Katalog

Sehir Matbuat tarihimizden haberleri Kok kömürü Hâdiseler Düsünceler CUMHURÎYET 17 Hazlran I9TT Günün İktisadî Hâdiseleri Fransada grevler çoğalıyor. Oradakiler başka memleketlerdekine benzemez. Her memlekette grevler iktisadî maksadla yapılırken, Fransadakilere siyaset karışıyor. îktisadi maksadlar, hayat pahalılaştıkça ücretlerin arttırılması, çalı.şma şartları bozuldukça bunların düzeltilmesinde toplanır. Halbuki siyasî grevlerde esas, sınıflar arasında ve smıflarla devlet arasında kuv vet denemesidir. Bir iktisadî grev böyle siyasî gayeler katıldı mı, o artık (genel grev) e kolay döner. O zaman iî, başladığı noktadan uzaklara gider, çığrından çıkar. Hiç bir cemiyetin bünyesi, böyle her lâhza kopması beklenen genel grevlerin devamlı tehdidine dayanamaz, Bunca zamandır Fransanm nasıl dayandı. ğına hayret edilir. Bunun tefsiri belki şöyle yapılabilir: Fransada (iktisad) il (politika) »rasmdaki kavgada tefsiri başka memleketlerde görüldüğünün aksine olarak, politika iktisadî daima yenmiştir. Hattâ denebilir ki, son otuz yılhk Fransiz sosyal tarihi, neviler gittikçe inceleşen bu çarpışma traininglerile geçmiştir. *** Ekmekçiler, değirmenler, inşaat ve limancılar, demiryolcular ve küçük tüccardan, elektrik, havagazi, Renau'.dt ve Sinşa fabrikalarına kadar, greve giren veya girme tehdidi savuran iktisad Işletmelerinin tehlikeli dorumları, Fran sayı haftalardanberi işgal ediyor. Grevcilerin taleblerini teknik bir tasnife tâbi rutmak güçtür. Şu kadarı söylenebilir ki, ücreti arttırmak, ücretten ayn Utihsal ve randıman primleri almak, ayda belirli şaatte çalışma karşıhğı asgarî bir ücret sağlamak ve gelir vergisindeki muafiyet haddini bir miktar yükseltmek gibi ücret iddiaları, öne sürülenlerin bellibaşlılarıdır. Ayrıca da, bir çok vilâyetlerdeki Pr^fet'lerin gündelik ekmek nisbetini 200 grama indir. meleri var ki, şiddetle karşılanıyor. Bu fiziolojik (aşağı beslenme) durumuna karşı da işçi isyandadır. Köylünün sada kadar buğdayım ambarda saklıyacağının anlaşılması üzerine kurulan te?kilâtlar, inad edenleri iknaa çahşmaktadır. Bizzat Cumhur Başkanmın reisliğinde katolik, protestan ve yahudi teşkilâtları bu maksadla komite halinde çalışıyor. NALINA Gene dip balıkçıbğına dair mühim bir yaprak Yazan: Prot. Fındıkoğiu Ttirkiyenin tatil şehri olan tstanbulia bu mevsimde İstanbu'dan uzakta buîunan tanıdık çehreler daha ÇOK gtrülür. Bugünlerde bilhassa öğretirn mesleğine mensub olan dostiara ve 3rkao'aşlara şehıin caddelerinde sık sık rajtlayacağ'ız. Baası bu koca şehirae siz: bir an evvel görmeic ister, taşra şeh;ri«ri tçin tabil olan bir samimiyet ile 6in arar. Efcseriya bu gibi dostlar, ıneana dqşthıgu unutturan büyük şehirde aynı samimiyeti göremedikleri için, birden müteessir ohırlar. Fakat bir kaç gcrüşme, eski costluk ve ariadaşlık kıvılcımlarını .örten küüeri dagıur ve tatlı tatlı konuşmalar basiar! Bu neviden bir arkadaşlık tecrübesini bugünlerde ben de yaşadım. Erzurumun taşını, topragını tarih cephesinden çok lyi kavramış. âdeta geçen asırların havası ile ruhlanmıs bir arkadaşım bugünlerde Erzurumdan geldi. Erzuıum Halkevi Mecmuasındaki cerin ve etraîlı sraçtırmaları ile tanmmıs defcerli muharrir Cemaleddin Server ile konuşmak tırsatmı elde ettim. İnkılâb, matbuatımı Ein üki olan, fakat hiç bir ekie ve hiç bir yerde tam koleksiyonu maalesef buhınmıyan «AJbayrak> g*zetesi hakkında düşündüklerinı sordum. Yilmak bilmas bir «va^tırma sevki ile mücehhez oîan muharrir mefcerse Erzurum ve Ersincanı köyleri ile altüat etmiç, epeyce bir şeyler bulmuş. Bunların tamamlanriıktan »onra Erzunım Halkevlne ajznağan edilmesi, kligelerinin İstanbul Bel«oiyesi Inkılftb kütübhanesine, Ankara İrikıiib T&rihi Enstitüsüne, bir kaç îakültenin seminer kütübharrelerine verilmesl muvafık olur (1). İnkılâbın ilk geaetesi derken neyi kasdetmeli? Gasetecili&iınizin merkezi olan İstanbulda çok renkli gazeteler çıktıgı glbi viliyet merkesderinde <ie tek yapr*klı ve ekseriıi resmt olan <cerkle> ler çıkmakta. devam ederken mütareke, işgaller, isyan ve milll misak hareketleri vukua geliyor. Bu arada Erzurumda «Albayrak.