Katalog

1 Ocak 1947 CUMHUKlıt/f İSVİÇRE MEKTUBLARI: 1946 Amerikası Büyük Fransız Edibi Andre Maurois'mn Isviçrede verdiği miihim bir konferans Yazan: Peride Celâl Resint: Pariste Türk resmi Yazan: Fikret Âdil Meraklı sahifeler Garb Tarihindem Evvelce bu sfltunlarda balısettiğim minyatÜT, ijlemeler, halılar, çinilar, U. N. E. S. C. O. nua Paristeki millet tezhib ijleri vesaire ve bir taraftan da lerarası modera aanat sergirinin 18 ka vaktile Türkiyeye gelmis Fransiz ressımda açıldığını ajans haberleri ver samlarınm eserleri bir arada teşhir edilmisti. Aradan epey raman geçtlği halde, mektedir. sergi hakkında mufassal malumat slaAçılısı büyük bir merasimlc ve mumamıştık. Son gunlerde gelen Fransız vaffakıyetl* yapılan sergiye Parisin gazete ve haftalık mecmualannda ol sanat muhitine mensub kimseler gelFransa büyük ihtilâlinin kana en fazla Bir çoklarmın bildifi glbi Andre Mau | telif ırkların terkibi olan bu karışık ve duğu kadar orada bulunan tanıdıkları mişti. Ajanslar evvelce bu hususta susamış simalanndan biri, şüphe yok ki rois 1940 tanberi Amerikada bulunuyoryepyeni milletin gösfcerdiği kuvvetli bir mızdan aldığımız mektublarla biraz te tafsilât verdiği için bu nokta üze ihtilâl mahkemesi müddeiumumisi Foudu. Aeademie Française'in kırk ölmeziniik birçoklarmı hayrete düşürmüştü. nevvür etmis bulunuyoruz. rinde fazla duracak değiliz. Bu serquier Tinville'di. On Altmcı Louis'nin den bıri olan bu meşhur edib romanlan, Hemen bütün Fransız gazetelerl, her gi de Fransız Halbuki daha iki üç nesil evvel dünmatbuatmda akisler idamından sonra, Konvansiyon, vatanı ince ruh tahlillerile dolu küçük hikâyeyanın muhtelif köşelerinden bu uzak şeyden evvel U. N. E. S. C. O. sergisi uyandırmış ve Türk resminden, sana hainlere karşı daha iyi korumak üzere loril« olduğu kadar, yazdığı Ingiltere, toprağa lcoşanlar orada hürriyeti, in nin iyi tertib edilmemia oîmasmdan | i tmdan bahse vesile olmuştur. Nurullah bir ihtilâl mahkemesi kurmağa karar Amerika tarihleri, bu Iki memleket üzesanhğı, bir şeye inanarak yaşama nl kâyetçidirle*. Berki bu hemen hemen tamamile §ıah verdiği zaman, Paris Cinayet Mahkerine diğer mühim etüdleri AngloSakson metini bulmuşlar ve hürriyeün bu sevMeselâ «Jaeques Lassaigne», tArts» sî teşebbüsünden ve muvaffakıyetmden mesi Müddeiumumi ^nuavini bulunan 1 dili, debiyaü ve tarihi hakkındaki derin gisinde birleşmişlerdi. Işte büyük Ame dergisinde bundan acı acı sikâyet et tebrik etmek mecburiyetindeyiz. Sergi FouquierTinville, bu mahkemeye müdvukufu, çalışmalarile de tanınmıştır. Orikan birliğinin bütün sırrı bu nokta mekte ve sergi açıldığındanfiçgün son hakkında, memleketimizde tenmmış reiumumî tayin edilmişti. O zamana ksnun îngiliz edebiyat ve tarihini bir çok dedır. Bu suretle Amerikalılar Avmpa ra, duvar diblerine dayanmıa bir çokolan haflahklardan meselâ «Les Nou dar, bir nevi mahkeme kâtibliğinden Ingilizlerden daha iyi bildiğini söyliharbine iştirak ederken doğrudan doğ tablolarm hemen hemen metruk bir va velles Hitteraires> de şu satırlan görü ibaret olan aşagı derecede bir memuyenler dahi olmuştur. tşte AngloSakruya bir tecavüze uğramıyan toprakla ziyette durduklannı yazmaktadır. Burıyette kalmış olmanın acısını çıkarmaVOTUZ: sonların kültürünü, dilini bu kadar iyi rını korumaktan ziyade asıl, bağlandık nun sebebi, bu milletieraraM sergiye eğı aklma koyan bu haris adam, ihtilâl bilmesi sayesindedir kl, 1939 nihayetle«Genc Türk resminin yaşayan sanat mahkemesi binasma, kendi malikânesine ları bu hürriyet idealini muhafaza ve ser gönderen bozı memleketierin aynı rinde Amerikan tiniversitelennden bimüdafaa için harbediyoriardı. Bu birlik, zamanda birer murahhas