Katalog

CUMHL'RreET 2 Ocak 1948 Verem Haftası Münasebetile Bizde verem sâvaşı ve vatandaşın vazifesi Yazan: Dr. Bedi Şehsüvaroğlu ptktisadî ve içtimai feîâket ve \ikintisonra daha korkunç bir hal ala^ı geçen Umumî Harbden sonra memlekette âçılan savaş neticesi olça azalmışken, 1929 iktiradî buhradan sonra gene tehlikeli bir hal alve bu artıs dünyadaki tempcya "ayak uydurarak memleketimizde de giriilmüştü. Dünyanın bir çok yerlerinde iskân fartlarının ıslahı. genel scğhk kaidelerinin her tabakadan halk arasıncla inanılarak yer etmesi neticesi azalan verem, bijde de 1933 ten 938 e kadar bazı seneler azalarak, bazı .«eneler duraklıyarak İkinci Umumi Harbin arifesine kadar gelmiştir. Işte, umumi sağlık kaidelerinin bitün halk tabakalannda yerlesmesi ve iskân sartlarınm bilhassa amele mahallelsri gibi fakir muhitlerde ıslahı neticesi 1900 de Almanyada, zengin ve fakirler arasınd» büyük öliim farkUrı görülürken Birinci Umumi Harbe tikaddüm eden senelerde bu fark fevkılâde azalmıştır. Gene Almanyada, Hamburgda senolik gelirlerine göre aralarında büyiik fcir servet farkı olan fakir ve zengin rnuhitlerinde vefiyat 1900 de fakirlerm «leyhine %4fi fazla ikpn 25 senelik bIgili bir çahsma sonunda bu fark hemen hemen sıfıra indirilmişür. Yani lengin ye fakir tabaka arasmdaki verem ölümleri denk bir hale gelmiş ve böylec fakirliğin verem ölümlerini kamçılamaktafci aeıklı rolü denilebilir ki bilgi önunde hiçe inmiştir. Bu cihet, verem mücadelesinde çau»an sıhhi personel kadar bütün hekim trkadaşlaıın da gözönünde tutmaiarı icâb eden bir nokta olduğu gibi hastalıklarının verdiği yeisle, fakirliklerinin imkinsızlıklannı büsbürün büyuten verefnlilerin de bilmeleri lcab eden bir noktadır. Es&sen suna inanmalıdır ki vererrıde sirayet kadar şifa şsosı da biiyüktür. haberleri Geçen yılın fikir hayatı Tek tip ekmekten ıiıııııifiiMiıııııııififiııııtııınınniıiiTiiııııııiiiıififiıııiıiıııifiMif ı HÂDİSELER DÜSÜNCELER Yazan HEM NALINA MIHINA Yeni yıl Evvelce de söylediğim gibi memlekîtirüzde 1933938 senelerinde bir duraklama gbsteren verem afeti îkinci Umumî Harble beraber gittikçe artmağa başlamıştır. Filhakika bugünkü verem vcfıyatı 938 dekınin hemen hemen ıki njislidir. Istanbulda 933 te veremden öliim 1581, 938 de 1631 iken 942 de 2615 i bulmu; ve bugün 3000 i geçmiştir. Gsne istatistiklerle sabittir ki Türkiyede öldüri'cü hastahkların başında verem gelmektedir. Sağlık Bskanhğının verdiği resmi rakamlardan ve ona istinaden yapılnn Fransız ve Amerikan neşriyatından ö?reniyorufc ki son Umumî Harbden ev\el Türkiyede verem vefiyaü 100,000 It 198 di. Yani Türkiye veremden en fszla vefiyat veren memleketler ara«ında idi ve bizden fazla ölüm ver;n Hind, Çin, Japon gibi «ltı yedi millot vardı. Bu demektir ki o tarihlerde Türkiyedeki verem ölümü senede 4030 bindir ve verem hastalarının adedi de 500 bin kadardır. ikinci Umumî Harbden sonra bu rakamların ne nisbette büyüdüğünü. blr kere daha tekrara lüzum gormüyorurn. Bugün maruz kaldığımız içtimaî beliye yalnız veremli sayısır.ın artm?sı değlldir. Aynı samanda menenjit tüberküloz, granüli gibi \'eremin öldürücü şekiİlerinin de artmış bulunmasıdır. ' Bütün bunlardan sonra memlekeHn verem yatagı ihtiyacına gelince; milleüerarası blçülere göre memleketimızde bugün *n az 4050 bin verem yatağına ihtiyac vardır. Buna mukabil gene bugün Türkiy«d« 180 i hali in»ada o>m«k üıere 2000 verem yatağı vardır. verem savaşının tarihçesinden bahsetYani halen ihtiyacımızın «ncak 20 de b> mek isterim. Sosyal bir âfet olan verem, insanhk rini sağlayabilmişizdir. kadar yaşlıdır. Filhakika takriben 5000 Veremli hasta ile, verem ölümü arasene evveline aid olarak tahmin edilen «ndaki • nisbet ortalama 1/10 olduğ'ina insan iskeletlerinde. 