Katalog

ilim ve îşğal kuvvetleri E. T. T. İiiaresifiir Yaıan: Dr, Kemal Saraccğln Alraınyada ilim hayatında göriilen tereddüd, ve biraz da durgunluğun husulünd* oradaki idare tarzının da tesiri feüyüktür. Almanya bilindiği gibi başhca dört büyük devletin işgali altındadır. Başlıca diyorum, çünkü bu işgal işjnde, garbda Holanda, Bclçika ve Lüksemburg, şarkta da Polonya ve Çekoslovakya âdet yerini buJsun dlyebileceğimiz şekilde sembolik birer hisseye maliktirler. Hakikatte bütün doğu Almanya ile merkezî Almanyanm bir kıstm Rusyamn, geri kalan kısmı da Ingittere, Amerika ve Fransanın işgali altındadır. Bu öyle bir işgal şeklidir ki uzaktan ne kadar yazılsa insanın akli almıyor. Bir kere bablı devletlerin işgal mıntakalannda genij bir hürriyet vardır. Doğuyu görmediğiın için görpume dayanarak bir jeyler yazamıyacağım. Yalnız doğudan kaçıp batıya sığınanlann ifadeleri, gazetelerin yazdıklannı teyid ed<r mahiyettedir. Almanlar i$gal mıntakalanndaki rahatlık derecesini şöyle tasnif ediyorlar: Birinci Ingiliz. ikinci Amerikan, üçüncü Fransız, dördüncü Rus nııntakası!.. • Benim girtiğim Ingilir mıntakosmda genis bir hürriyet' mevcud olduğu muhakkakhr. Esasen orada işgal ordusu bulunduğunu insan gözlerile değil de b a a alimederle görür •nl«r. Ben seki? gün Kolonyada kaldım. Burası IngiHz iMumi karargâhıdır. Fakat sekiz günde sekiz tane Ingiliz zabitine raslamadun. Zabitlerin sivil gezdiğini söylediler. InSilizce konujulduğuna da^pek nadiren şahid oldum. Neferlere dejpek az rasladım. Orada üniversiteyi (konirol için Dr. Beckhoff adında bir \*üzbaşı var. Ekserij'a sivil gezer. Bir Ajman kadaı güzel almanca konuşur. Bu zat üniveFsiteyi kontrol etmeğe değil de, sanki Almanlarm müşküllerini halletmeğe gönderilmiş denecek kadar nazik, centilmen ve anlayışlı hareket ettiğinden üniversite muhitinde yabaneılığı katiyyen hissedilmemektedir. Esasen bürolannda çalifanlar kâmilen ingilızca bileo Alman ksdınlarıdır. Universitede dinLediğim şu hikâye bu kontrolun şeklini pek güzel canlandırır: Işgali müteakıb Ineiliz kumandam, kendi sıhhî müşavirile birlikte büyük hasar görmüş olan üniversiteyi dolaşırken bu müşavir, klinik hocalarından birm» sormuş: En'.eresan olarak bize gösterecslt bir şey var raı? Bu Ingiliz doktorunun enteresan tabii'ile ümi bir şey kasdettiğine hiç şiiphe yok. Fakat Alman hoca, zarif bir ejpri yapnnş. Onlara kendi çalışma odasmı gösteTmiş.: Binarun üst katı uçmuş olduğundan hocanın odasmm tavaııı eski röntgen iilmlerile kapatılmif. Bakınız bu fiimler ne kadar enteresan değil mi? Demiş. Insilizler eülmüjler ve oradan aynlmışlar, bir kaç saat sonra kanronkrla (S00) torba çimento gelmiş ve bina tamir edilenilmiş. Şimdi bu saürları okuyanlann, işgal orc'usunun buradaki iimi hayatı boğmam?k ve hattâ yardım etmek şeklindeki hareketlerüe, benim yazımın başrinda, oradaki idare tarzının bu hayatı tereddüde ve biraz da durgunluğa düşürdüğü şeklindeki mütaleamı telifte zorluk çekeceklerini seziyorum. Meselenin aslı şudur: Müftefikler, harb yıllannrla bir tek şey düşünmüşler: Sadsce haibi kazanmak™ Bundsn ötesini ya hiç düşünmemişler, yahud, harh içinde yapılacak müzakere ve münakaşaların. kendi aralarındaki tesanüdü zayıflatması ihktimalinden korkarak pek sathi kararlar almişlar. Bunun neticesi. sac'ece Almanysdpki siyasî, iktissdi, ilmî keşmekeşi değil, bütün dünyayı titreten bugünkü karışıkljğı ds doğurmuftur. Türkçemizde bazı ata scî!eri vardır ki çok yerindedir. Her insanın ve belki de hattâ devletîerin kulağına küpe olmaljdır. Meselâ :(Bugünün işini yarına bırakma), ya.vud (demir tavında dövülür) gibi. Ijte Müttefikler o günün işini bugüne bırakmarun ve demiri tavında dövmemenin zararııu hem kendileri çekiyorlar. henj de herkese çektiriyorlar. Hsrb esnasmda tesbit ederek riayet edebildikleri tek jcy vardır: Kendilerine düşen işgal mıntakalarım göstertnek üzere harita üzerine çizdikleri çizgilei!.. Bu paylaşmâ, isabetli bir jekilde cbnnş nıudur, clmamış mıdır? Onu hâdiseler pek çabuk bütün dünyaya gösteıdi. Meselâ Berlinin Rus işgal mıntakssı orlas'nda k = bp da orada birer ada şeklinde iiç batıh devlete aid işgal bölgeJcri bulunması, bu devlctleri birbirinin boğazına sanlmak içia