Katalog

25 ıncı yıl Sayı: 8716 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu îstanbul No. 246 Telefonlar: Umuml Saatral Numarası: 24298. Yaa İşleri: 24299. Matbaa: 24290 4 Çoktanberi görmediğiniz bir çok mallan pek yakında Mağazamızda teşhir KURUCUSU: YUNUS NADÎ Perşembe 18 Kasım 1943 Mecliste mahud tamim qene görüş Sözlü soru sahibinin konuşması C. H. P. sıralarından yükselen şiddetlî gürültülerle karşılandı !ç İşleri Bakam, eski sözleritti tekrarladı, listelerin tanziminden vaz geçilmesi meselesiıte temasla: "Bazı yerlerde defterler sandıklara konulmuştur, çıkanlamazlar,, dedi D.P. Başkaıu, gensoru üzerinde niçitı konuşmadıklarııu anlatıyor Yeni seçimlere gidilmesi lüzumuna da işaret eden Celâl Bayar, Mecliste D. P^ye yapılan tarizlere ve Hilmi Uranın Adanadaki son nutkuna cevab veriyor Bayarın son hâdiseler hakkındaki demeci # •"j Arkadakiler D şte size çiçeği burnunda gocundurucu bir haber daha: Aşm sağ ve sol cereyanlarla mücadele için kurulan komisyon, çalışmalanm tarnamlamak üzere imiş. Ceza Kanununda değişiklik sağlayan bir tasarırnn yakında Meclise sunulacağını, sayın Adalet Bakanmdan öğreniyoruz. Şimdiki hürriyet kısıcı mevzuatımız yetmiyormuş gibi, yeni bir sürü yasaklara hazırlanın çocuklar! Bu memlekette hürriyetin en azılı düşmanı irtica, milli varlığımızın fırsat kolla^ın cellâdı da komünizmdir. Bundan şüphe ermiyoruz. Fakat unutmıyalım \ ki, kcyfî ve tek cephcli idare de, ancak bu iki tehlikeden birini veya her ikisini paravana yaparak yaşayabilmektedir. 72 yıldanberi. artık usanç veren bir çıkmazın içindeyiz: Sajja Afyonun Demokrat milletvekili kayma. irtica var; sola dönme, Moskof Kemal Özçoban orada. İleri bak: Tek parti, tek ıtıillet, tek şef! Bu kapalı lâbirentten kurtulup da şöyle göğsümüzü gere gere etrafuuızı seyredebileceğimi/ normal bir hürriyet alatıına ne zaman kavuşacağız, kim bilir? Şeker hakkındaki sözlü soru, sahibi Meclise gelmediğinden düştü Ö Hüriyet uğruna giriştiğimiz bütün iyi niyetli hareketlerin karşısına ya irtica dikibniş, ya Moskof tehlikesi başkaldırnuş. yahud da bu tehlikelerin arkasma gizlenen keyfî idare meraklılan. ayağımıza çelme takmıştır. Halbuki bağımsızlığa hak kazanan olgun bir milletin başlıca vash. iç ve clış bütün düşmanlara karşı hür olarak şuurile ve iradesile kendini savunabilmesidir. 1875 ten önceki hürriyet mücadelelerini, 1876 meşrutiyetini, hattâ 1908 inkılâbını bir yana bırakalım, 1923 tenberi aralıksız devaın eden büyük Türk devrimi, 25 yıldanberi yurdumuzda sağ ve sol bütün tehlikeleri önleyebilecek sağlam nesiller yetiştiremcdi mi. dersiniz? 23 jıl önce 15 yaşında olan çocuklar, bııgün kırkını bııldıı. diyoruz. Bıı memlekette bu yaşın altındaki vatandaşların nüfus bakımmdan daima rzici çoğunluk teşkil ettiğini bilmek için istatistik uzmanı olmağa hiç de lüzum yoktur. Demek ki Tüıkiyede hâlâ bir irtica tehlikesinden söz açalıüen bir adam. çeyrek yüzyıllık Atatürk devrimlerinin muvaffak olamadığını açıkça iddiaya cesaret ediyordur. Bize öyle geliyor ki. böyle bir adama Halk Partisi saflannda artık yer verilmcmelidir. Çünkü o. ya devrimlerimizi inkâr eden menfi ruhlunun biridir. yahud da tek partiye hasret çeken bir opportunist'tir. Aşın sağ ve sol cereyanlarla mücadele etmiyelün. demek, hiç bir zaman aklımdan geçmez. hayat, her yerde daima mücadele ile yaşanır. Fakat