> ın, biraz aonra da Sıvasta ciradei Mılliye>, Ankarada «Hakimiyeti Milliyo nin çikifları aynı devamlılık içind« düşünülemez mi? Hayır! Kronoloji »ırasile bu devrenin birblri srkası ara dlzilebilecek olan merkez ve taşra gazeteleri zincirinin bir halkası var ki kendine mahsus tarafları ile daima dikkaumizi çekecek, arasıra çahsiyftt dedlkoduları içinde boguldugumuz zaman bu dikkate şayan tarafın göeönüne almraa» bir ruh temiz'.iğine yol açacak. İşte <Albayrak>, matbuat tarihimizln bu «Tarai» ımn in$a edildigi ilk fikir atölyesidir. Bu atöiye sonradan iki atölyeye caha kaynak olacaktır: İradei Milliye, Hâ.kimiyeti Milliye. Ha.kikatte Erzurum ©vas Ankara arasmdaki tiyMi psikoloji örgüsüntl ören dimaglar, ortaya atacakları «kir örgülerini bu üç şehri sembolleştiren üç gazetenin tehıfelerinden lstifade etmişlerdir: Örgü işi Erzurumda başlamış, Sıvarta devam olunmuş, Ankarada müesseselej Bir ressamımız İtalyaya gidiyor Memleketimizln tanınmı> ressamlannd>n Sabiha Hüftü Bozcalı, tanatına aid tetkikatta bulunmak üzeTe dün Ege vapurile İtalyaya müteveecihen lehrimlzden hareket etmistır. Degerli ressamımız Floransa ve Roma gibi jehirlerde bulunacak ve bu tetkik »eyahati blr *ene kadar (ievam edecektir. Beykozda kolera çıktığı haberleri yalan Dünkü gazetelerden birinde yayınlanan Başvekil Ramadier gıda tevzii işinin Beykozda kolera çıktığı hakkındaki haberin başına filî olarak geçmiştir. Bu eski dofru olmadıtı anlasılmıjtır. =endikacı, Paris değirmencilerinin grev Sadeyağ fiatlan düşüyor tehdidine karşı harbden önce çıkan bir Sadeyağ fiatlarında bir dujme gorüîmekte kanunu tatbikle cevab verdi. 1938 tadir. Diyarbakır yağlarının piyasaya çıkarıl rihli bir (halkın harb zamamnda orgamaaı ve iıtihsal bolgelerinden yağ nakliyatının kamyonlarla yapılmaya başlanması sa nizasyonu) kanunu var. Bu kanuna deyağ fiatlarının kilosunda 50 kuruş kadar gcre degirmenlere el koydu ve grevcibir düjmeye yol açmıştır. Şehrimize gelen lere ceza tatbikına kalkışt;. Işe yarayan haberlere göre bu yıl sadeyağ, Urfa, Erzu bu kanun, en son defa temmuz sonuna rum. Diyarbakır gibi isufısal bfllgelerinde kadar uzatümıştı. Değirmencilerin degeçen seneye nisbetle oldukça fazladır. Son günlerde pirinc fiatları da bir miktar vamh tehdidleri ancak bu sayede önlenebilmişür. Fakat, grev müddetince düşmüştür. işçiye ücret verilmemiş olmasma karşı, İstanbula yün ipliği tahsis edildi Bu satırlarm 1919 da yazıldığına b«Istanbul sanayicilerme yeniden mühim mik değirmenlerin açıldığı ilk üç gün çifte n:m gibi siı de yekten inanmıyorsu tarda yün ipliği tahsis edilmiştir. Bölge 6a yevmiye veriîmiştir. Bu hem sert, hcm nuz. Hakikatte yukarıda isimleri yazılı nayi Birliği bunları bu hafta içinde ihtiyac de yuırrjşak tedbirlcri, kuvvet alâıneti Albayrakçıların hemen hepsine mal edU sahiblerine dağıtacaktır. saymak veya aksini söylemek mümkünGalatasarayhlann pilâvı lecek olan bu imzasız başmakale parçadür. Galatasaraylılarm senelik pilâv toplantısı, larını, climizdeki eksik «AlhrByTak> koNitekim bu gıralarda, KamadieY hübu hafta pazar giinü y»pılacaktır. Bu yıl her Albayrak gazetesl, biri 1908 . 1814, dl leksiyonunun 37 sayıh ve 19 teşriniev senekinden daha zengin bir şekilde kutlana kumetirıin muarızlan fırsatı ganimet olan günün davctiyeleri Gılataaarayh'.ar Seri 1918 1920 arasında oimaK üzere vel 1335 (1919) tarihli nüshasmdan sh cak ~>miyetinden ve okul kapısından temin edli bibnişler, (devlet kontrolu) aleyhinde toptan muhalefete başlamışlardır. Bu iici devrede Intişar etti. Bunlardan bi yoruz. Makalenin formülü ile «tarihin lebiUr. cereyan, talıammülü azalan bazi küçük rinclsi, ikincinin yanında, unutulup d«rin sesi> ni nihayet kavrıyabümek Hâldeki siıiistimal saıuklaruun tüccar zümrelerinin de işine gelmiştir. gifcmiştir. Bugün matbuat tarihimiale için «büyük Rusyanın avdeti teh'.ikei muhakemesine başlandı müstakbelesi> nin hazırhk devresi oOnümüıdeki belediye seçimlerinde ne alâkası olanlar, İnkılâb tarilümlai Hmi Sebze ve Meyva Hâlinde mühim bir »uiisşeiilde tet*ik edenler <Albayrak> de lan yirmi yılhk bir tarihin geçmesi ve timal yapıldığını ve sahte makbuzlarla 12 bin pahasına olursa olsun kazanmayı amac yince 1918 1920 merhalesinln «Albay Ikinci Dünya Harbi gibi bir facianm lira ihtilâs edildiğini yazmıştık. Genif bir şe bilen komünistler de işe karışınca, harak> ını düsünürler. •Hakları da yolc de cereyanı lâzım geldi. Maamafih bugün bekenin faaliyeti neticesi olan bu hâdise hak reket azamet peyda etmiştir. Içtimai artık bir «tehlikei hazıra» olan dünku kında yapılan tahkikat sona ermis ve muha hareketîer, insanlar grup grup birleanlıyamıyan sebeci Mükerrem Alaca, başkatib Mustafa çerek büyür. Nehirlerin küçük sularm Birinci Dünya Harbine takaddüm e • tehlikei müstakbele> yi veya heT nedense anlamak istemiyen Yorulmaz, tahsildar llhan Bardakçıoglu, tah