2000 sene evveline gore hastane veya sanatoryoma yatırabildığlmiz bir hastaya muksbil 199 ve aid Mısır mumyalarında kemik veremi remli gokaklarda gezmekte ve mikrob (Mal de Pott) belirtileri görülmüştür. Hipokrat hekim dahi bu hastalığın tasaçarak hepimizi bulaştırmaktadır. Gene bu sebebledir ki bir veremlinin sekiz rif ve tavsifini yapmıştır. Buna mukabil »\dan ıki «eneye kadar sıra beklediği veremli hastaların diğer dahilî hastalarçok vakidir. Hattâ hastaneye kabul için dan ayrı koğuşlarda yatırılması takridavetiye çıktığında nâşi kabirde çürü ben ancak 40 sene evveline rastlar. Veremle ilgili kanunlar da gene ilk olarak mü$ olanlar da vardır. Son on senelik sağlık plâmnı, iktisadî ancak Birinci Umumi Harb esnasında ve malf güçlüklere rağmen tatbik etmck parlamentolardan geçmiştir. Sağlık Bakanlığının da son günlerde imkînını bulsak bile 10 sene sonraki verem yatağı adedi 7000 ktdar olacak büyük bir ehemmiyetle üstünde durtır ki bu da umumî ihtiyacın çok al duğu verem aşısı (B.C.G. eşısı), ancak tındadır. Buna mukabil artış bu hızia son 10 sene zarfında verimli olarak tatdevam ederse verem yatağı ihtiyacı o bikat sahasına girebilmiştir. Memleketimizde ilk Verem Savaş tarihlerde büsbütün çoğalmış olacaktır. Burada büyük devlet adamı Kleman Derneği geçen Umumî Harb esnasında so'nun sözlerini hatırlatmağı faydalı kurulmuşsa da büyük yıkınhdan sonra her şey gibi o da yıkılmış.tır. 1927 de bulurum: c Yarın, büginler ne kadar büyük te yeniden ve daha geniş gayelerle kururakkiler elde ederlerse etsinler, vereTile lan Veremle Savaş Derneği Istanbula savaşın daha uzun müddet, esas ıtiba bugüne kadar biri hali inşada olmak rile, sosyal bir vasıf taşıy»cağı ve lâ üzere 11 dispanser kazandırmıştır. Bu boratuarda çalışan fizyologlar kadar derneğin 16 mayıs 932 de 25 yataklı kşblnelerdeki devlet adamlarınm ıs olarak temelini attığı Erenköy sanatorrarlı dikkatlerine de muhtac oldugu yomu bugün 200 küsur yataklı ve milyonlar değerinde bir müessese halini muhakkaktır.> Bugün memleketimizdeki her 100 ki almıştır. şinin 35 tanesi veremli olduğuna göre Hiç bir devlet yardım' olmadan sırf kabinelerdeki devlet adamlarımızdan Süleyman Çakır, Ziyaeddin Said EbeJdediğimiz alâkanm ne kadar büyük rim gibi büyük ruhlu ve hayırve'ne kadar âcil olduğu anlaşılır zan ' sever Türk evlâdlarınm yardımlanederim. rile kurulan bu milyonluk müesseVeremle Savaş Demeği ne kadar fe seleri millete hediye eden dernek, dakirane çalı^ırsa çalışsın, mahdud bir son bir ham'e daha yapmaktadır. 42 vikaç hamiyetli vatandaîin yirdımile ya lâyette kendisini örnek tutarak kuruşâdıkça bu rakamlara fazla bir şey ilâ lan Veremle Savaş Derneklerile de iş ve edemez. Bu sebeble halkın vere.n ve gönül birliği yaparak (Veremle SaSavafina daha fazla gönül vermesi \e vaş Dernekleri Milli Birliği) nin kurubu işin kendi sağhğının da garantisi ol luşuna hizmet etmiş ve böylece yardım duğunu bilmesi lânmdır. Zira şuna elini vatarun en ücra köşesindeki (elâinanmalıyıı ki verem bugün cemiyeıi ketzede kardeşlerimize uzatacak Uadar içinden kemiren en büyük bir afet ve kuvvetlenmiştir. en tehlikeli ve gisli bir yangın halini Bundan başka. rahmetli Naile Sağalmıştır. lamın teberruu ile Istanbulda bir de Ne büyük talihsizliktir ki son çeyrek (Tüberküloz Araştırma Ekıstitüsü) kuasırda bütün bulaşıcı hastahklara karşı rulacaktır. tesirli korunma çareleri bulan tababet. Iki, üç aydanberi faal olarak savaşa bu hastalığa karşı henüz emin bir ko iştirak eden seyyar röntgen cihazile, runma imkiru temin edememiştir. Bu mekteb, iş yerleri gibi topluluklardaki nun için memleketini, ailesini ve kendi şüphelileri veya hastaları ayırıp tedavi sağlığıru seven her vatandaşa düşen va ve tecridleri cihetine giden cemiyetin. zife, hatti iki elbisesinden biri pahasına bu son kuruluşlarla zenginleştikten da olsa cemiyette mikrop saçarak do sonra memleket sağlığma yapacağı hizla$aB ve «Ayılan yü? binleri bulan bu metin ve dünya ölçüsünde arzettiği fakir hsstalarıa tecrid ve tedavisine kıvmetin büsbütün artpcn^ı KoHihHir yardjm etmekür; Sağlık Bakanlığmca. { I§te sayın vatanddş, djspanserleııiı. ve Veremle Savaş Derneğince bu hastahktan korunma hususunda verilen öğüdlere tam olarak kulak vermek ve Fınncılar, ekmeklerin daha gönülden inanmak, hattâ başkalarını da inandırmaktır. Ancak bu inandır ki; vefazla bozulacağını da remle savaşta, yavaş ve tedricî gelişimi 1 söylüyorlar ve çok yaygın bulunması hasebile korunması pek güç olan bu hastalıkla müTek tip ekmek hakkındaki şikâyet" cadelede, hakıkî muvaffakıyeti sağlayaj ler devam etmektedir. Bir çok kimsebilir. Filhakika halkın hattâ tükürme veya i ler bu ekmeğin gaz yaptığından ve ekçüik vücude getirdiğinde.