Emlâk veya Beledıye tesahuo Omet Rıza Dtıg"u! tarphnüan lereume ve tetsir edılen bu 1200 sah'edecektir. felik eser her llüsüımanın evınde bulunduracağı, çocuklarına okutacağı Beyaz ekmek mukaddes kitabdır Ineı ısinde Arab harflerile hakikî Hafcz Osman hattı Belediye İktisad Mudurluğü, beyaz ekmek Bilhassa Gençlere imal eden fırınların sayısını arttırmağa kaKur'anı Kerim de v=rdu. Neris iki rild üzenne 17,5 liradır. rar vermiştir. Daha yirmi fırına beyaz ekAHMET HALİT KİTABEVİ mek imalı için musaade verilecektır. tasfiye Uçüncü Murad devrinde birblrinin can düşmanı olan ikinci vezir Lala Mustafa Paşa ile ücüncü vezir Koca Sinan Paşa arasmdaki şiddetli rekabetin bundan evvel gözden geçirdiğimiz safhalarıM bu Boşnak ve Arna\ud vezirlerin devlet mukadderatıru şahsi menfaatlerile ihtiraslarına nasıl oyuncak ettiklerıni " bütün vuzuhile gosteren korkunc bır faciar.ın muhtelif pordelerine bcnzetilebilir: Bu şıddetli resabet ilkonce Yemen ve ondan sonra da Şark serdarlığı meselelerinden doîayı gittikçe kızışmışi. o parlak me\kiler sırayla birinden ötekine geçmiş ve nihayet son defa olarak Koca Sinan Paşa bir takun entrikalar, rüşvetler ve «şahun kellesin DîvânıPâdişâhi'ye göndereceği. hakkında bir surii pala^ralarla Şark serdarlıgını Lala Paşsnın elinden kaplığı sjrada Sokuilu Mehmed Paşanın silik bir şahsiyet olan halefı Arnavud Ah 0^ Y a z a n : .•»•»^••^»•»»*.i İsmait Hami Danismend muştur; Sultan Murgdın buna cevab olarak gönderdiği •HattıŞerif» de: •Hakikat Veziria'zam sensünl Ancak sefere rağbet içün MühriŞerîf Sinan Paşa>a gönderilmişdür» dediği rivayet edilir. Uçüncü Muradın tMavi boncuk» hikâyesini hatırlatan bu çok tuhaf hareketine göre Vezâretiuzmâ makamı a'râzını tamamile meydano çıkarmış âdetâ ikiye bölünmüj ve vazifesi ikinci demektir. Hayatırun en büvuk gaycsi vezire, mührü üçüncü vezire verilmış olan •MuhriHümâyun» uğıunda çegibidir: Hattâ Lala Paşa: virmediği dolab kalmıyan Lala Paşa «Bu HattıŞerîfden sonra Veziri ikinci vazirliğe kadar çıktığı ve usulen a'zamluk ırzın tekmil idüp erbâbı nie sırası bile geldiği halde mahrum bıranâsıb dahi Veziria'zam ta'zimin ider kılıp mührün yıllardanberi can düşmaoldular!» nı olan üçüncü vezir Koca Sinan PaFakat hakikatte •MühriHümâyun» şaya gönderiimcsinden o kadar müteun Sinan Paşaya gitmesi demek, üç ay j e s s ; r olmuştur ki. bir rivayete gore: • Heman ol gün türbei Hazreti Hâsüren bir •ilga. oyunundan sonra ikinci vezir Lala Mustafa Paşa dururken liıl'e gitmiş ve bir âhı can^âlı çekcrek üçüncü vezir Koca Sinan Paşanm usul ftlâmı dünyâdan balâsını niyâı itmîş hsrici Veziria'zam olması demektir ve konağına avdetini müteâkıb füc'etpn ve Lalaya gönderilen «HattıŞerif. de terki dağdağai alem kılmuşdur!» Fakat Solakzade'ye gore Lala Paşa misli gdrulmemiş bir teselli hattmdan başka bir şey değildir! Bu neticeyi is • iki üç gün ha&ta» yattıktan sonra can tihsal için Sinan Paşa tarafdarlarımn vermiş ve Hammgr e gdre de m ıhür.aşuru derecede bezli mâl» ettiklerin süzlüğe dayanımıyarak zchir içmiştir. 