Katalog

s STALIN Asıl adı Leyba Bronstayn olan Lev Dan Bu gulunc oyun gittikçe kaba bir bar dottp Trotskıy 1177 de Rusyada Kerson şeh numarası halını alıyor gittikçe çığımrinde doğmuştur 190o te ihtiMlct faaliyetin dan çıkıyordu Son zamanlarda komiteden dolayı Çarlık idaresi tarafından S ber yaya sürülmüş sonradan kaçmaya muvaf ye alınmış olan ve mevkilerini hazme1ak olmuştur 1917 de ihtilal hareketine ka demıyen bazı kimseler küstah tavırlar t tan Trotskıy Lenın m en î/afctn arkadaşı takmıyorlar muhalefete karşı hücumolmuş ve onunla beraber »Halk Komiserleri larında butun havasızlıklaıını ortaya Konsey » nt kurmuştur Bir müddet Petro koyuyorlardı Eski ve emekli ihtilalcierad Sovyetme başkanlık ettikten »onra Dış Iilen Komiten olmuştur Bu sıfatla 1918 de lerin nutuklarını manasız \e esassız Batı imparatorlukları ile yapılan mu ake sözlerle tekrar tekrar ileri sürülen relere başkanlık etmiş ve bu müzakereler basmakahb lakırdılarla hatta işitilmesonunda haz rlcnan Brest Lıtovsk anlaşma dik adı kelimelerle kesiyorlardı itnı imzalamıştır 1914 den 19'o e kadar Bu komedinin oynandığı sahne tamaHarb ye Komiseri ğınde bulunan Trotsk y Kizılorduyu tejlcıldtlandvrmt} ve ordunun müe Stalın in idaresi altında bulunu«beyazlara» karşı galebe çalmasında bu ba yordu Ellen arkacında başkanlık mevkimden âmil olmujtur kiinin gen tarafında bir aşağı bir yu Lenın tn ölümünden »onra Trotskıy nın rs^blert onun aleyh nde faal yete geçmiş karı gezinir arada sırada kendılenne rol verilmiş olanlara bakar muhaliflerlerdır N hayet 1925 ocak ayında Stcl n Kamyenyev Z noıyev tnyumvıası tarafın den birine karşı sarfolunan küfürleri dan ta fesinden azled Imışt r tasvıb ettiğini saklamak lüzumunu bile Kısa bir müddet için tekrar itibar gordı duymazdı ise de 19'7 de daha buyuk b r darbeye ug ramıştır Komünist enternasyonali idare Mec Toplantılarda konuşanların edası ve lısı atalığından da çıkarılmış Ka akıştan ^önledikleri sözler o kadar adı bir mada oturmaya mecbur ea im ştır Trotskıy Rusyadan kaçarak Türk yeye hiyet takırdı ki Bolşevik partisinin gelmiş bir müddet burada kaldıktan «onra merkez komitesi ıçtımamda olduğumuzu tasavvur etmeğe imkan yoktu Tiflis İtekstkaya ptimiftır Trotskıy hak ki komün zm mefhumuna ta sokaklarmdakı adetler Bolşevik partidik ve bu bakımdan Staltn m siyasetine mu «ının merkez komitesine nakledilmişti arız btr idealist olarak tanınmıştır Stalm in eski arkadaşlarından Füıp Trotsk y Meks kadakı son senelerini rSta im» isimli k tabını yazmakla geç rm şt r Maharace nın dedıgı gibi «Kınto hukuFakat b r çofc muharrirler g bı eserin n ne met başına geçmişti » (1) zaman b teceğmı layıktle tayın edemem s bu O sıralarda Stalmın hemşenlerınden c hetten kitabın nefir tarihi muteaddıd de falar teahhura uğramıştır A hayet 1940 a Kafkasyalı Budu Mdıvanı bana kenáwtosunda eseri icat i surette bit rmeğe ka dısıle Stalın arasında geçen bu munarar veren Trotskıy o ayın 20 tinde oldurul vereyı anlattı Mdıvanı muhalefetle bir düğü zaman kitabın rusça asîmdakt ılfc yedi anlaşmaya varmanın lüzumuna Stalın ı kısmını gözden geçirmiş mgıhzcesınin tse ilk ikna etmeve çalışıyor aksı takdirde oltt kısmını asitle karşılast rab ¡mis buU Fartımn mütemadiyen sarsıntılara ve nuyorau Bundan sonra grj< kısmını yaz maya başlamış fakat deıam ettıgı sırada Sallanmalara maruz kalacağım söylüyor odasına bir yan okutmak bahanesıle gı Stalın hiç sesini çıkarmadan dinliyor ren katıl tarafından basına balta ile turu ama o fikirde olmadığını hareketlen larak öldürülmüştür ve ışaretlenle belli ediyor Odada müTrotskıy n n bırb rıne yapıştırılarak uzun temadiyen bir aşağı bir yukarı gidip bir kvsak haline getirilen kagıdlara ya dığı gelmektedir bu k tabın mıisceddelen onlara tlate ola rafc yazacağı kısımlara aid tesıfca t e notlar NJıayet donuyor Mdıvanı ye dogrj odasında öldürüldüğü raman başından sıç royan kanlara bulanmış bir halde bulun geliyor Butun adalesi gerilmiş bir ha de ayak parmaklarının ucunda yuksemuştur Cerel Trotskıy nin tam olarak ha<.