kâfi biıer eibeb teşkil edecsk kadar birer pürüz, h=ttâ birer dikend'.r. Her ne ise bu çizgiler fimdilik muhafaza edilmektedir. Euna mukabil, muzaik tajına benretilen bu Aîmanyada Jîüttefiklerin bübirlerıne karşı vazife ve haklan ne olacsktır'.' MünasebeÜerinin hudulan nedu? Bir mmtakadan öbür mıntakaya gidip gelmenin şekli nedir? Bu nuntakâlaıın birbirlerile iktisadî münasebctleri hanjfi esaslar dshilinde cereyan edrcektir? Almanyada hangi para geçecektir? Işga! bölgeleri arasında ihtilâf olursa hal şekli nedir? Velhasıl buna benzer binbir meseleden hiç biri önceden halledimemiş, yüzüstü bırakılmıştır. Eğer doğru bir soz söylemek lâzım gelirse, (bugünün işini yarına bırakmamak) şeklındeki darbımeselimiz tem zıddına olarak tatbik edilmiştir. Çünkü Müttefikleri birbirine bağlıyan samimî ve hakikî menfaat](?re dayanan bir anlaşma olmayıp sadece (Hitler Almanyasım yıkmak) gibi basit bir formüle dayBnıim'ştır. Bunu yapabilmek için de bir nevi Mak yavelizm hâkim olmuş, (hedefe giden her yol meşrudur) denmiştir. (Rüzgâr eker, fırtına biçer) sözü milletl»rarası mahiyet kazanmış bir hahikartir. Hitler'in ektiği rözgârdan fışkıran fırtına yalruz onu ve rejimini değü, tarihinde asla görülmemiş şekilde Almanyaji da bir harabezara çevirdi. Fakat Müttefikler vaktile herşeyi pamuk ipliğine bağlayıp (yaşasın silâh arkadaçlığı!.. Hele harbi kazanalım da üst tarafını sonra hallederiz) 'tarzındski s^kat düşünce ile hareket edince iş bir çıkmaza girmiştir. Bitarafane söylemek Iâ2im gelirse b\« an'sşmazlığın yalnız doâu ile batı arasmda olduğunu söylcmek yanlıştır. Batıdaki işgal ordulannın da birbirlerine 1am bir mürtefik muamelesi yapmadjklarınm bariz bir misaüni vereyim: Ingiliz mıntakasında bir Ingiliz zabiti nin Amerikan muıtakasına gidebilmesi için daha önce Amerikahlardari müsaade istemesi, kendine yatacak yer bulması ve daha mühimmi de dolar teroin etmesi lâzımdır. Çok gaıib değil mi? Fakat hakikat böyledir. Hattâ hakıkat bundsn da garilxlir. Bir Alman, Ingiliz mıntakasından Amerikan mıntakasına elini koîunu sallaya sallaya gidebilir ama Ingiliz zabiti gidcmez. Almanyada martın fed durumunu bundan evvelki yazılanmda anlatmıştım. Buna mukabil her mıntaka ayrı ayrı para bastırmış. Meselâ Amerikan mıntakasına gitseniz elinizdeki hakiki doları ancak karaborsada geçirebilirsiniz. Eesmi bir işte kullanamazsınız, onu değiştirip yerine işgal parası alacaksıruz. Bu para, garib değil mi? başka yerde geçmez. Ben size hakikî dolar vermişüm. Askerî dolar üzerimde biraz kaldı. Butılan vereyim de bana kendi dolanmdan geri kalaru veriniz. Deseniz sizi kimse dinlcmez. Bu iş, Ingiliz ve Fransız mıntakalannda da böyledir. Rus mıntakasında da öyle imiş. Şimdi bu izahatı verdikten sonra Kolonyada (şimali garbi Almnnya hükumeti) adım taşıyan teşekkülün maarif nazın nasıl iş görebilir? anltrsınız. Btı. yurdunu seven, entellektüel bir kadındır. Fakat «•lindcki Alman parasının bakkal kâğıdı kadar bile Heğcri yoktur. Meselâ diğer bir işgal rmntakasından bir ihtiyacını lemin edebilmesi için Kolonya işgal komutamna •bsşvuracak. O, Frankfurt'taki Müttefiklerarası komisyonuna yazacak, oradan müsaade çıkacak. Ondan sonra bu mal akborsada varsa alınacak. Ya karaborsada ise?!. O zaman... Yapacak bir şey kalmaz. Işte bu yaman bürokrasi, Almanj'ayı İFgal eden devletleri de Almanlar kadar rahatsız etmektedir. Bunu anlamış olacaklar ki üç sene çektikten sonra artık daha fazla devam edemiyeceğine kani olarak (iktisadî idarenin birleştirilmes'i (müşterek para) gibi bazı adırrtlar atılmıştır. Geç bile olsa yanlış yol, Bfğdaddan dönüyor demektir. Almanya harb yapmış olmanm cezasmı siyasî ve askerî hürriyetten mahrum edilmekle çekebilir. Fakat, aç, sefil. çahşmaktsn zevk almıyan, çünkü nekadar çalışsa gene bu halde kalacağını bilen milyonlarca insanın ne Mütte fıkler. ne A\rupa, ne de bütün dünya için faydslı bir şey olmadığım anlamak için dâhi olmaya ihtiyac yoktur. Geîecck yanmda Alman ilim ve irfanile sy&l riayafa arasındaki rabıtalardan bahsedeceğim. ır Bugünkü Almanyada = haberleri Ahnanya Mektubîan gelir ve masrafı 1 I D E B İ Y A T İHEM Dayan NALINA MÎHINA başanrsml Oğlunun rakibini öldüıen muhtaruı muhakemesi Çstalomn