Katalog

CUMHURÎYET 2» Öeak 194? ÜNÜN MEVZULARI Balkan Türkleri Ne Halde? Tekelin dış satışları Bu satışlar tam ticah bir zilıniyetle idare edildiği takdirde memlekete milyotılarca liralık döviz girecektir Yazan: Abidin Dav'er Yıllarca evvel, Tekel Idaresi, Muırda dilmek üzere olması, ilerisi için, çok iyi eigara ve rakı satmağa teşebbüs etmiş bir alâmettir. İngilizlerin, eskiden Türk ti. Bu teşebbüs önce ümidli bir hava tütünü içtiklerini daha 1911 de Londraya 5'arattı, fakat sonra, bilmem nede.T, bu ilk gidişmde görmüştüm. Fakat Birinci *.şten vazgeçildi. O zaman Mısır Haricî Dünya Hafbinde, İngilizler, Amerikan Matbuat Müdürü olan zat, kendUini tütünü içmeğe alıştılar. Bu alışkanljk eiyaret ettiğim zaman, cebinden bir pa onlara, harbden sonra da Türk tütünüfct't Türk sigarası çıkararak; aü unutturdu. Ben aslen Türküm; bu sigaralan . * * * Jşrken benim <îe manevî vatantm olan Tekel İdaresindeki mütehassislar, elTürkiyenin havasını teneffüs ettiğirai bette benden iyi bilirler ki bütün bu eanıyorum, demişti. Tekel mamullerine esaslı bir rağbet Bol reklâm yapılsa ve tam bir ticaret kazandırmarun çaresi, ecnebi memletnüesseeesi giH, ticarî tedbirîer alın, ketler halkını, hiç olmazsa halkın bir kis Faydı, daha o zaman, yani 1930 31 de mmı bunlara alışürmakür. Bir kere bu ,Türk sigaralan ve rakısı ile nefis lialışkanlık temin edildi mi, ondan ötesi körleri Mısırda, büyük rağbet görürdü. kolaydır. Bir müddettenberi gazetelerde, TeAlişkanlık ise nefaset ve reklâm ile kel İdaresinin, ihracat yapüğını okuyorum. Idarenin, bu işi ciddî ve elde edilir. Batı memlektetlerinde ve esash surette d e aldığı takdirde mu bilhassa Amerikada raklâm için sarfevaffak: olacağmc hiç süphe etmediğim dilen milyonlar şaşılacak kadar büyükiçin Genel Müdürlüğe müracaat ederek tür. AmerikalılariTi çok sevdikleri ve İhracat işleri hakkında malumat iste su gibi Içtikleri KokaKola denilen blr dim. «Diş satışlan vie hariut teşkilât çeşid gazoz halk arasında pek büyük ^hakkında not» başlığile verilen bu ma bir rağbet görmüş olmasma rağmen, KokaKola âmillerl, rekllmı eksiltmelumatı af&ğıda okuyacaksınız. miş, bilâlds arttırmışlardır. Gazetelerde, *** dergilerde, şehirlerde, hattâ kırlarda «Geçen 1946 yılı zarfmda Tekel ma KokaKola ilântarmdan geçilmez. Bu mulâtının haricî satışlarında, evvelki Uânlar, restm sanatr ve baskı kıymeti eenelere nisbetle mühim inkisaflar bakımından pek güzel, pek cazib eserBağlanmıştır. Mamulâtımızdan bilhassa lerdir. Bu reklâm kuvvetile KokaKoeigara ve şarablarımız dış piyasalarda la âmillerinin büyük servetler kazanbeğenilmeictedir. nuş olduklannt Atlanta şehrlnl gezerMalum olduğu fizere, bir buçtrk sene ken görmüştüm. Bu çehrin civarındaki evvel Bağdadda bir «ube tesis ettik. sayfiyelerde en güzel, en muhtejem < 3 L Burada sigaralarımız, bira, kanyak gibi köskler, hep KokaKola'cıların maîı 1 BİkoIlfl içkilerüniz revaç bulmuş ve her Reklâmın bu büyuk tesiri malum ve eaman aranan maddeler haline gelmiş mücerreb olduğuna göre, Tekel Idaresi tir. de, yeni açılan piyasalarda, reklâma Kıbnsta kurulan satış acentalığı da fazla ehemmiyet vertnell, bu ls içtn pafaydalt neticeler verndş, aigara ve bira ra harcamaktan kaçmmamabdır. Dk larcmız, şimdiye kadar işlenmemi» olan yıüarda, satıştan elde edilen bütün kabu piyasada, tutunmağa baslamıştır. zanc, tamamüe reklâma sarfedilse dahl, îsviçneye harman halinde tütün sev buna acımamak gerektir. Çünkü gelekederek acentamız vasıtasile mahallen cek yülarda bu maddeler, o piyasalarda Imalât yapmaktayız. Firma, geçen yıl iyioe tutulduktan ve lstihlâk arttıktan earfında 30,000 kilo harmanlanmış tü sonra, reklâma harcanan paralar, fazlatün mübayaa etmiş ve yeniden imzala sile çıkanlmıs olur. Meaelâ, tngiüzler, nan mukavelenamede acenta bu mik Türk tütünü ve sigarası içmege aüştıktarı, içmde bulunduğumuz yil zarfında lan takdirde, şimdi alınan 12 milyon 50,000 ve müteakıb senekrde de 75,000 paketlik siparişin çok geçmeden 120 ve 100,000 kiioya çıkarmağı taahhüd milyon pakete çıkacağma çüphe etmeetmiştir. melldir. Komşu memleketlerin çoğu, W Goçen yil zarhnda bu üç memlekete zim tütünlerimize ve lçkflerimize muhyapılan «atışların miktan 139,000 litre tacdular. Oralarda bu nefasette tütün, nlkollü içki, 73,000 kilo sigara, 30,000 şarab v« llkör istihsal edilemeı. Bir küo harmanlanmış tütün ve 2,500,000 yemiş cenneti olan vatanımızm çflck ve ahududu, vişne ve kayısı likörlerinin kutu kibrittir. Bundan başka, Danlmarkaya gene eşi, ko»şu memleketlerde değil, dünyageçen yil zarhnda 322,000 litresi şarab nın hiç blr yerlnde yoktur. olmak üzere 353,000 litre alkollü içki v« Şarablanmız da, blr kaç defa bahsetbir miktar sigara, Belçikaya 60,000 litre tiğim gibi, gittikçe artan bir nefasete alkol ve içki, Filistin, İsveç ve Amerierişmektedir. 