ırlad ğı lerek kolunu havaya kaldırarak «Onkıştırlar gerek ölümünden sonra b lunar ların hep'ını temizlemek Uzım1» diye percatar son zamanlarda buyuk b r kıtab hav kırıyor Tırılın* getirilerek neşredilmiştir Maıvanı dehşet içinde kalıyor Stalın in karakter nı ahMfc ve zıhn yeti n Rus ıht lél ve siyaset nde oynadığı ro ( Can Stalın öldürtmüştür > lu en yakın bir musahtd gozıle anlatan Çar m öldürülmesi de Stalın in ısıdır bu eser siyası te tar M buyuk bir ehem mıyetı haizdir Bu bak mdan eserin en mu Be»edavskı bunu anlatırken şöyle yazhım parçalarını tercüme ile sütunlarımıza maktaaır almayı muvafık bulduk «Len n le Trotskıy Çar ailesinin Yekate fBu parçaları nakilde kıtabdafcı sıraya dai rtnb ırg da ne aret altında tutulmasına ta tna nayet edılm s deg İd r Fakat su da mu raftardılar Fakat Stalın 11 ncı N kola tağ hakkaktir ki her parça baltan asafı Trots oldukça btr pun olup Beyar Muhafızları kendt tarafına çekebileceğinden korkuyordu kıy mn kaleminden çıkmıştır ; 12 temmuz I9IÎ de Staltn Sverdlov la b r Başlı joruz anlaşmaya tardı 14 temmuzda Golosçekın ı < Cemiyet demek ben demek' > d* planını tatbik edecek kimseler arasına «Devlet demek ben demek > sözü aldı ve ertesi ffiın Coloşçekm Staltn le Stalmın bugün takıb ettıgı ısübdad ida Sterdlovun tasacıtırlart hakkında Komtser Byeloborodov a şifreli bir »nefctub yazdı Ko resi yanında hemen hemen liberal bir miser Byeloborodov Çarın muhaíazastna me duştur sayılabilir Zira bu soru soylı «tur edilmişti yen XIV uncu Louıs kendisinde yalnız İS temmuzda Byeloborodot) dan Moskoıaya devleti görüyordu Romadakı Papalar b r telgraf geldi B nda Yekatennburg un uç güne kadar dt şecegı btldırtl yordu Bunun gerek devleti gerek kilise müessesesini tızenne Goloşçekın Sıerdloc la Sverdlov da kendi idareleri altına almışlardı Fakat 5ta! n le gorustu Stal n Byeloborodot) un rabu hakkı ancak iktidarda bulundukla porunu cebine koyarak su cevabı verdi Ne olursa olsun Çarın Beyaz muhafız rı devre esnasında kendilerinde görürlara teslim olmostna müsaade ed Imıyecefc lerdi tır Bu çar hakkında idam kararı tdı » Rusyadakı ıstıbdad idaresi ise bunKan dökmek hevesi ları kat kat aşmakta memleketin buStalın in başlıca vasıflarından bin tun iktisadı v atını da tahakkümü altına almaktadır Onun için Stalın pekâlâ «uphesız ki şahsan ve yaradılış ıtıba«Cemiyet demek ben demek'» diyebi rıle zalim oluşudur Bu vasfa umumiyetle sadistlik denilir lir Stalın, Baku da mahpusken onunla ay «Muhalifleri temizlemek lazım> m hocrede bir adam daha vardır Bu işte karakteri hakkında bir kaç misal ?aam bir gun ihtilal hakkında hayaller 1927 de merkez komitesi toplntıların kuruyor O sırada henüz Koba diye ada sol cenah (muhalefet) adına tenkıd nılan Stalın birdenbire ona donup lerde bulunmak üzere ayağa kalktığım «Sen kana mı susadın"3» diye soruyor saman ıslıklar bagnşmalar tehdıdler Ve, çizmesinin koncuna saklamış olve küfürlerle karşılaşıyor konuşmak duğu bıçağı çıkarıp, kendi bacağına imkânını bulamıyordum Tıpkı on sene =aplıyor evvel Kerenskıy devrindeki meclisle « Al sana kan'> diyor bo şevıkler adına konuştuğum günlerStalın devlet adamı mevkiine yükde olduğu gibi seldikten sonra da kan doxmek cana Merkez komitesinin toplantıları ha kaymak hevesini başka şekilde tatmin kikaten, nefret uj andıracak bir şekil etmeğe başlamıştı Sayfiyedeki evinin almıştı Hiç bir mesele açıkça müna bahçesinde kendi eli ile kovun ke=9r kaşa edilemiyordu Her mesele hak vahud karınca yuvalarının uzmne gaz kında Stalın in yanında yapılan husus dökerek tutuştururdu bir toplantıda karar veriliyordu Sta(Devam ediyor) lın Rıkov Buharın ve Tomskıy komitenin sag cenahım teşkil ediyorlardı (1) «Kınto> Gurcu dilinde «sokak Bu suretle komitenin her toplantısı bi cccugu» manasına gelir ri gizli bin açık olmak üzere ıkı kere yapılıyor demekti Birincisinde muhalefete karşı takıb edilecek hareket hattı evvelden hazırlanıyor roller taks m edılıvor sovlenecek sözler te^bıt olunu yordu Bundan sonra komedi sahne/e konuluyordu Üç bilinmiyen hikâye Şehrimizdeki İtalyanlar ve secim Şehir = haberleri TÜRKİYAT BAHİSLERİ HEM D NALINA MIHINA Bir kısmı reylerini mektubla yolladılar, bir kısmı da kiliselerde dua ettiler italyan seçimlerine Turkıyede bulunan Italj anlardan bir kısmı da iştirak etmişlerdir Bu iştirak şöyle olmuştur italyan seçim kanunundaki bir madde «seçime iştirak ancak bir italyan şehrinde devamlı olarak dört sene oturmak suretıle kabildir» demektedir Italyadan yeni gelen bazı italyanlar bu maddeye dayanarak reylerini mektubla göndermişlerdir