birikmesinden hasıl olması gibi. Fran. den devrenin tAlbayrak> ı büsbütün sildar NuTeddüı Keskiner ve Halilin bu ijte ler için cAlbayrak», daima dersinin suçları görülerek tevkif edilmislerdir. Bes Ea sadaki (devlet kontrolu) aleyhindeki başka bir istikamettedir. Her ne kadar ve aktüalitesini muhafaza nığın suüstimal iddiasile haklarmda açılan cereyan da büyümü?, içine Fransa için eski bir Turancı tarafından konulan a kuvvetini dün «abah Birinci Milll Korunma pek ehemmiyetJi bir sınıf olan dükkân dı Turancılıkla alâkalı ise de muhtevi eden bir kürsü $ek'ini muhafaza edi davaya Mlhkemesinde bajlanılmıştır. Sanıklardan sahiblerini de almıştır. Mayıs 10 da yat itibarile o nihayet bir Osmanlı im yor. muhaeebeci Mükerrem Alacamn, Yüksek Tiparatorluğu gazetesidir. Fakat 1919 da Okulu mnunu olup, 900 kilo pamuğu Pariste kışlık Velodrome'da toplanan inkılâb devri matbuat terihimizln caret zimmetine geçirmekten 3 seneük bir mah on binlerce nümayişçinin tek bir parotekrar çıkan «Albayrak», ve Sarıkamışilk sahifesind* yer alan bu saman k l kumiyeti olduğu anlaîilmıstır. Dava, eahid lası vardi: Devlet idaresi (dirigisme) taki «yarlık> gazetesinin taazzuvu, An. lertn celbi için talik edilmiştir. aleyhine yürümek. Gene o tarihlerde karadaki «Hakimiyeti Milliyo nin kuv ğıdh ve tek yaprakh, fakat bütün bir vilâyetlerde resmî gıda dairelerine karKürkçü Beygo mahkum oldu vetlenmesi üzerine rolü bitmiş bir va kin ve garaz dünyasına sistemli v«î Kurtulusta Çobanoglu sokağında 11 numa şı bazı kıyam ve hücumlar da olmuştur. «fe adamı sıfatile, esasen binbir güçlük kuvvetli bir fîkir silâhile meydan okuiçinde devam eden nejriyatına nihayet yan *Albayrak> ve muharrirleri önün ralı kürk fabrikasl «ahiblerinden Vahan Ue Kkmeğin karneden kurtarılmasj, Bedrosun, kürkçü Beygo aleyhine, Sultanahde hürmetle, sevgi ile eğilelim. med Birinci Sulh Ceza Mahkemesinde açtık köylü buğdayı ambarından güçlükle . verdi. Üd »enelik koleksiyonu ikma! ları hakaret davası dün sabah «ona ennlj, çıkaıacağına ve hasada kadar buğday edildigi takdirde Osmanlı tarihinin <1). Bu vesile İle Erzurum matbuat neticede kürkçü Beygo 3 gün hapi» ve 1 llra Türk tarihine inkılâb ettiği inın siyasî para cezasına mahkum edilmiştir. Hakaret psikolojisini çok yakından anlatacak tarihinl tetkik eden Cemaleddin Ser dsvasınm açılmasına aebeb. Beygonun noveTe yardım etmek, ellerlnde bulunan bir ksynak sahibi olacağımız muhakterlik va»ıta«ile Vahan ve Bedrosa göndergerek <Aloayrak>, gerek Erzurumda çık diği protestodur. Beygo. bu protestoda, febkaktır (2). nkatörlerin nereden tedarik etükleri belirsiz Türk gazeteciliK bjlgisinin, bu sırada m:ş diğer gazete ve mecmua nüsbala paralarla gece sabahlara kadar uzlı ve kamatbuat ve üniversite muhitlerimizi jş rını goetermek isteyenlere muharrlrtn dınh içki âlemleri tertib ettiklerini iddia gtl ettiğini gazete haberlerinden öğren peşin teşekkürlerinl buraya kaydetme etmiş ve fabrikanın bir aile muhiti olması diğimiz müstakbel «Türk Gazetecılık yi. alâkadarlara bu hususta tavaasutta do1ay:sı)e bu hale lon verilmesini lstemlyü. Enstirüsü. nün üzerinde duracağı, gene bulunmayı bir vazlfe sayıyorum. Babasınuı tüfeğile yaralandı (2) Son zamanlarda «Albayrak» mugazetecilere hakkmda tarihî malumat Ramide Topçular eaddesinde 117 numaralı vereceği noktalardan biri de her ga harrirlerinden Dursunoğlu tarafından evde oturan 13 ya«Iannda Abdullah admda zetenin doğuşunu, bu doğuşta rolü olan neşredilen .Mıllî Mücadelede Erzururo» bir çocuk. babasının tüıeğlle oynarken. tülek ateş atoıj ve çıkan kurşun Abdullaha lapferdlerin hayatını ve çahşmalarını be kitabmın bir faslının da «Millî Müca ianarak yaralanmasına sebeb otaustur. Yaralı îirtmek olsa gerektir. «Albayrak> ın, delede (Albayrak) ın hissesi» ne haari çocuk Balat Hartanesine kaldınUrak tedavi gerek 19081914, gerek 19181920 ara çok yerinde olurdu. Müelliften bunu altma alınmıstır. sındaki faaliyeti bir kaç isimle çok sıkı beklemek hakkımızdır. Salıncaktan düşen çocuk öldü şekilde alâkalıdır. Bu isimlerin başında Bakırkfiyünde Samibey »okaiında I numa(3) Üç sene evvel kaybettiğimiz SüSuleyman Necati geliyor (3). Gazete leyman Kecati hakkında 2 mart 1944 ralı evde oturan Feridin 10 ayl,k çocuğu Y.vuz Kaikar. .ahncaktan düserek agVr «unin 19181920 merhalesinde aynı isim tsrihli «Ulus» şöyle diyor: «Sıvas kon reite yıraJanmış ve kaldnıldıgı Hasekl Hasile birlikte Müştak Sıtkı, H. Avni, Na gresinin bütün vatana şamil olarak teş. tanesinde ölmüstür. zım Nazmi, Dursunbeyzade M. Cevad, kilâtlandırcığı Müdafaai Hukuk CemiÜç yaralama vakası oldn M. Mustafa görülüyor. Başmakalelerin yetinin nizamr.amesine ve misakı milliSon 24 uat içinde tehrimizd. 