Kılıçalar köyünde oğluna almak istediği kızın nişarüısı Hasanı kum torbalarile VJrarak öldüren muhtar Receb Turhan llc bu suça iştira'Kfen tanık Sahin, M?hmud, İonail ve Hasanın muhakem*1erine dün devara edilmiştir. Gef.en cek"de korucu Mahmud, mahken^eye bir istıda vererek; Kspıaltı Jandarma Karakclunda muhtar Recebin kendUerine: «Bu iîin ueunda idam vır; ipten k'jrtulnıak için .suçları sizin iiıerinize dağıtıyorum.» dediğini iddia etmis ve o sırada nezarethar.ede bulucan Heceb Tabsî; iie Agâh adlarıcda Uti mevkulu da şahid olarak göstennisti. Dün, bu iki jahidin sorgu?n yapılmış; bun]ar, iddı» edilen sözieri işitraediklerini ^öylenıişlerdir. Evvelce lddianame serdedıüp, müdafaalar vamlnııs elduğundan muhakeme karsr için başka güne tilik edilrai'tir. Eski nişanhsının çocuğunu düşürtmiiş Mustafa Tuncel adında bir genc. evvelce ntşimlsmp bllâhare »yrıldığı Zinova isiml. kızla dim Kuruçe?mede karşılasınca kavgay» tutuşmuj ve kızın ıddiasına göre. kendi•ini teScmeliyerek 7 aylık çocuğunun düşmesine scbeb olmuîtur. Ahmed HEşira on beş sene evvel geTramvay ve Otobüs İdaresinin ne böyle Mr çilek mevsiminde, çiiek geçen seneki masrafları, yiyerek ve ziyarctçilerine çilek ikgelirlerinden fazla ram ederek öjmüşrü. Ycmeğe işGeçen sene sarfedilen elcktrik tahh, kaduıa düşkün, hayat ve hsyamiktarı 209,000.000 kilovat olup, tiyet do!u bir bünje ve mizaca malik bundan 13,213,000 lira kâr temin e olan bu insan yaşının ve sanatmın en dilmiştir. Yapılan masraf ise 12 mil olçun bir çağında devrilip gitrnijti. Sıhyon 316 bin liradır. Verüen elektrik hatini ve hayatıru kurtarmak için elmiktarı bir sene evvelkinden çok ol zem olan perhize riaj'et edemiyecek masma mukabil, masraf nisbetsiz şe kadar uzvî ihtiyacları karşısmda âciz, kilde yükselmiştir. Düyunu Umumiye ve Eejideki memuTramvaylardan geçen sene. bir se riyetleri sırasında kadın meraur arkane evvelkinden üç milyon fazlasile, daşlarını iz'ac edecek kadar insiyakla96.000,000 yolcu taşınmıştır. Bu işlet rına tâbi olan bu sanatkârın eserinde me, bir yıl içinde 6,906,000 lira ge en dikkate şaj'an olan cihet, bir taraflir temin etmiş, masraf yekunu ise tan tad ve lezzet, diğer taraftan şehvet 8,002,000 lirayı bulmuştur. Böylece unsurlannın hemen hcmen mevcud olİdarenin 1.452,000 lira zarar ettiğı mayışıdır. Emin Efendi lokantasmda anlaşılmıştır. yemek yemekten daha* büyük bir zevk Geçen sene Belediye otobüslerile tanımıyan şair şiirlerinde bir tek 5,887,000 yolcu taşnmıştır. 1,206,000 cıefa lezzet ifade eden bir sıfat kullanlira gelir temin edilmiş, masraflar mamıştır. Temas hissine aid zevkler, 1.226,000 lirayı geçıniştir. nüvazi; ve buseler ise Haşimde ancak Tünelde, geçen sone 10,000,000 tabiat unsurları, ıüzgâr ile cîalgalar, yolcu taşınmıştır. 295,000 lira kâr ak;am ile deniz, su ile ay arasmda vutemin ediîmij, masraf da öu miktarı ku bu'ur. Divan şairlcri •gibi mâ§ukabulmuîtur. sının endamıni ve çehresini arzu ve Havagazinden, 8,619,000 metre mi şthvet dolu mısrelarla tasvir etmek, kâbı gaz verılmiştir. 1,781,000 lira Baudelaire veya VerUine cibi sevgiligfflir temin edilmiş, ma?raf da aynı sinin mahrem eüzelliklerinden bahsetmiktarı bulmuştur. mek şriyle dursun, Ahmed Haşim «yârın dudağına» benzettiği karanfile bıie ya!iŞehir Meclisüıin gorüşcceğı İBşmağa cesaret edernemektedir. ıneselelcc ctrafında bir toplantı Hususî hayatında safi mizac olan bu C. H. Partis; İl İdare Kuıuhı, dün Şthir ijısan sanat hayatında safi ruh'.ur. AhMeclisi üyelcrinin de iştirsküe Sadi Bekictin Haşımin kalemi eline aldığı cîaBaşkanhgında uzun bir toplsntı yapmıştır. Bu toplantıda, bugun Şehir Meclisir.de göru kikada bcdcnindcn ne dcrece tecerşülecek meselcler «trafında haraıctli fikir rüd ettiğini anlamak için bazı eserteatilerinde bulunulmuştur. Bu arada, Ti lerini diğcr bazı şairlerin aynı caret Baksnlığının Et Lim:ted Şirketi adı mevzu üzerine yazılmış eserlerile mu»ltınd» kuracağı Bclediyelerarası teşkilât kayese etmek kâfidir. Meselâ cn karakmeselefine de temts edilrriştır. Bu sabah saat 10 da son toplantısım ya teristik şürlerinden biri olan «O bclde. ve pacak olan Şehir Meciısi içtimamda bu ınev Baudelaire'in «Seyahate daveti» zu göıujülecektir. Nedimin gene bir nevi seyahate davet olan «Gidelim servi revanım, yürü SaAdliye Sarayının yeri belli dâbâda» şarkısile karşüaş^ınlabüir. olmak üzere Yeni Adliye Sarayının inşa edılecegi yer, Ahrned Haşimin hayatı ve sanatı akat'i olarak layin edilmek üzeredir. Vi!