veya mernur üstadJanmtzm tesiri altında kaldtkîarı yerleşir gibi yerleşmişti. rinden gelen profesörlük teklifini kabul malik oldtıkları tükenmez kuv\et ve göndermemis bulunmalarıdır. Muharrir. pelcâlâ göriinüyor. Fakat, garb teknığini etmis ve bu suretle bir tesadüf eseri ' birdenbire meydana çıkarak harb tek Pariste yirmiden fazla sanat münek kabul etmiş olmakla Türk sanatının on FouquierTinville Fransa tarihini kaKraliçe Marie Antoiolarak Avrupanm koTkunc akıbetlnden, ' niğini yepyeni bir hale koyan askerî kidi olduğunu, U. N. E. S. C. O. ken anev'ı fdhsiyetinden bir şey kaybetme na boyamağa, nt'tte'i idam sahpasına yollamakla oaşlafelâketlerinden uzaklaşmıştır. Fakat m u . \ diği de meydandadır.y kumandanları sayesindedir ki, Ikinci dilerine ratiracaat etmiş olsaydı, bunharrir, AmeTİkada gecirdiği uzun yıllar '' dı. ihtilâl mahkemesi kurulduğu sıralar| Dünya Harbini kazanabildiler. Sanayi Cemushi Müzesinin açılışında bulun da, sanık sandalyesine oturanların sayı&ı ların memnuniyetle ve fahriyyen yarFouquieı TinviDe esnasında kültürü, zekfcı, esprisi saye ' kudretleri ise harb esnasında o derece dıma gelmekten çekinmiyeoeklerim ya muş bir dosttan gelen mektubda, hazı günde bir, ikiyi geçmiyordu. Müddeiusinde meraleketinin en lyl propagandacısı ' tükenmez bir hale gelmişti ki bütün zuruna çıktığı, zaman, Fouquier'yi mahzıyor. Bundan başka muhtelif Fransız runun lntıbaı şöyle hulâsa ediliyor: olarak Fransaya cok faydalı olmuş. harb mumî ise, parlak roller arayan bir ko vetmeğe yetecek kadar müthiş itahınlardünyayı hayrete düşüıen harb isühsatBvnfınkü Türk resmi, Avrupa tesirgazeteleri, Fransayı temsil eden sereiesnasmda Amerikada kalmiş bir çok medi artisti gibi, adını şöhrete eriştirelâtı derecesinj umid edildiğinden çok leri göMermekle beraber hustısi bir ha cek noviden paürdılı davalar arıyordu. la dolu ifadeler ver.yordu. Bundan daFransiz entelektüeli gibi memleketinı daha az bır zamancfa ve kendilerini nin de fena tertib edilmis; olmasır,dan vaya, bir üsluba sahibdir, Miüî cn'nne Mahkemeye sevkedilmek üzere dosya ha müthiş bir itham olamıyacağı sanıhrdüşünmekten ve onun için çalışmaktan yormı\an bir i? görüyorlarmış gibi ya şikâyetçidirler. ken, bir sonraki şahidin sözleri, hâkimler bir an geri kalmamıştır. Kendisl zaten pıyorlardı. Senede 100.000 uçak imal Bizim sergiye gelin«, GOzel Sanatlar ahenlrfi bir şekilde, resim sahasında de ları eline tesüm edilen mcvkufiar ara heyetini de, dinleyicileri de daha büyük daha evvel de bazı İngiliz ve Amerikan ediyorlardı ve harbi kazanmalan için Umum Müdürlüğü tarrfmdan Paıise, vam etmekte ve Türk görilşü ve duy sındaki sabık Kraliçe, onu bu hedefine bir dehşet içinde bırakıyor; ondan sonra Andre Maurois Gnîversıtelerinde fahrî Hrsüler sahib'. bu kadar imal etmeleri kâfi ge'.iyordu. Türk eserlerile birlikte murahhaslar da gıtsu, modern tablolarda, kat'iyyen tn götürebileceik en esaslı konu idi. ihtilâl gelen şahidin sozleri, onu da geçryordu. Jdi. Amerfkada geçirdiği u z u n yıll a r e S miyeyi buna inandırabilmesi sayesinde Zcten kâfi gelmese daha da fazlasmı göndermek tedbirinl elmıç olması sa kıtaa uğramamaktadtr.» mahkemesinin yavaşlığından, sanıklara Ellerine, aylarca müddet sayısız üısan tıasında Ise en mühim üniversitelerde olmuştur .> yapacr.k bir vaziyette idiler. Nıtekim yesinde, en iyi salonlardan bİTİni işFilbakika, Cernushi Müsezi Müdürü. karşı merhamctli davrandığından şikâ hayatı teslim edılmiş olan bu yirml hocalık etmiş, kitablar nefretmiş, konfeMaurois, 1940 da Amerikaya çıktığı sar.ayi i?lerinin başında çahşan gcnc bir gal ediyordu. Tertib bakımından da en Türk ressamlarmm eserlerird ilk ?