Katalog

c FOTOGRAFLA ATATÜRK Mevcudu çok azalan bu kıymetli eserin \ Fiah 125 Kuruştur. Matbaası ümuml Satı? Yeri: CUMHURİYET 24 üncü yı! Sayı: 8328 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul No. 246 Telefonlar: ümuml SantraJ Numaraa: 24298. Yaa İçleri: 24299. Matbaa: 24290. r TA\RI (Ömer Rıza Doğrulun t e t f H ^ E e tefsiri) Birinci ciidı çıktı. Bir fcçuk^py sonra tamamlanıyor. (17,5) liramB^Kİnci cildi parasız verilec KURUCUSU: YUNUS NADÎ Salı 21 Ekim 1947 AHMED HAUDJHPABEVİ Yeni tttzük ve programı begenmiyen C.H.P. liler Prograimn devletçiliğe aid maddesinin de şiddetli tartışmalara yol acacağı anlaşılıyor Receb Pekerin Kurultayda bilhassa Genel Başkanlığa aid hükümlere itiraz edeceği tahmin olunuyor HalFPartisi programındaki w« • umhurijet Halk Partisi. kasıın ayı ortalarmda toplanacak olan Kurultayına verec*ği yenî progranıını neşretti. Buna program değil; progTatn tasarısı demek daha doğru olur; çünkü Kurultayda müzakere edildikten ve şüphesiz ban tadillere uğnyarak kabul olunduktan sonra. partinin programı olacaktır. Bu program tasarısının vaktinden evvel neşri bile, Cumhuriyet Halk Parti sînde, artık eski tek parti zihniyetmin ortadan kaiktığım gösterir. Tartbikatta tek parti, yukandan aşağıya d«ğru, şeften ilham alan bir partidir ve şefin yakın arkadaşlarile beraber hazırladığı program, ya hiç tadilsiz, yahnd da p«k ehemmiyetsiz tadillerle kabul ohuıur. Hele münakaşa edilsin dîye önceden efkân umııraiyeye arzolunmaz. Bu noktaya işaret ettikten sonra, yeni program tasarısının, demokratik inkijaflar bakımından, eskisinden çok ileri olduğunu kabul etmek lânmdır. Gerçi »ayın Fuad Koprülü, bu baknndan programı beğenmiyorsa da, ne Demokral Partinin, ne de Cumhuriyet Halk Partisinin, birbirinin programlannı >üzde yüz beğenmelerine zaten bnkân yoktur. Çünkü o zaman iki parti kalmaz. Halk Partisi" ileri çeîenlerinden birine Demokrat Partinin progranu hakkındaki fikrini sorunuz. O da, bunda bin bir kusur bulacaktır. Nitekim şündiye kadar bu gibi tenkidlere şahid olduk. Muhalif partinin esaslı bir programı bile yoktur; program diye neşredilen şey, Cumhuriyet Halk Partisi programının asaği yukan bir kopyasıdır, diyenler oldu. Nitekim, Fuad Köprülü de, iktidar partisinin yeni program tasansı haklond» aynı şeyleri söylüyor; bizim progranıımızdan ve Hürrivet Misakımızdan ilbam alarak japmıslar ama bizimki kadar sarib değil, müphem diyor. Hakikat şudur ki bu güneşin altındaki dünyada, yeni hiçbir sey yoktur. İki parti de birbirinin programından bir şeyler almışlardır; yalnız birbirlerinden değil; büyük demokrasi memleketlerinin muhtelif partilerinin programlarını tetkik ederek onlardan beğcndikleri ve henimsedikleri fikirleri almak suretiîe kendi programlannı vücude getirmişlerdir. Her iki partinin programlannda yer alan devletçilik veya mutedil devletçilik dediğimiz şey, Avrııpa sosyalist partilerinin programlarından almmıs fikirlerin su veya bu tarzda tadil edilmişi değil midir? Ne Cumhnriyet