bu mücadeleleri. hürriyeti boğarak. yasaklarla. polisle ve jandarma ile yürütmiyelim. yazı ile. sozle, fikirle yapmağa çalışalım. Bir sıuıucu çıkar da. bir yerde: «•Kanun korkusunu yıkacağız yerine Allah korkusunu getireceğiz. > derse, «•eyvah irtica hortladı mahvoluyoruz!» diyerek tüylerimiz diken diken ayaklanmasın. Bakahm. bu soz, memleket ufuklaruıda ne çeşidden tepkilere yol açıyor? Böyle bir dil kullaııanların gördüğü rağbeti tartalım. Okulda, köydc, kasabada Ar^b harflerine, fese. kafese hasret çekenlerin sayısı nedir? Ne kadar ileri olsa da her cemiyette mutaassıb. geriye bağh bir tortu bulunacaktır. Hüriyet şartJannı normal olarak gerçekleştirmek için bunun yok olmasınj bekleyeceksek, daha bin yıl olağanüstü tedbirlcrle ve idare kandili gibi kısılmış bir hürriyet ışığı ile yaşamağa katlanmamız gerekecektir. Boyle karanük bir rejime keyfî hükumet taraflılan hasrettir. Bunlar, yarasaya benıcr, aydınlıktan hoşlanmazlar. Şurada şöyle bir tarikat türemiş, NADİR NADİ r Arkası Sa. 3, Sü. i te ı Biitçe Komisyonunda Başbakana hiicumlar Ankara 17 (Telefonla) Meclis bütçe komisyonu, OJ gün 10 da toplanarak. Ba bakanın izahlarmı dinlemi": tir. Evvelce de bildirdiğim gı bi. komisyon, muhalif millet vekillerinin ileri sürdüğü te. lifi uygun göreres, Başbak^ t:i toplanüya dsvet etmı?' Muhalefet çevrelerinde so\ lendiğine göre, Hasan Sako nin bugünkü izahları. Malı\ Bakanınm daha önce anlattı^ larına yeni bir şey ilâve ' mediğinden. komisyonda ke disine. bir çok sualler soru' muştur. Toplantıda diğer Bakanîar da bulunmuş, kendi Ankara 17 (Telefonla) Şeker fiatlannm arttırılması münasebetile Meciste gensoru açürdıklan halde Demokrat milletvekillerinin müzakerelere iştirak etmemeleri günün mevzuudur. Ankara 17 (Telefonla) Iç Işleri Aynı oturumda, çıkmak veya çıkarılBakanı Münir Hüsrev Göle, Meclisin mak sureüle Demokrat Parti dışında obugünkü toplantısmda mahud şifreli ta lan milletvekillerinin de D. P. ye birer mim hakkında yeniden beyanatta bu vesile bulup çatmaları dikkati çekmişlundu. Gündemde, Kemal Ozçoban ti. Halk Partisi Genel Başkan vekili (Afyon) un buna dair sözlü sorusu var Hilmi Ur,arun, Adanada D. P. ye şiddetle dı. hücum eden konuşması da bugünlere Bak an: tesadüf etmiştir. • Aynı mahiyette ve aynı konuya Iktidaruı D. P. ye yaptıkları r dair bir tak iri cuma günü etrafhca Demokrat Parti Genel Başkanı Cecevablandırmıştım.» diyerek söze başla lâl Bayar, bu gece, yukarıya kaydettidı; Ozçobanın birinci suali «Bu gizli ğim üç mevzu üzerindeki suallerimize genelgenin mahiyeti, sebebi ve maksa cevaben beyanatta buîundu. Bayar, bidı» hakkında idi. Münir Hüsrev Göle, rinci sonıyu cevablamak için bugüne kısaca: kadarki olaylara kısaca göz attı. IktiDemokrat « Mahiyet ve maksada müteallik darın, kuruluşundan beri sebebler bizzat genelgede mündemic Partiye her türlü baskı ve hücumlan reva gördüğünü, D. P. nin düşman edir.