öryct edildiği bahanesile. Kraliçerii da dört sanık, işiüikleri şeylerden hayret ranslar vermis, Amerikan münevver zaman gazetecilere Amerikanın harbe Amerikah bu mevzuda sorduğum bir insicamh paviyonlardan birisi haline ! d ü S ü z a l " a n Türkiye ile garb dünyası vasına bir an evvel bakılması îi'zumu içind#e kalmiş gibıydiler. Bu ifşaat, halk eencllği ve yüksek srnat, kültür, giys gireceğini, fabrikaları, parası, yeni kuvgelmişti ve Türkiyede mevcnd muhtcli: arasmdaki sanat münasebetini kasde i nu ileri sürdü. Marie Antoinetıe'in a İçin ne kit'ar yeni ise, kendileri için eet muhitlerinde isml etrafında büyük vetlerile harbi kazanıp insanhğı kurta suale «Harbi kazanmak için icab etseydi leyhinde hararetle aranılan delülprin de sanki o kadar yeni idi. Doğnısunu temaydlleri testıit ediyordu. Bu bakım derek şöyle demiştir: senede 200.000, hattâ biraz yortıcu olracağını söylçdiğini ilâve ederek şöyle | toplanmasmı bile bekliyemeden, oı.u söylemek lâzımgelirse, ne yapbklarınıa Fakat tcTkib yapılmış bile! dan Türk eergisi blr iddia olmaktan â bir aevgl, hayranhk uyandırmıştır. makla beraber 300.000 uçak dahi yapadevam ediyor: Gene yukarıda mektubundan bahset j yade bir arz mahiyetini abnij bultınU' mahkeme huzuruna çıkarttı. kendileri de pek farkında olmamışiardı. bilirdik» cevabını vermişti. Bir gün Reis Andre Maurois. Avrupaya dönell bir «Amerikanın Avrupa harbine L«tirak tiğim zat diyor ki: Fouquier'nin, Kraliçe aleyhinde hazır Iki bin altı yüz kişinin idamını istemiş» fcaç ay gibi kısa bir zanıuı oîmakla be etmesini temin edebihcek için. efkârı Roosevelt'in verdiği bir ziyafette bulu yordu. Zaman zaman, biz, kendi seyircileri«Sergi açtlmadan, itiraf edeyim ki ladıfı itlıamname. boylece, hiç bir vesi !er, idam hükmünü vermlşlerdi de, de» raber yeni çıkan «Jcmrnal des Et?s umumiyenin hazır olması lâzımdı. ç ü n nuyordum. Aynı ziyafete davetli O!RP fjil yüreklerinde zerre kadnr vicdan aza suçlandırırız. enki sanatımtzla yeni eserler arastı da kaya, hiç bir delile daya: mıyan, sadece Ünis> isimli kitabı, müteaddid konfe kün en serbest memleketlerden biri ol&n meşhur fabrikatör Kaiser, taksi bula mizi parib anlayjşlarla bt, hattâ hafızalarında en küçük bir ransHrüe Am«rika3an getirmis olduğu îngilterede dahl Ingiltereyl idare eden madığı için bir çeyrek saat geç gelmiş, Dünyanm her tarafında böyle seyirciler büyük bir «çurumun kendini gösterme ikbal© ve kana su=amış bu hsris adaınm lıatıra, bir iz kalmamıştı. Ne kendilerinyeni ve meraklı intıbalannı yayınlamağa kuvvet hükumet ve parlâmento olduğu telâşlı ve yorgun af diliyordu. Tezgâh vardır. Nitekim, Pariste, Türk sergisi, sinden korkmtiftum. Bizde yarattet karihasından doğan bir ölüm karan ol ce bir muhakeme yürütmüşler, ne karbla b l l t d bulunmaktadır. halde Amerikada. Amerikayı idare ecien larm<Ja günde bir vapur çıkmakta olan bu gibi seyircileri hayal bıkisarına u§ kudretin tereddî halinde olduğu fıkri du. şılnrına çıkarılan insanların hareketleriAmerika harbden evvü ( herkes için FouquierTinville'in, bu muazzam da ni teraziye vurmuşlardı. Fouqu!er, işl kuvvet yalnız efkârı umumiyedir. Zira fabrıkatöre Reis Roosevelt gülerelc şdyle ratmıştır. Bunlar, bizim sergiye gelince kafalarımıza o kadar kuvvetle yerle»ç takıldı: «Monsieur Kaiser nasıl olur da şalvarlı, poturlu reaireler ve umumiyetle mij, daha doğrusu j/erJeştiriImijti M va ile başlayan ihtilâl müddeiumumll'^i, önlerine koyuyordu; onlar da, vazifesini yepyeni, meraklı, uzak bir dönya idi. Amerikada hiçbir reis veya devlet fcda sizin gibi bir adam taksi bulamaz! Eğer mahallî renk denilen şeyi arıyorîardı başka türlu düfünmek hemen heiven kendi mesîekdaşlarını bile bazan hay bir an evvel