1 yaralama çoğu imzasızdır. Bunlardan bir kısmı ye esas olan ilk müsveddeyi Albayrakçı ikası olmu?tur: nın gazetenin esasen «baş yazıCLsı> olr.n Suleyman Necati haarlamışü.» Kasımpaşada Revan sokajında oturan Isve üç sene evvel kaybettiğimiz Zongulmaı! adında bir genc, arkadaşı Hüsnüyü bir kavga neticesinde kulajına vurdufu jiddetli dak mebusu S. Necati, bir kısmvnın bir yumrukla tehlikeli nırette yaralamıstır şimdi Erzurum mebusu M. Cevad taKasımWÇada Mustafa ve Seyfl adında İki rafıncan yazıldıjbm, imzalı yanlsraı seyyar satıcı, pazarda yer tutma meselesi yüMahdud basıld üslub ve edalarile mukayeseden znlazünden kavgaya tutuşmuslar, kavga sonunda mak mümlîün. Asıl düşüıklürücü nokta, Seyfl, Mustafayı bıçakla yaralamıstır. Bcstancıda oturan Hefik Büttlnay ve HaIkinci baskı yapılmasına tekbütün bu mul'arrirler grupunun büyük san Karaağac adında iki arkadaş, kadın menik imkân bulunmadığma siz capta millî bir dava etrafmda toplanma selesi yüzünden kavgaya tutuşmujlar, kavga de hak vereceksiniz! hareketini imzasız yazılardaki gaye VE sonunda ikisi de yekdigerini bıçakla ağır sufikir beraberliğine atfetmek zaruretidir. ettç yaraiamı?lardır. Türkiye'de, yurdu bukadar İstanbulun k&tü siyasi ihtiraslar içinÖğretmcnler Yardım Cemiyetinin ihatalı, bu derece tam sunan de bunalan gazetelerinc Palandöken ekongresi ve ciham bukadar mükemmel retm r t^klerinden verilen cevabları «Albaybir şekilde gözler önüne se.°* «' ''er Yardım Cemiyeti Bajkanlırak» ın sütunlarından takib etmek, buren, böyle zengin bir hâdise, Çoğunluk olmamasından dolayı cemiyetigünün dikkatli okuyucusuna bile şuur istatistik ve fikir materyelini 'zın kongresi 21 haziran 1947 cumartesi güve gurur veriyor. Ala Giyik müstear bir araya toplayan bir yılhk nu saat U ya tehir edilmiştir. ilk defa yapılıyor. Bu muaz adile yazılan, her zamanm Türkiyesinin futbol maçı zam yıllığı blr defa görünüz. mekteblerinöe türkçe okuma parçaları ı yaplığı bir teklif Siz de emeğin ve materyelin arasında görülmesi lâzım gelen edebî » • ~.. v xTîîili takınıJsr'i özıtîzenginliğini derhal takdlr eparçaları bir tarafa bırakıyorum. Buradeceksiniz. da, daha 1919 da. yani Lenin'in Çarlık lard.r. Isveç rr.ilj; t a k l m l memlekeTürkiye ve cihan kakkında Uîakja gîlecektir. Rusyasırun davalarından vazgeçmeyi öğrenmek istediklerinizi bu 14 yaşmdaki bir çocuğun yaşh bir dC aSy0I1U d a T ü r k m i I I Î tak muhteşem bir beyanname ile dünyaya j B,!dap"Jve d ">»n> büyük eserde bulacaksınız. a f etTOlştir kadtna delice aşkı ^ Yastıkla boğulan Macarl.riY^ ^ Federasyonumuz ve bütün Türk dünyasına ilân ettiği bir [ ihtiyaı ^ Zuium ve işkenceden inliyen »lacarıarJa Turkıyede temsili maclar vamlma$, icin teklifte bulunmurtur. 1 . lamanda iaimsiz «Âlbayrak> muharriri halk ^ insaniığır, dramı ve Gorki'y Yakında çıkıyor Atletizm hakemleri toplanıyor «Büyük Rusyanın avdeti tehlikei müs Gorkı j apan kiUbı... Aüetizm hakemleri top'arttısı bugün ssat takbelesi» nden bahsetmekte, bu «tehİNSEL K İ T A B E V İ K.COda bölge mtrkezinde yamlacaktır. Iike» nin «alâkadar siyasr/yunu kemali dikkatle itjgal etrr.esi lüzumu» ns parmak basmaktadır: «Azerbaycan için Deniken veya bolsevik politikasının muzır netayici mijsavidir. Her iki kuvvet de Âzerbaycsnı, onun kalbini teşkil tden Baku'yii ai rtıak esasını takib ediyorlar. Binaer.aleyh Azerbaycan cumhuriyeti için iki tarafın intaç ececeği tehlike miuavidir. Bir sene evvel bolşevikler Aztrbaycana mürtevli iken üç bin fıkaranm imha edilmesi bolşevikliğin takib ettiği ihyayı fıkara düsturuna tabanta'oana zıd olup bu hâdise Azerbaycan Türklerini şiddîtle uyandirmıştır.v Bu fikir, «Albayrak» ın, yani Palandöken eleklerindeki serhad şehri gazetesinin idare edici ve bütün diğer düşüncelere istikamet verici pren«ipi halindcdir. Millet!er ve memleketleri, değişmiyen coğrrJî şartlara sahib olduklarına göre bu şartlarm çizdiği iç ve dış jeopolitik kaderkre bağlıdırlar. Bu kaderi, 1919 daki bir taşra gazetesinin anlayış kudreti, inîana 1947 de yazılmış hissini veren şu satırlar arasmdan ne güzel temaşa edüiyor: «150 milyon İslâmın, yüz milyfln Cermenin pek cihanşümul maksadları, AngloSakson ırkmm cihangirane emelleri, Japonlarm günden güne hâkimane bir vaziyet alarak bu yolda ilerleme:4 beşeriyet