1945 te Tekel Idaresi takaya sigara ve harmanlanmış tütün sarahndan neşredilen bir broşürde katılmış, Almanya ve Avusturyaya transit lite ve sofra şarabı olarak 48 cins şasuretile biner miktar ihracat yapümasj rab vardır. Bunlar, üzümün vatanı olan temin edilmiştir. azia yurdumuzun 26 yerinde açılmı? Tuz satışlarında da inHsaf g3rülmüs, fabrikalann v» 6rnek şarabevlerinin Unrra'ya ve Yugoslavyaya yapılan sev mahsulleridir. Gene ayni llstede 8 6rnek kiyat 60,000 tonu geçmiştir. sarabevi daha açılacağı yazıhdır. Eğer İngjlterenin istediği 12,000,000 paket bunlar da açılmıjsa 34 bölged» yalnız sigara için hazırlanan nümuneler ve Tekel tdaresi tarafmdan »arab Istihsal yapılan teklif rakib memleketlerinkina ediliyor, demekür. Bunlann bir kısmı nazaran daha cazip görülerek Ingilte matlub neticeyi vermese dahl, kalanı reden bu miktar «igaramn siparişi alın kâfidir ve ayrıca bir çok hususf «arab mıştır. Sigaralar halen îstanbul tütün âmilleri de çalışmaktadır. Bunlarm fabrikasında imal edilroektedîr. hepsi, Tekel »arablan kadar nefls ça1946 yilı zarfında haricî satışlarnnıan rab imal etmemekLe beraber, bazılan tutan 2,000,000 liraya yakındır. Önü jimdiden ecnebiler «rasmda da büyük raüzdeki yillar zarfında bu miktarın çok şöhret ve rağbet kazanmışlardır. Şaüstüne çıkmak için çalışmalar yapıl rabcıhğın istikbali çok açıktır ve memmaktadır. Bilhassa, harb yıllan zarfın lekete milyonlarca liralık döviz temin da malzemesizlik yüzünden bozulan edebilir. Bverir ki bunları bütün dünambalajlarımızın süratl* ıslahına, ma yaya tanıtmak Imkânuıı bulalım. hallî zevklere inbbak için mamulâtıHarb içinde, 1942 yıh aonlarında, tft mızın içim ve bukesinoV aranılan vaburnumuzun dibindekl Halebe kadar pıfların teminine çahşılmaktadır. bütün Orta Şarkta teneke kutular içinHaric piyasalar • durumunu yakmdan de Amerikan birası satıldığmı görmüşve mahallinde tetkik edebilmek maksa tüm Yeni bira fabrikalarımız bir an dile muhtelif memleketlere yetkili me önce kurulursa, elbette bira ihracatunızı mur gönderilmesi kararlaştırılmıştır. Bu da pek çok arttırmak kabU olur. elemanlarımız mahallî usullere ve tiMeselenin ruhu, Tekel îdaresinin dış carî icablara göre hareket ederek dış sabşlar işini de memleket Içi satı?lan pazarlara yapacağımız satışlann vüs'at kadar Snemle, fakat tam ticarl bir rihve istikametini tesbit edecek kararların niyetle ele almasmda ve idare etmesinaLmmasmı ve sürümün artması için ge dedir. Şimdilik bu işe, ümld verid bir reken tedbirlere vaktinde tevessül e şekilde başlanmıştır. Temennimiz, bu dümesini sağlamış olacaklardır.> yolda daha büyük ve daha verimli *** hamlelerle çahşılmasından ibarettir. Göriilüyor ki Tekel îdaresi 1946 yı Böyle yapıldığı takdirde, önümüzdeM lında, harice, sigara, harraanlanmış tü yillar içinde Tekel İdaresi dış satışlantün, bira, kanyak, şarab, likor, kibrit ve nın da iç satışlan kadar yüksek hıtartuz satmışür. Dışarıya eskidenberi har lara varacağma ve memlekete milyontnanlanmiş tütün ve tuz satıldığı için larca döviz gireceğine şüphe yoktur. öteki maddelerin yeni yeni fiıracma ABİDİN DAVER •başlanraıştır. Bu m*ddeleri ihrac ettiğimiz memleketler de Irak, Kıbns, FîFrannzca ve stenografi dersleri listin, Yugoslavya, Isviçre, Danimarka, Emiuönü Halkevlnden: Eeloika, İsveç, İngiltere ve Birleşik AEvlmlzde fransızoa derslerlle stenografi msrikadır. İşgal altında bulunan Almanyaya ve Avusturyaya da bir mik ve küçOi esnafa ticaret blJglsl kurslanna 1 «ubat 947 tarihlnde bajlanacagmdan tar ihrac?.t y?pılmıştır. Bilhassa tngil kaydolmak lsttyenlerln btrer fotogjaıla tereye 12 milyon paket sigara ihrac e Halkevı türosima müracaatlerl Et karabcrsası önleniyor Toptancılar karaborsa fiatına mal almıyan kasablara et vermek istemediler, fakat belediye işe müdahale etti Dün, Mezbahada 700 ü kuzu, 700 ü ks raman ve üst tarafı keçi olmak üzere 2500 küçük baş fcayvanla 300 büyük baş hayvan kesilmiştir. Küçük baş hayvan adedi her ne kadar az ise de büyük baş hayvanlar besli