Halk Partisinin, ne de Dcmokrat Partinin programları gbkten üımiş dcğildir. Her iki parti de başka memleketlerin partilerinden olduğu gibi birbirlerinden de ilham almıslardîr ve böyle oltnası da tabiidir; meğer ki bu partiler, bbtbirlerine tamamile nd ve muhalif doktrinleri kabul cdeler. Bu noktaya da böjlece isaret ettikten sonra. iktidar partisinin programmda. Demokrat Partinin istediği şekilde bazı değişiklikler yapıldığı grize çarpıyor ki bunların en basmda, parti genel baskanının, cumhur başkanı seçilerek devlet reisi olunca, partinin fiili idaresini genel baskan vekiline bırakması gelir. Bu suretle devlet reisi olan parti baskanı artık kendi partisinin işlerile alâkadar olmıyacak ve memleketteki partilere karsı tarafsız bir duruma girmiş buhınacaktır. Bugtin, bir müddettenberi fiilî surette mevcud olan bu vaziyet, yakında Halk Partisinin yeni programına Ja girmis bulunacaktır. Halk Partisi. bu bahiste, hattâ daha fleri gîimiştir. Parti genel başkanı, hükunıet reisi yani basbakan olduğu takdirde de. parti baskanlığından aynlarak parti işlerini genel başkan vekiline bırakacaktır. Bu tadilin kabulü halinde, iktidarda kaldıkça filiyat ve tatbikatta Cumhuriyet Halk Partisi, daima bir gene) baskan vekili tarafından idare edilecek demektir. Çünkü bir partinin cn kuvvetli şahsij etleridir ki devlet ve\a hiıkumet reisi olurlar. Bunun faydalı olup olmsdığını zaman gösterecektir. Kurultay toplantısına aid işleri tertib için bir komisyon kuruldu Ankara 20 (Telefonla) C. H. P. Kurultaymın toplanma günü gelmeite olduğundan, C. H. P Genel Merkezinde hummah bir faaliyet göze çarpmaktadır. Parti genel idare kurulu heraen hergün toplanmaktadır. Kurultayın toplanüsına aid işleri tertib ve tanzim etmek ve bu yoldaki hazırlıklarla meşgul olmft üzere Bingöl milletvekili TaKsin Banguoğlu, Erzumm milletvekili Cevad Dursunoğlu ve Yozgad milletvekili Ziya Arkanttan müteşekkil bir C. H. P. nin Kunıltay hazırlıklarile meşgul komisyon kurulmuştur. olacak komisyona seçtiği üyelerden Kurultayda tüzük ve proTahsin Benguoğlu Cevad Dursunoğlu gram, hesab ve dılekler içın üç komisyon kurulacağı malum cağı şüphesizdir. Parti çevrelerinde tahmin edildiğine <Jur. En mühim ve hararetli mıi zakerelerin tüzük ve program tasa göre eski Basbakan Receb Peker de rılan üzerüıde yapılacağı çimdiden bilhassa 24 üncü madde dolayısile söz muhakkak sayılmaktadjr. Tüzükte, ü fclarak, göriişünü mıidafaa edecektdr. zerlerinde hararetli görümıeler olacak Madde şudur; «addESİer «rasında Geaeî Bâşkanr, da btlhassa thsa g Arkcusı Sa. 3. Sü. 6 da başkanlığa dair hüJrumlerin de buluna Rusyanın kıskırttığı Kürdler Birleşmiş* Milletler Genel Kurulona yollanan mektub Türkiye, tran ve Irak şikâyet edildi Londra 20 (AP.) Tass Ajansınm bugün NewYorktan verdıği bir habere göre, Kürt Demokrat Partisi temsilcisi Mohammed Hilmi Bey, Bırleşmi$ Milletler Genel Kuruluna bir mektub gondererek, «Türkiye, Iran ve Irak araâyaşaroak^a olan 9 milyon Kürdün Arkan Sa. i. Sü. 1 de