b'tirip paydos etmektea Oradan gelen politika, sanat, aanayi her mı halkta hâkim cereyanlar aleyhine isteseniz bır çeyrek saatte 12 taksi yaNitekim, bu tarz resimler, Çm ve Hind ımkânsızdı. Halbuki hakikat tamamıie rette bırakan canavarlık örneklerile başka bir şey düşünmiyen sıra kâtiblerl hangi b!r sahaya aid en küçük haberler hareket etmek salâhiyet ve mes'uliyeti pabilirdiniz!» paviyonîarırsda varmıj, bu çeşid seyir aksme! Çir.ilerimiz, minyatürlerivıiz; doludur. gibi, istenilen karan veriveriyorlardı. Avrupanın kulağında büyük akisler ya ni kendisinde bulamaz. Bu cereyanlar Işte bu büyük sanayi ve askerî kuv cileri mpnmun etmiş. yazma kitablarvmtza h&kitn olnn n tatU, Müddeiumumî, «bu işin yürümesini isfcan birer mühim JıSdise hılini alıyordu. efkârı umumiye için baştanbaşa kiralaBuna mukabil sergide Türk paviyonu asil ve ahenkli karakter. modern resml üyoruz> demişti. Nitekim, dediği gibi * * * Harb sonrası Amerikası iw politik, sos nan gazete sahifeleri, mütemadi toplan veti, gosterdiği birlik sayesinde harbi yal, iktisadî ve daha bir çok sebeblerle tılar, makaleler, radyoda konferanslar kazanan Amerıka, znferin büyük payı nu gezenîer .Tasmda Andre Lhotte ve mizde teceüi etmekte, mazi ile hal ara yürütüyordu. 1 aralık 1793tenberi. mah Fouquier Tinvill» ve arkadaşları hakeıkı sıkıya Avnıpay» btğlanmıs olan. halinde her vesil^ ile gayet hararetli ve nın kendısine aid olduğu kanaati içinde M. Gimond gibi sanatkâr münekkidlerle smda hiç bir kesik, hiç bir yırtık bu keme azasının da jüri azasının da sa kmda verilecek kararı müzakere etmek düşünceleri' bizimle beraber lşlemeğe devamlı bir şekilde kendilerini göste Birinci Dünya Harbinde kaybettiği em Madeleine David, Gaston Poulain, Jean lunmamaktadır.* üzere toplanan jüri azası tam on yedi yıları arttırılmadığı halde, Fouquıer başlayan bir Am«rikadır. Bundan başka rirler. Bu bakımdan halkm muhtlif niyeti bulmuş ve bu moralman yüksel Guichard gibi muharrirlerin «Temps saat kapalı kaldı. Karar tebliğ edildîği Bu satırlan yukanya nakledişimin Tınville, sırf bir kaç kâtibin ilâve^H Avrupalılarm bu yeni harb sonrası A memleket meseleleri karşısında göster mesine sebeb olmuştur. Amerikaüaki bu Present, «DepSche de Paris>, cNouvelles sebebi. şimdiye kadar memleketimizde mnhkemenin verimini arttırmağa mu zaman, sanıklardan yalnız on altısmın merikasmı nasıl ümidli, endişell ve me diği alâka hayret edilecek bir derece yeni haleti ruhiye, dünya sulhunda ve Utt^raire», «Le Monde>; «Arts» gibi gamahdud bir güzideler zümresi tarafm vaffak olmuştu. Bir ay içinde on iki, on idama mahkum edildiği anlaşıldı. Fouraklı gözlerle kclladığı dü?ünülürse An dedir. Nitekim bu harbe de Roosevelt Amerikalılarm bundan sonra Avrupa zete ve dergilerde gördüğümüz yazıdan umumî anlayışsızlıŞa ve bilhn=sa beş idam karan vermekle iktifa cde: quier, bunların en başmda geliyordu. dre Maurois gibi derin görtşlü, «nlayışh zamanını bekliyerek ve halkm taımraon karşısmda alacakları vaziyette büyük te Iarjnda Türk sergisinden bahsederlerken tezyiften gayri bir silâha sahib olmıyan ihtilâl mahkemesi, bu kararları, Fou Karar, mayısın altmcı günü verilmişhazır olduguna kanaat getirdikten sonra sirleri görülecek mühim bir değişiklikmeşhur bir muharririn Amerika ihtisasşu isimîer üzerinde durduklannı görüquier'nin gayreüle, ayda on beşten alt ti. 7 mayısta, sabahın sekizinden itibayarı mürevverlere karşı bir avuç tir.» larınm ne büyük bir alâka toplayacağını girmiştir. yoruz: Cemal Tollu, Nurr.llah Berk. mış beje, sonra yüz on altıya, yüz clli tahmin etmek kolay olur. Andre Maurois'nın, Amerikanın dış ve Fahrünnisa Zeit Turgud Atalay, Nejad natkârm açmış olduklan