ı şikâyet etöksürüp. hapşırma âdâbma riayet gibi mektedirler. Keyfiyetin Sağlık müdürlü göstereceği en ufak bir alâka çok buğünce de gayriresmi olarak Bakanlığa yük faydalar temin eder. Zira hapşırbildirildığı söylenmektedir. Yeni esasiama neticesi sıçrayan ufacık bir balgam ra dayanan ve daha az hamur olarak parçasında 250 aded verem mikıobu imal edilebilecek yeni bir çeşninin İssayıldığına göre kumyup toz olarak tanbulda Toprak Ofisi. Belediye ve Sağciğerlerimize dolan bir balgamda ne lık Bakanlığı mümessilleri huzurile tesmiktar mikrop bulunduğunu ve kaç ki bit edileceğı sanılmaktadır. Ekmek m:kşiyi bulaştırabileceğini hesablamak ko tarının daha az olmasına mukabil daha laydır, zannederim. pişkin imal eoılmesi kabil olduğu beBilvesile yaşadıfım bir hakikati va jan edilmektedir. Çünkü îimdiki halıta tandaşlarımın vicdanına arzetmek iste mıktarı ne kadar fazla olursa o kadar rim: hamur olmaktadır. Bir gün gözü yaşlı, bağrı yanık bir Fınncılar Belediyeye müracaatle ananın müracaatile karşılaştıra. Sana ^Eehdiyenin teklıfi veçhile ekmek 870 toryomdaki yatış müddetini uzatmak gram olarak imal edilmiş olsaydı daha için hiç bir resmi makamdan para te pişkin olacaktı. Daimî Encümen bunu min edemediklerinden. \eıem olan ko 8*0 ten 8S0 gıama çıkarmakla daha zıcası, mikrop saçmakta iken taburcu e yade hamur olmasına sebebiyet vermişdilmiş. Kendi odacı maa^ı ıse boğazla tir demekteler, yani ekmeğin beherinrına bile kifayet etmiyormuş. 4 çocuk den kendi lehlerine onar gram almak ve ana babadan ibaıet olan bu ailenin istemektedirler. başını sokacak tek bir odası olduğunToprak Ofisi yeni halitanın iyi olduğu dan bir müddet sonra hastalık 13 ya kanaatinde ise de fırıncılar durumun şındaki küçük kızına geçmiş ve 15 gün meydanda olduğunu, ekmeğin, bilhassa evvel onu toprağa vermiş. Lâkin kara yeni mahsulün idrakl yaklaştıkça eldeki bahtının acı yazısı henüz bitmcmiş ola stokların sarfı ile daha bozuk çıkmacak ki bugün de 17 yaşındaki büyük kı sında şüphe edilemiyeceğini söyleme'*zı kan kusarak yatağa düşmüş. Hiç de tedirler. ğilse bu evladını kurtarmamiü dilinin Toprak Ofisi müdürü. Vali ve Beledöndüğü kadar anlatmağa çalışırken büyük ıstırabların taşdığı yaşlı gözler diye reisi Lutfi Kırdarı ziyaret ederek bu hususta kendisine daha kolaylıkla ekmek işi etrafında uzun bir görüşıne yapmiîtır. Ticaret Bakanlığı da ayrıca hizmet ediyordu. vaziyeti tetkik ettirmektedir. Serencebey yokujunun bir çıkmar.ındaki bu tek odalı felâketzede yuvayı Maa$Ur bugün veriliyor ziyaret ettiğimde, yamalı fakat kar gibi Maliye Baksnlıjı butçelerin k«bul edildi ziyade nüfuz işinde gazetelerimiz vsziörtüler içinde, kanlı dudaklarını çcvre gıni ve memur kadrolannd» «s»«!ı bir degileyen kâğıd kadar beyaz simasile yat siklık olm«di|ını ilgili mak»ml*r» blldlrmıs felerini çok iyi ifa etmişlerdir. Fazlsca makta olan yavrucağı muayene edince. tır. Bugün memur mıajUrı verilecektir. t ç oportünist veya bir taraflı olan bir iki gazete istisna edilirse ekseriyeti Istangözü yaşlı ana kadar benim de bağrım aylıkların tevzıine d« ba«lan«caktır. yandı. Ona rağmen tıbbın bütün imbulda buîunan Türk mstbuah. iki fırAdliye Sarayı inşaatı kânlarını kullandık. Fakat Allahın takİstanbul Adliye Sarayının insasına aid 8de kglı Türkiyeye yaraşır düşünce ve davdiri o kadıncağızı bir kere daha yak nek yeni yıl butçesindt kabul edilmis oldu r6nış itiyadlarının belirmesinde terb ! ğundan Bayındırlık Bakanlığı Adliye Sara yevî rolkrine kayıdsız Jcalmadı. Gertk makmış. Işte ben, Süleyman Çakır. Ziyaeddin yının aıazınin yeni şekline gore plânıım ötedenberi mevcud tek fırkanın alıştırianzim işini müjabakaya koyacaktır. MusaSaid Erim gibi sanatoryomlara koca baka için kı?a bir muhlet verileceği ve ılk dığı otomatizmden, gerek sonradan orpaviyonlar hediye eden büyük ruhlu. baharda hemen inşaata başlanacağı haoer tiıya çıkan ikinci fırkanın da. ilk ruhur büyük imkânh Türk evlâdlarınm s:ı sıınmısiM eden fırkalara mahsus radikallikren yısının çoğalmasını dilerken, daha mi'ırzakla^arak karşılıklı anlayı? haleti J U Kömür tevzii ağır gidiyor tevazı imkânlı olan vatandaşlardan da Okujuculanmııdan »ldığımıı mektublarda hiyeri takınmalarında bu terbiyevî rolün hiç değilse bir veya bir kaç hastanın bir bilhassa Unkapanı deposuna müretteb olan büyük hizmeti olrruıştur. Böyle^e eski ve veya bir kaç aylık sanatoryom ücret istanbul cıhetı ıstihkak sahıblenne aylardan yeni giyesi fırkaların ıslahı haline fikir lerini tekeffül ederek saj'iları binleri ben .sıranız gelmedı • dıje kömuT verılme >olu ile hi?met, 1947 matbuatınm görmektedir. Havaların musaid gılmekte olmabulan bu gibi felâketzede ailelerin yar sına rağmen bu gibiler yakmak için odun <îüğü işler arasında yer ahyor. dımlarına koşmalarını rica edeceğim. ve nıangal kbmüru tfdarıkine ve yuzlerıe Diğeri hiç de küçük olmıyan bu hizBilvesile şu noktayı da belirtmek İ5 lira sürfın» mecbur kahyorlaı. Alâkalıların met yanında.1947 Tuıkjyesinin dini terehemmiyetle dıkkat na7arlaıını çekefiz. terim ki kan kusarak ölen bu masum bıye mevzuuna aid neşriyata da yer ayırAmerikalılar bizden likör istiyor yavrulara uzattığımız yardım eli ile iıımak lâzımdır. Küçük ve büyük ölçüdesanlığa ve milletimize borçlu olduğuAmerikanın tanınmış içki satan müessese !