olduğundan ihti yacı karşılamıştır. Yalnır etraftan gelmiş kasabhk hayvan miktan pek azalmıştır. Bu münasebetle bir kaç gün zarfında sıkmtı çekilmesi muhtemeldir. Yunanistana ihraç lisansı verümesi bunda fimü olmuftur. Belediye, perakendeci kasablara müracaat ederek toptancılardan karaborsa fiatına et olmamalarmı istemiçtL Bu dileğe riayet eden 25 kadar perakendeci kasaba dün karaborsada toptancılar et vermemis lerdir. Bunun üzerine Belediye Iktisad Müdürlüğünden giden bir heyet, orada toptancılardan bu perakendecüer hesabma belediye narkından 200 kadar kesilmiş hayvan alarak bir nevi, mutavassıt vaziyetir.de kendilerine dağıt mıçtır. Bunlardan başka «ynca kara borsa fiatına et alanlann isimleri tesbit edilmlştir. Bunlann dükkânlan daim! murakabeye tâbi tutulacaktır. Dün de bunlar Mezbahada bir buhran ya ratmak istemişlerse de muvaffak olamamışlardır. Çehlr Meclisl eum» filnü Mbabt e^a.% ond» Beledlyv lçtlma «alonunda gubat devrejl toplantısını yapacaktır, CHlndtmd» tdar* iıesablan, Mecldlye köyllnte pazar kurulmaıı, tramvay v« elekta'UC tellerlcln tlgi jerlerd» radyo antenlerlnln ne eetllde kurulacagın» ald tallmatname vardır. îstanbul trnlverslte»! Edeblyat FaSOltesl Profescrler ve Doçentler Kurulu bugün ikat 14 ta levkal&de blr toplantıya çağınlmı;lardır. Bu topîantıda axa lmtlhanları hakkında' kat't kmrarlar «lınaoaktır. Batı Akdenlz sefertnl yapan Denlzyollar ı Idareslntn Bga rapuru dün aaat 17 de manjnuBdan hareket etmlştlr4 Kömür havzamızın teslsatının lal&h ve takrlyrsı İçtn tetklkler ve mUbaya&t yapa. cak olan Çtlbank heyetl bu v&purl» barekrt etnügtlr, MuhaS kazalarda muhtar re lhtlyar beyetl seçlnü İçin nazııtlıklar» baataıvlmıştır Muitarlar, eeçlme lştlrak haklunı oalî olanlann Ustestnl ve defterlerlnl haeırlamaktadırlar. Seçlmla gubatıa yinnl blrlnd cuma gtlntt yapılması muhtemeldir. Demokrat Partl îstanbul Başkam Kenau VUayet» blr tezkere gönd«r»rek Oner muhtiır ye lhtlyar beyetl aeçlmln» bagla. nılacajı hatkıudaJü haberlarla dogru olup olmadıgım BOrmu5tur Vllftyet kendlslne rerdlğl cevabda seçtm lşlerl hatüunda Iç Işlerl Baknnından almaa emrt blldlnnlstlr. Şehir MecUsinin toplantuı üniversitede fevkalâde bir toplantı «Ege» gitti BaHcan TUrklert tçinde en buyüfc payı hiç şüphesiz Bulgaristanda yaşıyan mlllet daşlanmıza ayırmak zorundayız. Çünkü Bulgaristan Türkleri, sayıca diğer üç Balkan memleketindeki Türklerin topundan üstün olduklan gibi yabancı boyunduruğu altına düştüklerl gündenberi en çok çüe çeken, en fazla kurban veren de onlar olmuştur. Balkan harbl sıralannda istüâ ordulannm işledikleri cinayetlerden bahsetmiyorum. Harbin acı akıbetlerinden sayarak bunlann üzerinden çoktan sünger geçirdik. Ancak o günden btfgüne kadar geçen harb ve sulh yüları içinde Bulgaristan Türklerine karşı tatbik edilen sistemli imha siyasetinin korkunc neticelerinden Türk basmmda zaman zaman yükselmiş olan şikâyetleri bir araya gettrsek bir kütttbhaneyi dolduracak kadar cild meydana geUrdi. Bütün bu şikâyetler haklı sebeblere dayanıyor ve mazlum milletdaşlarunızın çilesinln ancak küçük bir kısmnu akaettirebiliyordu. En basit insan haklarına karşı işlenen bu ardı arkası gelmez suçlarm benee iki eebebi vardır. Biri, Bulgaristanda Türklerin umum nüfusun yüzde on besi gibi büyük bir «zlık teşkil etmesi ve ban vilâyetlerde mutlak çoğunluk halinde bulunması, Stekl de Bulgarlann yaradılışlan icabı Balkan milletleri arasmda'en müsamahasız ve dar görüşlü bir milliyetçilik gütmeleridir. Bulgaristanda yamız Stambuliski hükumeti zamanında kısa bir rahatlık rüyası gören Türkler 9 haziran 1923 ihtilâlile bu hükumet devrildikten sonra l» başına geçen demokrat veya totaliter hükumetlerin ildyüzla politikalan yürOnden devamlı ve gitgide artan bir baskı altmda tutulmuşlardır. Diğer Balkan memleketlerinde Türklere karşı tazyik daha maskell bir şekilde, daha riyade Iktisad! ve kültürel tedbirlerle kendini gösterirken Bulgaristanda rrza, cana, mala karşı tecavüzlerle dolu hakikî bir tethiş hiç bir zaman eksik ohnamıştır. Türklerin bu memlekette daha çok köylerde yaşamalan, bh yandan da Bulgarlann komitacıhğı bh milU sanat haline getirmiş olmaları, resmî makamların olupblttilerden habersiz görünmek suretile suçlan teşvik etmesinl ve elaltından desteklemesini mümkün kılmıştır. 