â rasındaki bu ikilik ve bü tezad ancak yet, EmİMÖnü Unkapanı yoiunun ımarı M Freud'ün «Sublimieıung» ismini veıdiği kımından iaydah olacağı düsünulerek Adliye Sarayının. Eminönü, Bslıkpazan cihe hr.dise ile izah olunabilir. Ahmed Hâtıne injafinı teklif etmişüi. Fakat Adliyç şim her gerçek sanatkâr gibi sanatın Bakanlığı, burada yapılacak istımlSklerin kendi kendini a\nen ifade etmckten, mfssaflı oiacağını ilert siirerek. Adliye Sa tahtcşşuuıunu sanat eseri içine olduğu rayının. Bcyajıdd». çimdi Askerî Tıb Oku gibi boşaltmaktan ibaret olmayıp kendi ivınun lçgaünd* bulunan binanın yerine yaiç malzemesile yeni bir şey inşa etmek, pıunsnna taraftar oldujunu bildirmîçtır. d'Annunzio'nun tabirile «kendi kendiTiitün mubayaası ve tesellüm ni aşmak. olduğu kanaaüni ve imantnı mııayencleri besiiyordu. Tekp! İdaresirdpn verîîen malumala cöre. 0nun içindir ki içinde kaynaşan kaEee bcigesinde Tekel İdaresinin, Türk Tutıin Limi'ed Şirkptinin ve Amerikalılar ile ma ba insiyakları, ham duyguları haJli tacirlerin mtJbayaa ettikleri »ütünlfnn kaba maddeleri sublimation ameliyesine te«ellum nıuayeneleri ve traıiîfer muamele tâbi tutarak yeni uçucu maddeler leri bittnek üzerfdir. Diğer taraftan Malatya. Diyarbakır. Hatsy. elde eden ve bunları şişcler içine hapBitlis, Siird ve Van Tekcl Başmüdürlütderi feden kimyagerler gibi, nadir ve kıykendi sahalarındski rütüu mubayaatını Tem metli imaj ve duyguları yakalayarak muz ayının ortalarına doğru bitirmiç ola mısralar içine hapsetmiş ve bu suıetcakiardır. !e kendi kendisini aşmıştır. Pakistanla ticareite geç kalıyoruz Ahmed Haşim sanatının mîkanizmaPakistan pazarlarına Avrupa devletlerimn sını ve bu mekanizmanm sırrmı bizzat yavat yavas yerleşrr.eğe başlaması, Türk tacirleri arasında endişe uyandırmaktadır. şu iki mısraında çok veciz bir şekilde Türkiye için ileride kıymetli bir pazar ol ifşa etmiştir. mafi muhtemel bulunan Pakistan ile ticari Ve bu akşam ki lerzesiz, sessiz, mitra^^oçtlcrirrıizin tan/irr.i hu.«usunda HüTopluyor buyu nıhunu guya. kümetçe teşebbüse geçilmesi istenmektedir. Freud'ün sublimierung ismini verdiği Zeytinyağı ihracı için çare hâdise ile Ahmed Haşimin tbuyu ruh» Tüccar ellle ihracma müsaade edilen 5 bin dediği nesne ayru şeylerdir. ton rafine zeytinyağının ihracı tağlanarraAhmed Haşimin ssnat hayatrnda her ınıştır. Şimdiye kadaı jalnır Amerika bir zaman ruha feda ettiği bedeni bir tek nıiklar ysg almıstır. yükseltmiştir. Zeytinyağı ihracatçılinna göre, asgarî Ih defa bir isyan feryadı rsc fıatından daha yüksek olan satışlardan O da «Başım» manzumesidir. r ',. 15 frn alındıkça ihracat hiçbir zaır.an normsl 6ir fekilde yapılaınıvacaktır. Fonun B]ınm?M halmde ihrac fiatları serbcst Şürlerinde hayran olduğumuz gübırakılmalıdır. Aksi halde bu sene de ih zel ünajları yaratmış., o güzel duyracat yapılamıyacaktır. gulan ifade etmiş, o nefis mısralan Bu yıl, bnz buhranı olmıyacağı ibda etmiş olan Ahmed Haşimin ruhu anlaşılıyor güzel bir ruh muydu? Bunu iddia etBu sene tstanbulda buz buhranı hisse<îi" mek pek gfüçtür. Bilâkis bu ruh bir tamemektcdir. Bunün sebebi, Belediyenin kım mücadeleler, kompleksler, asil ve buz inıal;ni terbest bırakmasıdir. Bu yızden çehirde 5 tane hususi buz fabrikaM ku gayri asil neviden ıstırablarla, haltâ bir rulmıışîur. Bunlar. Belediyenin Karaağaç takım çirkin hislerle doluydu. dnki Buz Fsbrikasmdaki imalâta yakın buz Meselâ hayatta muvaffak olmuş sayimal efmektedirler. dığı ve şiddetli surette kıskandığı eski Diîer taraftan Teknik Üniversîte profe«Srlerinden eski Tramvay ve Elektrik Müdürü arkadaşlarını, ezcümle Falih Rıfkı ile Muttafa Hulki. Prof. Saiih Murjd ile Buz Yakub Kadriyi bir kaşık suda boğmak rabrikssl Müdürü Mustafadan müt?