988 = 15W) senesi 25 Cumâda1âhiden bshsedilir: Zaten Lala Paşa da bu vaziyeti ar.lamakta gecikmcmiş ve hattâ re = 7 Ağustos pazar gunüne tesaduf biraz sonra «MühriHümâyun» hasre eden bu şüpheli akıbet, Lala Paşanm tine kurban gitmişür. Bu tuhaf vazi hj.yatile beraber «Saltanat vekilliği» yetten de anlaşılacağı gibi sarayla hü denilen makaırunı da tarihe karıştırkumet arasındaki salâhiyet muvazene mıştır. si ikinci Selim devrinin sonlanna kaİsmail Hâıni Danismend dar az çok devam et tikten sonra Üçüncü Murad devrinde Sokullunun tahakkümüne karşı sarav n sk^ülameli yd zünden bozulmuş, pâdîşah keyiî idareyi kanunla an'aneden ü=tun tutan bir müstebid jekline girmiş, KızılAhmedlü Şemsi Paşanın iğvâsile rüşvete alışmış ve bu suretle Osmanlı inhitEtmın mikrobları devletin bunyesinde Kanuni devrindenberi bir «tefrih» devresi geçirdikten sonra o müthiş hastalığın ilk İSTANBULUN İÇİNDEN : Bir kamyon devrild, iki kişi öldii Belediye nizamlarma kulak asmıyanlar! Sokağın adı, •Sormagir» dir. Fakat ismine aldanıp da, sormadan girerseniz, faka bastınız demektir. Zira sizi bekliyen akıbet ya bir kuyuya düşmek, ya bir toprak yığınına tökezleyerek yuvarlanmak, ya kiremidlerin arasından geçip kırmızıya boyanmak, ya da, en hafifi, bilegirüze kadar toza gömülmektir. Gerçi buranın boş tarafında, al renkli bır tabelânın uzerinde, cici beyaz harflerle «Sormagir sokağı» yazar. Yazar sma, daha ilk adımda, etrafınızdaki manzaranın, sizin aklınızciakı «sokak» mefhumu üe zerre kadar alâkası bulurunadığını farkedersiniz. Ee, rrtık bu kadarcık sürprizi de hoş görmemezlik edemezsiniz ya! Biraz ilerleyince, yeni inşa edilmiş bir evle karşılaşırsınız; iki tarafı tepeciklerle çevrılmiştir. Bina sanki bir vâdinin içindedir. Onünden, yağmurlu günlerde ırmaklar akar, yağmurlar dinince, goller pcyda elur. Isviçreden bir manzara tasvir ettiğimi sanmayınız: • Sormagir» bu da tam zamana uygun bir isün ya Cihangirin göbeğindedir Hani «Güzelleşen Istanbul» un, en yeni mahallelerüıden biri olan Cihangirin! iki adım daha atıruz, yanınızda baston, hem de çivili baston yoksa, yandınız, gitti. Zira karşınız^a, iki metre yüksekliğinde bir tepe pkmıştır ve bu tepe, geniçliği zaten üç rnetre olan yolun tam ortasındadır. Biliyorum, şimdi bu yazıyı okuyanlardan bir kısnu, «Amma da mübalâğa ha! Sokağın ortasında iki metrelik tepe olur mu?» diyeceklerdir. Size yemin ederim, bu tepe mevcuddur, hem bu tepenin üzerinden Boğaziçi de görünür ve halka kapalı değildir; her istediğiniz anda, gidip görebilirsiniz. Burada ev yapan zat, kendi binası için toprağı kazmış, fakat yolu olduğu gibi bırakmıştır. O hiç olmazsa, nizama riayet ederek, toprağıru taşımjş, «vâdideki. komşusu gibi, nizamlara riayetsizlik ederek, kamyon parasından tasarruf edeceğim diye, bunu evin iki yanına boşaltmamıştır. Tepeyi Urmanıp, öteki tarafa geçtikten sonra, delik deşik yolda biraz daha ilerleyiniz. Bu defa, sokağın bır inşaa! şantiyesine döndüğünü göreceksinizBütün ev yaptıranlar, malzemelerini yolun ortasına dökmüşlerdir. Kireçler buradadır, demirler buradadır, tuğlalar buradadır, tahtalar buradadır, harc burada yapılır, hattâ inşaat sahibi, iskemlesini atıp, burada oturur. Ve tabiî, sokaktan hiç kimse geçemez. Hele biraz daha ilerlerseniz, mutlaka durmak mecburiyetinde kalırsmız, zira bir kamyon, geçidi tamamile kapamıştır. Düşünürsünüz: tTevekkeli, Belediye de yol bulup, buralara kadar gelenııyor ya.'» Isterseniz, şimdi bir başka caddeye geçelim. Burasının adı, dediğim gibi caddedir. Fakat Allah cadde eyleye! Taksimden, Sıraselviiere doğru bir ası'alt yol iner, işte bu j'olun nihayetinden. denize doğru «Karadut caddesi» uzanır. Otobüsü, otomobüi bırakınız, yayalar tökezlemeden geçebilirse aşkolsun! Buranın sakinleri, ışu cadde Bir zamanlar, Istanbul bütün Mısır hanedamnın ve zenginlerinin sa>fiyesl idi. Emirgândaki Hidiv ismail Paşa korusu, Çubukludaki Hidiv Abbas Hilmi Paşa korusıı, Bebekte, şimdi yeri boı kalan Prenses Zeyneb Kâmil yalısı ve korusu, Yenikoydeki Prcns Said Halim mizi yaptırm, hiç olmazsa otobüs geç Paşanın yalısı ve korusu, Heybellde gesüı» diye feryad ederlet. Aldıran kim? ne yeri boş kalmış olan Prens Abbaı Şayed bu caddeye, bir gun yolunuz Halim Paşa köşkıı, Pren«e» Iffetiri Eduşerse, tavsiye ederim, ortadan yüru nifjânla Istinye arasındaki köşkü, Beyünuz. Zira burada,inşaatların önüns bekteki Valdepaşa yalısı ve korusn •• tabtaperde çekmek âdeti de yoktur. diğer benzerlcri. hep Mısırlılann IstanŞayed ayak bıleğiniz burkulursa, başıru bula karşı duyduklan büyük «evpinin za kireç, toprak, hattâ mala duşerse, yadigâıiarıdır. size eczaneyı de tarif edivereyim: HeNe yazık ki bugün Istanbul ve Boğamen, yolun orta yerindedir. Kârlı bır ziçi, artık eskisi gibi, Mısırblarm umu«köprübaşu, de^ü mı? mi sayfiye.si olmaktan çıkraıştır. Şimdl *** yalnız Istanbul âşıkı mahrfud MısırllEğer Istanbulun, hemen bütün yolları lar, şehrimizin eşsiz tabiatinden ve Isbu halde olmasaydı, eğer Istanbulun tanbul da oıılaruı sogisinden faydalahemen bütün sokaklarında belediye ni nabihnektedir. zamlarına riayetsizlik etmeyi bir marıIstanbulun dunya ölçüsünde, dövij fet sayanlar buiunmr.