1926 da 'resmî Bulgar lstatistiklerine göre bu memlekette 789,287 müslümaa Türk yaşryordu. Bunlara nüfusu yüz bini bulan Pomakları, son harb içinde Bulgaristana verilen Dobrucanm Türklerinl de katarsak, göç yolile azalışı yeni doğum yolile artışın kapatüğını kabul etmek şartile, bh milyona yakın derken pek de hayalî bir rakam zikretmediğimiz meydana çıkar. Türklerin kanunlara 1taatll, uysal ve sakin vatandaşlar oluşu, bu memlekette ekslk olmıyan siyasî entrikalara hiç karışmamıs bulunmalan, Türkiyenin de başkalannm topraklarmda gözü ohnıyan banşçı siyaseti, Bulgarlann sınır arkasmda bu kadar büyük bir Türk kütlesinin bulunmasmdan daima duymuş olduklan korkuyu mazur gösterecek bir sebeb bırakmamakla beraber, komşu memlekette öd temayüllü rejimler birbirinl kovalarken Türk azlığınm vazlyeti de günü gününe fenalaşmaktan geri kalmamıştır. Büyük ve muzmın derd: Bulgaristaıt Türkleri : 11 UfU 1 ııı • 1111 (iı 1111111 rıurffı 11 s 111 ıırru 1111 smuuuiıttıuuı 1 fı (i(U\ | Portreler I Grace Moore ve Prens Güstav YAŞAR NABİ Muhtar seçimi hazırlıklan dısında fasistlerin direktiılerini tatbik etmiş olan aynı insanlardt. Rejim demokrat olmuş, faşist olmus, komünist olmuş, doğduğundanberl Türk düşmanlığı duygularile beslenmis. Türke karşı kini dln haline getirmiş insanl&rın bir İçinde melek kesilmelerini, can düşmanlarile çabucak eanciger ohnalannı beklemek hayll saflık olurdu. Nitekim hakikat de bu şekilde teeelli etmekfe gecikmedi. Ük günlerde kendilerine dikte edilen yeni insanhk parolalarım bir gaflet ânında bütün dünyaya bağıra çağıra ilftn edenler pek çabuk kendilerini topladılar, Mazlum Türkleri koruma, onlan otuz mahrum olduklan haklara kavuşturma bahsmin birdenbire kapandığmı gördü. Halbukl yeni rejim beafansediği prenBİplere gerçekten inanmış olsaydı, bunun tam tersi bir hale şahidV obnamız lâzımdl. Bulgaristan Türkleri arasmda, rejim düsmanı ilân edilen ve yeni rejimden gocunmalan tabiî olan aristokrasi, yüksek burjuvazi, kapitalistler sınıfına mensub hemen hemen tek ferd yoktur. Bir milyona yakın Bulgaristan Türkü, proleter tarifinhı şümulüne giren insanlardan mürekkebdir. Bu insanlann Bulgar faşizmlle lşbirllği yapmamış oldugunu bilmiyen yoktur. Türklöğe ve dinlerine bağlı olmakla beraber, asi bir ruh taşıdıklan da asla görülmfiş değildir. Türkiyedra gözleırinl ayıramamiş ve orayı daima blr «Arzı Mev"ud> gibi özlemişlerse bunun tek sebebi kendilerine yaşablan çile hayaü olmuştur. Yoksa, üzerinde doğup büyüdüğü, atalarmı gömdüğü topraklan kim gönül rızasile brrakrr da başka bh memlekette yeni maceralara atılmağa kalkar? Yeni rejim Ilân ettiği prensiplere sadık kalsaydı, en ağır beskılara karşı bile pasif bh hoşnudsuzluktan başka bir hareket gostermemiş olan Türklerin dostça işbirliği için ona el nzatacaklarından füphe mi vardı? Halbuki umduklan ve beklediklerl ferahhk gerçeklepnemis, başka maskeler altmda yeniden hortlayan komitacılık ruhu onlan hayal kınlışlannın en büyüğüne uğratmakta gecıkmemistir« Gerçek demokrasiden mahrum olan bir memlekette nüfusun yüzde on beşini teşkil eden Türkler yeni mecliste kaç üye ile temsü edüdiler? Türklerln fikâyet seslerini yükseltmek imkfinlan eskisinden çok fazla daraltılmiîtrr.Bugun Bulgaristanda Türk dilile yabıız bir gazete çıkar. Sofyada yaymlanan bu gazete de yeni rejime dalkavukluktan menfaat bekliyen bir iki kişi tarafmdan cıkarıhr ve berşeyi güllük gülistanlık göstermeğe memurdur. Türk mektebleri KreDköy Banatoryomunun büyütülmesl ve çocuk pavlyonunun lnşaatı 1$1 bltmlj. tlr. Bu pavlyona 25,000 llra vermei «ure. tlls baçarı temin eden Zlyaeddin Said r» toplanujtır. Brlm ycnlden 30.000 , 300,000 li™ *» Veremle Savas Kurumu TeTmlstv Sıbhl tesiaatla kaJortfer teslsatı da tümaıu olduktan sonra açılma törenl yapılaoaktır, Ejenköy Sanatoryomunda yeni bir paviyon IKTIBASLAR Berlinin çalğıü kahvelerinden birinde, bir sarkıcı, geoenlerde, numan ysptığı sırada eeylrcllere şöyl« blr suai soruyordu: c NazHlkten kurtulmak lstlyor musunuz? Kendiniae, bir Yahudl bUyukdede satin alın. 800 marka saüyorlar, bulursunuz. Buna blr, iki de yalancı jahld, sahte vesika Uâve edin, Iaşlzm Inırbanı olur çıkarsmız,» Seyirciler, bu 6özleri dinlerken kahkfthadaa kınlıyorlardı. Nazileri ortadan kaldmna Içüe Tazt/elendlrilmlş olan Alman mahiemelerlnin faaliyetl, bir çok ahvalde, gerçekmaskaralık haline gelmişttr. Dahası var, bu znahkemeler her seyden evvel, Hiüer rejlminden faydalajıan lekeli kimseleri temlzıe çıtannaga yanyor. Bu adamlar, suçsus olduklarım iabat