şekkil Istediği zamanlar olmuştur. bir komisyon, Buz Fabrikasına alınacsk maAhmed Haşimin ruhu her iki manakineler ve tojhık hav» tesisatı için bir |art da, hattâ her üç manada garibdi. Bir name haîirlamaktadırlar. Alınacak son garabetlerle dolu olduğu siftem makinrlcrlc Karaajac Soğuk Hava taraftan Depc'lan geniş'efilecek. et dondurma rerleri gibi Keroaleddin Kâminin meşhur mısyıpıUcsk ve fazla miktarda buz imali im ramdakinin aksine olarak hem kendikAn dahiiine girerektir. si gurbette, hem gurbet onun içinde idi. Ahmed Haşim hayatının 37 yılını Havagazi Şirketi, Bclediyeyi gurbette yaşar gibi yaşamıştır. Ahmed dâva etti Doinıafcşhçe Havagazi Şirketi. tsrifelerin Haşimin gizli ıstırablarından biri Arab rrttırılmasına mîiîaade efmediğinden dolayı telâkki edilişi idi. «Arab Haşim» lâkaBelediye aleyhinde Devlet Şuraıına dâva bı ruhuna bir yara gibi saplanırdı. Ziaçmiîlır. ra Arabhkla iftihar edecek kadar Arablık hissine ve şuuruna malik olmaDün mahkum olanlar Topkapıda, KaleÜEtü mevkimde: bir kıs dığı gibi Türklüğe aşk besliyecek kakançlık kavgası sonunria karısı Havvayı öl dar iman veya iradeye de malik değildüıen I.Iuatafanın muhakerr.esi dün sona er di. Onun içindir ki meşrutiyetten 'sonra mış ve katil 15 sene hanie mahkum olkuvvetlenmiş olan milliyetçilik ve nıuîtur. Berofhında. bakkal Boğofun dükkânına gi türkçülük cereyanlan ona son derece rerek; tabanca ıle tehdid neticesinde para tatsız ve manasız geliyordu. Böyle ş«yaîarı Lutfullah, Binnci Ağırceza IMahkeme leri kurcalamak zevksizlik, patavatsızsince 4 sene 11 ay hapse mahkum olmu{tur. Kumkapıda, ev sahib=3i Osannamn gözün'i lıkö. kör eden Tanya sdında bir kadın. Birir.ci Ahmed Haşimin ruhunda gurbet hteAğırreza Mahk'mesince 2 sene hapis ve 500 lira paıa cezasına mahkum olmuştur. Ölümünün 15 inci yıldönümü günlerinde şiddetli Yazan: hased, bir hiddet, [ ADİLE AYBA Ahmed Haşimin bir çok şiirlerini zekâmız anlamadan tahteşçuurumuz kavrar. Bununla beraber Haşimin anlaşılmıvan, manasız şiiri yoktur. «Bir günün sonunda arzu> manzumesini bile kolayca tofsir ve izah etmek mümkündür. Şu kadar ki şairin zekâmız için manası az olan bazı şiirleri tahteşşuunırmız için riaha manalıdır. Meselâ «BülbüN şiirinden zekânm alacağı hisse cüz'idir. Bir gamlı hazanm seherinde Israra ne hacet yine biilbül? Bil kalbimizin bahrclcrindc Yshya Kemalin his dünyası ile Ahmed Can verdi scnin söylediğın gül! his dünyası arasındaki derin tezadı tesbit etmek, birindeki erkekçe Halbuki bu mısralardaki iınajların osükunetle, diğerindeki endişeli bekâreti kuyucunun iç âlemindeki en derin ve meydana koymak için «Vuslet» şiiri ıle mahrem köjelere kadar nüfuz eden bir iŞafakta> manzumesini mukayese et tesiri vardır. Çünkü herkesin ruhurda mek kâfidir. Bunlardan haneisi daha bir çok kırılmış aşk ümid'eri veya şuinsanî duyeuları ifade eder, tekabül et urla öldürülmüş aşk imkânlarının ve tikleri hl? âlemlcrinden hanpisinde da başlangıclannın hahralan vardır. Bunha kuvvetli şüriyet vardır? Buna cevab lar dirilmek, canlanmak, ruhun içinde vermek irrkânsız ve belki de faydasız terennüm etmek için fırsat beklerler. Fakat oku%TJCunun içindeki derunî melodinin uyanması için bir takım ş'artlar **•* . vardır. Ahmed Haşim kalbindeki ajk Ahmed Haşim ruhundaki tezadh hisümicünin kırılışı duygusunu bayağı lcri, ıstırabları .buhranları ve fırtmalabir lisanla ve âdi bir şekil içinde ifade rı sanatın ateşinde eritip, ince zevkınm etmiş olssydı, okuyucunun ruhunde süzgecin3en geçirdikten sonra nefîs ölmüş veya gömülmüş hislerin canlanınıısralarm kalıbı içine dökmüştür. Şairin kendi «.ahsiyetinden tecerrüd etmek, jı mucizesi hasıl olmazdı. Sanat eseriyani duysularım gizlemek hususundaki nin bir nâkil vazifesi görmesi için esHayreti, his ve kompleksierinin imaj'ar tetik şartlara uygun olması, güzelliŞi halinde çözülüşü bakımından Haşimde hâmil bulunması elzemdir. Zira gerçek en karakteristik bulduğum parçalardan sanat eserleri ruhlar arasında atılmış birer köpriidür. biri «Süvari» çiiridir. Şu bakır zirvelerin aıdından Bir süvari geliyor kan renfi. Başlıyor şimdi melıil akşamda Son ışıklarla bulutlar cengi.. smi katmerli bir lıale geüren sebeblerden biri de doğmuş olduJ'J memlekete dönmek istenıeyişi, crada bulunan bab»>sını ve akrabasını sevmeyişi idi. Her gerçek sanatkâr gibi çok mağrur oian Ahmed Haşim için cemiyette lâyık oîouğu mevkii alamamış olmak hissi de ayrıea bir ıstırab