« dedi. j Ikinci suale cevaben de, sadece seçi mellerine alet olduğu ifürasmdan bile çekinilmediğini. partinin kuruluşundan '; min emniyet ve selâmetle cereyanı, kanunlann eksiksiz uygulanması düşü pek az sonra. daha önce yapılan resmî nüldüğünü. bilhassa seçmenler üzerinde beyanlann aksine olarak, belediye ve milletvekilîeri seçimlerinin bir yıl önce Arkası Sa. 3, Sü. 5 te alındığını, böylece inkişafını durdurmak istedikleri muhalefeti avuc içine alarak yoketmeği umduklannı, D. P. nin böyle baskın şeklinde geleh millet Arkası Sa. 4, Sü. 6 da Berlin işinin halli için LieEvatt teklifine Mültefiklerin cevabı Celâl Bayar nutuk spylerken Kıymetli bir Türk Anadoludan dönen Prof. Toynbee diyor ki: «Köy ile şehir arasında büyük bir uçurum açmışsınız. Temas edebildiğim erkek ve kadınlar arasmda Garblılaşmayı hazmedememiş tipler gördüm» Dünyanın tanınmış tarihçısıtasile yaparak teknik bir lerinden. Türk dostu Prof. ilerlemenin içine girmiş olArnold J. Toynbee, Anadoluduklarını müşahede ettim. daki tetkiklerini bitirerek dün Bir çok sanat enstitülerinl şehrimize dönmüştür. Bugün gezdim. Bu gibi enstitülerin şelırimizde ilk konferansını açılmış olması Anadolunun verecek olan Prof. Arnold J kültürel kalkınmasına mu Toynbee'ye iktisad asistanı hakkak ki genis ölçüde yardun Osman Okyar refakat etmekedecektir. tedir. Gezdiğim köylerde yeni yaDün Park Otelde kendisil; pılmış mektebler gördüm. Bu görüşen bir arkadaşımıza Promekteblerin öğretmenleri fefesör TojTibee, Anadolu tetragatle çalışıyorlardı.> Prof. Arnold kiklerinin neticesini föyle anProfesör Tojnbee, arkadaToynbee latmışür: şımızm sorduğu. « Anadoluyu 1920 senesinden farklı Atatürk inkılâbının neticeleri hakolarak ameli ve teknik bakımdan iler fcmda ne düşünüyorsunuz? Eksik talemiş buldum. Meselâ köylülerin zira raflarımız var mıdır? sualine şöyle ceati traktörler, nakliyatı kamyonlar va Arkası S a . 4, S ü lde «Berlin meselesinin halli için en ümidli yol, Güvenlik Konseyidir» Paris, 17 (B.B.C. nin hususi muhabiri büdiriyor) İngiltere. Fransa ve Amerika devletleri, Birleşmış Milletler asamblesi reisi Mister EVatt üc Trygve L:etoafındany a pjlan teşebbÜEİere cevab vermişlerdir. Cevablar aşağı yukarı birbirinin. tıpkısıdır. Cevabların özü, Rus ablukası devam ettiği müddetçe Berlin meselesini müzakereye imkân bulunmadığıdır. Bu meselenin halli için en ümidli yol, Güvenlik Konseyidir. Amerikanın cevabı General Marshall'ın imzaladığı Amerikan cevabının belirttiği en mühim nokta şudur: "Birleşik Amerika Cumhuriyetleri, Berlin ablukasınm siyasi gayelere ulaşmak için ihdas Arkası Sa. 3, Sü.. 2 de Muhalif milletvekilleri, malî ve iktisadî durum uçuruma doğru giderken hükumetin tedbirler almadığmı ileri sürdüler ioğru sürüklenir bir manzara ;österdiği halde hükumetin, 2=ash tedbirler almıyarak îünlük düşünce ve hareketlerle oyalandığını, dış ticaret ve tediye muvazenemizin bo2'jkluğunu. 194849 yıh bütçe>inde de hiç bir tasarruf yaDJİmadığmı, bütçenin yap'.cı bir karakter taşımadığmı belirterek. Başbakana şidd^ti hücumarda bulunmuşlar; ba noktaların aydınlatılmasmı isemişlerdir. Gene söylendiğine göre Baş:akan bugünkü konuşmalar ıraşında Meclis iç tüzüğü ve Saka işleyiş tarzı hakkında şikâyetleıde bulunmuştur. Başbakan, bu vadideki mütalealarma bir misal olarak, 'özel idareler hakkındaki kanun tasarısınm Arkası Sa. 3, Sü. 5 te Lutfi Kırd»r diin gazetecilerle konuşıırken Türkiye İktisad Kongresi Toplantılara katılacak 1210 delegeden bir kısmı şehrimize geldiler Önümüzdeki pazartesi günü saat 10 da Taksim Belediye Gazinosunda ilk toplantısını yapacak olan 1948 Türkiye İktisad Kongresine iştirak edecek murahhaslar şehrimize gelmeğe başlamışlardır. Kongreye İstanbul ve yurdun her tarafmdan katılacak üyelerin adedi 1210 u bulmuştur. 