<i fırka konuşmalarında yer alan. hat'S muz bir vazifeyi öderken aynı zamaıı lerile yapılan temaslar Turk likörlerinin bir fırkanm kurultayında pek hararetli da kendi öz sağhğımızın, kendi yav Amerıkada lazla begenıldığmi goslermiitiı. Amerikalılar Turk lıkbründen mühim m ! k müzakerelere yol açan dinî terbive v« rumuzun, kendi juvamızın da sağlığı tarda almak istedıklerıni bıldırmışlerdir. Anöğretim işi, bu senenin «Büyük Hac» nı emniyet altına almış oluruz. Ziva cak, lıkorlerimızın Amerikan halkı arasmreresi olması. hükumetçe Mekke liyayukarıda da yazdığım gibi bugün has da tutunup tutunamıyacağı belli değıldır. rctine miijaade edilmesi hâdiçesinin :ntane veya sanatoryoma yatırdığımız her E«ascn Amerikan isteklerinın de «imdilik kaızımamile umumî ve eünlük bir ehembrr veremliye mukabil 199 veremli so şılanamıyacağı an'.aşılmıştır. rrivet de kazsndı. Maarif Vekâletinin Memleket değerli bir operatör kaklarda dolasmakta ve mikrop saçrr."kteb dışınHa bir din! terbive cih=ı7i maktadır. Işte bu 199 lar devlet adamkazandı yitratmağa çahfması etrsfında «szsteielarımızın ve hamiyetli vatandaşlarımızın Dört yıldanberi Cerrahpaşa Hastanesi Biyardımlarile 99 lara, 49 lara hattâ rinci Cerrahl Khniginde Ord. Prof. Burha rimizin lehte ve aleyhteki neşriyatı d«, 9 lara indiği gündür ki milletin sağh£ı ı.eddin Tokerin asıstanlı|ını yapmak sureüle lıâdi^yi şimdi veya ileride ele alacak içve istikbali gibi, her birimizin de sağ ihtibas müddetini dolduran Dr. Avni Yah/a timaiyatçı, terbiyeci muharrirler ve müoğlu. •empyeme» uzerındekı tezınin kabul tefekkirler eğer memleket ilmi yapma lığı emniyet altına girmiş olacaktır. edilme'îi uzerine, juri heyeti huzuıunda ImUğraştığımız yaranın ne kadar eski tıhan vererek birinci sjnıf mutehassı» un şuvruna sahib bu jribi fikir adamları varsa için vesika mahiyetindedir. Bu ve ne kadar büyük olduğunu belirte vanını almıstır. bilmek için bir nebze de veremin ve Gedik kaldınldı. kavga dövüş başladı ,rada «7 ey'ül» ve neticeleri dolayıti e Araba ve kamyonla nakiijat yapanlar arasındaki gedık usulunun kaldırılmasl hakkında De\let Şurası kararının tatbiki hususunda Iç Işleri Bakanlığının verdiği emir uzerine bu iş serbest bırakılmışsa da ıskele ve i.'tasyonlarda bunlar kendi aralarında daimi surette gürultü ve kavga çıkarmaktadıılar. Bunların da taksilerde o!duğu gibi bir »ıra U.kibine tâbı tutulmaları kararlaşmıştır. Belediye Iktisad Mudurlüğimce hazırlanan tekiıf Daimi Encumence tasdık edildıkten »onra kendilenne teblig edileccktir. fi Ocak SALJ Akşamı şikâyetler çoğaldı Evvelkj gün son > aprağı koparıian 3947 takvimi, fikir hayatı namına bize r;e kazandırdı? Ortaya atılmış düşünceleri aksettiren üclü neşriyat sahası matbuatımızın gösterdiği fikir hassasiyeti na uzaktan bakalım. de kayda değer. Gazetelerimiz salâhiyctli I. Gazetelerimiz, fikir hayatını gös ilim ve jhtısas mensublarmm fikirlerıni teren cephesile. 1947 de oldukça rerkl sahifelerine aksettirmek için birbirleri'» ve zengin görünüyorlar. Bu renklilik ön âdeta rekabete girifmişler. fikir yolu ile co âdeta İkinci Mesrutiyet ferduı Tıır ekonomik meseleleri aydınlatma vasıtaçı kiyesini hatırlattı. Merhum Ahmed İh olmağa çalışmışlardır. san Bcyin «Matbuat hatıraları» nda 1909 Geçen »enelerdeki müphem ve vuzuhiçin kaydettiği notlar, başka bir muhte suz olan «ikiye ayrılan dünya» prob'.eva ile 1947 için de variddir. Şimdi bir minin 1947 içindeki ve bilhassa «onunkısmı asfalt olan Babıâli kaldırımının daki vâzıh durumu karşısmda okuyucıjher taşma veya her çimento parças::ıa larını tatmine çalışan gazetelerimizin bir gazete veya mecmuanın düştüğ^inü bu nokta etrafındaki neşriyatı da, ürr.id söylemekte fazla mubalâğa olmıyacak verici ve uyandırıcıdır. Hattâ günh'ik Resmî bir kaynaktan bana