<;aydı, bu satırlara kaynağı bir turist şehri olması tatlı bhr lüzum bile görülmezdi. Ne kadar çok hayaldir; bu hajali gerçekleştirmek gezersem gezevim, bu büyük şehrin her zaman, para ve gayret istiyen bir iştir. tarafını, her köşesini, kendi mahallem Fakat, Istanbulu, eskisi gibi Mısurlılakadar bilemem, Bu bakımdan, yukarı rın, Suriyelilerin, Irakhlann, Iranlıladaki manzaraları, birer misal olarak rın, Hicariılann, hir kelime ile bütün tasvir ettim. Ortaşarkın sayfiyesi yapmak, nlsbeten Istanbulun her tarafını, her köşesini. daha kolaydır. Bu memleketlerde yaniçin itiraf etmemeli, Belediye de tam >apılacak propaganda, her yaı Istanbuolarak kontrol edemez. Buna ne kadro, la hayli misafir geürebilir. ne bütçe yetişir. Istanbulun sahibi maFakat fikrimco asıl propagandayi demki Istanbulludur, şehirde nizamlara riayrtsizlik gösterenlerle, kolunu sıva sayfiyelerünizdeki emlâk sahibleri arayıp mücadele etmek de kısmen ona dü sında yapmak ve onlara, bir kaç yaı şer. Fakat jurasını da unutmamah ki. ayı için köşklerine ve yalılanna fahiş şehirli, ancak yapılmış yolunu muha kiralar istrmelerinin, mcmleket hesafaza edebilir. «Karadut caddesi», <Sor bına zamrlı olduğunu anlatmak lâmagir sokağı» gibi yollan ki bunların zınıdır. Meseîâ Büyükderede yalılannua eşleri bütün Istanbulu kaplamaktadır, bodrum katlanndaki iki rntubetli oda» süratle tamir etmek Belediyeye düşen ya üç ay için 350 lira alanlar var. Büyükadadaki köşklerini 3000 5000 lirabir vazifedir. ya kiraya verenler var. Bu tamahkârEğer sokağuıızda, her gün geçmek lıklar, Istanbulun ecnebiler için biı zorunda bulunduğunuz yolunuzda, Be sayfiye şehri olmasını önleyen selediye kontrolu ile halledilebüecek bir beblcrdcn biridir. Ikînci bir sebeb de derdiniz varsa, bunu mektubla bildiri hepimizin ıstırabını <;ektiğimiz hayat niz. Ama, bana değil; doğrudan doğru pahalıhğıdır. Uçüncü bir scbcb, ecnebiya Belediye reisliğine. O zaman, bu lere karşı hâlâ tatbik edilen polis forgibi kimselerle mücadelede Belediyenın malite güçlükleridir. Dordüncü bir seişi kolaylaşmış olacaktır: zira her me beb. Devlet Denizyollarının Boğazın ve deni şehirde olduğu gibi şehirli, âmme Ar.adnlu yakasının inkişafını baltalayan menfaati onu icab ettirdiği için, Bele ır.ıınakale vasıtaları kifayetsizliği ve divenin yanında vazife almış buluna süratsizliğidir. Istanbul şehrinin ve halcaktır. j kının ihtiyaclanna karşı, lâkayd kalan Yalnız korkuyorum. Betty Grable'in bu idare. hâlâ iki araba vapurn bile Î S hesabına. Bana öj'le gelivor ki kadm narlayamamıştır. 80 yaşındaki ihtiyaı cağız, dünyada en çok mektub alma araba vapurlan ve bir çıkarma gemisile Istanbulnn iki yakası arasında köv rekorunu kaybedecek. topal bir araba vapurlan servisi 'jletMetin Toker nıektedir. Adalet Bakanı dün şehrimizc geldi Adalet Bakanı. dün. refa'tatinde Bakanlık Basmufettişı Şakir Pasirüer olduğu halde îstanbula gelmiştir. Bakan, öğleden sonra İ5lanbul Cumhuriyet Savcısı Ihsan Kökneii makümında zıyaret etmış ve biraz sonra da Cumhuriyet Savcılığı muavinler heyeti odaFind