Dıger taraftan şehrımızdekı katolık kiliselerinde Italyad; komünistlerin kazanmamalan için toplantılar yapılmış ve dualar edilmiştir TÜRKIYENİN EN BÜYÜ K SÎYASf HAFTALIĞI ¿laftaük 12 sahtfeden, büyük renkli 16 sahife çıktı. Fiatı gene 25 kuruştur. HER HAFTA ÇARŞAMBA GÜNLERİ ÇIKAR. Bugün çıkan sayısını mutlaka bir kere görünüz. içinde Komünizm hakkında Mareşal'm el yazıları ile bir hitabı Prof Kenan Öner Prof Tevfık Taylan ve avukat Celal Yardımcının fikırlen Prof ismail Hikmet Ertaylan ile Ercumend Ekrem Tanımın edebi yazıları Tandoganın olumu sebebinin son kısmı Ayrıca kadın sinema tefrika ve magazin sahıfeleri hikâyeler, iktibaslar vardır Muvezzi ve bayilerden ısrarla isteyiniz. ÇOCUK YUVALARI DERNEĞİ TARAFINDAN 23 Nisan 1948 Cuma günü 1519 a kadar TAKSİM BELEDİYE GAZINOSU Salonlarında bir Çocuk Balosu tertıb edilmiştir ÇEŞIDLI EĞLENCELERLE DOLU OLAN BU BALODA aynı zamanda bediî danslarda büyük istidadı olan birkaç kardeşi de tanıyacağız. Davetiyeler aşağıdaki mağazalardan temin edilebilir C K M Beyoğlu, Necmi Biza Beyoğlu, Kitab Sarayı Beyoğlu, Zeki Biza Sporel istanbul Derneğimiz aynı günde MELEK Sinemasında 1112 30 a kadar bu de Çocuk Sineması tertıb etmiştir Walt Disney Amcanın en güzel renkli filmlerini grecegunız bu sinemayı kaçırmayalım etile de musluman nüfusu bakımından Şevket Azız Kansu, vazifesine Hıraların boşalmasına ve bu suretle başlayacak müstakbel mukavemet imkânlarının kıİki aydanberi şehrimizde mezunen bulunan rılmasına sebeb olmuştur, buyuk OoAnkara Üniversitesi Rektörü Ord Prof Şev manü müverrihi Peçevî bu halı şoyıe ket Azız Kansu Ankaraya gitmiştir Şevket anlatır Aziz Kansu, 1 mayıstan itibaren vtnfesine Tîmur ol seferi ldıneeye değin bir başlayacaktır kaafıle Harizm den yuklu arabalar ile Ticaret Ofisinin tasfiyesi tstanbulda et davasının nasıl halledilece çıkıp uç ayda Kırıma gelurler ıdı Maaıa*â zâduzev&de götürmezlerdi, kaği yolund» Ticaret Ofisi Umum Müdürlüğün ce hazırlanan rapor Ticaret Bakanlığına ıleden kabileye konarlar ve goçerİT gönderilmiştir Bilindiği gibi Istanbuld» et ıdı ve bu kabaıli bısyâr nmumen Tad»vasıle Ticaret Ofisi uğraşmak kararında dı dır Ancak Of s kadrosunda geçen aylarda Timur ı purzur gelıcek bunlayıpılan tasfiye neticesinde 96 memur kal mıjtır Son alınan tasfıje kararına göre ise run kimi sebyuesır ve kimi tu meı semsır oldu ve bir nice kabilesi Leh ve Ofisin 1948 senesi sonunda tasfıve edılme«ı lâzım gelmektedir Ofis et mevzuunu ele Moskov keferesinun memleketine firar »lırsa bu tasfiye kararından vazgeç İmiş ola ve ol darulkufrde karar ıtdıler> çaktır Bı vazıyet ıtıbarıle Rusyanın teşek Lüks maddeler için ayrılan dovız külünde en muhım rolü Timur oynamış 1947 yılı içinde haneden ithal edilen lüks ondan sonra Uçuncu ve Dördüncü maddeler için sarfedılen döviz miktarı 1 mil yon lirayı bulmuştu Öğrendiğimize göre 194S [v an lar da onun hazırladığı zeminden 1 yılı için lüks maddelere ayrılan dovız mık .stıfade etmişler demektir Bu hakikat tari 400 bin liraya yakındır sazı Rus menbalarında bile tesbıt edılBelediyede tasarruf nıştır Belediye bazı tasarruf kararları vermiştir Osmanlı müelliflerinin «Deştı KıpBu meyanda şahst telefon mukAlemelerı me ;ak hanlıgu dedikleri «AltunOrdu nedılmıs elekt' kten tasarruf edılrresı kahve ianlıgı> Timur un darbelerıle yıkıldıkplşırilmemesi emredilmiştir Bunu diğer bazı tasarruf tedbirlerinin taklb edeceği anlaşıl tan sonra bir nevi «TavaıfıMuluk» devri başlamış ve işte bunlardan olan maktadır Kazan ve Ejderhan hanlıkları nihayet Gunluk ihtiyaç maddelerinin Moskova buyuk prensliği ile Kırım hankontrolü ginin nüfuz mücadelelerine sahne teşBelediyenin, zaruri gunluk İhtiyaç madde terinin futlarını kontrol edeceğine dair ve kil edecek bu hale gelmiştir Bunların rilen haberler doğu değildir Gunu gunune son zamanlarında bazan Rus bazan Kıfistları degijen ve müstahsil tarafından fa tur* vemek mecburiyeti olmıjan bu gıda ım mahmflerının tahta çıkmaları işte undan dolayıdır maddelerinin kontrolü imkan dahilinde go rulmemektedır Zulmünden dolayı <Mudhış> lâkabını Odacılar, çocuk zammı ıstıvorlar lan «Dördüncü Ivan» on beşinci asırMemurlara çocuk zammı verildiği halde akı adaşı «Uçuncu Iran> gibi «Vehkiodacı vesaire gibi müstahdemler bundan ha ;nıaz = Buy ukduka / Buyuk