verilen ma veya haftalık olan nesriyatımızda, uzun lumata göre 1947 içinde günlük veyr sabır ve çok daha ciddî emek istiyen haftahk yüz elliye yakın gazete imtiyazı kitab ve etüd neşriyatına nisbetle, bu slınmış, bunun ancak yarısına yakın bir ayrıhğın şuurunu ve sebeblerini okuyumiktarı neşredilmiş. O halde neşredil cu kütleye anlarmak lüzumu daha nıiyenlerin imtiyazı niçin ahnıyor? Alâka hissedildi. Niçin? Bu, belki de siya'î uyandıran ve sosyal patoloji ile hâdiselerle ilim zaviyesinden zlâkalı müol&nlan düşündüren bir sorgu! İntişar tefekkir tipinin bizde mevcud olmamaeden!crin içinde de bir kısmının birkaç sından, belki de gazete makalesinden veya beş on nüsha sonra durakladığı fazla bir şey okumak heves ve iradesine gözönüne alınırsa imtiyazları alınmı sahib okuyucunun henüz bulunmamafi.kat «onradan durmus olanların da sından ötürüdür. Aslında birbirine bağlı hsyli yekun tuttuğu göıülür Bunlsı olan bu iki nokta yani dünya hâdiseleiçinde yaşayanlann birçoğunun 1946 dan rini yurddaşlarına zati bir sistem ve aö1947 senesine devredilmiş gazeteler oltüş kadrosu içinde teblif edecek muması. 1947 senesi gazeteciliğimizde gcçici bir hava ve heves düzgârı estiğini ayyen bir kanaat ve kitab sahibi mügöstermekte, bunlar için sarfedilen b« tefeklirle, onun tarafından yazılmış esedenî ve eğer varsa! zihnî emeğin millî re rağbet goaterecek okuyucu kütlesinir namına nasıl bir zimmet ve zarar bulunmaması karşısında Türk gazeıeteşkil ettiğini acı acı düsündürtmek ciliği, çoğu iktibas olan makale yolile bu ihtiyacı karşılamağa çalıştı. Sabır tcdir. denen ruhî halin so=yal kökleri bulunGazetelerimizin 1947 deki bu kemmi duğu hakkındaki fikir doğru ise, matarafı yanında keyfiyetine baktığım:z kaleyi etüd haline sokacak mütefekk'r tıkdirde lehte bir not vermek imkSnı ile, makale okumak hevesini ciddi b'r nı buluyoruz. İkinci Dünya Harbi §o kitab okuma iradesine kalbedecek o nunun bizde uyandırdığı demokratik ha kuyucu zümresinin zuhur etmemeaini vanın biraz 6'tedenberi. biraz da «on on hazin de olsa tabit görtnek icab edi bes, yirmi sene içinde ahşılmış olan fikir yor. Geçen »enenin Türk gazeteciliğini, tctalitarizmİni hoş görür dimağlara fikir hayatı itibarile ve menfi taraftan seciyelendiren bir vasfa da işaret e* mek isterim. Resmi bir kaynaktan «1de ettiğim ve çoğu imtiyaıı alınmasına ağmen neşredilmemis gazete v« mecmua isimleri dikkati celbediyor: Bek • taşi, Çelebi, Diken, Felek, Lalapaş*. Dertli, Eşek; Hosgör, Bomba. Hacıağa Sivriainek, Karakedi, Merhaba, Kontak, Markopaja, G«vez«, Güleryüz: Devran, Dil; Hakka Dogru, Bıldırcın, Malumpaja... ilâh. Sadece bu Uimlerin kendileri bile sosyolojinin içtimai müessese "saydığı .matbuat> ı nasıl tearıkatürize «•ttijimizi, hattâ matbuat içindeki mizah müesseaesini bile bilhasu Türk mizahını bir senedenberi hazin bir şekilde yetim bırakan sanatkâr Cemal Nadirın arkasısıra nasıl bayağılaştırıp aşağılaftırdığımızı göstermekt<?dir. Menfaat ve sürüm temin etmek için halkın dedikodu, in«iyakını körükliyen, bazan dini ve mezhebî inanışlarını istismar eden. arasıra şehevt taraflarını gıcıklıyan bu çeşidli neşriyat karşısında devletin diyemiyeceğim, fakat me?lekî ıtejskküllerin ve tlstanbul Gazeteciler Cemiyeti» nin omuzlarına yüklenen bazı ahlâki vazifeler bulunacağını dü^ünüyorum, 1947 stne?inde at yarışı bahisleri içine çok yerinde ve haklı bir isyan bayraâı açan «Cemiyet», bu noktaya da parmak basabilir. Bereket versin ki selim ak lını kullanan halk, ?erek siyasî telâkkileri ve dinî imanları, gerek şehvet meyelânları istismar eden menfaatpe restlerin hakikî saiklerini anlamakta ;ecikmiyor. II Fikir hayatımızı aksettiren i. tinci vasıtalar arasında 1946 sen«îsinin :ersine olarak aşırı sol veya sağ istikametteki dergiler* 1947 d« pek raslamıyoruz. Bunun yanında hâdiseleri bu toprağın realitesi ve kendi meselelerimız olarak göstermeğe çalışan mecmualann ya intişara devam ettiği veya ıeniden intişara başladığı görüldü. Ankarada «Ozleviş», «Nilufer>, cTürk Ekonomi5i>, «Siyasî Ilimler»; «Bayrak.: tzmirde «Fikirler», «Anayob; Istanbu!a «Selâmet»; «Doğan Güneş., <Kızı! Elma», «Hareket», «Istanbub, Muallim:«T Birliği tarafından çikarılan «Bügi» Bu meyanda ilk akla gelenlerdir. «Taşa> da neşrolunan bazt mecmualara baınca arasıra Istanbul ve Ankara alev•ıine hükümler vereceğimiz de geliyor. L947 de millftlerarası bir sanat