kaynağı olmuçtur. Gcçimsizlikleri, huysuziukiarı, alınğf.nhkları, dostîsrı hakkmdaki acı hicivieri hcp bundan ilori gelmiştir. Fakat Ahmed Ha'şimin ruhundaki Içtimaî kompleksler, kalbî ve cinsî ko:np'.ckskrin ysnında ehemmiyeUiz ve £Önilk kalmakta idi. Filhakika Haşim, kad'.na karşı hiç bir Zirnan tabii, normal ve muvazeneli bir hal ve tavır ?lamamıstır. Bu yüzden ruhunda derin tezadlar hutule gelmiş, ıstırabh miicadcleler cereyan etmiştir. Ahmed Haşim, beş yaşında ikrn knybettiği annesinin hatu'asına, hifızasında kaimış olan hEyaline karşı bir neA Ceâipe krınplcköine maiikti. Baştanbaşa.ro'mantik bir eser olan Şi ; ri Kamerde annesinden, kaybolmuş bir scvgiliden bahseder gibi bahsetmekte, bir çok yerlerde Lamartine'in Elvire if;in ku'lanmış olduğu lisanj ve tabirleri kullanmaktadrr. Derin bir aşkla sevdiği her kadınm karşısında, ruhunda annesinin hayaline tahsis ediirr.iş olan mıntakalar harekcte gclmis ve gayrimeşru, memnu bir aşka müptclâ bir insan gibi ıstırablar içinde kıvranmıç, visali bir felâket sayarak, sevdiğinden uzaklaşmak, kaçmak arzusunu duymuştur. Buna mukabil geçici bedenî ihtiraslara kapı'.dığı zamanlar en iptidaî ve kaba bir erkek şibi hereket ermiştir. Fakat bunlar hususi hayatına münharır kaimış, öteki hisler, ruhunu ıstırabia sarsan, mücadeleler içinde harab eden ve uzaktan tapma şeklinde tecelli eden derin kalbî hislcr şiirlerinin esas motiflerini temin etmiş, sanatının mihverini teşkil etmiştir. bııhraruron, bir ruhî <ırtınanın eriyip çözülüşüdür. Şiinn üçüncü rciüraı «Bir süvari geliyor kan rengi», şsirin i?indeki hıncm veya ihtirasın «sublime» olmuş şeklidir. Işilarla bulutların cen31 de ruhî mücadelenin incelip zayıtlarrjş son serpintileridir. Gömlüyor ki Ahmed H.işürcde imaj lar şairin tahtejşuurtınu ifade etmektPn ziyade örtmeğc, gblamcğa yaramaktadır. Şiirleri ruhundaki rı değiştir«n ve güzelkştiren bir tılsımlı perde vazifesi görürler. Perdenin aıkasında mevcud ©lanr şeyler hakkmda vazıh bir fikrimiz yoktur. Fakat şurası muhakkaktır ki tılsımh perde üzerindeki şekiller ze\kırruzı okşamakta ve bize heyecan vermektedir. Filhakika Ahmed Haşimin şiiri şairin tahteşşurunu ifade ettiği için değil, bizim tahteşşuurumuza hitab ettiği icin güzeldir. Neden muayyen bazı şekiller, muavyen bazı renkler ve muayyen bazı sesler ruh âlemine aid muayyen hislere tekabül eder? Neden me=elâ keman sesi irimizdeki tahassürleri uyandırır ve neden kırmızı gül ve umumiyeile kırmızı rcnk Bjkm sembolü sayılır? Bunlar msalesef p::ko!ojinin henüz pek az tetkik edilmiş bir sahasına aid problemlerdir. Şurası bir hakikattir ki bazı imaj!ar ve baıı renkler şiirde bir nâkil vazifesi görürler ve ruhtan ruha heyecan ve hisleri sirayet ettirirler. eni Ticaret Bakanı Ceınil Said Barlas, .Bakr.nlık teşkilâündn işlerin daha süratle pörülmcsini sağlamak ijin tesbit eylediği esasları bir iç siıküîer ile DaK.;nlık tcjkilâtına tebiiğ etmiştir.» APHd«iu Ajansı veya Bakaniık «taminı» yerine bir »iç sirkükr» tpbifini kuüanıyor. 40 yıllık deçil, 400 yıil'k Arrb ve Fars keiimelerini atıp da olü nydurm« sozlerîe dilimiri anlaşıknaz haie koyduğumur yetijmiyoımuş gibi, bir de Avrupa dillerinden, karşılıkları türkçcde mevcud, yeni sozler ve tabirler a!marun manasızlığı mcydandadır. Yu. karıda tırnak içindeki 19 keümelik cümledc, tcşkilât, sürat, tesbit, esas tebiiğ gibi arabca kelimelerin yajııntia hepimizin büdiği bir de «tamim» kelimesi buimısaydı kıyamet mi kepardı? Buna kısaca işaret ertikten sonra, bu tamimin isaberinden takdirle bafcetmek istiyorum. ialnız vukanki ciıınlede bir «daha süratle» sözü var. .Daha» fazladır. Çünkü son zamanlara gelınciye kadar Ticaret Bakanlığı tcşkilâtından hiç bir işin süratle çıkraadığını, bu Bakanlıkla işi olanlarm ardı nrkası kesilmiyen şikâyetlerindcıı öğremyorduk. Ticaretle süratin a<lıaşı beraber yürümesi icab ettienji bilmiycn veya bilnıeınezliktcn ge\en Tirarct Baknnlışp, kır(asiyeciliğe tutkundu ve tichlere işleri hakkında cevab verdiği zaman. ekseriya 15 işten gctnıiş bulunuyordu. Onun için mulıtcrem Ccmil Barlasın yerinde olsanı, tamimden .daba. »ouııü çıkaraıak yalnız .süratle» sözünü bırakırdım. Şiındi asil nıevzııa geliyorum. Tamimin 5 inci roaddesi