prens» nç tutulmaktadırlar Esasen pek az bir para ile çalışan bu vatandaşlarımız ilgili makam unvanıle iktifa etmediği ıçuı 1547=954 lara başvurarık kendilerinin de bu yardım tarihinden itibaren «ımparator> manadan istifadelerini Memelerdir sına tCae*ar/Cesar=Kaysar> kelimesinden muharref «Tsar = Çar» unvanını Şehrimize Samsundan buğday takınmıştır Bu kelime vaktıle Islavlagetiriliyor ı tstanbulun buğday ihtiyacını karşılamak •n Rusyaya hâkim olan AltunOrdu üzere Sunsuna 1000 ton mmr götüren Sam ianlarına \erdiklen un»andır ve bu sun gilepi oradan iki bm ton buğday yük mahiyeti ıtıbarıle Dördüncü Ivan in nalemektedir Şilep yakında bunları limanı zarında her şeyden evvel TurkMogol miza getirecektir hakimiyetinden kurtulan Rusyanın isGüzel bir resim sergisi tiklal alanetidir, fazla olarak ana ta19 martta açılan Eren Eyuboğlu Bedri rafından Bizans ımparatorlarıle alakaRahmi resim sergisi buyuk bir alâka top lamakta devam etmektedir 19 mavısa kadar dar olan Dördüncü Ivan tıpkı dedesi •çık kalacak olan sergi Asmalımescıdde Uçuncu Ivan gibi kendisini ŞarkıRoBalvoz sokağında Camsız apartımanının bi manın bile varisi saymaktadır' Hatta rınci katındadır Eğer İstanbul ikinci Roma ise, Fmlandıvaya ve Isveçe uzum kloskova da uçuncu Roma dır' ıhrac edilecek Gibi bur şey söylediği bile rivayet eFınlandıyaya kâgıd ve mukavva mukabi dılır! Onun için bu «Mudhış> hükümünde ihrae edilecek 1200 ton uzumun S00 darın nazarında artık eski hakimlerin tona ınd nldıgi haber verilmektedir Öğren lahkum ve mahkumların da hakim vadıgimıze göre Ticaret Bakanlığı bu uzum lerin buyuk bir kısmını dolar mukabili Is zıyetine çıkacakları devir gelmiş deveçe satacaktır mektir Dördüncü Ivan in 1552=959 senesi haziran = cumadalahıre ayında KÜÇÜK HABERLER J Cazan hanlığı üzerine 150 topla mucehıez 150 bm kişilik bir orduyla hareket ir ANKARA Opera binasının uıtma ve tme»ı işte bundandır ve Kazanı zaptehavalandırma tertibatını yapmış olan ingiliz iıp butun ahalisini kılıçtan geçirerek muhena şlen dun Vali ve Beled ye Başkanı ıu hanlığın mevcudiyetine nıhayt veren Lutfı Kırdan ziyaret etmişlerdir Vali bun larla Istanbulun yeni tiyatrosunun inşaatı uuvaffakıyetını de oranın anarşi dereetrafında görüşmüştür nlerini buUn dahili mücadelelerine * CUMA gunune tesadüf eden 23 n san edyundur Dördüncü Ivan m cenuba Egemenlik ve Çocuk Bayramında açı iş to reni japılacak çocuk bakımevleri mekteb eveccuhle Hazar denizinin şimali garler vesajre için Beledi} ece bir program ha iisınde Osmanlı müelliflerinin «Ejderian He«tderhan. gibi isimlerle zırlanmaktadır ndık* SUMERBANK İplik ve Dokuma Muesse arı «Astrakhan Astırhan/Astarhan» şeh seıi İstanbul İzmir ve Ankaradan sonra A •ile hanlığını da zaptetmesi Kazandan danada di yakında bir perakende satış ma tarihindedir gazası açacaktır Avnı müessese »atış depo ki sene sonra 15a4 = 96l larının bulunduğu 10 vilâyette de perakende te bu suretle Moskova çarlığı ıkı sene satış mağazaları açılması hususunda tetkik çınde hem şarka hem cenuba ve celer yapmaktadır lubu «arkıje doğru genişlemiş Rusya• TİCARET Ofisi elinde bulunan kalay * ın eski =ahıblerınden bakiye kalan Isra kiloda bir lira zam yapmıştır Kalaylar butvn 5 rusandanberi 9 lira üzerinden satılmakta ianlıkları ortadan kaldırmış /oiga bovunu Rus arazisi içine almış, dır * İLKOKUL öğretmenleri intibaktan mu ulhas«a ilk defa olarak Hazar denizine tevellıd zararlarını önümüzdeki aydan itıba dayanmış oradan Iranı tehdide baslaren alacaklardır rriş ve hatta Don Kazaklarını da Rus hakimiyetine sokarak hem Kırımı hero Karadenızı tehdıd altında bırakmıştır Rusyanın Hazar sahillerine inmesi Karadeniz sahillerine inmesinden evvel dır Tabı! bu vazıyette Rusyanın Karad» lülUnliMlKU MUİT CİZılılt (Her kıvıtit SiMırP mze inebilmesi ıcın artık arada Osman Amer kanın Sofvadaki elçisi Mr Donald R Heatn Sofyadan otomobille şehrimize g<"lmı« Elçi bugünlerde Ankaraya giderek bazı temaslarda bulunacaktır Üç profesörümüz bugün Fransa> a gıdıjor Tulus Üniversitesi tarafından kend lerine fshrı doktorluk unvanı verilen İstanbul Un vesıtesı Rektörü Ord Prof Sıddık Samı O Prof Cem 1 Bılsel ve Prof Tahır Taner bugün saat 15 30 da uçakla hareket edecek lerdır Prof S ddık Samı Onara Fen Takul tesi Dekanı Prof Tah r Yenıçay vekalet ede