hâdisesi lan Yunus Emre oratoriyosu davasııı, sanatkârının ilmî biyografisi ile ve îösemihaloğlu gibi salâhiyetli bir kaem vasıtasile tanıtan cFikirler> i o • curken, başka yerlerde sessizce karşıanan Cumhuriyct yıldönümünü husu• î bir nüîha ile istikbal eden «AnayoUun iahifelerini karıştırırken kendi kendime «galiba Izmir, istanbul ve Ankara yerine gececek ve kültür merkezliğ'ni Prof. Fındıhoğlu MELEK Sinemasında Türk MusiHsi Konseri Üskiidarda Harmanlık mevkiinde bir kapalı tramvay bekleme yeri inşa edildi ÜskudarKadıköy ve Havalisi Halk Trflmvayları îdaresl. bazı tramvay mevkıflerinde \eniden birer kapalı durak mahalll inçasırıa karar verırtıştir. Bu durak kulubelerinden oır tanesi Zeynebkâmii Doğum Hastanesl hsstalarile HarniEnhk tlkokulıma müdavim öğıencilerin bannmalarını ve bu arada civar halkın istıfadesını saglamsk maksadıle }Iîrm»nlık mevkiindekl tramvay mevkıfıne konulmuştur. NECMİ RIZA Programda: İsmail Dede. Hacı Arif Lemi, Sııphi Ziya, Şerif İçli. Eski Divan ve Halk Türküleri. TÜRKİYE İŞ BANKÂsİ Anonim Şirkelinden: Saym müşterilerimize Iîtanbuldaki şube ve ajanilarımızın 948 yılı başmdan itibnren aşağıdakl şişe saatlerini tatbik edeceklerini bildiririz. Bütün cari hesablar Ikramiyeli küçük carî hesablar Kiralık kasalar için: 9.15 12 13.30 18 Diğer işler için: 9.15 12 13.30 16 Cumartesi günleri: 9.15 12 Ölümle tehdid etmiş Ferıköyunde. Tepeustü caddesinde Î8 "Mmaralı iplık fabrikasının sahlblcrı Sami tls Seyfi Savcılıga mürâcant ederek işçileri Halıdin kendilerini ölumle tehdid «ttigini «ovlrmişlerdir. Hadıse hakkında tahkıkata gırişi lmiştir. Filhakika Ahmed Cevdet Pasa «Maruzât> ının bir yerinde söyle diyor: «Şeyhislâm Mekkizade Asım Efendi vefat etmekle küllî nukudu kaldı. Bu para ile bairadeiseniye Ayasofya camii tamjr olundu. Fazlasile dahi mekatibi rüştiyeye hoca yetiştirmek üzere Fatih camii civarında bir Darülmuallimin inşa edildi. Uhdei âcizaneme Meclisi Maarifi Umumiye azalığı ile Darülmuallimin müdürlüğü tevcih buyuruldu. Darülmuallimîn için bir nizamname kaleMekâtibi niştiye için hayli muallimler yeti?tirdim.> Değerli hukuk âlimi Ebülulâ Bey üstadımıı eserinde buna şunu ilâve ediyor: «Bu resmî alâka ve memlekete karşı üzerine aldığı ağır vazife büsbütün kendisini maarif işlerine bağlamış ve ilk müdürü bulunduğu Darülmuallimin için hazırladığı nizamnameyi yürürlüğe koydurup işe azamî bir gayret ve cehd ile sarılmıştı. Herkesi okur yazar bir hale getirebilmek için dilin sadeleştirilmesi lüzumuna kail olmuş, tumtırakh, seci'li yazılann takrizlerde kullanılmasına taraftar olarak diğer yazılann açık türkçe yazılmasını ve dilimizle en güç ilmi bfhislerin bile yazılabileceğini ileri sürerek bu vadide yazdığı yazılan misal olarak göstermistir.> Bir kaç gündenberi gazetelerde neşredilen bir haber, «Ahmed Cevdet Pafa» nin bize nasıl tem 7 manında sunulduğunu gösteriyor: Butün Türkiye muallimleri iki ay sonra ilk Darülmuallimin'in 16 mart 1848 de kurulufu hâdisesinin yüzüncü yıldönümünü kutlayacaklardır (1). Bu itibarla 1947 senesi kitab neşriyatı içinde iki zirve diye vasıîlandırdığımız bu iki eseri seçme hususunda nisbeten objektif bir ölçü kullanmış olduğumuzu zannediyoruz. ilmem kimin 3 milyar 350 milyon yaşında olduğunu hesabiadığı ihtiyar Küremiz bir yıl daha yaşlandı. Yalnız Dünya mı, alacak! » diyesi.n bu yuvarlağın üstünde oturan bütün geldi. Diğer taraf iıısanlar da beraber. Evvelki gece Milâdî takvimin 19' 7 nci tan İzmır gencliği arasında gelip geçi yıiı, pılıyı pırtıyı topladı; tarih denilen ci olmıyan fikir ce yarı efsane, yan vak'a: jarı yalan. yarı reyanları doğurmsk gerçek şeyin sinesine göç etti. davasıle çıkan bu mecmualar. Istan 1947 ye ujpırlar olsun! buldaki okuyucu kütleierini de alâka1948 e de uğurlu olsun! landıracak ve iktibasa değer yazılan, Geçen yılın bıraktığı intıba nedir? bazan cevab verümesi gerek tenkidleri Evvelki gece onu uğurladıktan ve yeni de ihtiva ediyorlar. yılı selâmladıktan sonra, dün sabahki i n Risale ve kitab halindeki bir haliniz neyse, ijte odur. senelik neşriyata her senenin sonunda 1947, insanlığın kendisinden beklediği bu sütunlarda ayırdığım satırların tehlikeli, bazan incitici olduğunu gördüm barışı getircmemiştir; refahı getiremeTehlikeler: Zira bu beş on satır içinde miştir; ucuzlufu getirememiştir: bolluher çeşid kitab neşriyatının ismini bile ğu gctirememistir: hattâ rahatlığı bile zikretmek imkânsızdır. Bu itibarla bir getirememiştir. Büyük bir kehanet deyıllık neşriyatın ilmî değeri hakkında fil ama, 1948 de, bunları getiremiyecektir. Gelen yıl da, gidcn sene gibi dunverilecek hükümler doğru olamaz. lnyanın başına yeni bir harb belâsı mucitici: Zira her senenin sonunda b\ı saliat etmezse, bu lutfe de şükür! satırlar vesilesile cicmalinizde beni ve Her işte olduğu gibi, yeni >ılın da eserimi unutmuşsunuz!» tarzında ih tarlar alıyorum. Tanıdık dostların ve ne gibi maceıalara gebe olduğunu tahtanımadık yurddaşların muhtemel s«r minde nikbinler de vardır: bedbinler zenişlerini göze alarak ayni izde bu se j de vardır. Nikbinlik, bedbinlik. yeni ne de yürüyeceğim ve yukarıdan bir tâbirlerile iyimserlik, kötümsclik. şahsi bakışla bir senelik eser neşriyatındaki ve nisbidir. Meselâ, dün yılbaşı piyaniki rirveye işaret edeeeğim: Biri Anka gosunun talihlileri iyimser. talilısizleri rada, ötekisi Istanbulda iki prcfeör kötümserdiler. Evvelki gece az para sarfedip çok eğlenenler ij imser, keseelinden çıkmış bu iki eserin birincisi lerini boşaltıp dün öğleyin ba$ ağrısı ve «Ideal ve ideoloji». ikincisi «Ahmed mide bulantısile uvananlar kötümserdiCevdet Paşa»dır. Bir yıllık bibliyogTafler. ya içinden yapılan bu seçim. biraz Eski yıl çıkarkcn taç ve tahtından enfüsî, daha çok muayyen bir meslek alâkasile yapümış görünürse de hak vazgeçen Rumanya Kralı. gencliğinin köiümlarında yazılan kitabiyatlara bakılır'a bütün kayğısulığına rağmen umumî alâkayı da celbetmiş sayılırlar ser, Kralı atlatıp Rumen milletini büshüküm vermeden kurtarabilir bütün boğmak imkânını elde eden Boljevikler iyimserdirler. ler. Enfüîî Prof. R. Oğuz tarafından yaSiyasi hayatta muhalifler daima bcdzılan «Ideal ve ideoloji» hakkında matbuatımızda bir senede otuz beş ka bin. muvafıklar ekseriya nikbindir. Her dar ciddî bibyografya neşredildi. Or'i şeyi kapkara görenlere. her je.ti pesProf. Ebülulânın müstesna bir himmet pembe gösternıek için. bir köşe kapnıamahsulü olan «Ahmed Cevdet Paşa» ca oyunu kâfidir. Muhalifleri işhaşına sı hakkında vâki neşriyat ise kalite geçiriniz; KÖzlüklcri birdenbire değişecektir; birdenbire iyimser olacaklardır. bakımmdan birincisinden geri kalmsz. Fakat o zaman da muvafıklar. onların .Ideal ve ideoloji»; 1947 de vazıh bir kara gözlüklerini takarak hemen kosurette ikiye ayrılan dünya karşıaın tümser kesileceklerdir. da Türk gencliğinin düşünce istikameEvet siyasi hayatta mııhalif daima tini gösterirken. «Ahmed Cevdet Pa şa> gencliğe, fikir tarihimizin her saha bedbindir. Muvafık olunca da nikbinsında yektâ bir değer diye tanınmıj. liğe doğru kuvvetli bir sıçrama yapar. yaratıcı bir mütefekkiri Srnek adam Mebus olursa iyimserliği daha artar; olarak tanıtıyor. Her iki e*er 1947 den partisinin ön safına geçer ve yiiksck 1948 e aktarma edilen düşünce ve ak idarecileri arasına karışırsa, bir miktar siyon davaları için desteİdik yapacak daha iyimser oiur. N'ihayet bakan veya kıymet hükümlerini ihtiva ediyor. Şöyie başbakan olduktan sonra. artık nikbiııki .Ideal ve ideoloji». 1948 Türkiyesinin liğin eski bir tâbirle evcibâlâsına ulaşır; her jeyi gül pembesi görmeğe başlar. en mühim memleket içi fikir hayatına iyimserlik, kötümserlik oturulan kolmevzu olacak ve Türk gencini ideolarukla mebsuten mütenasibdir. (Mebsujiye kapılma hastalığından kurtarıp ideten mütenasib tâbirinin yeni türkçesini al pesinde koşma selâmetine kavuşturabilemiyorum. Gencler kusuruma bakcak yolun rehberliğini yapmağa devam maıuılar.) Yani kolruk yükseldikçe ederken «Ahmed Cevdet Paşa, devam iyimserlik termometresi de yükselir. eden ve işlenmesi gereken bir çok cepKolruk küçüldükçe re iskemle halini heleri yanında «en büyük muallim» aldıkça termomctre sıfıra doğru iner. vasfı ile 1948 Türkiyesinin büyük ölNihayet, muzip bir el iskemleyi çeker çüde bir kültür hâdisesine mihraklık de üstünde oturan yuvarlanınca. iyimyapacaktır. serlik termometrenin sıfırın altındaki kısmına yani kötümserliğe geçer. Siyasi hayattan uzak kalanların iyimserliğine. kötümserliğine gelince, karnı doyan iyimser, aç kalan kötümserdir. Sırtı pek olan nikbin, paltosu olmıyan bedbindir. Otomobille gezen iyimser, tramvayda, otobiiste pastırması çıkan kötümserdir. Aşık olup da mukabele gören nikbin, reddedilen bedbindir. Kötümserliği kara gözlüğe. iyimseıliii pembe gözlüğe benzetiriz. Yalnız