İçin, dört taraftan yardım gürüyorlar. Sahte veslialar tanzlm eden faai bir yazar, bütün nazilere, ehven flaüa, ma sumJuklannı isb&t edecak deliller tedarflc etmekteddr. Naal diktatörlügane aleyhtar sAzttm OEA blr grupa mensub oldugunu, tasdiknamelerle Isbat etmek k&blldir. Şu veya bu kimsentn evtnde bannmi] sözde Yahudilere ald vesl. fcalar da, piyasada pek makbul. Bu Yahudiler hsklkatte mevcud olmıyan çahıslardır, fakat mabkemeler, bu kabil VGsikalan, goz göre göra, bile bUe, gü[ümsejerek kabul ediyorlar. HaMkate aygun olup olmadığim bile araçtınnıyorlar. Sonra, sflrfl surü yalanoı aahldler geliyor. Samk lehine yalan yere şahldlü etmenin cezası yok. çOnkü hiç blr Alman mahkem&sl, şahidlerln tfadesl dogru olup oknadıgını tetklk tahmeüae katlanmıyor. Almanyanın eenubunda, bu yalancı jahidlerden blrlnl tevkif ettUer; bu adam, faaliyetinin gayet mükemmel blr muhasebesini tutuyordu. Deftertne, yirmi üç müsterislnin adlannı. adreslerini, bunlardan aldığı ücretlert kaydetmişU.Kazancı yüa binl?rce markı buluyordu. Müdafaa şahidi tedarik etmek üzere kurulmuş bir ldarehanenJn mutemedi olan bu adamın, üç bölgede ve muhtelif sekia sehlrde mUşterilert Tardı, Yirml. den fazla mahkemede çahldltt etmişti. Aschoffenburg'da bîr mahkemenln otuıumunda hazır bulundum. Bu mahkpmeye basın mensublan kabul edilmiyordu. Sebebi malum. Halk arasina kaiçert girmeğe muvaffak oldum. Partinin, her mahallede blr tane mutemedi vardı. Bu mutemedin vaöfesi, mahalle haikımn maneviTatını yoklamak, gevşeklik gösterenlerl partlye ihbar etmekti. Bu adamlardan btr tanesi. hakimlerin karşısında blr slnei bile Danimarkadaki uçak kazasına kurban gidenlerden Grace Moore Amerikanm diye bir eey artık son bir çeyrek asırlık sanat hayatmda gibidir. isim bırakrruş bir sahne ve sinema artisti Son kalan beş, on idL Bu asrin beşlarında doğmuş olan mektebde de Türk Grace Moore küçük yaştanberi sanat isti öiretmenler azlıkta dadı göstermiş, tiyatro mektebinde ve ve dersleri konfcrol konservatuarda okuduktan «onra, NewI aJtmdadır. Komünlamin her mlllete kül York'un meşhur Metropoliten operasm| tür hakfemı tanıması prensipl sad°ce da muvaffakıyetli rollerle sahne hayatıkalmıçtır. Iktlsadl ba&kı İse her na aolmıştı. Gayet güzel sesli bir sopsamankinden slyade artmıstır. rano olan gene şantöz, kısa zamanda Türklerin çoğunluğu teşkil ettiği yer plâklarile bütün dünyada meşhur oller Eteliorman, Rodoplar eskiden oldu muş, nihayet Hollywood'a giderek filim ğu gibi birer kapalı bölgedir. Bulgarlar artistliğine baslamıstı. dan doğru ve tam haberler almak aon Grace Moore bir çok meşhur opera ve derece güçtür. aperetlerin filmlerinde rol almış, bu Fakat cenubî Bulgaristandan son za eserlerin halk arasında tanınıp sevilmemanlarda alınan haberler burada tam «ir.e yardım etmiştir. Bunlar arasında manasile bir tethiş hareketinin başlamış Romberg'in <New Moon» fYeni Doğan olduğuna gösteriyor. Ay) operet.ile «One Night of Love> (Bir Son harb sıralannda Bulgarlar tara Aşk Gecesi) artistin en muvaffakıyetli fmdan Yunan Trakyasın» yeTİeştirilen eserleri arasında sayılu, Bulgarlar orada Yunanh ve Türk unsurGrace Moore Amerikada sanatınm en lara senelerca kanlı gözyaşlan döktür parlak devrinde iken bile Avrupadan dükten sonra, harbin sonunda tekrar aldığı teklifleri reddetmez, hattâ bir çok Yunan sımrları dışma anlmıslardı. Bu opera arüstlerinin aksine olarak, opereteli silâhlı komitacı yığınlan, bu sefer de lerde, fîlmlerde rol almayı küçümsemeztekrar Trakyaya dönmek fırsatını bekli di. Herşeyden evvel sanatı seven sanatyerek »ımr boylarına yerleştirilmişler, uğ kâr, beğenmediği rollere çıkıp binlerce radıklart felâketin acısını masum Tiirk dolar kazanmak yerine, hoşlandığı bir halkından çıkarmağa koyulmuşlardır. Bu operette roi abnayı tercih ederdi. Grace bölgedeki Türklerin elaltmdan memle Moore sanata olan sevgisini daima ifade ketimizde yaşıyan akrabalarma ulaştır etmiş ve hareketlerile de göstermiştir. dıkları haberler Taziyetlerinin tahamNe acı bir tesadüftür ki, artist, ölümül edilmez derecede feci oldugunu münden daha bir iki gün evvel, Danitçığa vurmaktadır. markada verdiği bir demecde sanata ve •Yanıyoruz. Allah rrzası için blzi kur hayata olan sevgisini anlatmis ve şöyle larm. B12İ hemen aldırmazsanız belki bu demişti; gon mektubumuz olacaktn!