şudur: • Bakanlığa mevdu işlerin, takdire yer vermiyen objektif esaslara bağlanmasmı ve bunlann aleniyetine vaz'ını, iş sahiblerinin de emniyetini sağlayacak bir unsur olduğu kadar, tavassutu da ortadan kaldıracak müessir bir tedbir telâkki etmektcyim. Bu konu üzevbıde hassasiyetle durduğtmtı kaydederken, herhangi bir s«kil ve surette olursa olsun, tarvassurun iyi karşılanmıyacağıru da belirtmek isterim. Herkes, müracaatinin mevzuat hükümleri dairesinde muamele ' göreceğine emin olmahdır.» Sayın Bakan bn sozlerile «tavassırt» içtcmediğini açıkça bildiriyor. Bn «tavassut. sözünü «tavsiye» re .iltimas» diye tefsir edebiliriz; hattâ biraz daha çenişletcrek «gayriresmî komirîjonculuk» yani .bir işi yürüterek komisyon almak surctile havad^n kazanc temin etmek için «racılık» diye de genişls*ebiiiriz. Ccmil Said Barlas, tamiminin w>B maddesile Tiraret Bakanhffinda sut ticaretine barb açtıpını ilân ederken Bu harbin çok çerin olduğunu da elbftte biliyordur. Evet bu harb, o kadar çetindir ki Bakan, dediğini yapar da • heıhanei şckil ve surette olursa olsun. bir kayıd ve şsrt da ben ilâye edeyim ve kimin tarafından yapilırsa yapılsm, .tavassutu iyi kaışılamamakta. ısrar cdcr, biiHin trva?sntran frna karşılar ve mutavassıtlara kemali nezakcfle kapıyı gbstcrirse. dostlannm yuıde 99 nnu kendisine düşnıan edecek ve bu meskur mücadele vc cihadına karşu bir husumet cihanmın ayaklandıgını görccektir. Sayın Cemil Said Barlas! Bunun böyle olacflğına, hernangi bir iş için tavassurunu iyi karşılamadığın ve reddettiğin nüfazlu kimsclertn de, senin bu dürüstlüçünü iyi kaışılamıyacaklaruıa ve bir sürü düşman kazanacağına hiç şiiphe ettne; fakat korkma, gevseme, cesaretini ve azrnini kaybctme: Çünkü hiç bir îıatır ve gönül dinlemrdcn bu yolda yiiıürsen kazanaragm düşmanıara mukobil, bütün nıillet senin dostun olacaktır. Mensub olduşun partinin vecizelerinden biri daimî rehberin olsun: .Dayan, başanrsın:. Evet, dayan, tavassuta karşı açtığm savaşı kaybetscn ve bir gün Bakaulığa veda etsen d?hi, millcrirı serpisini kazanırsın! Bu sevgi de, Baknnlığa Hepril, Baçbakanlıla da değer, hem de çok fszlasile!... Âdile ATDA Şair bur?cîa kelimelerle bir tablo çizmiştir. Gurubun rengine bojanmış bakır zirveler, ufuklardan dört nala koşarak gelen ve belki de süngüsü elinde kırmızılar giymiş bir süvari, gurubun son ışıklarmf yenmeğe çalışan bulutlar ve eölgeler, yani karanlık.. Rembradt'ın • Miğferli adamı» gibi kırmızısiyah senfonisi... Bir ressam için ne güzel bir mevzu! İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığından: 26 Haziran »48 Cumanesi günü akjamı Aç.khava Tiyatrosunda veri'ıecek clan Büyük Türk Musikisi Konseri, tiyatrodaki In{aatın, bajta sayın Vali ve Belediye Ba;kanı oiduğu halde «lakadarların geceli gündiızlü faaliyeilerine ve alâkalarına rağmen henüz tamamlanmarr.15 olduğu tesbit edüm'ytir. Bu hale göre, tayın davetülerimizln bilhassn jece dönüsünde istirahatlerini temin imkânsızlığı kar;ısında kaldığımızdan iaruri olarak Konîerin tehirine karar vermlj bulunuyonız. Bu sebeble e\T?lce Konscr için davetiyele: Şairin pisikoiojisi ve bu pisikolojinin r .ni almış bulunanların bu davetiyeleri bilâhare tarihini ÜSn edece|imix Konserde tezahürü bakımından Süvari şürinin de muteber olacajı ve davetiyelerinl lade etıın bir manası oldueu muhakkaktır. Bu mek i«tiyenlerin de C»miyctimize müracaet brrlki bir kaç gün, belki bir kaç saat süren edcbüeceklerini özıir dil'yerek ilân ederiz. Gazeteciler Cemiyeti Büyük Musiki Konseri tehir edildi TÜRKLERE KARŞI ^ Mevlidi Nebevi Fomîim İnşaat Şirketi muesEİs ve müdürlerinden mütsahhid merhum MAHMUD NEDİM DORALın vefatının senei devriyesi miinasebetile bugün 25 Haziran 1948 Cuma günü Nuruosmaniye camii şerifinde öğle na« mazınl müteakrb Mevlid okurîacağmdan kendisini tanıyan ve scvenleıle din kardeşlerimizin ge!m€İ«ri rica oiunur. Aiksi *** Çok sevaiH Aüe EcLsimiz Müteahhid ÖAİD DEMTKBAĞ'ın vefatmın 2 nd sensi devriyesi münasebetile 26 Haziran 948 Cumartesi günü Cihanırir camii şerifinde Sâle namazını müteakıb aziz ruhu için Ivlevlid okuru« lacağından ker.disini EcverJerin \e din kai'deşlerimizin teşrifîeri rica oiunur. Demirbağ aüed Refikam ve Validemis