karaborsa aksine olarak pembe görür. akborsa da kara görür. Bu kadar gevezelik yeter. Anr okuyucıilarım. yeni yılın hepinize saadetler Ketirmesini ve 1948 de hayatınızın hep iyimserlik içinde geçmesini dilerim. Çukurova gecesi Çukurovanın kurtuluş yıldonumu muna'ebetıle 5 ocak 948 pazartesi akşamı saat 20 den stbaha kadar. Taksim Belediye Gszinoeu b,ıyuk talonunda yemekli ve bol eğlenceli bir tbren programı hazırlanmıştır. Butun Oukurovalılar ve Çukurovayı sevenîer davetl'dirler. Davetiye temıni ve masa ayırtmak içın 44023 telefon numarasına muracaat nca oiunur. Çukurova Yardımlaşma DernÜ Yılbaşı gecesi yakalanan hırsızlar Yılbaşı gecesi bâdisesiz blr jekild* Eecmiş ve yalnız fırsattan istifadeye kalkan liç hırsız yakalanmıştır. Ayrıca rabıta tarîma ekipleri «on 24 saat içinde 4 sarho? yakalamış, tıç kijinin uzerinde d* bıçak bulmııjlardır Çocuk Esirgeme Kurumunun balosu Çocuk Eîitgeme Kurumu Istanbu! i! merkezi Anreler Bırliginin 23'l/>48 cuma «kfsmı Park Otelde balo vereceği. baionun pğlenceli, nezıh olması için tanınmış bayjr. ıe baylardan mürekkeb 15 kişilik bir hey? tin hazırlığa başîadığl duyulmuştur. Geçfn yıllarda Ansdolu Kulubü ve Şehir Kıılubiınde verdiği baîolarla seçkin bir r.umreyi toplıyan kurumun bu hayırlı eğlencesini memnuniyetle karftlar ve zengin ve nezilı Laloya uyelerinin rağbet edecekierinı um'd ederi7 (Kur'anı Kerimin Tercüme ve Tefsiri) Üstad Omer Rıza Doğrulun en yüksek eseridir. Islâm âleminde bugüne kadar bu derece açık vc taasfubdan urak yazılmış bir tercüme ve tefsir yoktur. Içerisinde «yrıca hakikî Hafız Osman yazısı ile yani Arab harflerile bir Kur'anı Kerim de vardır. Her âyet numaralarla gösterildiğinden istediğiniz âyetin mânasını bu numaralarla kolayca bulursunuz 1208 büyük sahife. nefîs cildli 15. çift ciH üzerine 17.5 liıadır. Taşradan peşin para yoilıyanlardan poşta ücreti alınmaz. Odemelilerden alınır TANRI BUYRUuU AHMET HALİT KİTABEVİ M Ü J D E Ç O C L ' K L A R A Her Müslümanın BİR İSİM ARANIYOR Nebioğlu Yaymevi yakanda çıkaracağı bir mecmua için okuyucularından bir isim istiyor içinde bütün dünya matbuatınm en seçme ve en güzel jazıları bulunacak olan bu mecmua ayda bir defa, 116 sahife ve yüz kuruş fiatla çıkacaktır. Memleket mecmuacılığında dürya ölçüsünde bir hareket olacak olan n\ı mecmuaya bütün dünya basuıırun yazılan temin edilmiştir. Hazırhkları ta(1) Resmî ve hususî meslek teşek mamlanmıştır. küllerinin mümessillerinden mürekkeb En fazla teklif edilecek ve bu mecbir komisyonun hazırladığı kutlama muaya en uygun isim sahibleri arasınprogramı şimdiden hazırlannu», ve taboda çekilecek kur'ada birinciye 50 cildlunmuştur. Isteyenler • istanbul Muallik, ikinciye 25, üçüncüye 10, dördün, limler Birliği. nden bedelsiz olarak tecüye 5 cildlik değerli kitablar hediye min edebilirler. edilecektir. Bundan başka bütün cevab verenlerden 25 kişiye ikişer buMukaddes Kitabı çuk lira, 50 kişiye ikişer lira, 100 kişiye bir buçuk lira değerinde roman hediye edileceği gibi gene bütün cevab verenlerden mütebaki bin kişiye birer lira değerinde kitab veya takvim, geri kalanlardan 2500 kişiye ellişer kuruş değerinde kitab verilecektir. DIKKAT: Cevablar en geç 7/1/948 tarihinde postaya atılmış bulunmalıdır. NEBİOĞLU YAYINEVİ İSTANBtîL her sene yüz binlerce yurddaşın yardımına koşan, sanatorjomile gene her sene bine yakın hastaya iyileştirici ku*:i cağını açan bu savaş derneğine sen de yardım elini uzatırsan insanlığın. memlekotin, hattâ kendi sağhğının yarınını emniyet altına almış olursun. Ve bu yardım işinde, küçümsenecek hiç bit ! nokta yoktur. Varlıkhlar sanatoryom ' lara paviyonlar yaparken, daha dar imkânlı olanlar senede bir kaç hastanın tedavi ve tecrid paraşım temin çdebiliv. Eunun gibi her vatandaş da hasta bir Yazan: yurddaşınm hiç değilse bir kerelik re*P parasını senelik iktısadından ayı E D O U A R D H E R R I O T bu cemi^ete tefeerru edebilir. KitjhrıniTfjjin r BHİ İpek dokuma için ™^^ Gücü Tellerhni? çclmistir ERGÖN LTD. Galata, Çınar Han: Tel: 44087 CÜMHÜRIYET Nüshası 10 kuruştuı Turkjyt İçin 300 Kı 800 • 1500 t 2800 . Hartc ıçlr «ou Kı 290< BEETHOVEN Abone Şeraiti Bu aylık Üç aylık Altı aylık Scelik GÜLBAHAR [ CÜL I Yazan: SULTAN D I K K A 1 E N V E R B E H N A N Ç A P O L 1 O Tanesi 50 kuruş, Istanbu! Ankara Cad. 143 goiıuerılep evıak ve yazılaı neşredı!.«io edıüneslrı lade nlunmai me*uüy«t kabui