mücadeleden beşe, üç jüz elli dörde kadar çıkard ren, hemen bütün Parisliler sokaklars Amerikanm harbe girdikten sonra zanasıl muvaffakıyetle çıktıklarını kay:t! dökülmüşlerdi. İdam mahkumlannı ! Andr£ Maurois'nın kcnJeıans verdiği eri kazanmasma yardım eden amiller iç politikasile kültür hayatı hakkmdaki Devrim, Arif Kaptan, Zeki Faik Izer, Fouçuier, bu korkunç artışı temin et Gröve mcydanma götüren arabaların g« gece, Bern Üniversitesinln büyük mer den en mühlmmi btiyük birliği ve hay görüşlerini bundan sonraki yazımda an Bedri Rahmi Eyüboğlu, Eren EjTİboğlu, ve tebarüz ettirmektir. mek için, her türlü usul, her türlü ada mer meTdivenlerinin önünü tıra sıra oto et edilecek sanayi kuvveti oîmustur. latacağım. Her sahada olduğu gibi sanat sahasın let kaidesini hiçe saymış; sanıklara sua çeceği yollardaki pencereler, başlarla Avni Arbaş, Turgud Zaim, Eşref Üren. 1 dolmuştu. Oteki mahkumlara aldıran mobiller doldnruyor ve halk şiddetli bir Amerika harbe girdiği tarihlerde muhPeride Celâl Tenkid bakım mdan, muhtelif muhar da da gösteriien bu «kendini aşağ . gör sorup cevablarını dinlemek, müdafaala yoktu; herkes, Fouquier ile meşguldü, yağraur altında geniş kapılardan içeri hastalığmdan artık kurtulma ve rına imkân vermek gibi zamana muhtaı rirler tctıakuz halindedir. Bîr k'smı, me> her agtzdan ona hitaben ya bir küfür, ya akıyordu. * şark!! renklerini soluk buluyorîar. Bir •anatkârlarımııa itimad vakti gelnıisiir şekilleri bir tarafa bırakmıs^ı. Ona, be^ bir alay, ya bir hakaret fırlıyordu. CanBern Ünlversiiesl bir hartane kadar kısmı ise bilhassa ışık güzel'.iği üzerın anıyoruz. raet edecek sanık değil, kesileıcek kafa larına kıydığı masumlara, onun veya artemiz ve muazzam b ' r bina. Bembeyaz de duruyorlar. Fakat hcpsinin müttefik Cernushi Müzesinde eserleri teşhir e lâzımdı. Mümkün mertebe fazla sayıda kadaşlannm, blr ramanlar Söylemekten koriiorlar, geniş mermer hoüer, herkegibi t^ründüğü bir nokta varsa o da, en dilen sanatkârlarımızın hepsi, U. N. E.kafayı uçurtmak da, ancak uydurma it zevk duydukları müstehzi sözler, kinaye Eİn kolayca palto.cunu, çap!îasıru koyup renkli tablolarda bile siyah veya koyiı S. C. O. sergisinde de erer ttshir et hamnamelere dayanarak, baştan savma ler, şimdi h'lkın ağzından, ona hitaben alabileceği çivileri mımaralı büyük blr renkieun nazarı dikkati çokmesidir. Bir mek tedirler. Lâkin U. N. E. S. C O. d ı eelselcrde, şahid dinlemeden. müdafaaya çıkıyordu. Kimi: «Iki dakika sonra celvertiyer. Birbirlne açılan «alonlar. de, tablolarm heyeti umumiyesinde bir serleri bulunan bütün sanatkârlar bu vakit bırakmadan hüküm vermekle ka se harici kalacaksm!> diyor; kimif lBu bü ük salonlardan biri konferar.s nevi ürkeklik görünüyor. Buna muka kinci serşide yokturlar. Bu brkımdan, bil olabiliyordu. .Vicdanm kâfi derecede aydınlandı mj?> galonu. Duvarları Guillaunıe Tell'in, bil ressarnlarımızın ekseriyetinde, te kinci sergi, birincisine nazaran daha indiye soruyordu. «Kurbanlarının yanına meşhur îsviçreli ressam Hodlet'in ve tnFouquier'nin müddeiumumiliği bir se git, alçak!, diye bağıranların, kardesinin, lâk',d hususiyrtleri, icra kabiliyeti ve bir ;icamlı olmuştur. Birinci sergide Türk nmmış îsviçreli ilim adamlarmm renkll seviye vardır. Bu meziyetler, Türk ree sanatının arzı vardı demiştik, ikinci ser ne kadar devam ettL ihtilâl mahkeınesi babasının, karısının, kızkardeşinin, kocaresimlerile süslü. Kadife perdell küçücük mini ıriüetlerarası sahada ön saflara gide ise bir parça da iddia vardır. Bu da, jüri heyetinden son kelleyi istediği gün sınm, anasmm, çoctıklarmın hesabua Bahnesi, san tahta koltuklarik sevimli, geçirmektedir. U. N. E. S. C. O. sergi