için yakın bir âtide büyü'i bir kıyametin kopaoağıru göîteriyor. Buna karşı şimdiden tahaffuz çareleri, mânialar ihzarı vazifesi ihmal edilemez. Bu vazifeyi en bitarafane, en insanî «saslar dairesinde ifa etmeğe seciye^i ve mevkii, tarihi müsaid olan ancak Türklerdir. Şarkia garb arasında mujazene tesis edebilecek bir mcvkü mühimme yerleşmi} olan Türklerden başka vatanlarının içabetın», bu ıcabatm kendilerine tahmil eylediği insanî vazifelere tamamile vâkıf ve riayetkâr bir kavim bulmak imkânsızlığı dolayvsile Türkler ergeç o tarihî vazifenin adamı olmak salâhiyeti karjısında bulunacaktır. Kuvvetîi ve müt«kâmil bir Türkiye daima Asya ve Avrupa muvazenesinde en hayırlı vaziyeti rr.uhafazaya muktedir olur. Coğrafl \e içtimaî vaziyetlerc istinad etmiyen tesisat ve icraat, beşeriyet için her zaman felâket âmilidir. Bugün Türkiyenin zevalind* fayda tasavvuT edenler, beşeriyetin felâketleri arasında saadet bulmağa yeltenenlerdir. Tarihin bu ierin aesini duymıyanlar, yarımn getireoegi felâketler karşısında dövünmeğe mecbur kalacaklardır. Hiç bir jey olmasa yalnız beşeriyetin refah ve selâmeti için büe Türkiyenin yajaması lâzımdır.> tevziatma başlandı Yazan: az olacağma göre, hem iyi, hem de kötü olacaktır. Paralı Utediği kadar ekmek alacaktır, onun için iyidir. Fakat parasız olan alamıyacak, daha fenası fiatlar yükselecektir. Halbuki, Fransada buğdayla başhyacak genel fiat yükselmesi, tskmil Fransiz iktisadmı tehlikeye sokar. Zira, bu yükselme Fransanın kalkınma için bel bağladığı Monnet iktisad plânını baltalar. Onsuz, Fransa iktisadının anarşiden kurtulup düzelmesi ve sermaye terakümünün başlaması kabil değildir. Ayrıca da, yilbasm. danberi Blum ve Ramadier gibi FTansanın zirvesindeki en müstaid iki devlet aâamınm kısmen başarı ile yürüttükleri yüzce 5 er fiat düşürme mücadelesi fuya düşer. O zaman, güvenilen bu siyasî liderlere inanc azalır ki, bundan, sosyalistlerin en küçük zâflarını sömürmek istiyen komünistler, karau ölçüsünde istifade ederler. Kadınlı erkekli, bugünkü Fransa halkmin hayal ve ümidi kırıktır. Kay. bolan harbin ve yaban çizmesi altmda geçen yılların hatırası kolay silinmiyecektir. Bo^lukta yeni bir şey arar gibi da\Tanan Fransayı. hıristiyanlığa dayanan (Halkçı Cumhuriyet) partisi veya ahlâk ve irade Utiyen (Fransa halkmın toplanması) partisi gibi parüîer nekadar tatmin edebilir? Bir halk, inan mamak ve d^siilusione olmak girdabına düştü mü, onu müsbet taraftan kımıldatmak güçtür. Fakat, aksi taraftan kolaydır. Çünkü, böyle bir halk şiddetli cereyarJarm kanalına su gibi akar. Nitekim, Fransa halkı bugün böyle görü Dr. Nizameddin Aîi İstanbula bu yıl 120 bin ton komür tahsis edildi Etlbank Kömür Tevö Müesseseleri TJmum Müdürü Sadreddin Enver. dün sabah şehrimize gelmiş ve ögleden soor ra kömür te\ ziatı işile meşgul olmuştur. Halka dünden itlbaren dağıtılmaja başlanıJan kok kömürünün tevzii hususunda hazırlanan talamitnameye göre bu yıl, U?radan İstanbula yeni gelenler, evlenerek yeni ev açanlar ve hasta o!up da şimdiye kadar hiç kömür almamî? olanlar b&a ufak formalit«lerl taaıamlayarak lhtiyaçlan olan kömürlerini alabileceklerdir. Uzun seneler Istanbuîda oturup da. şimdiye kadar hiç kömür almıyanlarm durumu ise incelenmektedir. Geçen seneye kadar İstanbula tahsis edilen 80 100 bin ton kok kömürüne mukabil bu yıl .şehrimize 120 bin ton kok kömürü tahsis edilmiştir. Tevziatın erken bitirilmesl için gayret edilmektedir. Bununla beraber Tevzi Miiessesesi ihtiyac gahiblerinin acele etmediklerinden şikâyetçidlrler. Zira dün 1500 kiîinin kömür almaya gelmesi lâzım geliıken 113 kişi gelmlştir. Ege vapurile dün gidenler Dün kalkan Eg» vapurile, Norveçte Usluva sehrlnde toplanacak oian Beynelmilel Cankurtarma Kongre3ine istirak edecek delegeler, Şarabcılık Kongresinde bulunacak neyct, Vali ve Belediye Relil Dr. Lütfi Kırdarır. rcfikası HayTiye Kırdar ve eski Maliye Bakanlarından ruad Agralı »ehrimizden ayrılmıçlardır. nüyor. Her siyas: tahrike kolayca katıîıyor. Her türlü iç tinaî teşvike yumuşak bir mukaveme dahi göstermiyor. Öbür yandan da, Fransa fakirleşmiş tir. Bir zamanlar zengin, dünya altmı. nin çoğunu elinde tutan ve çorabınd para saklamağı başhca millî fazilet sa yan Fransa, bugün parasızdır. Fransı zenginliği işgal yülarında sömürülmüş tür. Fransiz halkı eski ile yeni arasındaki bu tezadı şiddetle seziyor, fakat anlamağı reddediyor. Fransiz ruhundaki bu ikilikten doğan Lsyan kabarışı, onu bedbin ve kırılmiş bırakmıştır. Talihsi harb biteli iki yıl olduğu halde, hilâ fırınların önünde kuyruk beklemekten halk bizardır. İçtimaî katastrofların gelecek yıliardaki dalga dalga te sirlerini durdurmak güçtür. Cemiyetlerin temellerindeki mukavemete ve muvazenede kalabilmekteki istidada göre, bu akisler az veya çok sürerler. Katastroflardan bir kaç yılda silkinen mi'îet ler olduğu gibi, yüz yıl onlarm baskısında kalanlar da vardır. Ramadier, gaz ve elektrik srevlerinde neşrettiği beyannamede işçiye hitab ederek «Sizin makul insanlar olduğunuzu biliyorum. Vazifenizi yapınız. Cumhuriyet hükumeti de kendi vazifesin tarnamile yapacaktır.