Fransada yapılan seçimi De Gaulle partisi kazandı Fraosadan dün gelen resim: Taşıt işlorinin grevi yüzünden sokaklarda bekleşen halk Mücadele komünistler ile komünıst düşmanları arasında cereyan etti, komünistler ikinci geliyorîar Bu netice ozerine Fransada gazeteler genel tazelenmesini istemeye başladılar seçinin Paris 20 (AP.) ^ Fransada dün yapılan belediye seçimlerınde, şimdiye kadar alınan neticelere göre, G«neral De Gaulle'ün Frapsi2 Halk Partisi başt» gelmrfrtedir. Son ralsamlar çu şekilde tesbit edilmi»tir: De Gaulle partisi: % 40; komünistlerf % 28; sosyalistler: "e 19,5 halkçı cum«ı huriyetçiler; % 9; diğer partiler % 2.7.J Bu rakamîara göre, komünistler ge* çen kış yapılan genel seçhnlerdeki va^ jdyetlerini muhafaza etmektedirlerî'| Arl<as\ Sa. 3. Sü. 2 de Orta Anadoluya dun kar yağdı Ânkarada ve diğer bazı şehirlerde dün sabah başlıyan kar akşama kadar fasılasız devam etti Kışııı bukadar erken gelîsi karşısında Meteoroloji U. Nüdürlüğü de hayret içinde Ankara 20 (Telefonla) Bırdenbire soğuyan havadan sonra, bu sabah Ankaraya kar yağmağa başlamış ve kar hemen hemen fa^ılasız devam etmiştir. Kışın habercisi olan Elmadağı sırtları, esasen sabahtan karla örtülüydü. Nor. mal olarak Ânkarada karın asgarî bir buçuk ay sonra yağması icab ederken, karakışın birdenbire bastırması, şehirlileri adeta şaşırtmıştır Bizzat Meteoroloji Umum müdurü Tevfik Goymenden aldığımız malumat, karın da mevsimini şaşırmış olduğunu göstermektedir. Dün gece Boîuya düşen karla AnSa. 4. Sü~ 7 de «Aksu» nun Galata nhtımında alınmıs bir resmi Aksu vapurunda beş şübheli kolera vakası 10000 kelimeSik yeni demeci Yunanistandaki Amerikan ve îngiliz kuvvetlerinin çekilmelerini istedi nın Mareşal D P. Alentdar ve Bcşiktaş merkeziermde Demokratlar, kimsesiz ve aylak çocuklar meselesi üzerinde ısrarla durarak eski darüleytamların ihyasını istediler Dün limanımıza gelen gemi Kavakta karantinaya alındı barsaklarında mikrob bulunan gemi mürettebatmdan beş kişi tecrid edildiler Bakanlar Komitesine baskanhk eden Faik Ahmed Barutçn Pahalılıkla mücadele Bakanlar Komitesi her gün toplanıyor Et ihracı işinde kat'î karar henüz verilmedi Ankara 20 (Telefonla) Hayat pahahlığı ıle mücadele tedbirleri araştırılmak üzere kurulan Bakanlar Komitesi saat 17 de, Basbakan yardımcısı Faik Ahmed Barutçunun ba^kanlığında toplanmıştır. Komitenin yarm da toplanacağı ve bu toplantılara bir müddet hemen hergun devam edı'eeeğı anlaşılıyor. Haber verildığine göre Bakanlar Komtesi son toplantılarında bir takım Mareşal dün konuşurken gıda maddelerinın ihracı yolunda, TicaMareşal Fevzi Çakmak dün saat 16 bit ederelc kendılerile hasbıhalde bu ret Bakanhğı ve hükumet nezdmde yapılan teşebbüsler ve muracaatlerle de, da Demokrat ParÜ Alemdar bucağını lunmuştur. CUMHtTRİYET 4yaxet ebmş, burada toplanan De I Bir saat süren bu ziyaret sırasmda raeşgul olmuştur. Arkan Sa, 3. SU 4 U mokratlarıa şikâyet ve dileklerini tes1 Arkan Sa. 3 Sü. 5 de Arkası Sa. 4, Sü. 6 da Doğu