ncak hususî bir jüri ile kabil olmuştur bir aj'lık kanlı bilânçosu 1000 rakamuu soranların sayısı belli dsğildi. iddıasız bir görüniişü var. Salonu dolsinde ilk plânda Fransız resmi geliyor. • e hususî bir teşdbbüsün neticpsidir. bulmuştu. Bir ay zarfmda kestirdiği biduran dinleyiciler arasmda yabancı elFransız resmi Belçikalılarla Pariste yaFouquier, arabanın içinde, sarsüa sarSanat işlerinde resmf müdahaleler ne ninci kafa, bir dul kadının kafasıydı. çiler, Isviçre başşehrinin tanmmış siFransa tarihinde 9 Termidor diye anı sıla ölüme giderken, yolu üzcrinde biri» şavan Irpanyolları da içerisine almak adar az olursa muvaffakıyet o nisbette maları ve bu arada ne zaman hangi kalan gün, Robespierre'in zulmüne niha ken bu halka, yuvalarından fırlanus tadır ve bu, hakikatte «Paris mektebi> mniyet altma alınmış bulunur. pıdan girdiği anla<=ılamıyacak kadar yet verirken. Fouquier'yi de devirnr.jti, kanb gözlerile, yiyecek gibi bakıyordu. dir. Ondan sonra İngiliz ressamları ?5ze mütevazı ve halktan kalraasım bilen HaÖğrendiğimize göre, Cernushi müze Müddeiumumî, daha bir gün evveline Bütün aaaleleri gerilmişti. Ahalinin gaçarpmaktadır. İngiltere' bu muvaffakıriciy^ Nazırı PetitPierre dikkıti çekiyetini genc İngiliz ressamlanna borçîu iinde teşhir edüen Türk tablolarının gelinceye kadar kendisinden emirler al zablı haykınşmalarına, bir aralık, şu yorda. dur. Bundan bir müddet evvel İngilizle ondrada da teşhiri için görüşmeİ€T ya dığı bu eşsiz zalim aleyhinde, kafalannı BÖzlerle mukabele ettiği işitildd: «Sefil Maurois konferans salonunun küçük rin Pariste açmış olduklan bir sergi nlmaktadır. Bu teşebbüsün de muvaf giyotine verdiği binlerce mazlumunkin herifler! Gidin, yiyecek ekmek arayın!» •ahnesine çıkıp da kürsüde yer aldığı zamünekkidler tarafmdan fena karşılan akıyetle neticelenmesini temcmni ede den farksız bir ithamname kaleme al Bu söz, bir hakikat ifade ediyordu. O man büyük bir alkış koptu. Ort» boylu, mış olmasma rağmen, bu kahbeliğ; onu Eirada, Paris halkı açlık, sefalet içind» dığı için bu srfer, İngilizler, genc resyaşın v ^ i ğ i bir Bgırlık Içinde vücudü Fikret Adü kurtaramadı. Robespierrele elele vere dL Açlıktan intihar edenlere sık sık samlanna itimad etmek mecburiyetinde kalmlaşmış, saçlan, bıyıklan bembeyaz, rek sayısız kafalar uçurtan adamın da rastlanıyordu. kalmışîar ve b<$ylece muvaffak da olfakat bütün bunlara rağraen çirkinleşTevzi yeri : Türk Basınlan Dağıtma Yurdu kellesi isteniyordu. muşlardır. Greve meydanına gelince, arabalar bo» meden ihtiyarlamasım başarmış, gözleri, 14 Termidor tarihinde de onu tevkif şaldı. Mahkumlar, birer birer, giyotin* Yukarıki «arırlarla, Isimleriai yardıgeniş alnı, genc ve zekâ dolu bir adatn. etüler. getiriliyor, bıçak hızıa iniyor, bir kafa Bugün saat 11 matinesinden itibaren EudsHarındaki açık, neşeli tebessüm, ğım gazete ve dergilerden edinmiş S İN EM A S I FouquierTinville aylarca mevkuf uçuyordu. Her defasında, iğne atılsa yüzünün canlı manasile zaman zaman olduğum intıbaları hulâsa etmiş oldum. BugÜD Matinelerden İtibaren kaldıktan sonra, 18 mart 1795 tarihin yere düşmiyecek kadar kalabalık olau yaşını unutturan bir hali var. Kendisini Tttrk resminin mllletlerarası İlk tezaBüyük casus filmine başlıyor. de, nihayet mahkeme huzuruna cıktı. seyirci kütlesi, derin bir nefes alıyordu. ' ve Fransayı, uzun bir medihle halka tak. hürüode almiş olduğu bu derece bizi Alman, Japon casuslan, Amerika Kendislle beraber sanık sandalyesine, On beş mahkumun idamı yirmi dakik» dim eden İsviçreli profesöre, bu konfememnun edecek mahiyettedir ve İngicasuslarile karşı karşıya yirmi dört kişi daha oturmuştu. Bun'ar, kadar sürdü. <E'ouquier