çektir Şehir Meclisi Parti Grupunun kurulması için hazırlıklar Hatırlardadır ki H»l)c Partisi Kurultayın da Şehir Meclislerinde de Parti Gruplarının teşkiline karar verilmişti Bu karara uyula Şehir Meclisi Parti Grupunun çalışma be annamesm hazırlamak üzere dun de Şe hır Meclut üyeleri C H Partisi II Merkezin de bir toplantı yapmışlardır II idare kurulu •afmdan hazırlanmış olan tasarıdaki mad delerden bir kısmı değiçtinlmi} bir kısmı kabul edilmemişi r Bu talimatname hangi n Daimi Encümende müzakere edüec" ğıne ve hangi islerin behemehal Şehir Mec götürülmesi lazım geleceğine dair hu kümleri de ıhüva etmektedir Partili Şehir Meclis üyeleri genel kurulun verdiği karar lar aleyhinde Meclis Haricinde propaganda eya neşriyatta bulunamıyacaklardır Amerikanın Sofya elçisi şehrimizde ~ 1 Bilhassa Milâdın Onbeşinci ve Hicretin dokuzuncu asrından beri sur atle genişleyip kuvvetlen mekte ve şimdiki Rusyanın esasını teşkil etmekte olan Moskova Buyukprenslıgının tarihinde birbirinden muhım >kı «Ivan» vardır Bunların bin on beşinci asırda «Buyuk Ivan> denilen «Uçunca Ivan Vasılyevıç> bin de on altıncı asırda «MudhışIvan» denilen «Dorduncu Ivan Vasılyevıç> tır Moskova B J yukprenslıgımn etrafındaki Rus prensklerını yutup ülkelerini genişleten bu ıkı Ivan in birincisi Paleólogos hanedanından bir Bizans prensesüe evlendışı için Şarkı Roma üzerinde veraset hakları iddiasına bağlamış Bizans arma=ını benimsemiş ve Çıngız hanedanının bakıyelen olan Kazan vesaire hanlarıle uğraşmaya başlamıştır Şimali Karadeniz sahillerindeki Cınıvız müstemlekelerini fetheden Fatih Sulhan Menmedm Kırım hanlığını 1475=880 tarihinde himayesi altına alması işte bu ilk emperyalist Ru«ya ile Türkiye arasına buyuk bir sed kurmak demektir On altıncı asudakı «Dördüncü I van. on beşinci acırdaki «Uçuncu Ivan> dan daha muhım bir şahsiyet sayılabilir Moskof topraklarını şarka ve cenuoa doğru şemşleterek Kazan ve Ejderhan =Astrakhan hanlıklarını yutmak suretıle Ha zer denizine dayanan işte budur O zavallı musluman hukunvtlerıne karşı bilhassa Uçuncu Ivan başlayıp Dördüncü Ivan m futuhatıle nihayet bulan mücadelede Rus muvaffakiyetlerini temin eden tarihî zemini TımurLeng hazırlamıştır ve bu neticenin butun tarihî mesuliyeti Timur a aıddır Çunku Rusyaya hakim olan AltunOrdu hanlığına bir takım hıs'i sebeblerle 1391 = 793 ve 139a = 797 tarihleruıde indirdiği ıkı darbeyle bu buyujt hanlığın inkırazına TımurLeng seoeb olmuştur Bu noktada butun müellifler müttefiktir Timur un hiç bu" zaman affedılmıvecek zararları bu kadarla da kalmış değildir Harızmden Kırıma kadar uzayan sahalardaki Türk ve Mon¡ol kabilelerini kırmai. ve kaçırmak su Büyük bir fikrin acıklı tarihi Ya zan: Bu hesablara ne buyurulur efendim? 1 evlet Denızjollan idaresinin gemi mubayaa ve tamir işlerindeki beceriksizlikleri gunun meselesidir işte size pek açık zarar \e ziyan hesabı 1 1946 jılı evlulunde Amerikalılar bize Vıctory tıpı 6 sılep satmağa razı oldular Bu tıp gemiler için her devlet Amerikalılara jalvanjor, fakat çoğu red cevabı alıvordu Amerika, Turkıjeje bir vardım olsun dıve bu gemileri, behen 970 000 dolara olmak üzere 5 800 000 dolara janı pek ucuza satmağı kabul etmişti \uvarlak he<ab 6 mıh on dolar dnelım Hemen merkezde itirazlar jukseıdı Gemiler limanlarımıza sığmaz dedıleı, bunlar çok büyüktür jukbjecek yuk bulama; iz dediler Biz bu gemileri ışletemevız, dediler Nıhavet, iş başına jenı gelmiş ve o güne kadar denizcilikle meşgul olmamış bir zat olan Ulaştırma Bakanı Şukru Koçak da tabu asıl mütehassıs ve mesul olan Devlet Denizyolları idaresi erkanının mutalcasını dmlıverek Vıctorv lerın alınmamasını emretti Bu gemileri bize ucuzca satmağa razı olan Amerikan deniz komısvonundakı zat, kendisine \ictorv lerı almıvoruz dıven hejet azasının vurune acı ve merhamet ifade eden bir tebessümle bakmıştı Bu Vıctorj len alsa) dik bir defa daha ) azdığım gibi şimdi 6 Türk gemisi daha Amerikan harb malzemesini taşı>acak ve bunların navlunları, 100 mılvon dolarlık askeri vardım hesabından ındırılmıv ecek bov lece mıh onlarca dolarlık fazla silah ve malzeme elde etmiş olacaktık 6 \ıctorv )i almıvanlar, O zaman janı 1946 evlulunde Amerıkan asken yardımının sozu bile yoktu binaenaleyh böyle bir iş için bu gemileri almak lüzumu aklımıza gelemezdi