DURSUN ZEHRA K E F E t İ n i n vefa'tmın senei devrivesi dobyısile 25 Haziran 1918 Cumartesi pünü öirle flamazını müteakıb Ttşvikiy« camii şerifinde MevlîrJi Çcrif kıraat edileceginden arıu edenlerir. gelmclori rica oiunur. Hamdi Kefcli ^ Yahya ve Mustafa Kefeü HAÇLISEFERLERİ Tazan: Galatasarsy Tarih ÖgTetraeni, Eski Maarif Nazın Başid Erer Haçlı seferlerinln hakikt sebeblerini ve Haçlılaruı Anadoluyu baştan basa nasıl yafap jnktıklarını, Türklüğu nasıl mahvetmeğe çalıştıklarını kendi kaynaklarından deliller göstererek yazılan bu esere, Türklerin Anadoluya nasıl yerleştikleri hakkında simdiye kadar neşredilnaemiş bir çok vesikalar da eklenmistir. Tanesi 150 kuruştur. 1 AHMED HALlD K l T A B E V l En çok alâka çeken roman ZAVALLI SABİHA Her Gün gazetesinde tefrika edilen re büyük bir okuyucu kütlej tarafından takib ohınan bu eser kitab halinde çıktı. Siparişlerinizi ATikara Caddesinde Amerikaya eroin kaçıranların muhakemesi înanılmaz fakat hakikat! ÜLKÜ KİTAP YURDUNA .SAWACO, Yeni gelen nun PAMUKLU İÇ ÇAMAŞIRLARI (Erkekler ve Kadmlar için) İstsrbuldan Amerikaya eroin kaçakçılığı yap'.ıkbrı tesbit edilerek 16 kılo eroin ile Kamyonun çarptığı çocuk öldü birlikte yakalamp Asliye Beşinci Ceza. MahŞoför Necatinin idarcsindeki bir kamj'on kpmepirde mevkufpn yargıîanmakta oîar. Karagümrükte Acıçe^me durağında; 6 yaşın Şevket Dalgakıran, Yasef. Bob ve Abdüîâziz da o!an Nerine çarpmıı; yaralı kız, derhal ile gcyrimevkuf buiunan bar sahibi Vasil ve hortaneye kaldınlmışsa da orada ölmüştür. bar artî?ü Merinanm duruşmalarına dım deHâdiseye Savcılık elkoyarak tahkikata >)2'. vam edilmiştir. Bu oturumda, . eroinlerin lamıçtır. tihliline dair olan Tıbbı Adîi raporu okunmuş ve şahıd olarak dinlenilen 3 zabıta meniuru da yakalama işini anlatmıçlardır Dıır'jçma. diğcr bazı şahicilerin çağırılması için çeşidler: tâlik edilmiştir. STRUGÖ Mağazasmda 25 Liraya Kadın elbiseleri satılmaktadır. Gömlekçi bildirinlz. r KÜÇÜK HABERLER «TOOTAL, in buruşmıyan her renkte ROPLUK KETENLERÎ GÖMLEKLİK POPLİNLER SÎSMAN YANKO J. ANANİADİ MA^TUMLARI MAĞAZASI YenfDos»ane Caddesi No. 39. İstanbul. Tel: 20104. Not: Dünkü ilânımızda ROPLUK KETENLERİ yerina sehven Pamuklu Ketenleri yazıldl. ir ŞEHİR Mecüfi, busünkü toolantısında Et L:mite<i Çirketıne, Belediyenin ijtiraki ısını konusacak ve Makamın, takrırlere «vereceği ccvablar okur.acaktır. Toplantı, son eiîn clması dolayırile sabahleyin saat 10 da tsşl;.vacaktır. • TEKEL İdaıesi, İstanbul Bira Fabrikasmda 1.0'.H) tonluk yeni bir arpa gilnsu inşa eturrrieğe karar vermiştir. Betonarrne silonun iîip'c.i yapılmıştır. • ŞfcHIÎİKİZ Milü Eaitim Müdürü Murad Urar, bir derece te:fi ettirilmiş ve asli uıaajı 90 lirsdan 100 liraya çıkarılmıttır. Z A R A Müessesesi, bu kere İngiliz Erkek NAYO1ARI getürtiğuii muhtcıpın müşteıilenne büdiıir. EcyoSlu Galatasaray %7,5 tur. 3 İhale 16/7/948 cuma günü saat 15 te Belediye süreli komisyonunda kapah zarf usulile yapılacaktır. 4* Zarîlar usulüne tevfikan tanzim edilrriş olarak ihale saatinden bir saat evveline kadar ihale encümenine tevdi edilmig bulunacaktır. Postada vâki olacak gecikmeler mazeret sayılmaz. 5 Ke$if ve şartnameler hakkında her gün Belediye Fen tş. Md. ğüne müracaatle bilği alınabilir. 6 İhaleye iştirak etmek isteyenlerin ihal^den üç gün evvele kadar Fen İş. Md. ğüne müracaatle bu iş için yeterlik belgesi almaları ve ihale zarfma bu belge ile Ticaret Odssı vesikalarını dahi koymaları şarttır. 7 Nakden verilecek temınat Kayseri İş Bankasına Belediye hesab^na olacaktır. (6313) İKM.^LE KALAN ta'.ebe muvaffakıyetle hazırlanır. Dersler müşterek veya 1 Yapılacak is: Çocuk bahçesinden itibaren Asrî mezarlık yolunun 1400 hususidir. Ücretler uygundur, Bahçemetre tulündeki kısmınm parke kaldınm dösenmesi. kapı, Trpmvay Cad. Selâmet H. Llsan 2 Bu işin muhammen kejif bedeli 29904 lira olup muvakkat teminatı Müteh. Prof. AJber Anjel. Kayseri Belediyesi FRANSIZCA'dan Başkanlığmdan: CUMHURİYET Nüslıası 10 kuruşhu. AboneŞeraiti " £ £ " Bu aylık ÜC aylık AİD avlık Senelik 800 Kr. 8oc . ısno > 2H0C » *££ fm Kt. if,f)(i , agno . S40O • D İ R K A T GazetemJze Rond»rilçn e/raK »t yazılaj :n,r ale oKır.maz. ttaniaıritD me«ullye« kabul edllmcs.