en sona bırakı1.ransm nerde ise Fransa ve kendisi haklizlerin yaptıkları gibi, genc ressamfarıâa bir propaganda konferansı olacavaktile ihtilâl mahkemesinde birlikte ça mıştı. Deli gö»1 gibi yuvalarından fır;alarunızı itimada sevketmektedir. Yalğını söyleylp, küçük bir espri ile JeşekIıştığı kimselerdi. Dehlizler, adam almı mış gözlerile, bu manzarayı başmdan nız şu noktayı tebarüz ettirmek iskür ettıkten sonra zaman zaman 6nünyordu. Birçoğu, vaktile ona dalkavukluk onuna kadar seyretti. Sıra kendısina tiyorum. Ressamlanm'.z içrn reni ve R E N E C L A İ R ' i n şayanı hayret ibdaı deki kâğıdlara bakarak, salonu derhal etmiş, maiyetinde çalışmış, hima"esine gelince, onu da ittiler, kafasmı giyoçekin^enllk hususlanndaM tenkldlerin rahat bır hasbıhal havası içinde bırakan sığınmış, dostluğunu dilenmiş. hiçbir ;ine soktular. Koca bıçak hızla indi. sebebi şudur: Gerefk oeyircüerimiz, geBaş rollerde: serbest bir tavır ve aydınlık, mütebessim şey yapmadıysa nüktelerini alkı^.amış Ahaü: rek resmt makamlar ve sanat vadlsinde Tom NEAL Anne SAVAGE bir yüzle konuşmaya başladı. İnee ve seç insanlardı. Dört yüzü bulan bu şahid kalem yürütenlertmlz sanatkârlanmız Ddnci Dünya Harbinde milyon Kafasmı isteriz! Kafasinı isteriz! kin bir muharrir görüşü ile Amerikayı kalabalığı içinde, ihtilâl mshkeme^inin üzerlr.de salâhlyetslz bir tazyik yapmaklarca insanlarrn hayatlannı kurdiye haykuışıyordu. kısa fakat veciz bir şekilde anlatan bu sabık müddeiumumisinden kan davası ta bulunuyoruz. Onlar da bu tazyiki his taran Amerikan bilginlerinin Mükemmel mevzulu emsalsiz film başhyor. Cellâd yamaklarından biri, elini, kesü konfcransm lıulâsasını aşağıya alıyorura: edenler çoğunluğu teşkil ediyorlardı. sediyorlar ve eserlerindo bu, netice şekicadı (Penisilin) Atlantik deniBaş rollerde: Kadınlann en sehhar ve en cazibelisi, cinsî cazibe kraliçesi kafalarm doldurulduğu kanlı deri torba cATncrika 1918 harbln<5en manen tnFouquierTinville ile arkadaşlarmrn llnde meydana çıkıyor. Biade reslm sanzinde Japonlarm küçük denizalki>ara ugranıış olarak çıkmıştı. BU tamuhakemesi, hakikatte, Terör devrinm ya soktu, karıçtırdı, öteki kafalarm tısile Amerikalılarm mücadelesi atının blr mazfsi bulunmayıçı, bizim Linda DARNELL Dick POWELL Jack OAKİE kisar yipündendir ki halk, o zamanlar muhakemesi olmuştu. Şahidler dinlenil rasında Fouguier'nin kafasmı uradı, ve kahramanhklarını gösterir miL'et!erarası ve klâsik resim hususunıuldu; 3İçlarınd?Ji tutup havaya kalV'llson'un MiileMcr Cemiyetl idealinl Yerlerinizi evvelden aldırınız. diği gün, hapisane gardiyanlarmm, bübüjrük casus filmi. diki malumat EOksanımız kendilertnln ırdı, gösterdi. dastekiemesîiiş. Amerika tekrar kaöutün şahidlerden önce dinlenen ifadeTeri, y ı .ı i « . ı i | i M f f ^ ı ^ i r « I Ş I E F t L M itimadını da nihayet aarsıyor ve onlan Halk şiddetle alkışladı... ğnnun içıne çekilerei infiradcı bir vabu adamların, ihtilâl mahkemesi taraşüpheye sevkediyor. RenMerdeM slyah ziyet alrr.ıştı. Fakat 3929 buhranı ile o'iu BUGUN fından, mevtuflar nezdinde birer casus ve eserl«deki ürkeklik de işte bundan takib eden bir çok hacllselerden soara olarak kullanıldıklarını meydana koymüfceveUiddir. Ordan, kendl meslekleGene AUTRT Amerika biraz kendisini bulur, Avrupadu. Bunlar, muhafazasına memıır olrlnr'.e rahat bırakmamız gerektir. ya jakltşır gibi oldu. Büyük Düava Herkesin ağzında dolaşan şarkılan duklan biçareleri teşvik edip Terör idaPariste Cernushi Miizesinde Türk sanatı Kaabi ba?la<3;âı z'.mansa bütün dünyasöyliyen meşhur şarkıcı kovboy resi aleyhinde söyletmeğe. bir gün sonra Pariste bir taraftan ü . N. E. S. C. O. nm bir bütün olduğiınu ve Amerikaam t%hi