dıy ebılırler Asken malzeme yoktu ama başka işler de mı \oktu' Eğer bu Vıctorv leri satın alsavdık ve başka memleketlerin armatorlenne kırava versevdık, ayda beher dedveyt ton başına 5 dolar kıra bedeli alırdık Mazut, tahmil ve tahliye masrafları kıracıva yalnız mürettebat masrafları bize aıd olurdu Böylece bu Vıctorv nın bir avlık kıra bedeli takriben 55 000 dolar seneliği de 606 000 dolar tutar, 6 gemi için alacağımız bir Mİhk kıra bedeli 3 636 000 dolara balıg olurdu lanı bu gemileri satın alıp kırava versevdık taş atın kolumuz yorulmadan bir yılda takriben 10 mıh on Türk lirası kazanacaktık hem de dovız ve dolar olarak Demek ki biz Vıctory len kullanamayız diyenlerin iddiası doğru olsa dahi, bunları başkalarına kiraya vermek imkanı olduğuna göre gemilerin satın alınmamasını saglıyanlar, memleketi 3 63S.009 dolarlık bir sarara sokmusiardır ıctorylen yuvarlak hesab birer milyon dolardan 6 milyon dolara aldığımızı kabul edersek bunları kiraladığıma takdirde gemiler tam 19 ayda mubavaa bedellerini çıkarmış ve Amenkadan askeri malzeme nakliyatı için şimdi bedava olarak elimizde kalmış olacaklardı Sonradan hata anlaşıldı ve Bakanın ısrarıle 6 verine 2 Vıctcry satın alındı. Şimdi bir de 4 Vıctorv den mahrum olduğumuz için ueradıeunız zararları hesab edelim Bir Vıctory Atnerıkaya gidip gelme yılda en az 7 sefer yapar bunu bıraı gayretle 8 sefere çıkarmak mumkundur Biz 4 Vıctory ile vılda 30 sefer yapacağımızı kabul edelim. Bu 30 seferde gemiler 265 000 tonluk krom vesaır ihracat malımızı Amerıkaya götürecek ve dönüşte gene 265 000 tonluk Amerikan vardım malzemesi getireceklerdi. Ceman yekun 530,000 tonluk yukun navlununu, beher ton başına 10 dolardan hesablasak, bir yıldaki asgari kaybımız 5 300 000 dolar eder Eğer şimdi malzeme nakline tahsis ettiğimiz 4 Edirne tıpı motorlu şileple 2 Vıctory yanı Yozgad tıpı şılepı olmak üzere 6 gemi jerme 4 Edirne ve 6 \ıctory yanı 10 gemi ile malzeme nakliyatı yapsaydık yılda Amenkadan Turkiyeye 470 000 tonluk malzeme taşıyabilir ve böylece Amerikan silah ve malzemesinin hepsini bizim gemilerimizle nakledebilirdik Bunların navlunları mukabili ile de Amenkadan en az 2 650 000 dolarlık fazla asken malzeme alabilirdik Amerikalılar bize harb malzemesini hakiki kıymetinin yüzde onu üstünden hesabhvarak verdıklen için, bu da beş buyuk denizaltı demektir Şimdi, 6 Vıctoryyı almryanlardan soruy orum Bu hesablara ne buyurulur efendim' İsmail «HazıneıEvrak «Muhımme» d«f terlerinde de Harım hanı «Hacı BedrHan> in Moskof ıstı lası hakkında tafsıhanlıgından I lat verip Turkıyeden yardım ricasında lı himayesindeki Kırım başka bir engel kalmamış demektir | bulunan bir namesi tesbıt edilmiştir Butun Türk âleminin umumi teessüMudhış Ivan m bu buyuk muvaffaitıyeü bazı garb menbalarında Endulıu rüne sebeb olduğu muhakkak olan bu e< mu^lumanlarının ispanyadan tardına vazıyete karşı böyle bir Ejderhan « f > benzetilir ve I'lamıjetle hırıstıyanlıg n açılarak Karadenızle Hazar denizini birbirine baglıvacak buvuk bir kanal ka mücadele tarihinde o kadar muhım bu donum noktası sayılır Kırım hanlığına zılmasına karar verilmesi tabu muazhakim olan ve azamet devrinin en yuk om bir projenin tatbıkına teşebbüs de« e derecesinde bulunan Osmanlı In mektir Bazı muahhar menbalarda DJ •k paratorlugu tabu bu vazıyetin ehemmı projeyi Vezir ı A zam Sokullu Mehm^d yel j;e vahametinden gafil deg^dır Paşanın tasarlamış olduğundan bahs"Don ve Volga nehirleri aracına bir ka dılırse de doğru değildir Hammer îe nol açarak Karadenızle Hazar denizini onu me haz ittihaz eden bazı garb m ıbirleştirmek için ihtiyar edilen meşhu e liflen bu fakrın ilkönce Şıkk ı Sanı «Ejderhan seferi» her halde o vazıyetin Defterdarı Çerkeş Kasım Beyden çıkcok ıyı takdir edildiğini gösteren en rrış olduğunu so>Ierle«e de o da >an1 'ta Osmanlı menbalarının en mümuhım delil demektir Eski Türklerin «Kuzgun denizi» ve himlerine göre bu buyuk fikrin o zaOsmanlı mv.ellıfleruıın de «Harıznı de manki Türk munevverlerınce ıhtıvac nızı Şirvan denizi» ve hatta yanlış ola karşısında düşünülüp tasarlanmış milli lok «Bahrı Kulzum» gibi isimlerle an bir fıkır olduğu anlaşılmaktadır, mesedıkları Hazar denizine dökülen «Vol 'a Pe e ı ve nazaran ga = Itıl idil» nehnle Azak denizine do Bazı ehlı vukuf