İstanbul yargıç ve savcı yardımcılarile mesleki bir hasbıhalde bulunmuştur. Ara seçimler için hazırlıklar C. H. Partısi tl İdare Kuru!u. dün, CH.!", Istanbul Bolgeji Mufettisi Prof. Sadl Irmajln başkaıılığında usun bir toplantı yaparak, *ra seçımjerde şehrimizden gosterılecek namzedler üzerirde gönişmüjrur. Dünya Çocuklarına Yardım Teşkilâtı raümessili Birieşmiş Mi'letler Çocuklara Yardım Teşkilâtı Yakınşark mumessiU Mr. Serge Flicers. dun Yakınşark seyahatlnden jehrimıze oönmuştur. Bugun Ankaraya gidtrek teşkiiâtın Turkiyede de kunılması için temaslar yapacaktır. Bu scbcbleri ortadan kaldırabilirsek, Prenses Faizenin o kadar beğendiğf güzel Istanbulumuz, bütün Ortaşarkın sayfiyesi olur. TANRI BUYRUuU TüRUıVr TİCnHET POSTflSI fİUtİI 36.UTUYUCI TÜnKÎYE TİCiOtT M Vt%u TEŞEKKÜR Uzun zamandanberi devam eden rahatsızlığımı hazık ve titiz bir emeliyatl* izale eden ve böylece bana sîhlıatinıi 3cazandıran pek muhterem Profesör Dr. Naşid Erez ve Doçent Dr. Ertuğrui Yerıen ile ameliyattan sonraki nekahat devresinde müşfik ve ihtimamlı bakam'arile beni minnettar bırakan Guraba hastanesi ikinsi kadm doğum paviyonu r^lstanlan Dr. Ercümend ve Muhtar B«3'lere arkrcaş'jn Asistan Dr. Nermin Ünalan. başherasire Bayan Saime ile diğer bütün hastâbakıcılara alenen teşek kürü bir borc bilrr ve bu bcrcun edasına muhterem gazetenizin tavassutunu rica ederim, Nişantası, Efser Erera SALO1\ Tavsiye Ederiz Bugün Çıktı. Bugün L Â L E SİNEMASINDA Mevsirr.in en güzel 2 büyük filmi birden 1 Cehennem Gemisi (Türkçe) (Two yearsbefore the mast) ( ALAN L A İ D ( BRİAN DONLEVY ( BETTE ( JOHN HALL 2 Buğdaylar Yeşeriyor (The corn is green) KÜÇÜK HABERLER ^ • * • VALİ ve Belediye Reisl Lutfl Kınların sylık gazeteciler toplantısı, yarın Baat beşte Beyoglunda Tenis Kulubünde yapılacaktır. Sonra hep birlikte acık hava tiyatrosunun Dolmabahçe ve Beşiktasa inen yeni yolları gbrüiecek. Spor Sarajının inşaatı gözden geçirılecektir. RAMAZAN 8 PERŞEMBE Imaak 'İSLÂMLIK Yazan: Laura Veccia Vaglleri Türkçesini yazan: Eski Dahillye Nazırlarmdan Prof. AHMET RESİT REY (H. Nazım) İkinci bası Fiatı 150 kuruş N CUMHURİYET Niishası 10 kuruştuı. İsmail Dümbüllü Tiyatrosu Bu akşam: Büyükdere BETAZ PARK'ta. Yüksek ses sanatkârlan Bugün X R Sinemasında 1 NİL MELİKESt (Caesar and Cleopatra) 2 CİNAYET GÜNÜ (Murder he says) Senenin şaheseri ( V İ V İ O LEİGH ( CLAUDE RAİNS STEVVART GRANGER ( FRED MAC MURRAY ( MARJOBİE MAİN AboneŞeraiti BU aylık Üç aylık Altı aylık 5eneHV , ^ S00 Ki. 1500 > 2800 > 1 O Vafatî Menşure Tunay, Kemal Mısırlı • H perde. Ayrıca Zengia varyete birlikte. Hacı Ağa Eğleniyor. Komedi 3 g S.38 < 20,40 1 22.37 soo > IUIMI ı«oe 1900 •00 » > | 13.20 ' 17 19 4.39 3 28 6.48 D K K A T m Ezani 12,00 ! 1.58 HAK I^M KİTABEVİ B B Ga7ttpn;ız€ gondenien evrak ve kübnl Beyaiit, İstanbul.