> Bu türlü « Hayatta olmak ve şarkı söyliyeferyadlar her türlfl cefaya alışmış çlle bilmek Syle güzsl bir şey ki! Bir insan keş insanlardan gelirse onlarm gerçekten lçin, kendi sesini kullanarak, baskalarıkorkuno blr vaılyette bulunduklanndan na faydalı olabilmesi v« dinliyenlerine şüph« edilemez. 6anat zevk ve heyecanı verebUmesi büRodop dağlannda yaşıyan müslüman yük bir mazhariyettir. Yahıız, sanat Pomaklar flzerindeki baskı da son haddi eserlerinin çoğunda, perde, bir 81üml« nl buhnuştur. Dinlerini muhafaza ebnek veya facia ile sona erer. Ben bu gibi eten baska bir şeyde gSzleri oknryan bu eerleri sevmem. Benim sevdiğim şey haçalışkan, sakin insanlara karşı yirml se yat ve saadettir. Sonunda kahramanın. nedenberi tatbik edilen, fakat bir türlü ölmediği veya çıldırmadığı yepyeni bir muvaffak olamry»n müslümanlığj unut operada rol almak en büyük emelimdir. turma siyaseti bugün daha ağır bir baskı Bunun için Charpentier'nin «Louise. o* perasını çok severim. Bu operada, esealtmda devam ediyor. rin baş kahramanı olan Louise perde Bulgarlstanın Türk v« Yunan smırla kapandığı zaman hayattadrr. Bir eeerf rına yakın stratejik bölgelerlnd* oturan Türklerle Pomaklar Bulgarlara bir di bSyle bitirmek ne güzel ^ Fakat, maalesef, hayaü bu kadar seken gibi batmaktan hiç geri kalmamıştır. Bunları asırlık yurdlanndan kaçır ven artist, memleketine dönmek üzere mak için ellerinden gelenl yapıyorlar. çıktığı yolculuğunu btr fada ile bitirtyi ama biz de nedensa cenubt Bulgaris miştir. Grace Moore Avrupedaki seyahatandan göçmen kabul etmemek kararmı tinden avdette Stockholm'a gidiyordu v« bir kere vermişiz. On beş yıldır tatbik oradan da Amerikaya dönecekti. Daniedilen bu karar yüzünden Bulgarlann markadan aynlırken, Amerikada bulu» memleketlerinde oturtmak, Türkiyenin nan kocası füm artisti Valentin Perera* d* kabul etmek Istemediği bu biçare in ya çektiği telgrafta: cSeni çok göreceğim sanlar iki cami srasında binamaza dön geldi» diyordu. Grac« Moore'un bSyle tecl blr kazaya müşlerdir. Gözlerimizin önünd* oereyan «den v« kurban giderek ölmesi Ho11ywood'da büyalna bizi alâkadar etmesi gereken bir yük blr teessür uyandırmtştır. *** faciamn kayıdsu seyircileri vaziyetlnde Prens Güstav kalmakta devam edebilir miyiz? isveç Veliahdı Pıens Güstav Adolf Yasar NABI kırk bir yaşında bulunuyordu. Anne cihetinden İngiliz Kraliçesi 'VlctoTİa'nm torunu olan Prens, Alman Prenseslerinden Sibylla ile evliydi ve beş çocuk babası ldl. Preng Güstav Adolf butün Avrupada' lyl bh sporcu ve binici olarak tanınmış ve milletlerarası bir çok müsnbakalarda iyl dereceler almışb. Bon rünlerde tehlrde ufak para buhranı başgöbtermiştlr^ Bllhaasa on paralıklar ortadan t*mamlle kaybolmu?tur Son günlerde kuıuj yokauzlugu da hasıl olmustur. Bu sureUe halkın hakkı latıarun veya dük kftn mhlblcrtnln ttEerlnde kaJmaktadır îkl SOn evvel toplanan Kadıkoy Kızılay kongre. sln.de Beledlyenln emektar vestlyerl Mehtned blr teklif te bulunarak muesseselere ve dük. kânlara Kıeılay pulu tevzl edümeslnı, ufak lık para mukablllnde bu pullardan' verllerek halkın parasının Oteklnln berlklnln 11eerlnd» kalmasına. meydan verllmemeslnl Utemlf Te bu tekllfln gozOnune alınara's UgUllere bUdlrumesl karartasmıstır, Resml ağızlardan Türkiyeye karşı BUmerbank Iplllt ve Dokuma Müesseaesl dostluk ve muhabbet teminatl tekrarlataıafından halka dagıtılmak Ozer» tabsls nıp dururken Türk azlıklarrnı ve bühsaedilen 20 milyon metre kaput bezl, yahud sa aydınlannı memleketten kaçmak ao«alr pamuklu mensucatın dağıtılruasına runda bnakmak için gizli cemiyetlerln ban vHâyetlerde dünden löbarea mı«tır Istanbulda. Vllâyetle Ipllk: Doku sinsi çalışmalan da asla durmamış, hatma UÖessfsesl arasında bak ve adalet dal. tâ kayıdsızlığnnızla mütenasiben hızını reslnde en muvalık blr tevzl jekll bulun. arttırmıştır. maaı ve halkın bundan tam manaalle fey1923 te Bulgaristandaki Türk mektebdalanabümesl İçin blr dagıtma eeUl aranmıktadır, îstanbul» tahsU edilen pamukJu lerinin sayısı iki bine yakmken, oğretmlktarı 6Ofı bln küsur metredlr, Bu 1U menleri vasdfeden menetmek veya tehdid barla nüfus baçına anoak blr metre düş yolile kaçtrmak, sihhî sebeblerle mekteb mektedır Bunun İçin alleler nazan dlkSat» kapatmak gibi tedbtrler sayesinde bu alınarat tevzlat yapüman sarurl gorülmek. «ayı durmadan azarmıs, nihayet bugün tedlr yokluğa müsavl blr hale gelmiştr. UyaYerli Mallar Pazarlarma rağbet n * Türk genclerlnin Türk kültürünü Yerll Mallar tasflye heyetl jlmdlye