1923 de Izmirde toplanan büyük İktisad Kongfesine 1135 delege iştirak etmişti. Türkiye İktisad Kongresinin resmî müdahale ve teşvikten uzak, tamamen meslek ve ihtisas adamlarının. serbest ve hür iradelerile yapılmış ve mevzularının mühim iktisadî davalarımıza aid bulunması ve temsili Arkası Sa. 3, Sü. 7 de Hasan nif vzularına dair soruları cevablandırmıçlardır. Muhalif milletvekilîeri, memleketimizin malî ve iktisadî durumu uçuruma Vali bugün Londraya gidiyor Dr. Lutfi Kırdar. dün gazetecilere şehir işlerini anlattı ve bu meyanda İstanbulun elektriksiz kalması tehlikesinden bahsetti Tedavi maksadile bugün Londraya gidecek olan Vali ve Belediye Başkanı Lutfi Kırdar ve kendisine vekâlet edecek olan İç İşleri Bakanlığı Emniyet Müsteşarı Haluk Nihad Pepeyi dün Ankaradan şehrimize gelmişlerdir. Dr. Lutfi Kırdar, bugün saat on ikide Yeşilköyden kalkacak olan PanAmerican uçağile Londraya gidecektir. Diğer taraftan Vali ve Belediye Başkan vekilliğini yapacak olan kıymetli idare adamımız Haluk Nihad Pepeyi, bu sabah yeni vazifesine Arkası Sa. 4, Sü. 2 de Franco, Amerika ile anlaşmak istiyor Ispanya ile Amerika arasında askerî bir anlaşma yapılabilir» Iyi ama bu sergiyi açmıya mecbur muyduk? Elminönü Halkevindeki «Çocuk Kitabları Sergisi»nde ecnebi eserler, on beş sene evvelki kitablarımız ve bugünkü «mamulâtunız» yanyana duruyor. Hiç bir sergi ne derece gerilediğimizi bu kadar iyi gösteremez Millet Paptisinin Meclis Grupu Grup Başkanlığına Mareşal Fevzi Çakmak seçildi NewYork 17 (a.a) (Afp) Gene etrmştir. Franco son olarak. Rus askeri ral Franco bugün News Week» dergi kuvvetinin bilhassa Amerikalılar tarasine verdiği demeçte Fransız subayla fmdarı fazla mübalâğa edildiğini söyle Arkası Sa. 3, Sü. 3 te rile gurüşmelerde bulunduğu hakkmdski haberleri teyid etmiş ve İspanya ile Birleşik Amerika arasmda asksrî bir anlaşma yapılabileceğini belirttikten sonra sadece batı Avrupa memleketlerinin askeri stratejisini değil, aynı memleketleri bir araya toplayan bir «ka le kurabilmek, için, politikalannı daha 80 yaşındaki *sanatkâr Kınar, dün gece Eminönü Halkahenkleştirmenin kendisince zarurî olevinde Tanztmat ile Meşrutiyet arasındaki tiyatromuzu duğunu söylemiştir. General bundan sonra İsviçrenin her canlandıran bir eserde muvaffakıyetle oynadı türlü tarafsızlık fikrinden vazgeçerek, «Sovyetlere karşı Avrupanın müdafaasma» katılması lüzumu üzerinde ısrar Tiyatro şenlikleri '(Itlllfltlllllllllll>lllllll<illl*lllt1l>llllllllllllllllllltlllflll'll*l>lll*l**l"l"<*ı*>l'l Ankara 17 (Telefonla) Millet Partisi Meclis grupu da kurulmuş ve bugün iki saat süren görüşmelerden scnra Cezalı olan Bülend, Şükrü ve grup başkanlığına Mareşal Fevzi ÇakKüçük Fikret de kampa mak, başkan vekilliğine Osman Nuri Köni. üyeliklere de Sadık Aldoğan, Egidecekler arasında nis Akaygen, Bahaddin Oğütmen, Suphi Batur ve Enver KÖk seçilmişlerdir. Yunan milli takımile karşüaşacak oMareşal Istanbulda .bulunduğundan, lan Türk futbol millî takımı namzedgrup başkanlığına seçildiği, Erenköyde leri önümikdeki pazar akşamından itiki ikametgâhına çekilen bir telgrafla baren Büyükadada antrenör Refik OsSergide Amerikau eserlerine ayrüan köşe Arkası Sa. 3, Sü. 7 de 4 iincü sahijemizde) , bUdirümijtir. Nillî futbol takımımız katnpa giriyor Kınar, dün gece psrde açılmadan evvel odasmda makiyajuu yaparken 'Yazısı 2 nci