Akdeniz seferini yapan Devlet Denizyollarının Aksu vapuru koleralı Mısır limarüarma uğradığından yolcularla gemi zabıtan ve tayfalannın mevaddı gaitaları gemi doktoru tarafından muayene edilmiş, gemi tayfaîarmdan beş kişirdn mevaddı gaitası şüpheli görüldüğünden gemi doktorumm ve Izmir sahil sıhhiyesinin iş'an üzerine vapur doğruca limanımıza gelerek Kavaktaki sahil sıhhiye tahaffuzhanesi önüne sevkedilmiştir. Bu şüpheli vak'alar üzerine hudud sıhhiye baktriyoloğu Arif ile Sahıl Sıhhiye Idaresinden bir doktor ve müteakıben Sağlık Bakanlığmın emri üzerine Istanbul Sağlık Müdürlüğünden ilgili hekimler Kavağa giderek duru mu tetkik etmişlerdir. Ayni zamanda Istanbul Sağîık Müdürii Faik Yargıoı Beyoğlunda, Ozgür barmın kapısı öda Kavağa giderek alınan tedbirleri ye nünde ölumle bıten esrarlı bir hâdise olduğunu ve bu hâdise yüzünden Galatasaray birinci takımı futbolcularmdan Reha Ekenin nezaret altma almdığını dün yazmıştık. San Antonio (Texas) 20 (Hususî) Rehanın anlattıklan Türkiye Genelkurmay Başkanı OrgeRehanın anlattığına göre hâdise şöyneral Salih Omurtak ve Türk askerî le olmuştur: heyetine dahil 12 üye pazar gününü Cumartesi ak=amı, Beyoğlunda IstikSan Antonıo'da geçirmişlerdir. lâl caddesindeki Galatasaraylılar CemiHeyet bugun El Paso'daki Brigga yetmde oturan futbolcu Reha, Ozgür barın kapısında bir gürültü işiterek dıField'e hareket edeoektir. NewYork 20 (Hususî) Texas'ta şarı fırlamıştır. Reha, sokakta arkadaşı Adnan ile ki El Paso'dan bildiriîiyor; El Paso şehrinin yakınlarında bulunan Briggs Beşiktaşta, Valideçeşmesınde Armağan Field'i ziyaret etmek üzere gelen Tür sokağında 19 numaraJı evde oturan Sakiye Genelkurmay Başkanı Orgeneral dınin kavga ettıklerini görmüştür. SaSalih Omurtakla maiyetinde bulunan dinin yanında, Rehanın Tarlabaşında Turk askerî heyeti, on yedi pâre top Kırlangıç sokağında Kırıl apartımanında ' endahtile selânlanmıştır Türk heyeti oturan metresı Leylâ, Adnanın yanında San Antonio sahasında üç gün devam ds başka bir kadın vardır. eden teftişlerinden sonra buraya uçakGenc futbolcu, Adnan ile Sadinin ala gelmiştir. Arfcwt Sa. 2, Su. 1 d* Flushing Meadows 20 (AJ.) Bir« leşmiş Milletler Genel Kurulunun bugunkü toplantısında soz alan Sovyet Dı^ İşleri Bakan muavini Andreı Vişinşki, Iügiltere ile Birleşik Amerıkanın, Yunanistan meselesinin hakıkî veçhesinl tağyır için ellerinden gelen gayreti sarkttıklerini ve konuya tanıamıle değişik bir tarzda Birleşmiş Mılletlere aksettirdıklerini ileri sürmüştur. 10.000 kelimelıi d«meci sırasmda batl devletlerine karşı hucumlarmı yenilejen Rus başdelegesi, İngiliz ve Ameririnde görmüştür. Mevaddı gaitalarında kan askeri personelinin derhal Yınamikrob gorülenler şunlardır: nistanı terketmeleri için genel kurulun 1 Uçüncü Itaptan Adnan, harekete geçmesmi istemiştir. Sa 3 Sü. 5 de Arhas\ Sa 3 Sü 3 te Futbolcu Reha dün mahkemede tevkig edildi «Özgür Bar>> ın kapısında geçen ve ölümle biten hâdisenin yeni öğrenilen tafsiiâtı^ Salih Omurtak Reha Eken