kadaı ayakta tutmak için kurmu» olduklan tasllyesl tamaınlanmıs olan, Turan Cemlyeti türlü tehdidler ve zuASsaray, Eyüb ve BOyükad» magazalarınl lümler altında kapatıldı, bir zamanlar lçlndekl teslsat ve demlrbaf eayasll» dev sayısı ona kadar çıkmış olan Türk gazeretmege karar vermlstlr. Bunlan devlr al mak lçin blr çok taclrler müracaat etmefc telerinin birer birer sesleri kısıldı. Türk tedlr. Mağaaalar «YerU Mallar, laml kulla mekteblerinde yeni harflerimizl okutmamak için beş on softanm ve bunlann nılmamai eartlle verUecektlr, başmda senelerce müftiUk mevkiinde Marangozun evine kundak zorla tutulan H. Hüsnfi yobazmm gaysokulrnus retîeri dafana hiikumetten himaye gördü. Çarsıkapıd», Tlyatro eaddeslnde îzzet Kocao&iuna ald marangoa atölyeclnde ev Bulgar gazetelerinde, mektebîerinde, velkl aksam yangın çıkmıj, ltfalyece bas ginema ve tiyatrolannda, romanlarmda tırılmış ve yangının., kundak aokulma ne Türklük durmadan tahkir edildi. Bu tatlceslnde çıktıgı anlaşılmıştı. Türütülen tah hammül edilmez hava yüzünden münevklkatla. bu atölye sahlblnln Kadırgad» Ka ver Türklerle biraz varlığı olanlar Türburga sokagındakl 21 e»yılı evlne de bun kiyeye sığındılar. Ağır verpler altmda dan blr ay kadar evvel, blr geceyaruı kundak sokuldugu oğrenllmlştlr. Fakat o yan blr kaç parça tarlasile ancak günü gügın da zamanında onlenmlg, yangının bü. nüne geçinen k5ylülerin büyük çokluğu yümeslno meydan verllmemljtl, Atölye ise türlü harc ve resimleri ödemeğe tasahlblF aralan allevt blr meseleden dolayı katleri yetmediği için ister istemez yeraçık ölan Balld adında blrlslnden şüphesl lerinde kalıyor ve herşeye katlanıyoroldugunu bellrtmlştlr, Adllye ve zabıta; tahklkatı bu noktadan da genişletlp de lardı. rlnleftlrllmektedlr. Bütün bu çlrkln ve Insanlık hesabma yüz kızartıcı muamelelere karşı BulgarVaparda ölen yolca Hallcdp lsleyen 8 sayüı vapur, dün, lar arasında itiraz sesinl yükseltenler Köprüye yanaştıgı «ıradaı vapur yolcula yalnız sosyalistlerle komünlstlerdi. Orından blrl ansjzın ölmüştur. 45 . 50 7* nun içîn Sovyet ordulannın memlekete şıcd» tahmln olunan bu adam'.n üzerlnde hüvlyetlnl gösterlr hernangl blr yeslk» girmesile solcu bir hükumet iş başına bulunamamıstır. Cesed .Adll Hekimllkçe geçerek koyu milliyetçi unsurlan temizlemeğe başlaymca, Türkler arasında vaMorga keldırılımstır, ziyetlerinin blraı düzelecegi hususunda Elânğlılar gecesi Elâzığ Llseslnlnden Yetlşenler Cemlyetl bir ümid uyanmamış'değildL nln teşebbüslle her yıl olduğu glbl bu seGerçekten de Bulgar genclerl tarafmne de yapılacak buy.uk folklor geccsl. 30 dan mitingler terüb edilmis, faşlst Bulocakta Belediye Gazlnosu salonlarında ya garlarm Türk azlıklanna yaptıklan zupılacaktır. lümler bir sürü vesikalarla ortaya döYanarak ölen çocuk külmuş, resml ve hususî Bulgar ağızlaKurtuluşta. Hacıahmed mahaüeslnde 14 rmdan ilk defa olarak takbih edilmişH. numaralı evde oturan AU Tanın 1 yaşın Bu suretle de Türk gazetelerinin yillar dakl kızı Aysel Tan/ maltıza düşprek muhyılı didindiği halde Bulgar makamlanna tellf yerlerlnden yanmı§ ve ölmüştur. bir türlü kabul ettiremediği acı hakikatMerfaum Reşad Yıîmaz ler bütün dünyanm önünde gene Buldün defnedildi garlar tarafmdan aç&ça itiraf edilmiş Kalb sekteslnden vefat ettlğlnl teessür oluyordu. 16 haber verdlğlmlz Reşad Yılmazın cena Ama ilk anlarm bu kucaklasma ve sesı dttn Devlet Denlzyollan Genel Müdürü Bay "Yusuf Zlya Erzln ve yardımcılarlle kaynaşma havası nedense pek çabuk somüd'Jr ve memurlan ve O. H. P, sl men ğudu. Bulgar solcuları o ilk günlerin hasubları, akrabalan ve kcndlslnl »even raretli nutuklanm ve vaidlerinl pek çadostlan hazır olduklan halde Anadoluhlsaunutmuşa benziyorlar. Çünkü prennndakl yalısından kaldırılarak o clvardakl j ve dogmalar doğmalar degışrnıştı değişmişti ama alle maktereMne defnedUmiftlr Ken^lslne « P ' « ve ama onlan onlan rahmet dller kederll aüeslne tailyetlerlmuı | benimsıyen insanlar oldurulen veya Ikamplara tıkılan beş on bin müncvverin suuanzn Pamuklu tevziatı için bâlâ bir şekil bulunamadı Nazileri ortadan kaldırma işi uydurma bir şey mi ? öldtiremlyecek kadar yafta yurekB, kendi halinde bir klmse gibd duruyordu. Kendisini silik bir edam gibi göstermek İçin, elinde çemsiyeslle, boynunda modası geçrnls blr yakalıkla matakemeya gelip karfeak karkak koouyuyor, gOzlerinl havaya kaklınyor, arasıra, göğsüne yumrukla vuruyor. Ifadesine