> demiştir. Gerçekten, Fransanuı tek dayanağı maku!lük olacaktu. Teker teker Fransızlarda fıtraten mevcud olan ferdi makullük bir araya kümelenen içtimaî zümrelerde de muhafaza edildigi takdirde, Fransanın geçirmekte olduğu nev'i şahsına mahsus bünye değişmesi, bazı kimyevî teamüllerde olduğu gibi infilâksız olarak için için zamanla tekemmül edebilecektir. Dr. Nuameddin Âli SAV Sav Macar Bolşevikleri Toplıyan: Hantdi Varoğlu Meraklı sahlfeler Garb Tarihinden Macaristanda bir takım bulanık siy.a I Rus Kızılhaçından da, icab ettiği kadar s! hldiselerin olup durduğu şu günler | para alacaktı. Kendi ifadesine göre, Madiktatörlüğüde, 19181919 yılları içinde Macaristanrn caristandaki proleterler basır.a püsküllü bir belâ gibi murallat nün devam ettiği 1018 kasım ayından olan Bela Kun faciasmı hatırlamak fay 1919 martına ksdar geçen müddet zarfında aldığı paranm yekunu on iki mildasiz olmaz. Ustura ile kazınmış, yusyuvarlak blr yon rubledir. Bela Kun, ilk zamanlar, pek mühim kafa, sivri uclu, kepçe kulaklar, iri, patlak gözler, pat bir burun, son dere bir başarı elde edemedi. Vörög Ujsag ce kalın dudaklar, kulaklara kadar yı (Kızıl Gazete) adile çıkardığı gazetenin değildir, rık bir ağız, çene yok f surat kertenkele «Burjuvaları öldürmek kâfi suratı. İşte Bela Kun bu. Budapeştede vücudlerini paramparça etmeli» nevbinlerce benzeri bulunan girgin, dü inden yazdığı yazılar, kendi halinde insanları korkutmaktan ziyade eğlendiri. zembaz bir yahudi. yordu. Rus ihfilâlinin mctodlarıru izah Geçen Büyük Harbden evvel, gazeteetmek için teTti'o ettiği son derece mahciliğe yeltenmiş, muhbir odalarmda dorem toplantılara, çoğu yahudi olmak ülaşıp durmuş, sade suya röportajlar yazzere, kız, erkek bir kaç üniversiteliden mıştı. Günün birinde, ortadan kaybolubaşka giden yoktu. Işçi sendikaları ise, verdi. Bir müddet sonra, Koloszvar kendisir.e açıktan açığa düşman gözile şehrinde tekrar mej'dana çıktı. Orada, bakıyorlardı. Hattâ, 6 oc?k 1919 patırbir işçi derneğinin kâtibi olmuştu. Derdısı, askerlerin bile kendisine yüz verken, kasadan para çaldığı anlaşıldı, bu mcdikîerini ispat etti. vazifeden uzaklaştırıldı. Tam muhakeme O gün, Bela Kun, işsizlerdert. terhis i görüleceği sırada harb baçladı, Bela Kun askere alındı, Karpatlara gönde edilmiş askerlefden, hapisane kaçakbrildi. 1916 senesinde esir düştü, Siber rından ve Rus esirlerinden mürekkeb Burgaz ve Kınahadalılann aya, Tomsk'taki toplama kampma sev takriben altı yüz kişilik bir giiruhun bir şikâyeti kedildi. Kampta rusça öğrendi, Kerens başında, bir kışlanin avlusıma girmiş, askerîere Sabahian saat 7.30 da Büyükadsdan kalki ihtilâlinden bir müddet sonra, ma merakla pencerelere üşüşen hud propagandacı Radek'le ahpab oldu, hitaben bir nutuk vermîğe kalkışmıştı .arak diger edalara uğrayan vapur çok küKoğuşların birindsn bir kurşun atıldı. ük olduğundan i!k islrele olan Bi'^ikaaada birlikte bir gazete çıkarmağa başladılar. io!maktad:r. Bundan sonra uğradığı Hey>Sosyalist Enternasyonal adile çıkardık. Bu kurşun bir işaret yerine geçti. As jeli, Burgaz ve Kuıalı adalarda yer bulmak lan bu haftalık macarca mecmua için kerlerle komüniîtler arasında şiddetli öyle dursun çok laman yolculardan bir kısbir çarpışma başladı. Belo Kun, o kı?la I vapura biie girememektedirler. Bu leno 20,000 ruble tahsisat ahyorlardı. yı brrakıp başka bir kışlaya gitti Fa ler yılUra nazaran daha kalabahk olaı> Bir müddet sonra, Alman orduları, kat bu ikinci teşebbüsü neticesinde, biğer adaiara da direkt bir va?ur tahsis edilesi Adaîar halkı tarafından Menmektedir. Rusyanın tâ içerilerine kadar girip Sov rincisinden daha maskara oldu. Askeryet hükumetini tehlikeli bir vaziyîte ler onu yakaladıkları gibi polis karaHalic Kulübünün kongresi . Haiic Gerclik Kulübünden: düşürür gibi oldukları zaman, Kun, koluna hapsettiler. Güç kurtuldu. Kulübümüzün senelik