ve ebedî bir aşkın hikâyesi.. Bir hükümdarm kahramanlık destanı.. Fouquier'nin mezbahasma gönderilecek nun tertib ettiği milletlerarası sergi açıharb dışı kalamiyacağını ıdrak etmeicle DİŞ TABİBİ kafalarm listesini yapmağa metnur halırken, Paris Belediyesinin Güzel Saberabcr gene de Birinci Harbin uyanAYL1K fiyelerdi. natlar Müdiriyeti şehrln malı olan Cerdımıiş ok?ugu ümM'iz ve fena teslr yjParis halkı, Fouquier'nH malıkemesinushi Müzesinde, ressam Nurullah zünden bu İkinci Avrv.na Harbine pek Türkçe Sözlü, Şarkıh nin kanlı ve karanlık bir macerası buBerkin teşebbüsü ve bu müze müdürü taraftar çörünmez glbi idi. Muayenehane: Sirkeci, istasyon lunduğunu gerçi seziyordu. Fakat, oMüzik ŞEEİT İÇLİ Şarkılar: MÜZETYEN SENAR IŞEL, Grousset'nin kıymetii deîâletile karşısında Beşir Kemal eczanesine SADİYE İÇLİ LÜTFİ GÜNERİ nun emri altmda işlenen bu cinayetlerin, bir se:gi daba açılmıştır. Bu tesirirı zail olm^sı Roosevelt'in ejbitişik No. 199. Bir lira mukabimahkeme huzurunda bu şekilde ortaya Alaturka musikisinin üstad sanatkârlanndan teşekkü] etmiş büyük «Bugtünkü Tüık resmi ve eski Türkisiz kudret ve nüfuzu, Amerikanın teklinde rontgenle dis filmi çekilir. cerilivermesi, birer hâkim, birer adaîet SAZ HEYETİ. Matineler 1 de başlar. ye» adını taşayan bu sergide, bır tarafbaîına A\Tupasız yasıyamıyacağı kana«Aylık Ansiklopedi» p.ıümessili kılığındaki bu adamların celB ^ ^ ^ M ^ I B H n DURU FİLM Tel: 23535 tan resim, bir taraftan hat, karaköz. atiıij kuvvetlendirmesi ve efkârı umuiâddan başka bir şey olmadıŞını, adalet 32 nci sayısı çıktı İki yuze yakın ıllm ntoriterniz taralmdas kapısmın, onlann elinde. korkunc yetler işlemek için bir vasıta haline gelEUGÜN MATÎNELERDEN İTİBAREN ^ ^ ^ ^ w hazırlsuıp ber ayın' ölrlncl gunü m u n t a . diğini meydana çıkarıyordu. zftraan çıkaa «AyiıS Ansllüopedl> nin bB Fouquier . Tinville, sanık sandalyesi sayısırıda% Anierlican donaumas: Amerıkaa BEŞ gündenberi büyük takdir ve emsali görülmemiş ON nin en ön safmda oturuyordu. Onünde s*?çlm' Burış Konferansı Tahran ve Kahlmuvaffakıyetle devam eden ki rafa iki büyük dosya koyınuş, dur re Krnreransları. Tlto Vagotonl. HürrijBt Yeni seneye Rİhn filmler progratfinın EN 2EVKLİ, EN GÜZEL, EN NEFİS, ve EN MÜKEMMEL heykell cen.lyetler glbı günun mevzularil» madan, telâşlı telâşlı yazı yaztyordu. b!"zı ır.urascbetler dolayıslle FİI.MİLE B.'. ŞLIYOB. BUecik ıli, Konuşurken kaşlarmı çatıyor, alnmı kı e1«de modern reslm tarlhl. Istanbul L!s9« rıştırıyordu. Sekiz ay süren mevkufluk si Kâtlb ÇeJebı, Difteri Nimınaiizm DU Hissi ve ahlcki büviik TÜRK filmi ve hayatı onu zayıflatmıştı. Harab, bitkin yarbaKırlı Said Paşa Turkiye nüfusu, Ab. ciz bir haldeydi. Fakat geme miicadele dürreızak faakkında bendler vardır Renisll ediyor, alünda ezildiği muazzam cina blr tablr ve yüze yakın resimlKUr Bu şaheseri yaratanlar: ı'Aylık Ans'.klnped!» aynı zamandn oıü,et yüküne rağmen, kell?sin: knrtarmak fcemme] blr yardımcı ders Itltabıdıı Hsr Türkçe sözlü DANS, MÜZİK ve AŞKLA dolu güzellik filmi JUNE ALLYSON JiMMV DÜRANTE MARSHA HUNT çin, varkuvvetile uğraşıyordu. mctıeb her alle kutühhaneslnln en 1(1. Üçüncü ve son hafta olarak devam edecektir. Dört yüz yirmi dört şahidin her birisi, aumlu eserldlr. Tedarilc lcln mektebler» MARGARET O'BRİEN JOSE İTURBİ mahkeme salonuna girip hâkimlerin hu oututi kol Hesap günü Handi Toplıyan: Var«ğ!n ALKAZAR• Pangaltı I N C I Sinemasmda Hakikî Bir Yılbaşı Hediyesi İKİ KİŞİLİK JAPON DENİZALTISI I YARINI BİLEN ADAM ELHAMRA Sinemasmda ŞAHIN İNTİK AMI ADALETİN" İNTIKAMI |A. Gevdei Germiyanoğltf| İNSİKLÖPEDİ L EK Siatemasında ÇEMBERLÎTÂŞ Sitıemasında 1 Ü YÜ K E N F O Nİ GENCLIK ADAT.AR «VMAHI PKRİSİ