Karadenıze câri kulen Don=Ton» nehrinin birbirine en olan Ton suju ve jıne Bahr ı Kulzum e cok yaklaştıkları noktada bir kanal a ekan itil ırmağı mabevnlerı mesafe ı çılarak bunların birbirine bağlanma^ kalıledut birbirine ittisalleri himmet ı netice ıtıbarıle Karadenızle Hazar denı Humavun ı Padişahı ile emr ı esheldur 7inı birleştirmek demektir Bovle bu devu ılkaa ıtmcgle» muvaffakiyetin temin edebileceği buyuk Sokullu ou haklı mütalaayı kabul etneticeler şöyle sıralanabilir miştir işte bundan da anlaşılacağı guı 1 «E]derhan = Astrakhan» hanlığı o buyuk fıkır her hangi bir şahsın fikri nın arazisini Ruslardan kurtarmak su değil o zamanki «ehlı vukuuf» un yaretıle Moskof çarlığını Hazar denizinden rı Türk münevverlerinin umumi fikri•yukarı atmak ve çarlığın temin ettiği dir KatıbÇelebı de hemen aynı ifaKaradeniz yolunu kesmek deyi kullanarak 2 Kırım hanlığını şimalden ve şark•Zıkrolunan nehrevn ki bin Karadetan tehdıd eden tehlikeli vazıjete nı nıze akan Ton suvu ve biri Şirvan dehavet verip istikbalini kurUrmak nizine dökülen nehrı İtil dur Bir ma3 Kafka«vanın şimalinde Don ve halde içtimaa karıb olup gıru döner teVolga nehirlerinin cenubunda ve Ha baud ıder ol mahal hafr ve ıkı nehir zarAzak denizleri arasında bulunan a birbirine vaslolunsa DemırKapu ve razıyı ilhak etmek «ırvan da olan askere zehaır ve Imdad 4 Şimali ve cenubî Kafkasyanın derv adan varmak asan olurdu ve Gîkolaylıkla ilhak ve işgalim temin et lan ve Taberıstan sevahılıne asker yol m ek bulurdu bu husus himmet ı Padışa5 Kara yollarına bir de deniz yolu hıye nısbet emrı sehldur devu bazı ilave ederek şimali Iranı her taraftan chlı vukuuf dahi haber vırmegle» tehdıd altına almak ve bilhassa İran se Sokullu nıhajet harekete geçmiş ve ferlerinde ordu iaşesini deniz yolların ordujla donanma ve ivazım «evkınden dan kolavlıkla temin edeoılmek evvel mahalli tetkıkata lüzum gorr^k 6 Karadenızden sonra Hazar den o taraflar hakkında malumatı olan ŞIKzı hakimiyetini de temin ederek Tur k ı Sanı Defterdafı Çerkeş Kasım Bek ye ile OrtaAsva muvasalasını Iran yi paşalıkla Kefe valiliğine tavın ederek engelinden kurtarmak ıs n tetkikine me mur etmı«tır ÇerkesKazan ve Ejdeıhan mu^luman devlet Kasım Bejin bu meseleye karışması lerinin Rus istilası altında kalmasından Hammer in zannettiği gibi projenin haTürkiye ile beraber OrtaAsyadaVı zırlanmasında degıl mahallî tetkıkata Türk devletleri de mutee^ir olmuştur bsşlanmasındadır Hattâ bu tarihten altı n esela Peçevı Ejderhan dan bahseder ve Sokullu nun sadaretinden ıkı sene 1 en 0=manh Türklerinin teessürünü evvel Kanunî devrinde SemizAlı Pa«Zamanı sabıkada ehl ı islam suknası =adaretı zamanında ve 1D63 = 971 ile 1 an cevTim ı şerı'esınun ve lıam tarihinde bu buyuk fikrin tatbıkına gemamatumedarısınun a«arı binası *a çi mek istediği halde Avusturva gaıl«hıru nurravan ve ıçı de nev ı insan 'enle Malta seferinin mânı olduğu hakdan bir zıruh vok ıougu ı an idi» kında bile kuvvetli bir rivayet vardır Şeklinde ifade etmıs olduğu gibi Ka ikinci bir rivayete göre de Kanuni devrinden Inkıncı Selim devrine intikal eden t b Çelebi de «Mo«kof keferesinun taht ı kahrında bu oroje için yapılan tetkikler daha 1567 = 97] tarihinden itibaren ba=lamış kalup hala dergahı cihan penaha nıve hattâ o tarihte böyle bir sefer açılavaz nameleri gelup» cağı Kırım hanlığına da bildirilmiştir Imdad ıstenıkıgınden bahsetmektedir Hami Danişmend İKTİBASLAR Fribourg harabelerinde Beledı>e tarafından bir kaç ay evvel neşredilen vesikalara bakılırsa Brıbaurg şehrine 1940 mayısında ilk bombalan atanlar Fransız kokardları takılmış Alman uçaklarıdır Maksad halk efkarını Müttefikler alev hine çevirmek ve nazı hava kuvvetlerinin düşman memleketlerine yapacakları akınları misilleme hareketi gibi göstermekti. Asıl buyuk bombardımanlar ancak harbin sonuna doğru başlamıştır Şehnn gobegı, bir kaç adalık bina müstesna baştanbaşa harab olmuştur Kaıserstrasse adını taşıyan ana caddenin ne sağında ne solunda oturulabılecek bir tek bina yok Yalnız bu ana caddenin ust başındaki bir mejdanda bulunan tunedan rafer heykeli açık kanadlarıle bma harabelerinin yarılmış duvar parçalarının ortasında, ayakta duruyor Katedral bir mucize esen olarak kurtulmuş. Halbuki on metreden daha az bu mesafede bir bina enkazı altında