kongresî 20 haziran Rusyadaki esirlerle milletlerarası bir Macarlann başma belâ kesilen bu uma güiü akşamı saat Zl de Halicfeneri C tabur teşkili teklifinde bulunmüş, bu .P. salonunda yapılacağından bütün azai'.n işi başarmak için de 30,000 ruble para yahudi Sovyet propagandacısmm ilk rifleri rica olunur. almıştı. Topu topu otuz gönüllü topla büyük muvaffakıyeti, kışla hâdisesinden on beş gün sonra, Karpatlar civa'abildi, bunlardan yirmi ikisi, ücretleri Mevlidi Nebevî lan 150 rubleyi cebe atar atmaz taban rında, Salgotarian maden havzasmda ları kaldırdılar. Geri kalan sekiz askeri, olmıışiur. Verdiği nutuklarla eoşan işmerhurn AbdüîmuhSabık Iran Bela Kun peşine taktı, hududa doğru çile". üç gün devam eden bir ayaklan sin Elsadun Beyin mahdumu merbum yürüdü. Fakat üç gün gonra, gene Pet ma a, şehri baştanbaşa yağma ettiler. VASIF SADUN'un Bela Kun Budapeşteye döndü, peşisıra öîümünün ikinci senei devriyesine mussdif rograda dönmüş bulunuyordu. sürüklediği işsizler, ipten kazıktan kur 18 haziran 947 yarmki çarşamba gunü c|;e Bela Kun, Petrogradda, Lenin'in ya tulmuşlar güruhunu, iki burjuva gaze namazını müteakıb Kadıkö>3nde O<imapağa kın adamlarmdan biri olmakta gecik tenin idarehanesine saldırttı, Orada da camiinde ruhuna Mevlidi Şerif okunacağmmedl. 1918 senesi, Moskovada, harb e tam bir muvaffakıyet kazandüar. Mat tlan merhumu seven ve tar.ıyanlarla ihvanı sirlerl kongresini teşkil etti, masraf baa makinelerinin hepsi parça parça dinin teşrifleri ıica oltmur. karşılığı olarak 46,000 ruble para ko oldu. du. Binlerce işsizden mürekkec aiFyiar, pardı. Fakat, vaktile Macaristanda olHükumet, bütün bu kargaşahklar ihtilâl marşları söyliyerek carfdtieröe duğu gibi, burada da hesabını yüziuıün karşısmda âciz kahyordu. Kont Karol dolaşmağa başlamıştı. Sokskiardr». uam aklle veremediği için, celse ortasmda, yi hükumeti, memlekette asayişin mu vaylarda, açıktan açığa komünist bearkadaşları, curatına karşı dolandırıci hafazası işini işgal kumandacına bıra yannameleri dağıtılıyordu. Stiîün bi'.n. diye haykırmışlardı. kıyor, o da, Bela Kun tevkif edüne larm fevkinde bir hâdise dahs clmuş, Bu kongrede, tahrikçiler yetiştirmek dikçe asayişi iadeye imkân oJmadığını hükumet, Bela Kun'un tevkiMrü proüzere blr kurs açılması kararlaştırıldı. söylüyordu. Nihayet, gene bir gazete testo edercesine, ihtilâl aleyhtarı diye Bu kurs dört hafta sürecekti. Kursa idarehanesine tecavüz edildigi sırp.<5a, tanınmiş ne kadar insan varsa hopsidevam edenler 50 ruble ücret alacaklar, bizzat devlet reisinin emrile Bela Kun nin evinde araştırmaîar yapıİTafını üstelik yiyip içeceklerdi. Lenin'in çok tevkif olundu. O gün sekiz polis memu emretmiş, bu arada bir generali ve bir •hemmiyet verdiği bu kurstan çıkan ru vurulup ölmüş, bir kaç memar da piskoposu tevkif ettirip hapse attırrmşarla bir Macar grupu, bir Rumen gru yaralanmıştı. Bela Kun, bu işte kendi ü. ıu, bir Fransız, bir Çek, bir Alman, bir sinin hiç suçu olmadığını iddia ettiyse Bela Kun'la arkadaşlarınm, hapifaFin grupu teşkil edildi. Bela Kun, bu de dinleyen olmadl, yakapaça hapse tı neden iktidar mevkiine geçmo'.eri. devgruplann her birine 60,000 ruble tah kıldı. Hattâ o gün, ölen arkadaşlarmın let reisinin çalışma odasma bitişik oâasisat veriyordu. Aynı zamanda, yabancı intikamını almak istiyen polis memur da çiziküriliveren bir beyannan",e Ue komünist kıtaları federasyonile meşgul larından öyle dayak yemişti ki, hasta kolayca oldu. Muvakkat Mscar cumb ır luyordu. Reisi bulunduğu bu federas neye kaldırılmasma lüzum görüldü. reisi, imzalacığı bu bey?nnamede «Ci•onun vazifesi, asker devşirmekti. proleterlerine müracaat ederek Lâkin, Karolyi'nin sosyalist kabine han Bela Kun'un, bu işlerdeki muvaffa sile başlayan, kabineye dahil yahudi yardım ve adalet istediğini» söyîüyor, kıyeti, pek cılız olan hitabet kudretin nazırlarla mensub oldukları muhitlerin iktidarı Macar milleti proletarvasma den ziyade, çaresiz kalmış insanlann, faaliyetile desteklenerek devam eden bıraktığmı üâve ediyordu. içinde yüzdükleri sefaletten kurtulup Bela Kun'un, aşağı tabaka üzerindeki Bela Kun'la arkadaşlarmın kurdukjiraz daha rahat yaşamak arzusundan mütemadi telkinlerile körüklenen bol]ları kabine yirmi altı kişilikti Bunlarm ileri geliyordu. Yalnız, muhakkak olan şevikük hareketi, artık önüne şeçilemi on sekizi yahudi idi. bir şey var ki, o da, Macar esirlerinin, Şimdi, Arpad'larm, Saint Etiennelebir hızla yayılıvordu. Hapse atıkızılorduya katılmak hususunda, bütün Kun ve arkadaşları, biri Har rin, Anjan'ların, Hunyad'larin ve Habsöteki esirlerden daha teşne davranmış j b i y e N a z ! r l > o t e ^ Maarif Nazırı olan bıırg'ların yerine, Macaristanda, bîr olduklarıdır. Hattâ, bir çok hallerde, iki bo!