batalırsa, hâdiselerin kurbanı olmuş. Partinin, on blr sene azaa olmuş, gtimüa madalye almıs, oturduga mahallede partinin mutemedUğlni yapmıa ama, bütün bunlann sebebi, zayıf ruhlu olması, ne Hitler'e, ne de demokrasiye «hayır> diyememesl Imiş. Aslına bakıhrsa, Otedenberi, nazizmln candan mu. hallfl imlş, gizli gteU nefret ettiği rejlme, alenen tapmai felâketine uğrayan blr biçare imiş. Bu adam, tabiî, blr düzine de şahid getirmlş. Bunlar, sanığın dürüstluğüne, partiye ruhan aleyhtarlığına, halka İyi mııamele ettiğine şaha det ediyorlar. Mahkeme, httkmUntt bu ifadelere göre verdi. Sanık, zararsB bir nazl telakki edildi, 150 mark cezaya çarpıldı. Dudaklannda mağrur bir tebessümle salondan çıktı. Nazl aleyhtan nazl davayı kazanmıştı. Matmazel Mayer cAlman Kadınlan Birliği> nin koyu mensublanndan. Bu sıfatla, bir çok gayrimemnunlan ihbar »tmlş. Durumu vahim görünüyor. Fakat Matmazel Mayer, hiç bir seyden haberl ohnadığı iddiasında; masum oldugunu söylüyor. Gözleri fare gözü gibi kurnaz bakışlı, sesi titrek. Getirdiği şahidler kaölesi, rökor kıracak kadar kalabalık. Hepsi, Matmazel Mayer'in bu kadar alçakça bir iş yapacak tıynette olmadığını sdylüyorlar. Mahkemenin işi acele. Fare bakışlı bayan, bir çırpıda nazHikten kurtuldu. Masumluğuna en büyük delil, Lelpzig Belediye Reisi Gördeler'ln idammdan sonra tNe olursa olsun, zavalh adama yazık oldu! > demesi imiş. Eğer bu da, nazi aleyhtarlığmı gösteren kat'î bir deUl değilse.., > O sabah, mahkeme on dört sanık hakkında hüküm verecekti. Bu sanıklardan hiçbiri hakkındaki karar facialı bir şey olmadı. Çoğu; hiçten para ceealarına çarpılıp, i|in içinden sıyntdılar. Yalnız blr tanesi Hir sene çalışma kampmda hapse mahkum oldu. İşin garibine bakın ki, kabahati en hafif oİRn da bu adamdı. Ama, biçare, müdafaa ua ou aaauıaı. x\ma, uıv d i r > rouuaıaa ı naat getirmiş gibi blr hali vardı. Zaten, mahkemeye de bir «vur abahya* lâzımdır. Zevahiri kurtarmak için! Eğer bu iş böyle devam ederse, neredeyse, Almanyada hiçbir zaman nazi mevcud olmamıştı denecekt L'Iîlustrgden Ufak para buhranma çare Ankarada Ticaret Ofisl mümesslllertle Brlc» Çekoslovak vagon fabrtkası mümesslUerl arasında lmzalanan 1100 vagona ald anlasma hakkında gelen malumata g9re, bu aclaşma tütün takasına dayanmaktadır. 15 mllyonluk bu tütün takasımn lslemesl Ticaret Ollel tarafından temin eduecekör. BUlcdlgl üzere Çekoalovakya Ue bundan evvel de 2,5 milyon liralık blr takas anlasmuı yapılmış ve tütüne mukabil Çekoslovakyadan muht*llf sticaclye eşyası elektrlk melzemeal vesalre alınmıstı. Ticaret Oflsl bu işte sadeca mutavassıt Ithalfttçı rolü oymyacak ve vagonları Devlet Demlryollanna devredecekt^ Çekoslovakyadan alınacak vagonIara mukabil tütün verilec^k S ES TİVATROSU f Devlet Havayollan umum müdürlügü, en mühlm hava merkezlnl teşkll eden Te(llköy hava meydanmın ıslah ve yenideor blr çok teslsler vücude getlrtlmesl lçin Amerlkalı larla müzakere hallndedlr. Dîger bazı meydarüann da lnşasını lçlne alan Wr ftnlaçmanın yakında yapılablleceğl umld edUmektedrr. Yeşllkoy hava meydanı plsUnl bundan blr Saç ç yil y ervel yapıldığı y p ğ halde büyük nk l l k çaklar Inememekte, plstte çökmeler tadır. Bunun lçin memleketimlze sefer yapan büyük yoleu uçaklan îstanbuıa uŞrayimamakta, Ankara hava meydanınm va zlyetl müsald olduğu halde Ankaraya inmektedlrler, Inglltereden yeni gelen uçak meydanı evlerlnden üçü Yeşllköyde kurulacaktır. 19 Mayıs Talebe Cemlyetlnden: 261047 pazar günkü fevkalâde toplantıda detlştlrllen tüzüge göre bütün organların yeniden »eçlml 311947 cuma günü »aat 14 ten 17 ye kadar Emlnönü Halkevl üst salonunda yapılacaktır Üye arkadaçlann teşrlflerl önemle rtca ölunur. * * * Ortaköy genclik kulübü başkanlıgmdan: Kulübümüzün yıllık kongresl 22947 pazar günü saat 10 da kulüb blnasında yapılacagından aza arkadagların gelmelert rlca olunur Yeşilköy hava meydanı ıslah edüecek Kongre BU AKŞAM Saat 8.30 dan itibaren MIRNA V Telif Operet 3 Perde Yazan: AFİF OEAY Müzik: A. BOZER Neşeli, güzel bir O P E R E T Sanatkâr K A K İ A MENDRİ yeni TÜRKÇE ŞARKILARİLE bu operetimizi de süsliyecektir. Tel: 49369 CUMHURİYET şahidi geÜrmemişü. Suçlu olduğuna ka Nüshası 10 kuraştur .™ Harto | A b o n o Sereiti lçin lçin Blr sylık 3(X) K 6UU St. Uç aylık öt» 1600 » Altl aylık 15(X) 29(Xt > Seneltk 28fK) > Qa*et«n!M gönderllen evrak ve yazılar nejredllsln edumesln lade olunmaaa D i k k a t