yedi kışı can vermiş tuğlalardan demir parçalarından murekkeb bir tümseğin tepesinde paslı bir banvonun yanında bir parçacık yeşillikle çevrili tahtadan bir istavrozun üstünde isimler okunuyor Ortaçağ mimarlarının bir eşini daha yapamadıklan 116 metre vukseklıgmdekı kuleden bakıldığı zaman görülen manzara dehşet veriyor Hangi istikamete dönülse ayaklar altına serili manzara harabeden ibaret Bu olum vadisinden sonra hiç hasara uğramamış olan dış mahallelenn ilkbahar yeşilliklerine bürünmüş evlenle köşkleri bağlıyor iskeletinden başka bir yen kalmamış olan Fransısken papazlarının kuçuk bir meydandaki kılısesıle hemen hiç hasar görmemiş olan Belediye binası arasında sapsağlam kalmış bir heykel var Bu XTV uncu asrın oraja yakın manastırda top barutunu ıcad eden keşiş Bertold Schwarzin heykelidir Om runda bir çift güvercin dem çekiyor ¥** Cologne gibi Mayence gibi baştan başa harab olmuş buyuk şehirlerde ahali mahzenlerde barınıyor Frıbaurglular dış mahallelere sığınmışlar O kadar sıkış sıkış j aşıyorlar ki korkunç bovle burun buruna oturman n bütün mahzurlarına katlanıyorlar, çünkü hiç değilse ilk insanlar gibi toprak altında değiller Sol aklarda tesadüf edilen insanlar temızpak gıvınmışler Herkesin ayağında kundurası var Ama bazı kunduralar goulecek şey' Kadınların pek nadir istisnalarla av aklarında çorab goruluvor Erkeklerin sırtında Avrupanın bu un ordularının eski üniformaları var Sımaları sokulmuş hâki yahud gok mvısı subay üniformaları imkan nısbetınde sı\ü cekete çevnlmış ahaliye bozguna uğramış, bir ordu manzarası venvor Mağazalarda işe yarar hemen hemen hiç bu 'ev yok Şurada 52 Fenike tahtadan düdükler ötede mevcud olmıyan av akkabılarm içme konmağa mahsJS tahtadan kolıblar Uç tarafı yıkık bir duvarın sağlam kalmış bir cephesine bir acenta kuçuk kuçuk ilanlar yapış tırmış Bu ilanlarda bir talebenin yağmurluğunu bir kaç kıtabla mübadele etmek ısteoıgını esaretten donen askerlerin gene kızlarla tanışmak yahud da kocaları harbde olmuş çok çocuklu kadınlarla evlenmek istediklerim okuyordunuz, Bojlelerı daha çok Gene aynı ilanda, 60 yaşında bir kadının 40 yaşında bir erkekle evlenmek istediği yazılı Kadının konforlu bir evi varmış1 Harabeler ortasında yasavan bu gıdasız, bu kılıksız kıyafetsiz halk fıkır hayatından vazgeçmemiş Fribourg bir üniversite şehridir Eski Domınıken manastırına aıd bir duvar parçası üzerindeki mermer levhada tâ 1241 de Buyuk Albert m orada ders okuttuğu yazılı Şimdi, üniversiteliler zamanlarını ders lerıle tamirat arasında paylaşıyorlar Üniversite binası pek harab olmuş Duvarlara asılı levhalarda, profesörler vereceklen dersleri ilan edıj orlar R J rıen folkloru 1848 Avrupa ihtilalleri tarihi Horneros un ve Dante nın tefsir lerı Aynı dehlizde daha başka fotog rsfla ilanlar da var Şarktaki muharebpıerın son aylarında kaybolan askerlerden haber soruluyor Buyuk bir y ayine vı olan Herder müessesesi 600 kışı çalıştırıyor Bunlar e< e terejme ediyorlar diziyorlar bası =r yorlar tashih ediyorlar cıldlıj orlar ateşlı heyecanlı bir faaliyetle çalışıyor lar Baskıdan henüz çıkan kıtablar a ra'inda eski ve yeni bir çok Frartniz muharrirlerinin eserlerinden tercümeler var Ayrıca yunanca mcıller, lâtın ce metinler çınce Japonca eserler de tercüme edilmiş Belediye tiyatroları bu hafta oynalocak piyesleri ilan ediyor Fidelio Sevilla Berbén Ibsen Sofokles1 Almanva, kültürden ya teselli arıyor ya keforet' Harab bölgede imardan eser yok. Yalnız, sokaklardaki enkaz kaldırılmış, o da tamamıle degıl tramvaylar işliyor On sahanlıklar Fransız tebaasına tahois edilmiş Sivili de asken de memleketlerinden ailelerini getırtıklerı için kalabalık oluyorlar Şurada burada, enkaz kaldırmakla meşgul adamlar görülüyor Az gıda aldıkları için yavaş çalışıyorlar bir kattan ibaret olan esvablarını eskitmemek için de ihtiyatlı çalışıyorlar Itahada seyahat eden yabancıların hayran kaldıkları hummalı imar faaliyeti burada katıvyen gözükmüyor Journal de Cénete den CUMHURİYET Bit ay] k U( «ylık Alt aylık Se elik Abona Şeraiti Nüshası 10 kuruştur furkıye İçin 300 Ki 800 • loOO . 2800 ^«. SANTA NASIR ^ > İLACI Hariç kto 600 Ki 16OU • 2S0O • 5400 • D I K K Cazrterrize gönderilen aesreaılsln edilmedin 1 lalardan B«tttUj?t1 A T evrak ve vazılu iade olunmaz. kabul tdllmez.