şevik nazırın, Guillaum Böhns'le Israiloğlu hükümdar olmuşt" Macar bolşeviklerinin Sovyet rejimini Sigismond Kunfi'nin delâletile, orada, kurtardıkları vakidir. mahbus değil, efendi hayatı yaşadılar. Karolyi'nin, «osyalistlerin başına ge Bu iki nazır, hapisane müdürlüğüne çip iktidar mevkiine yükselmesile biten derhal kendi adamlarından birini ge10 kuruştur ihtilâlden bir kaç hafta sonra, Beia tirmişlerdi. Bs!a Kun, ihtilâl hazırhkHarit y Kun, doktorlardan ve hastabakıcılarda.n larını, şimdi oturduğu verden, daha ra | A b o n e b e r a i t l ictn i çır) için mürekkeb bir heyetin başında, binbaşı hat, (i(Xl Kt. hem de hükumetin muz^heretüe Eir aylık 300 Kr. 1600 • 800 , Sebestyen takma adile Budapeş+ove idare ediyordu. Peşte civanndaki fabri Üc aylıfc 2300 • 1500 » dönmüştü. Rusyadan yola çıkarken, Ma. kaların işçileri Sovyet teşkilâtı kuru Altı aylık vUtP • Serıelik 2800 . caristanda komünist tahrikâtına baş'a yor, kışlalarda yapılan propasandalar D I K K A T ması için 300.000 ruble para, neticesinHe, sokaklarda kızü kcrdelâlas Gazetemize gönderilen evraJB v«? yazılsı verilmişti. Thtiyacı oldukça, Viyanadaki takuımış askerlerin do!a$tıfı görülüyoıne;rediisirt eiilmesin iade olunrnaz. Irkaç gün önce, bu sütunda, dip balıkcılıeı hakkında es. fe?^ ki Bahriye Müsteşan Hüsameddin Ülselin blr mektubunu neşrctmiştim. Bu yazıya İstanbu) Bahkçılar Cemiyetinden bir cevab verileceğice emindim. Nitekim öyle oldu. Cemiyet reisi Yusuf Yararın imzasile aşağıdaki yazıyı aldım. Bunu da aynen ne$re«iiyo. rum: «12 haziran 947 tarihli Cumhuriyet gazetesinin Nalına Mıhına sütununda dip balıkçılığma dair eski Bahriye Müsteşan saym Hüsameddin Ulselin. mektubu neşredilmiştir. Kendi kanaatiniz olmıyan bu mektub mündericatında cemiyetimizin de adı, bahis konusu olduğundan bu husustaki görüşlerimizi arzetmeyi münasib gördük. Mektubda denizcilikle balıkçılık birbirine karıştırılmış olduğundan mevzu dağıtdmıştır. Her balıkçı denizci olabilir ise de; her der.izcinin balıkçı olmasma imkân olamaz. Çünkü, balıkçıhk da kendi hususiyetlerine göre btr meslek ve ihtiîas işi olduğu gibi, her memleket balıkçılığının da coğrafî durumuna göre bir hususiyeti vardır. Hicbir zaman açık denizlere bakan memleketlerle Marmara ve Boğazlardaki bahkçılık mukayese edilemez. Cemiyetimiz, esas itibarile sürütme ağ ve av şekiine muarız değildir. Ancak, bu sğlann çahştığı mmtakalar hakkmda itiraz edilmektedir. Çünkü, herkesçe bilindiei ve vsktile bir çok tecrübelerla de sabit olduğu gibi: Boğazlar. mevsimerinde sularımıza hicret eden geçici balıklarm girip çıkma kapıları, ve Marmara denizi ise, bu bahkların kışlak ve yumurtlama ve çeşidleri yüzleri aşan yerli balıklarımızın da daimî yatak ve yumurtlama yerleridir. içinde bahk bulunan bir bahçe havuzunun, zaman zaman dibi karıştırılarak balıkların yuvaları imha edildigi gibi, memleketimizin bir havuzu olan Marmara denizinde ve kıyı sularımızda ba. ık yatak ve yuvalarmm taranarak en ufaktan en büyüğüne kadarını torbasına almak suretile yataklan tehrib ve yavruları imha etrr.esi kadar tabiî bir şey olamaz. Fransada intişar eden «La Pöche Maritime» balıkçı mecmuasmın 828 saı ve mart 947 tarihli nüshasmda sürüte usulünün zararlı olduğuna dair bir •azı da vardır. Sayın Bay Hüsamedclin oradan da tetkik edebilir. Binaenaleyh, sürütme usulile bahk avcılığmuı, Zabıtai Saydiye Nizamnamesindeki sarahat dairesinde Boğazlar e Marmara denizi haricinde ve kıyı ularımızdan üç mil aç.kta yapılmasının memleket balıkçıhğı menfaatine daha ygun olduğu kanaatimizi ve icab ettiji takdirde, daha fazla izahat vereblleleğimizi arreder, bu vesile ile saygılarımızı sunarız.> Ev\elce de söylediğim gihi balıkçıhk. tan anlamam. Sadece bahkçJığuı memeketin en münira tabii ser\etlerinden oldu|unu ve bundan faydolanm»mıı lâzım geldiğini bilirim, Anlamad'ıım bir konu etrafındaki münakasaya a karışmak akîımdan geçmez. Diğer araftan bcn şu kanaatteyim ki bu müim mesele iki tarafın gazete sütunla. ında yazacakları ya7i!arla da halledi. mcz. Dip veyahud sürütme baîıkrılıJın zararlı olup olmadığına ancak Mr mî heyet. esaslı tetkiklerden sonra, karar verebilir. Boyle bir tetkik yaptır. mak da salâhiyetli makamiara tevetrüh eder. CUNBURheT